Diabetisch maculaoedeem: Oogaandoening door diabetes

Een hoge bloedsuikerspiegel bij diabetes mellitus (suikerziekte) leidt tot tal van aandoeningen, ook oogziekten. De meest voorkomende oogaandoening is diabetisch maculaoedeem. Enkele kenmerkende symptomen omvatten het zien van een vervormd beeld, het waziger zien (van kleuren) en dubbelzien. De behandeling bestaat meestal uit lasertherapie of een ooginjectie. Een vroege behandeling van diabetes remt de progressie van de oogziekte af. Deze ernstige oogaandoening leidt mogelijk tot een verlies van het gezichtsvermogen. Het is bijgevolg belangrijk om diabetes goed te beheren en jaarlijks de oogarts te bezoeken. Hij bemerkt de vroege tekenen van maculaoedeem, nog voordat de patiënt symptomen ervaart. Een hoge bloedsuikerspiegel bij diabetes mellitus (suikerziekte) kan leiden tot diverse complicaties, waaronder ernstige oogaandoeningen. De meest voorkomende oogziekte bij diabetes is diabetisch maculaoedeem. Deze aandoening kan het gezichtsvermogen ernstig beïnvloeden. Symptomen zijn onder andere vervormd zien, wazig zicht (met name van kleuren) en dubbelzien. De behandeling van diabetisch maculaoedeem bestaat meestal uit lasertherapie of ooginjecties. Het tijdig behandelen van diabetes kan de progressie van deze oogziekte afremmen en het risico op verlies van gezichtsvermogen verkleinen. Regelmatig oogonderzoek door een specialist is essentieel om vroege tekenen van maculaoedeem op te sporen, nog voordat de patiënt symptomen ervaart.

• Epidemiologie
• Oorzaken diabetisch maculaoedeem
• Risicofactoren diabetisch maculaoedeem
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van diabetisch maculaoedeem
• Prognose van diabetisch maculaoedeem
• Complicaties: Blindheid door vloeistof in het netvlies
• Preventie

Epidemiologie

Diabetisch maculaoedeem komt voor bij een aanzienlijk aantal mensen met diabetes mellitus. Ongeveer 25% van de diabetespatiënten zal gedurende hun leven diabetisch maculaoedeem ontwikkelen. De prevalentie is hoger bij patiënten met een langdurige geschiedenis van diabetes en bij degenen met onvoldoende bloedsuikercontrole.

Oorzaken diabetisch maculaoedeem

Diabetisch maculaoedeem is een complicatie van diabetes mellitus en ontstaat door veranderingen in de kleine bloedvaten van het netvlies. Bij deze aandoening lekken de bloedvaten in het netvlies vloeistof in de macula, het centrale deel van het netvlies dat verantwoordelijk is voor scherp zicht. De ophoping van vloeistof veroorzaakt zwelling en tast de visuele functie aan. Dit gebeurt door:

• Chronische hyperglykemie: Langdurig hoge bloedsuikerwaarden kunnen de bloedvaten beschadigen.
• Retinale microangiopathie: Beschadiging van de kleine bloedvaten in het netvlies als gevolg van diabetes.

Risicofactoren diabetisch maculaoedeem

Patiënten met diabetes mellitus hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van diabetisch maculaoedeem. Andere risicofactoren zijn onder meer:

• Langdurige diabetes: Ongeveer een derde van de patiënten met diabetes die langer dan twintig jaar heeft, ontwikkelt diabetisch maculaoedeem.
• Hoge bloeddruk (hypertensie): Hypertensie kan de voortgang van diabetisch maculaoedeem versnellen.
• Hoog cholesterol (hypercholesterolemie): Verhoogd cholesterol kan bijdragen aan de progressie van de ziekte.
• Slecht gecontroleerde bloedsuikerspiegel: Onvoldoende regulatie van bloedsuikerwaarden verhoogt het risico op maculaoedeem.
• Zwangerschap: Diabetes tijdens de zwangerschap (zwangerschapsdiabetes) kan het risico verhogen.
• Roken: Tabaksgebruik is een bekende risicofactor voor complicaties bij diabetes.

Symptomen

Diabetisch maculaoedeem kan aanvankelijk asymptomatisch zijn. Naarmate de aandoening vordert, kunnen de volgende symptomen optreden:

• Vervormd zien (metamorfopsie): Het beeld kan vervormd lijken.
• Wazig zicht: Vooral een verminderd vermogen om kleuren scherp te zien.
• Dubbelzien (diplopie): Het zien van dubbele beelden.
• Floaters: Drijvers of vlekken in het gezichtsveld.
• Pijn of ongemak in de ogen: Hoewel niet altijd aanwezig, kan het ongemak toenemen na verloop van tijd.

Alarmsymptomen

Symptomen die kunnen wijzen op een ernstigere voortgang van diabetisch maculaoedeem omvatten:

• Snelle achteruitgang van het gezichtsvermogen: Plotselinge of versnelde vermindering van het gezichtsvermogen.
• Nieuwe visuele verstoringen: Veranderingen in het gezichtsvermogen die plotseling optreden of verergeren.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van diabetisch maculaoedeem wordt meestal gesteld door de oogarts tijdens jaarlijkse oogcontroles. De diagnose omvat:

• Digitale fundusfotografie: Het maken van digitale foto's van het netvlies om tekenen van maculaoedeem op te sporen.
• Gezichtsscherptetest: Evaluatie van de visuele scherpte.
• Mydriatica: Oogdruppels die de pupil verwijden, zodat de arts het netvlies beter kan onderzoeken.
• Funduscopie: Directe inspectie van het netvlies met behulp van een speciale lens.
• Fluorescentieangiografie: Een onderzoek waarbij een kleurstof in de bloedbaan wordt ingebracht om lekkende bloedvaten te visualiseren.
• Optische Coherentie Tomografie (OCT): Een scan die een gedetailleerd beeld van de netvliesstructuur geeft en helpt bij het identificeren van zwellingen en vloeistofophopingen.

Behandeling van diabetisch maculaoedeem

De behandeling van diabetisch maculaoedeem richt zich op het verminderen van de zwelling en het behandelen van de lekkende bloedvaten:

• Ooginjecties: Medicijnen zoals anti-VEGF (vascular endothelial growth factor) injecties worden vaak gebruikt om de groei van nieuwe bloedvaten te remmen en de zwelling te verminderen.
• Lasertherapie: Laserfotocoagulatie kan worden toegepast om de lekkende bloedvaten te dichten en verdere schade te voorkomen. Meestal zijn meerdere sessies nodig.
• Corticosteroïde-injecties: Deze kunnen worden ingezet om ontsteking en zwelling te verminderen.
• Vitrectomie: Een operatie waarbij het glasvocht in het oog wordt verwijderd om toegang te krijgen tot de netvliesproblemen en lekkende bloedvaten te behandelen.

Prognose van diabetisch maculaoedeem

De hersteltijd na een laserbehandeling bedraagt doorgaans drie tot zes maanden. Gedurende deze periode kunnen patiënten tijdelijke bijwerkingen ervaren zoals fotofobie (gevoeligheid voor licht), oogirritatie, en scotomen (zwarte vlekken in het gezichtsveld). Het gezichtsvermogen kan in sommige gevallen verbeteren, maar lasertherapie herstelt niet altijd volledig het gezichtsvermogen. Continue monitoring en opvolging door een oogarts zijn cruciaal voor een succesvolle behandeling en om complicaties te voorkomen.

Complicaties: Blindheid door vloeistof in het netvlies

Als diabetisch maculaoedeem niet tijdig wordt behandeld, kan dit leiden tot ernstige complicaties, waaronder verlies van gezichtsvermogen en zelfs volledige blindheid. Vroege en continue behandeling is noodzakelijk om de voortgang van de ziekte te beheersen en gezichtsverlies te voorkomen.

Preventie

Om het risico op diabetisch maculaoedeem te verminderen, is het belangrijk om de bloedsuiker, bloeddruk en cholesterolgehalte goed te controleren. Dit omvat:

• Gezonde levensstijl: Vermijden van roken, een gezonde voeding, regelmatige lichaamsbeweging en goede bloedsuikercontrole.
• Regelmatige medische controles: Regelmatig bezoek aan de diabetesverpleegkundige, huisarts en/of specialist.
• Jaarlijkse oogonderzoeken: Essentieel voor het vroegtijdig opsporen van maculaoedeem en andere oogaandoeningen.

Lees verder

• Complicaties diabetes mellitus (suikerziekte): Oogproblemen
• Maculaoedeem: Zwelling door vochtophoping in de gele vlek