Acanthamoeba keratitis: Ooginfectie bij contactlensdragers
Acanthamoeba keratitis is een zeldzame maar ernstige parasitaire infectie van het hoornvlies, het doorzichtige venster aan de voorkant van het oog. Deze hoornvliesontsteking komt vooral voor bij contactlensdragers die onvoldoende hygiëne in acht nemen. De infectie kenmerkt zich door intense pijn, rode en tranende ogen, en een wazig gezichtsvermogen. De diagnose en behandeling van deze aandoening vormen een klinische uitdaging. Snelle en adequate behandeling met specifieke oogdruppels is cruciaal om permanent verlies van gezichtsvermogen te voorkomen. De ziekte werd voor het eerst beschreven in de medische literatuur in 1973.
Epidemiologie
Acanthamoeba keratitis is een zeldzame, maar potentieel ernstige infectie van het hoornvlies die wereldwijd voorkomt, maar vooral voorkomt in landen met hoge prevalentie van contactlensdragers. Het wordt veroorzaakt door een infectie met de amoebe Acanthamoeba, die vaak in waterige omgevingen zoals meren, zwembaden, en zelfs kraanwater voorkomt. De aandoening wordt steeds vaker gedocumenteerd, vooral in landen waar contactlenzen veel gebruikt worden, zoals de Verenigde Staten en delen van Europa en Azië. Ondanks de relatief lage incidentie van deze aandoening, worden de gevallen vaak ernstig, met mogelijk verlies van gezichtsvermogen als gevolg van complicaties.
Incidentie en prevalentie
De incidentie van Acanthamoeba keratitis is moeilijk te bepalen, aangezien het geen veelvoorkomende aandoening is. Schattingen suggereren dat in landen waar contactlenzen veel gebruikt worden, de incidentie ongeveer 1 op 1.000.000 contactlensdragers bedraagt. In landen waar contactlensgebruik minder gebruikelijk is, komt de aandoening veel minder vaak voor. De ziekte wordt vaker gezien bij mensen die hun lenzen in onhygiënische omstandigheden dragen of die zwemmen of douchen met lenzen in. Dit vergroot de prevalentie onder contactlensdragers aanzienlijk, vooral als de juiste reinigings- en opslagpraktijken niet worden gevolgd.
Risico door contactlensgebruik
Contactlensdragers vormen de grootste risicogroep voor Acanthamoeba keratitis, vooral als ze de lenzen in vervuild water dragen, zoals tijdens het zwemmen in meren, rivieren of zwembaden. Studies tonen aan dat contactlensdragers die hun lenzen niet goed reinigen of bewaren, of die water gebruiken uit de kraan in plaats van steriele oplossing, een verhoogd risico lopen. In sommige gevallen wordt de infectie mogelijk via andere middelen zoals onjuiste opslag of een niet-steriele reiniging van de lenzen overgedragen. Hygiënemaatregelen zoals het vermijden van het dragen van contactlenzen tijdens wateractiviteiten en het zorgvuldig reinigen van lenzen zijn cruciaal om het risico op deze infectie te minimaliseren.
Regionale verschillen
Er zijn regionale verschillen in de prevalentie van Acanthamoeba keratitis, die grotendeels te maken hebben met het contactlensgebruik en omgevingsomstandigheden. In landen zoals de Verenigde Staten, waar contactlensgebruik wijdverspreid is, wordt Acanthamoeba keratitis vaak gedocumenteerd. In andere delen van de wereld, waar contactlenzen minder gebruikelijk zijn, zoals in sommige Afrikaanse landen, is de prevalentie veel lager. Het gebruik van verontreinigd kraanwater en gebrek aan toegang tot schoon water kan de prevalentie in sommige gebieden verhogen.
Mechanisme
Het mechanisme van Acanthamoeba keratitis wordt voornamelijk gedreven door de interactie van de amoebe Acanthamoeba met het hoornvlies van het oog. Deze eencellige organismen hebben het vermogen om het hoornvlies binnen te dringen en ontstekingen en beschadiging van het weefsel te veroorzaken, wat kan leiden tot ernstige visusproblemen.
Invasie van het hoornvlies
De infectie begint wanneer de Acanthamoeba-amoeben het hoornvlies binnendringen. Ze kunnen zich vasthechten aan het hoornvliesoppervlak door middel van receptoren die zich op de cellen van het hoornvlies bevinden. Eenmaal binnen, beginnen de amoeben zich te vermenigvuldigen en de cellen van het hoornvlies af te breken. Dit veroorzaakt weefselschade en ontsteking. De infectie is moeilijk te behandelen omdat de amoeben zich vaak in de diepe lagen van het hoornvlies bevinden, waar ze moeilijk te bereiken zijn.
Beschadiging door ontsteking en immuniteit
De infectie veroorzaakt een sterke immuunrespons, wat leidt tot ontstekingen in het hoornvlies. Witte bloedcellen, waaronder neutrofielen, worden naar de infectieplaats gestuurd om de amoeben te bestrijden. Helaas veroorzaakt deze immuunrespons ook schade aan het oogweefsel, wat kan resulteren in littekenvorming en verlies van gezichtsvermogen. De ontsteking is vaak ernstig en kan de cornea onherstelbaar beschadigen als de infectie niet tijdig wordt behandeld.
Cystevorming en resistentie
Acanthamoeba heeft de capaciteit om cysten te vormen, die zeer resistent zijn tegen ongunstige omgevingsomstandigheden en veel behandelingen. De cysten kunnen zich in het hoornvlies nestelen en zijn moeilijk te behandelen met standaard medicatie. De aanwezigheid van deze cysten in het hoornvlies draagt bij aan de chronische aard van de infectie, zelfs bij de behandeling met antimicrobiële middelen.

Contactlenzen zijn vaak de oorzaak van Acanthamoeba keratitis /
Bron: Fifikins, Flickr (CC BY-2.0)Oorzaken
Acanthamoeba keratitis wordt veroorzaakt door de Acanthamoeba, een microscopisch ééncellig organisme dat veel voorkomt in de natuur, met name in bodem- en wateromgevingen zoals meren, oceanen, rivieren, kraanwater en zwembaden. De belangrijkste oorzaken van Acanthamoeba keratitis zijn:
- het bewaren van contactlenzen in een vieze contactlenshouder
- het dragen van contactlenzen in een warm bad
- het gebruik van vervuild leidingwater of bronwater voor het reinigen van contactlenzen
- het zelf maken van contactlensoplossingen
- het zwemmen of douchen met contactlenzen in
Risicofactoren
Risicofactoren omvatten het dragen van contactlenzen, blootstelling aan besmet water, een
trauma aan het hoornvlies, en een
verzwakt immuunsysteem. De infectie komt ook vaker voor tijdens de zomermaanden.
Risicogroepen
Hoewel Acanthamoeba keratitis iedereen kan treffen, zijn er specifieke risicogroepen die bijzonder kwetsbaar zijn voor de aandoening.
Contactlensdragers
De grootste risicogroep zijn contactlensdragers, vooral degenen die onjuiste hygiënepraktijken volgen of hun lenzen dragen in risicovolle omgevingen, zoals tijdens het zwemmen. Het dragen van lenzen die niet goed zijn gereinigd of die in verontreinigd water worden gedragen, vergroot het risico op infectie aanzienlijk. Studies tonen aan dat contactlensdragers die lenzen langdurig dragen of in vervuild water zwemmen, de grootste kans lopen om Acanthamoeba keratitis te ontwikkelen.
Immuungecompromitteerde patiënten
Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals diegenen die medicijnen gebruiken om afweerreacties te onderdrukken, of mensen met aandoeningen zoals HIV, zijn meer vatbaar voor infecties zoals Acanthamoeba keratitis. De verminderde effectiviteit van hun immuunsysteem maakt het moeilijker om infecties zoals Acanthamoeba te bestrijden, waardoor de aandoening ernstiger kan verlopen.
Patiënten met hoornvliesbeschadiging
Patiënten die oogletsel hebben opgelopen of eerder een hoornvliestransplantatie hebben ondergaan, lopen ook een verhoogd risico op Acanthamoeba keratitis. De beschadigde hoornvliezen bieden een minder efficiënte barrière tegen infecties, wat de kans vergroot dat de amoeben het oog binnendringen.
Soorten acanthamoeba
Er zijn veel verschillende soorten Acanthamoeba. Hoewel de meeste soorten geen schade veroorzaken, zijn twee van de acht bekende soorten,
A. castellanii en
A. polyphaga, verantwoordelijk voor de meeste
ooginfecties. Acanthamoeba keratitis komt het meest voor bij contactlensdragers, maar ook mensen met hoornvliesletsel of
hoornvliesaandoeningen kunnen deze infectie ontwikkelen.

Wazig gezichtsvermogen is een veelvoorkomend symptoom van deze ernstige ooginfectie /
Bron: Nufkin, Flickr (CC BY-2.0)Symptomen van Acanthamoeba Keratitis
De infectie wordt gekenmerkt door
pijn die vaak niet in verhouding staat tot de bevindingen bij een oogonderzoek. Andere symptomen zijn een verminderd gezichtsvermogen (
wazig zicht),
rode ogen,
fotofobie (overgevoeligheid voor licht),
tranende ogen, en een
oogafscheiding. Patiënten kunnen ook een zanderig gevoel in het oog ervaren (
). Ernstige hoofdpijn kan eveneens optreden. De symptomen kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen weken tot maanden aanhouden zonder snelle behandeling.
Alarmsymptomen
De vroege herkenning van Acanthamoeba keratitis is cruciaal voor een effectieve behandeling. Er zijn verschillende alarmsymptomen die duiden op een mogelijke infectie met Acanthamoeba.
Oogpijn en ongemak
Een van de eerste tekenen van Acanthamoeba keratitis is ernstige oogpijn die vaak niet in verhouding staat tot de uiterlijke symptomen. Deze pijn kan variëren van mild ongemak tot intense pijn, en is vaak een aanwijzing dat de infectie zich heeft verspreid naar het diepere weefsel van het hoornvlies.
Rode ogen en fotofobie
Rode ogen en overgevoeligheid voor licht (fotofobie) zijn ook veelvoorkomende symptomen van Acanthamoeba keratitis. De ontsteking van het hoornvlies veroorzaakt deze symptomen, die vaak gepaard gaan met een algemene verslechtering van het gezichtsvermogen.
Wazig zicht en korstvorming
Als de infectie voortschrijdt, kunnen patiënten wazig zicht ervaren en kunnen zich korstjes of witte vlekken op het hoornvlies ontwikkelen. Dit kan leiden tot littekenvorming en verlies van gezichtsvermogen als de infectie niet adequaat wordt behandeld.
Diagnose en onderzoeken
Oogonderzoek
De oogarts voert een standaard [ARTIKEL=158840]oogonderzoek uit met behulp van een spleetlamp, een speciale microscoop die het hoornvlies en andere oogstructuren in detail zichtbaar maakt. Hij zoekt naar tekenen van
ontsteking in het hoornvlies. Soms wordt een klein monster van hoornvliesweefsel (een schraapsel) genomen en in een laboratorium onderzocht. De diagnose van Acanthamoeba keratitis kan echter vaak traag en moeilijk zijn.
Differentiële diagnose
In de vroege stadia is Acanthamoeba keratitis moeilijk te onderscheiden van andere microbiële hoornvliesinfecties omdat de symptomen vergelijkbaar zijn. Het is cruciaal om Acanthamoeba keratitis te onderscheiden van andere aandoeningen voor een juiste behandeling. Differentiële diagnoses omvatten
conjunctivitis (oogbindvliesontsteking),
droge ogen,
herpes simplex virus keratitis, cornea-erosie,
stafylokok marginale keratitis, en contactlensgerelateerde
keratitis. In de latere fasen kunnen ook virale, bacteriële, schimmel- en steriele keratitis in overweging worden genomen.
Behandeling met oogdruppels en overige therapieën
Acanthamoeba keratitis kan niet met
antibiotica worden behandeld, omdat de infectie geen bacteriële oorsprong heeft. De behandeling omvat het gebruik van antiseptische
oogdruppels met anti-amoebeneffecten. Deze druppels moeten in de beginfase elke uur, zelfs 's nachts, worden toegediend. De frequentie wordt later verminderd naar om de twee uur, uitsluitend overdag. Het is cruciaal om de voorgeschreven doseringsschema's strikt te volgen en de
oogdruppelrichtlijnen nauwkeurig toe te passen. Naast anti-amoebene oogdruppels kunnen ontstekingsremmers of
pijnstillers worden voorgeschreven om de pijn te verlichten. In sommige gevallen worden
mydriatica (pupilverwijdende druppels) gebruikt om pijnlijke
krampen in de iris te verminderen.
Ongeveer 10% van de Acanthamoeba-infecties vertoont ook een bacteriële component. In dergelijke gevallen worden aanvullende antibiotische oogdruppels voorgeschreven. Soms worden antibacteriële druppels preventief gegeven om secundaire infecties te voorkomen, vooral wanneer het oogoppervlak is beschadigd in de vroege stadia. Bij ernstige ontsteking of
scleritis (ontsteking van het witte deel van het oog) kunnen
steroïde oogdruppels worden overwogen, hoewel dit niet altijd noodzakelijk is. Regelmatige controle door de oogarts is essentieel.
Als medicatie niet effectief is, kan een
hoornvliestransplantatie noodzakelijk zijn.
Prognose
De prognose van Acanthamoeba keratitis is sterk afhankelijk van de tijdige diagnose en de effectiviteit van de behandeling. Hoewel de aandoening behandelbaar is, kan een vertraging in de diagnose of inadequate behandeling leiden tot ernstige complicaties, waaronder permanent verlies van gezichtsvermogen of zelfs het verlies van het oog.
Uitkomst bij vroege diagnose en behandeling
Wanneer Acanthamoeba keratitis vroegtijdig wordt gedetecteerd en adequaat behandeld, is de prognose over het algemeen goed. Behandelingen die gericht zijn op het verwijderen van de amoeben uit het hoornvlies, zoals antimicrobiële middelen en oogdruppels, kunnen de infectie effectief onder controle brengen. In dergelijke gevallen is het mogelijk om het gezichtsvermogen te behouden of het te herstellen, afhankelijk van de ernst van de schade aan het hoornvlies.
Risico op blijvende schade bij vertraagde behandeling
Wanneer de aandoening niet tijdig wordt behandeld, kunnen de amoeben zich dieper in het hoornvlies nestelen, wat leidt tot ernstigere schade en een hogere kans op littekenvorming. Littekens kunnen blijvende visuele beperkingen veroorzaken, zelfs na succesvolle behandeling van de infectie. In ernstige gevallen kan chirurgische ingreep nodig zijn, zoals een hoornvliestransplantatie, om het gezichtsvermogen te herstellen.
Verlies van het oog in extreme gevallen
In zeer ernstige gevallen, wanneer de infectie niet tijdig wordt behandeld of de behandeling niet effectief is, kan het hoornvlies onherstelbaar beschadigd raken, wat kan leiden tot het verlies van het oog. Hoewel dit een zeldzaam resultaat is, is het wel mogelijk bij patiënten die geen adequate medische zorg ontvangen. Het benadrukt het belang van een snelle diagnose en therapie bij Acanthamoeba keratitis.
Complicaties
Wanneer Acanthamoeba keratitis niet tijdig en adequaat wordt behandeld, kan dit leiden tot ernstig en permanent verlies van gezichtsvermogen.

Een goede handhygiëne is essentieel voor het voorkomen van infecties /
Bron: Gentle07, Pixabay
Contactlensdragers dienen strikte
contactlenshygiëne te volgen om Acanthamoeba keratitis te voorkomen. Hier zijn enkele belangrijke richtlijnen:
- Gebruik geen kraanwater of zoutoplossingen voor het reinigen van contactlenzen. Maak uitsluitend gebruik van aanbevolen contactlensvloeistoffen.
- Was je handen grondig met water en zeep voordat je je contactlenzen in- of uitdoet (goede handhygiëne).
- Bewaar je contactlenzen 's nachts in een desinfecterende oplossing en vervang deze oplossing regelmatig. Zorg ervoor dat de contactlensvloeistof altijd vers is.
- Vervang je contactlenshouder elke drie maanden om bacteriële ophoping te voorkomen.
- Verwijder je contactlenzen voordat je gaat zwemmen, douchen, of het gebruik van een sauna.
- Volg de specifieke richtlijnen voor je contactlenzen zoals aangegeven door je oogzorgspecialist.
- Raadpleeg onmiddellijk een oogarts als je symptomen van Acanthamoeba keratitis opmerkt, zoals pijn, wazig zicht, of rode ogen.
Door deze voorzorgsmaatregelen te nemen, verklein je het risico op infecties en houd je je ogen gezond.
Praktische tips voor het omgaan met acanthamoeba keratitis
Acanthamoeba keratitis is een zeldzame, maar ernstige ooginfectie die wordt veroorzaakt door de Acanthamoeba-parasiet. Het kan leiden tot ernstige pijn, visusverlies, en zelfs permanente schade aan het oog. Deze infectie komt vaak voor bij mensen die contactlenzen dragen, maar kan ook andere risicogroepen treffen. Het is belangrijk om de ziekte snel te herkennen en te behandelen om complicaties te voorkomen. In dit artikel geven we praktische tips voor het omgaan met acanthamoeba keratitis.
Herken de symptomen van acanthamoeba keratitis
De symptomen van acanthamoeba keratitis kunnen variëren, maar beginnen vaak met
pijn in het oog,
roodheid, wazig zien, overmatige tranenvloed en een gevoel van een vreemd voorwerp in het
oog. Naarmate de infectie verergert, kan de pijn intensiveren en kunnen er blaren op het hoornvlies ontstaan. Als je deze symptomen opmerkt, is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp te zoeken bij een oogarts om de diagnose te bevestigen en een behandelplan op te stellen.
Voorkom infectie door goede hygiënepraktijken
Acanthamoeba keratitis wordt vaak geassocieerd met contactlenzen, vooral wanneer deze niet goed worden onderhouden. Het is belangrijk om hygiënische gewoonten te volgen, zoals het regelmatig schoonmaken van lenzen met de juiste oplossingen en het vermijden van contact met water, zoals zwemmen in zwembaden of douchewater, terwijl je lenzen draagt. Zorg ervoor dat je handen goed gewassen zijn voordat je je lenzen aanraakt en vervang ze regelmatig volgens de aanbevelingen van je oogarts.
Behandel acanthamoeba keratitis tijdig
Acanthamoeba keratitis kan snel verergeren, dus het is van groot belang om het snel te behandelen. De behandeling bestaat meestal uit het gebruik van antiprotozoaire medicijnen, zoals polyhexamethylene biguanide (PHMB) en chlorhexidine, en soms steroïden om de ontsteking te verminderen. De behandeling kan langdurig zijn, soms enkele maanden, en vereist strikte naleving van het voorgeschreven medicatieschema. Zorg ervoor dat je de instructies van de arts nauwkeurig opvolgt.
Regelmatige controle bij de oogarts
Omdat acanthamoeba keratitis een ernstige infectie is, is het essentieel om regelmatig terug te keren naar de oogarts voor follow-uponderzoeken. Tijdens deze bezoeken kan de arts de voortgang van de behandeling monitoren, de toestand van het hoornvlies controleren en de effectiviteit van de medicatie evalueren. Als de infectie niet reageert op de behandeling, kan het nodig zijn om de therapie aan te passen.
Zorg voor je ooggezondheid tijdens het herstel
Tijdens het herstel van acanthamoeba keratitis is het belangrijk om goed voor je
oog te zorgen. Vermijd wrijven in het
oog, en stel je
oog niet bloot aan irriterende stoffen zoals rook of chemicaliën. Bescherm je
ogen tegen fel licht en draag zonnebrillen als dat nodig is. Het is ook belangrijk om geen contactlenzen te dragen totdat je oogarts het goedkeurt.
Overweeg aanvullende therapieën indien nodig
In sommige gevallen kan de infectie leiden tot blijvende schade aan het hoornvlies, wat visusproblemen kan veroorzaken. Indien nodig, kan je oogarts overwegen om aanvullende behandelingen, zoals een hoornvliestransplantatie, te bespreken om het gezichtsvermogen te herstellen. Dit is meestal alleen nodig als de infectie ernstige schade heeft veroorzaakt.
Ondersteunende zorg en pijnmanagement
Acanthamoeba keratitis kan zeer pijnlijk zijn, vooral in de vroege stadia van de infectie. Het is belangrijk om pijn te beheren door pijnstillers te gebruiken die door de arts zijn aanbevolen. Daarnaast kan een arts ontstekingsremmende medicatie voorschrijven om de zwelling en pijn te verlichten. Zorg ervoor dat je voldoende rust neemt om het herstel te bevorderen en de belasting van je
ogen te minimaliseren.
Als de symptomen van acanthamoeba keratitis verergeren, zoals toenemende
pijn, wazig zien of het gevoel dat er iets in je
oog zit, neem dan onmiddellijk contact op met je oogarts. Een snelle behandeling is van essentieel belang om permanente schade aan het
oog te voorkomen.
Voorlichting en preventie
Het is belangrijk om je bewust te zijn van de risicofactoren voor acanthamoeba keratitis en hoe je deze kunt vermijden. Als je contactlenzen draagt, zorg er dan voor dat je de juiste hygiënepraktijken volgt en gebruik geen water bij het reinigen van je lenzen. Educatie over de juiste zorg en het onderhouden van een goede ooggezondheid is essentieel om de kans op deze aandoening te verkleinen.
Met de juiste behandeling en zorg kan acanthamoeba keratitis succesvol worden beheerd, maar het is belangrijk om alert te blijven op symptomen en regelmatig medische controle te ondergaan om het risico op blijvende schade aan het
oog te minimaliseren.
Misvattingen rond acanthamoeba keratitis
Acanthamoeba keratitis is een zeldzame maar ernstige infectie van het hoornvlies, veroorzaakt door de acanthamoeba-parasiet. Deze aandoening komt vooral voor bij contactlensdragers en kan leiden tot ernstige complicaties als ze niet tijdig wordt behandeld. Er bestaan echter veel misvattingen over de oorzaken, symptomen en behandeling van deze infectie.
Acanthamoeba keratitis komt alleen voor bij slechte hygiëne
Hoewel slechte hygiëne het risico op infectie verhoogt, kunnen zelfs mensen die hun lenzen goed onderhouden, de infectie oplopen. Blootstelling aan besmet water, zoals in zwembaden, douches of kraanwater, is een belangrijke risicofactor. Zelfs bij een goede lensverzorging kan de parasiet zich in het
oog nestelen als er contact is met besmet water.
De infectie is zeldzaam en daarom geen groot risico
Hoewel acanthamoeba keratitis niet vaak voorkomt, zijn de gevolgen ernstig. De infectie kan leiden tot blijvende schade, waaronder verlies van het zicht. Het is dus belangrijk om preventieve maatregelen serieus te nemen en bij symptomen zoals roodheid,
pijn en wazig zicht direct een oogarts te raadplegen.
Acanthamoeba keratitis is gemakkelijk te behandelen met antibiotica
Deze infectie is bijzonder moeilijk te behandelen omdat de parasiet een resistente cystevorm kan aannemen. Standaard antibiotica werken niet en de behandeling vereist vaak een combinatie van specifieke desinfecterende oogdruppels. In ernstige gevallen kan een hoornvliestransplantatie nodig zijn om het zicht te redden.
Het enige symptoom is oogirritatie
Naast oogirritatie kunnen andere symptomen optreden, zoals overgevoeligheid voor licht, overmatig tranen en een wazig zicht. In gevorderde stadia kunnen hoornvlieszweren ontstaan, die permanente schade veroorzaken. Vroege herkenning en een snelle start van de
oogbehandeling zijn cruciaal om complicaties te voorkomen.
Hoewel contactlensdragers het hoogste risico lopen, kunnen ook mensen zonder lenzen de infectie krijgen. Blootstelling aan besmet water kan ervoor zorgen dat de parasiet zich in het oog nestelt, vooral bij mensen met kleine hoornvliesbeschadigingen of een verzwakt immuunsysteem.
Veel mensen denken dat het spoelen van lenzen met kraanwater geen probleem is, maar dit verhoogt juist het risico op infectie. Kraanwater kan acanthamoeben bevatten, waardoor lenzen besmet kunnen raken. Alleen steriele lensvloeistof mag worden gebruikt voor het reinigen en bewaren van lenzen.
Een lichte ooginfectie kan geen kwaad
Sommige mensen negeren milde klachten zoals roodheid of irritatie, maar bij acanthamoeba keratitis kan uitstel van behandeling leiden tot ernstige schade. Zelfs een aanvankelijk milde infectie kan zich snel ontwikkelen tot een gevaarlijke
huidinfectie van het hoornvlies, waardoor blijvend zichtverlies kan optreden.
Lees verder