Eileiderontsteking: hevige buikpijn, koorts en bloedverlies

Een eileiderontsteking komt vaak voor. De infectie wordt meestal veroorzaakt door bacteriën die via de vagina in de eileiders terecht komen. Dit kan leiden tot hevige buikpijn, koorts, misselijkheid en braken. Een eileiderontsteking is nogal eens het gevolg van chlamydia of gonorroe, beide seksueel overdraagbare aandoeningen. De ontsteking wordt dan ook vooral gezien bij seksueel actieve vrouwen. Een niet of te laat behandelde eileiderontsteking kan gevolgen hebben voor de vruchtbaarheid.
De eileiders liggen in de onderbuik. Het zijn twee trechtervormige organen die de eierstokken verbinden met de baarmoeder. Het brede deel van de eileider ligt over de eierstok heen en het smalle deel komt in de baarmoeder uit. Rijpe eicellen komen elke maand van de eierstok in de eileider terecht. Een eventuele bevruchting vindt hier plaats. De bevruchte of onbevruchte eicel wordt door kleine trilhaartjes in de eileider naar de baarmoeder vervoerd. Hier ontwikkelt het embryo zich vervolgens verder. Is het eitje niet bevrucht, dan wordt het tijdens de menstruatie – samen met het bloed en baarmoederslijmvlies – uit het lichaam verwijderd.

Pijn in de onderbuik, koorts en tussentijds bloedverlies

Een eileiderontsteking (salpingitis of pelvic inflammatory disease - PID) wordt meestal veroorzaakt door bacteriën die via de vagina en de baarmoederhals de eileider bereiken. Daar ontstaat een ontsteking die kan leiden tot ernstige pijn in de onderbuik, misselijkheid, braken en koorts. Ook tussentijds bloedverlies, langdurig bloedverlies tijdens de menstruatie, pijn bij het vrijen en vaginale afscheiding (soms met pus) kunnen het gevolg zijn van een eileiderontsteking.

Verminderde vruchtbaarheid

Als de ontsteking langer blijft bestaan, kan het pus, dat door de ontsteking gevormd wordt, soms via het uiteinde van de eileider in de buikholte terecht komen. Hier kan het een ernstige buikvliesontsteking veroorzaken. Ook organen die in de buurt van de eileiders liggen, zoals de eierstokken, blinde darm, blaas en darmen, kunnen ontstoken raken.
Een ernstige ontsteking die niet op tijd behandeld wordt, kan er ook voor zorgen dat het slijmvlies in de eileider zodanig opzwelt dat het aan elkaar gaat plakken en de eileider (deels) afsluit. Het pus hoopt zich in de eileider op en zorgt voor een blijvende beschadiging van de binnenkant van de eileider. Door de verkleving kunnen zaadcellen de eileider nog maar heel moeilijk bereiken. De kans op een bevruchting wordt hierdoor klein. Wordt de eicel toch bevrucht, dan is ook het bereiken van de baarmoeder erg lastig. Het risico bestaat dan dat de bevruchte eicel buiten de baarmoeder terecht komt en een buitenbaarmoederlijke zwangerschap veroorzaakt.

Hevige symptomen treden vooral op bij een acute ontsteking van één of beide eileiders. Is de ontsteking sluimerend aanwezig (chronisch), dan kunnen klachten zelfs lange tijd afwezig blijven of is er hooguit sprake van een lichte buikpijn kort na de menstruatie. Een chronische eileiderontsteking wordt regelmatig pas ontdekt wanneer een vrouw vanwege een verminderde vruchtbaarheid door een specialist onderzocht wordt.

Ontsteking door bacteriën

Een enkele keer wordt een eileiderontsteking veroorzaakt door bacteriën die al in de bekkenholte aanwezig zijn en daar al een andere ontsteking hebben veroorzaakt. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren bij een blindedarmontsteking. In dat geval raakt over het algemeen slechts één eileider (die het dichtst bij de bron in de buurt zit) ontstoken. Meestal banen de bacteriën zich echter een weg naar boven via de vagina en de baarmoederhals. Deze bacteriën hebben dan vaak in de lager liggende voortplantingsorganen al een infectie veroorzaakt: chlamydia of gonorroe. Ook bacteriën die normaliter in de dikke darm leven, kunnen echter - bijvoorbeeld bij het afvegen van de ontlasting - in de vagina terecht komen.
De bacteriën veroorzaken niet altijd problemen. De kans dat de binnendringende bacteriën leiden tot een eileiderontsteking is groter net na de menstruatie, een miskraam of een zwangerschapsafbreking. Ook in het kraambed of bij het dragen van een spiraaltje, is het risico op een eileiderontsteking wat groter.

Seksueel overdraagbare aandoeningen tijdig herkennen

Bij de seksueel overdraagbare aandoeningen chlamydia en gonorroe nestelen schadelijke bacteriën zich in het slijmvlies van de geslachtsorganen. Vooral de urinebuis en de baarmoedermond zijn gevoelig voor de bacteriën en raken dan ook vaak ontstoken. Bij chlamydia zijn de klachten in eerste instantie meestal gering. De ontsteking kan zo lang blijven bestaan. Bij gonorroe treden de klachten vaak binnen twee dagen tot twee weken na de infectie op. Beide aandoeningen kunnen leiden tot pijn en een branderig gevoel bij het plassen en afscheiding uit de vagina of penis. Deze afscheiding is bij gonorroe veelal sterk ruikend, pusachtig en overvloedig (bij mannen ontstaat de bekende 'druiper'). Vrouwen kunnen daarnaast last hebben van pijn in de onderbuik, pijn bij het vrijen, tussentijds bloedverlies of bloedverlies na het vrijen. Zowel chlamydia als gonorroe kunnen tijdens de bevalling bovendien overgedragen worden aan de baby. Deze kan hierdoor een oogontsteking of een longontsteking krijgen.

Als de aandoeningen niet tijdig worden behandeld, krijgen de bacteriën de kans om van de urinebuis of de baarmoedermond naar de eileiders te trekken. Hier veroorzaken ze dan een acute eileiderontsteking. Een vroeg ontdekte chlamydia- of gonorroe-infectie is eenvoudig te bestrijden met antibiotica.

Onderzoek door de huisarts

De huisarts zal, wanneer je met je klachten bij hem komt, in eerste instantie vaak je buik onderzoeken. Dit doet hij door hem te beluisteren en te bevoelen, om zo te beoordelen waar en in welke mate er sprake is van pijn en irritatie. Vervolgens zal hij een inwendig onderzoek uitvoeren. Dit kan met behulp van twee vingers, zodat hij de eierstokken en de baarmoeder kan aftasten, of een speculum (eendenbek), zodat hij een kweek kan nemen. De kweek wordt in het laboratorium onderzocht op de aanwezigheid van chlamydia, gonorroe of andere bacteriën die een eileiderontsteking kunnen veroorzaken. Door de ontsteking is het inwendig onderzoek vaak erg pijnlijk.

Soms is aanvullend urine- of bloedonderzoek noodzakelijk. Bij het urineonderzoek wordt vooral gekeken naar aanwijzingen voor een eventuele buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Het bloedonderzoek kan aanwijzingen geven voor een ontsteking, zoals een verhoogd aantal witte bloedcellen of een verhoogde bezinking.

Is niet met zekerheid vast te stellen dat het om een eileiderontsteking gaat, dan zal verder onderzoek in het ziekenhuis plaatsvinden. Dit kan door middel van een echoscopie of een laparoscopie. Bij dit laatste onderzoek wordt, onder narcose, door twee kleine sneetjes in de buik een speciale kijkbuis en een tastinstrument in de buikholte gebracht.

Behandeling en gevolgen

Is een eileiderontsteking vastgesteld, dan bestaat de behandeling uit rust en antibiotica. De antibiotica moeten de bacteriën bestrijden. Met rust moet voorkomen worden dat de ontsteking zich verder uitbreidt. Alleen wanneer je erg ziek en misselijk bent, moet je soms enkele dagen in het ziekenhuis blijven. Je krijgt hier dan medicijnen toegediend via een infuus. De ergste klachten verdwijnen meestal al na een paar dagen. Als er sprake is van een seksueel overdraagbare aandoening, dan zal ook je seksuele partner onderzocht en eventueel behandeld moeten worden.

Een (laat behandelde) eileiderontsteking kan invloed hebben op de vruchtbaarheid. Gelukkig is dit meestal niet het geval. 85 tot 88% van de vrouwen heeft na een eileiderontsteking nog evenveel kans om spontaan zwanger te worden als daarvoor. Wel is het risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap zo'n zes maal hoger dan in een normale situatie. Het is dan ook verstandig om, als je een paar weken over tijd bent, een echo te laten maken. Zo kan een eventuele buitenbaarmoederlijke zwangerschap snel worden ontdekt.
Wil je graag zwanger worden en is dit na een jaar nog niet gelukt, ga dan naar de huisarts. Hij zal je dan doorverwijzen naar de gynaecoloog voor verder onderzoek.

Een eileiderontsteking kan grote gevolgen hebben. In de meeste gevallen wordt de ontsteking veroorzaakt door een seksueel overdraagbare aandoening. Veilig vrijen is daarom heel belangrijk. Ga bij de eerste tekenen van een mogelijke seksuele aandoening naar de huisarts. Zowel chlamydia als gonorroe zijn, als je er tijdig bij bent, eenvoudig te behandelen met antibiotica. Ook wanneer je niet seksueel actief bent of altijd veilig vrijt, is het verstandig om met klachten als aanhoudende buikpijn, misselijkheid, koorts en tussentijds bloedverlies, naar de huisarts te gaan.

Lees verder

• Pijn in de onderbuik: baarmoeder, eileiders en eierstokken