Eileiderkanker: Kanker van eileiders met bekkenpijn

Eileiderkanker is een zeldzaam type kanker dat meestal vrouwen vanaf veertig jaar treft. In één of beide eileiders ontstaan om onbekende redenen een kwaadaardig gezwel. De vrouw ervaart hierdoor bekkenpijn, abnormaal vaginaal bloedverlies en een abnormale vaginale afscheiding. Wanneer één of meer van deze tekenen verschijnen, is steeds advies nodig van een arts. Na diverse onderzoeken volgt een behandeling die meestal bestaat uit chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie. Daarnaast krijgt een vrouw ook emotionele ondersteuning aangeboden om om te gaan met dit type kanker. De prognose hangt van veel factoren af, maar een snelle diagnose en behandeling verhoogt de levensverwachting bij eileiderkanker.

• Wat zijn de eileiders?
• Epidemiologie van kanker van eileider bij vrouwen
• Oorzaken van eileiderkanker
• Risicofactoren van kanker van eileiders
• Symptomen: Abnormaal vaginaal bloedverlies, een vaginale afscheiding en bekkenpijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Kanker verwijderen
• Nazorg
• Palliatieve zorg
• Zwangerschap na kanker van de eileider
• Prognose

Wat zijn de eileiders?

De eileiders zijn een paar dunne buisjes die de eicellen van een vrouw van de eierstokken (waar ze zich bevinden) naar de baarmoeder transporteren, waar ze door mannelijke sperma worden bevrucht of tijdens de menstruatie uit het lichaam worden verdreven. Meestal komt een ei vrij uit één van de eierstokken in de aangrenzende eileider en dit dan één keer per maand tijdens de ovulatie (eisprong) bij vruchtbare vrouwen. De eileider helpt de eicel langs zijn reis naar de baarmoeder te bewegen met kleine haarachtige uitsteeksels (cilia) die de binnenkant van de eileiders bekleden.

Epidemiologie van kanker van eileider bij vrouwen

Kanker van eileiders is zeer zeldzaam. Ongeveer 1% van alle reproductieve kankers bij vrouwen begint in de eileiders. Eileiderkanker treedt op elke leeftijd mogelijk op, maar vrouwen tussen veertig en vijfenzestig jaar zijn het vaakst getroffen. De diagnose komt vaker voor bij vrouwen met een blanke huidskleur dan bij vrouwen met een donkere huidskleur.

Oorzaken van eileiderkanker

Eileiderkanker is een vorm van kanker die start in de eileiders. Normaal gesproken groeien cellen in het lichaam en delen ze zich om oude of beschadigde cellen in het lichaam te vervangen. Deze groei is sterk gereguleerd en zodra voldoende cellen zijn geproduceerd om de oude cellen te vervangen, stoppen normale cellen met delen. Tumoren treden op als er een fout is in deze regeling en cellen op een ongecontroleerde manier blijven groeien. Kanker van de eileiders is een abnormale groei van kwaadaardige cellen in één of beide eileiders van een vrouw. Meestal ontstaan papillaire sereuze adenocarcinomen in de eileiders. Deze kankers groeien uit cellen die langs de eileiders lopen. Sporadisch vormen zich in de eileiders tumoren uit gladde spieren. Deze kwaadaardige tumoren staan bekend als sarcomen (kanker in bindweefsel) (leiomyosarcomen). Deze tumoren zijn mogelijk ook afkomstig van een ander type cel dat de eileiders bekleedt, en dan is sprake van ‘overgangscelcarcinomen’. Artsen weten anno oktober 2018 niet precies waarom eileiderkanker optreedt.

Risicofactoren van kanker van eileiders

Vrouwen krijgen mogelijker sneller te maken met eileiderkanker indien ze:

• een naast familielid (moeder, zus, dochter) met eierstokkanker of borstkanker gehad hebben: Vrouwen hebben een verhoogd risico op eileiderkanker indien ze het BRCA1-gen overerven; het gen dat het risico op eierstokkanker en borstkanker verhoogt.
• een voorgeschiedenis van een chronische infectie en/of ontsteking van de eileiders gehad hebben (bijvoorbeeld door onbehandelde seksueel overdraagbare aandoeningen)
• nooit anticonceptiepillen gebruik hebben
• nooit bevallen zijn
• nooit een kind borstvoeding hebben gegeven

Langdurige infecties van de voortplantingsorganen veroorzaken mogelijk ook deze kanker, maar anno oktober 2018 is deze theorie niet bewezen.

Symptomen: Abnormaal vaginaal bloedverlies, een vaginale afscheiding en bekkenpijn

Sommige vrouwen hebben geen tekenen van dit soort kanker. Vrouwen die wel kampen met symptomen van eileiderkanker, lijden aan volgende mogelijke tekenen:

• abnormale vaginale bloedingen, bijvoorbeeld na de menopauze
• blaasproblemen zoals de noodzaak om vaak te plassen (pollakisurie) en de dringende noodzaak om te plassen
• constipatie
• een gevoel van abdominale volheid en zwaarte
• een knobbel of zwelling die voelbaar is in het bekkengebied of de onderbuik
• een witte vaginale afscheiding, heldere vaginale afscheiding of roze (met bloed gekleurde) vaginale afscheiding
• gewichtsverlies
• onregelmatige bloedingen uit de vagina tussen de menstruatie of na de menopauze
• pijn bij de seks
• pijn in de benen, de onderrug, het bekkengebied of de buik
• pijn of druk in de onderbuik / bekkenpijn
• veranderingen in de spijsvertering, zoals moeite met eten, een vol gevoel na een kleine maaltijd, brandend maagzuur, gas, indigestie (maagklachten na het eten of drinken) of misselijkheid
• vermoeidheid
• zwaar vaginaal bloedverlies

Veel verschillende aandoeningen veroorzaken deze symptomen. Deze tekenen wijzen meestal niet op de aanwezigheid van kanker van de eileiders, maar het is toch verstandig om met één of meer van deze tekenen een arts op te zoeken.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts bevraagt de vrouw over de aanwezige symptomen en de medische en familiale geschiedenis. De arts drukt vervolgens zachtjes op de buik om eventuele knobbels of gevoelige plekken te detecteren.

Diagnostisch onderzoek
Mogelijk heeft de vrouw nog één of meer van volgende onderzoeken nodig:

• een biopsie (verwijderen van weefselmonster en microscopisch laten onderzoeken)
• een CA125-test: Kanker in de eileider geeft het eiwit CA125 vrij dat dat in het bloed terechtkomt. Hogere CA125-waarden betekenen niet automatisch dat een patiënt lijdt aan kanker, maar de mogelijkheid van eileiderkanker is wel aanwezig wanneer deze waarden verhoogd zijn. Vleesbomen, een zwangerschap en andere aandoeningen verhogen ook de CA125-niveaus. Andere diagnostische testen zijn nodig om de diagnose te bevestigen.
• een CT-scan
• een echografie of transvaginale echografie
• een gynaecologisch onderzoek: De arts plaatst een speculum in de vagina. Dit instrument vergroot de vaginale opening, zodat de arts een beeld krijgt van de baarmoederhals en de baarmoeder, de eierstokken en de eileiders kan voelen.
• een MRI-scan
• een uitstrijkje: De arts gebruikt een klein instrumentje om cellen uit de baarmoederhals te schrapen. Een laboratorium test deze cellen vervolgens op de aanwezigheid van kanker.

Behandeling

Kanker verwijderen

Chirurgie is de belangrijkste behandeling voor eileiderkanker. Welk type operatie de vrouw krijgt, hangt af van het kankerstadium, de grootte van het gezwel en de eventuele verspreiding van de kanker (metastasen). Een salpingo-ovariëctomie is de medische term voor een chirurgische verwijdering van één of beide eileiders en de eierstokken. Deze operatietechniek gebruikt de arts om eileiderkanker in een vroeg stadium te behandelen. Bij een totale hysterectomie verwijdert de arts de baarmoeder, de eierstokken en de eileiders volledig. De vrouw krijgt na de operatie chemotherapie om alle resterende kankercellen te vernietigen. Chemotherapie gebruikt krachtige medicijnen om kankercellen te doden of hun groei te stoppen, maar veroorzaakt wel vaak bijwerkingen. Soms krijgt een vrouw voor de operatie radiotherapie om de tumor te verkleinen en gemakkelijker te verwijderen. Radiotherapie maakt gebruik van hoogenergetische röntgenstralen om kankercellen te doden of hun groei te stoppen. Ook radiotherapie veroorzaakt bijwerkingen.

Nazorg

Na de behandeling van kanker van de eileiders, is een nauwlettende opvolging nodig om herhaling van de ziekte en eventuele bijwerkingen tijdens de behandeling te controleren en behandelen. Bij elk controlebezoek is een lichamelijk onderzoek en een bloedonderzoek nodig om tumormarkers tijdig te detecteren. Als een vrouw symptomen van een recidief vertoont, zijn verdere beeldvormende onderzoeken nodig.

Palliatieve zorg

Palliatieve zorg is een ander belangrijk onderdeel van de behandeling van de kanker in het geval eileiderkanker niet meer te genezen is. De vrouw krijgt dan een behandeling voor de pijn, de emotionele stress en andere problemen met betrekking tot de kanker die de kwaliteit van leven aantast.

Zwangerschap na kanker van de eileider

Een vrouw met eileiderkanker die behandelingen voor dit type kanker krijgt, heeft vaak een verminderde vruchtbaarheid of anders kan ze niet meer zwanger geraken. Door de operatie waarbij de arts de eierstokken, de eileiders en de baarmoeder verwijdert, is het lastig om in de toekomst nog zwanger te worden. Ook chemotherapie beschadigt de voortplantingsorganen. Sommige vrouwen komen door de chemotherapie ook sneller in de menopauze terecht. Toch is het mogelijk om zwanger te worden nadat de vrouw een behandeling voor kanker van de eileiders gekregen heeft. Soms verwijdert de arts namelijk maar één eierstok en eileider. Zelfs als beide eierstokken verwijderd zijn, is het mogelijk om zwanger te geraken. Een vrouw kan namelijk vlak voor de operatie de eicellen of embryo’s laten invriezen en in de toekomst nog zwanger worden. Als de vrouw kinderen wil krijgen, overlegt ze dit altijd met de arts alvorens de operatie doorgaat. De arts onderneemt dan indien mogelijk stappen om de vruchtbaarheid te behouden.

Prognose

De vooruitzichten van eileiderkanker zijn afhankelijk van vele factoren waaronder de algemene gezondheid van de vrouw, het kankerstadium, het tumortype, de effectiviteit van de behandeling en de leeftijd van de vrouw. Jongere vrouwen hebben over het algemeen een betere prognose dan oudere vrouwen. De vijfjaarsoverleving bedraagt gemiddeld 87% wanneer kanker tijdig ontdekt wordt. Zijn er reeds uitzaaiingen in andere lichaamsdelen aanwezig, dan bedraagt de vijfjaarsoverleving 40%.

Lees verder

• Salpingitis: Ontsteking van eileiders met ernstige buikpijn