Oogparasieten: Soorten en types van parasitaire ooginfecties

Parasieten zijn organismen die leven in of op een ander organisme (gastheer). De parasiet krijgt hierdoor voedingsstoffen van de gastheer. Wereldwijd zijn parasieten aanwezig. Deze infecteren mogelijk ook mensen. Soms tasten deze parasieten de ogen aan. Niet alle parasieten zijn in staat om mensen te infecteren. Parasieten die wel mensen infecteren, dringen meestal via de huid (vaak van de voeten) of de mond het lichaam binnen. In het lichaam reizen de parasieten dan naar andere organen, of bijvoorbeeld de ogen. Een parasitaire ooginfectie gaat niet altijd gepaard met symptomen, maar patiënten met klachten ervaren bijvoorbeeld een oogontsteking, veranderingen in het gezichtsvermogen en oogpijn. Het is belangrijk om zo snel mogelijk een oogarts op te zoeken wanneer deze symptomen optreden omdat onbehandeld een mogelijk permanent verlies van het gezichtsvermogen tot stand komt.

• Soorten parasieten
• Typen van parasieten die ooginfecties veroorzaken
• Acanthamoebiasis
• Demodex folliculorum
• Gnathostomiasis
• Loiasis
• Rivierblindheid (onchocerciasis)
• Schaamluizen
• Toxocariasis
• Toxoplasmose
• Symptomen van oogparasieten
• Behandeling
• Preventie van parasitaire infecties aan de ogen
• Goede contactlenshygiëne hanteren
• Goede hygiëne hanteren
• Insectenbeten voorkomen
• Voedsel op de juiste manier koken

Soorten parasieten

Er zijn drie soorten parasieten:

• ectoparasieten: Ectoparasieten zijn luizen, teken en mijten. Ze hechten zich aan en leven op het lichaam van een gastheer.
• helmintica: Helmintica zijn grotere wormachtige parasieten, zoals rondwormen en platwormen.
• protozoa: Protozoa zijn eencellige organismen die groeien in d e gastheer en zich daar vermenigvuldigen. Enkele voorbeelden van protozoa zijn Plasmodium-soorten (malaria) en Giardia-soorten (Giardiais).

Typen van parasieten die ooginfecties veroorzaken

Acanthamoebiasis

Een protozoaire parasiet veroorzaakt acanthamoebiasis. Acanthamoeba komt wereldwijd veel voor in zoetwater en andere marine omgevingen. Normaal gesproken veroorzaakt deze parasiet geen ooginfectie. Af en toe ontstaat echter soms schade aan het gezichtsvermogen doordat de parasiet rechtstreeks in contact komt met het hoornvlies van het oog. Een slechte contactlenshygiëne is één van de belangrijkste risicofactoren voor de ontwikkeling van acanthamoebiasis.

Demodex folliculorum

In de haarzakjes van de wimpers van mensen bevinden zich mogelijk D. folliculorum-mijten. Af en toe veroorzaken deze mijten demodicose. Haarzakjesmijt leidt tot irritatie van de wimpers, een verlies van de wimpers (madarosa), conjunctivitis (een oogblindvliesontsteking) en een verminderd gezichtsvermogen.

Gnathostomiasis

Bepaalde helmintica-parasieten die aanwezig zijn in delen van Zuidoost-Azië, Thailand, Japan, Afrika, Zuid-Amerika en Midden-Amerika veroorzaken mogelijk gnathostomiasis. Het eten van rauw of onvoldoende verhit vlees of vis vormt een risicofactor voor de ziekte. De parasiet verlaat het maag-darmkanaal. Vanaf daar gaat de parasiet naar andere lichaamsdelen zoals de ogen, wat dan resulteert in gedeeltelijke of volledige blindheid.

Loiasis

Een wormparasiet veroorzaakt loiasis, een parasitaire ooginfectie die vooral verschijnt in Afrika. De beet van een geïnfecteerde vlieg veroorzaakt deze aandoening. De parasiet ontwikkelt zich in het lichaam en migreert (verplaatst) zich naar diverse weefsels. De parasiet produceert ook larven (microfilariae). Zowel de volwassen worm als de larven veroorzaken symptomen. Oogwormen gaan gepaard met oogpijn, verminderde oogbewegingen, een overgevoeligheid voor licht en andere problemen met het gezichtsvermogen.

Rivierblindheid (onchocerciasis)

Rivierblindheid (onchocerciasis) is ook het gevolg van een wormparasiet die vooral aanwezig is in delen van Afrika, het Midden-Oosten, Zuid-Amerika en Midden-Amerika. De beet van een geïnfecteerde zwarte vlieg leidt tot deze ooginfectie. De larven van de parasiet graven door de huid en ontwikkelen zich vervolgens tot volwassen wormen. Deze wormen produceren dan meer larven, die terecht komen in bijvoorbeeld de ogen en dan leiden tot blindheid.

Schaamluizen

Schaamluizen (pubische luizen) zijn kleine insecten die het schaamhaar, het okselhaar, het gezichtshaar en af en toe ook de wimpers (wimperluizen) en wenkbrauwen koloniseren. Af en toe veroorzaken deze luizen ook een ooginfectie (een soort conjunctivitis) en oogirritatie, en dan vooral bij kinderen. De verspreiding van deze wereldwijd voorkomende parasiet verloopt via seksueel contact, maar besmette persoonlijke voorwerpen, zoals kleding of handdoeken, verspreiden mogelijk ook schaamluizen.

Toxocariasis

Een wormparasiet veroorzaakt toxocariasis (toxocariase). Deze parasiet komt overal voor bij vooral huishonden en huiskatten. De inname van eieren van deze parasiet veroorzaakt de infectie. De eieren bevinden zich in een met dierlijke uitwerpselen besmette bodem. De eieren komen uit in de darmen. Vervolgens verplaatsen de larven zich naar andere lichaamsdelen. De ogen zijn zelden aangetast, maar wanneer de parasiet de ogen treft, ervaart de patiënt een verminderd gezichtsvermogen.

Toxoplasmose

Een protozoaire parasiet veroorzaakt toxoplasmose. Deze parasiet bevindt zich veel in de omgeving, met name in dierlijk afval van huiskatten. De overdracht gebeurt via inname (besmet voedsel, besmette ontlasting) of anders van moeder op kind tijdens de zwangerschap. Zelden gebeurt de verspreiding van de infectie ook via een bloedtransfusie of een orgaantransplantatie. Normaal gesproken ontwikkelen patiënten geen oogziekte, maar sommige patiënten krijgen hiermee wel te maken. Zij lijden aan oculaire toxoplasmose. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem en pasgeborenen die de infectie van hun moeder hebben gekregen, lopen meer kans op een ooginfectie door deze parasiet. De ziekte leidt onbehandeld tot littekens in het oog en een verlies van het gezichtsvermogen.

Symptomen van oogparasieten

Parasitaire ooginfecties gaan niet altijd gepaard met symptomen, waardoor ze moeilijk te herkennen zijn.

Patiënten met tekenen van een parasitaire ooginfectie, kampen met één of meer van volgende symptomen:

• een oogafscheiding
• een oogcyste
• een oogontsteking
• een overgevoeligheid voor licht (fotofobie)
• een rood oog
• een verlies van gezichtsvermogen en blindheid
• een wazig gezichtsvermogen
• floaters (kleine vlekjes, lijntjes of vliegjes in het gezichtsveld)
• jeuk rond het oog
• korstvorming rond de oogleden en wimpers
• littekens op het netvlies
• oogpijn
• roodheid rond het oog
• tranende ogen

Behandeling

De arts kijkt naar het type oogparasiet dat de oogproblemen veroorzaakt. Meestal zijn orale (via de mond ingenomen) of lokale medicijnen inzetbar, zoals pyrimethamine, ivermectine en diethylcarbamazine. Af en toe moet de oogarts de wormen uit het oog verwijderen, bijvoorbeeld bij loiasis, gnathostomiasis en rivierblindheid.

Preventie van parasitaire infecties aan de ogen

Het is niet altijd mogelijk om de oogparasieten te vermijden, maar diverse maatregelen verminderen de kans op een parasitaire infectie.

Goede contactlenshygiëne hanteren

Bij het dragen van contactlenzen is het belangrijk om een goede contactlenshygiëne te hanteren. De persoon reinigt ze niet met leidingwater. Het gebruik van steriele producten is essentieel voor het reinigen van de contactlenzen. Verder is het belangrijk om de contactlensvloeistof steeds te vervangen. Een goede handhygiëne is eveneens nodig alvorens de contactlenzen in te doen. Tot slot is het dragen van contactlenzen tijdens het slapen en na het zwemmen uit den boze.

Goede hygiëne hanteren

Het regelmatig wassen van de handen is nodig, en dan vooral voor het eten, na het toiletgebruik en na het opruimen van dierlijk afval. Voorts is het delen van persoonlijke voorwerpen zoals kleding, handdoeken en beddengoed uit den boze.

Insectenbeten voorkomen

Een insecticide aanbrengen op de blootgestelde huid of beschermende kledij dragen zijn goede tips om insectenbeten te voorkomen.

Voedsel op de juiste manier koken

Het eten van rauw of onvoldoende verhit voedsel is geen goed idee wanneer een persoon reist naar gebieden waar parasitaire infecties veel voorkomen. Het voedsel met op de juiste manier bereid worden. Bij het hanteren van rauw voedsel is het gebruik van handschoenen aanbevolen. Nadien moet de persoon steeds de handen wassen.

Lees verder

• Oogwormen: Soorten en symptomen van worminfectie aan ogen
• Ooginfecties door parasieten: Parasitaire infecties aan ogen
• Loiasis: Infectie met zwelling rond gewrichten en oogworm
• Acanthamoeba keratitis: Ooginfectie bij contactlensdragers
• Toxocariase: Infectie met symptomen aan ogen of organen