Complicaties diabetes mellitus (suikerziekte): Oogproblemen

Diabetes (suikerziekte) is een aandoening waarbij het lichaam niet in staat is om suiker goed op te slaan. Bij alle vormen van diabetes ontstaan vaak schommelingen in de bloedsuikerspiegel die de bloedvaten treffen, ook die naar de ogen. Hierdoor verschijnen bij een patiënt mogelijk diverse oogaandoeningen, die vaak het gezichtsvermogen aantasten. Deze oogziekten omvatten diabetische retinopathie, diabetisch maculaoedeem, cataract en glaucoom. Een vroege opsporing, tijdige behandeling, en passende nazorg van oogziekten als gevolg van diabetes, beschermen de patiënt tegen het verlies van het gezichtsvermogen.

• Cataract
• Diabetisch maculaoedeem
• Diabetische retinopathie
• Glaucoom
• Wazig gezichtsvermogen
• Tips voor een gezond gezichtsvermogen bij diabetes

Cataract

Leeftijdsgebonden cataract gaat vaker gepaard bij patiënten met diabetes type 2 dan bij mensen zonder diabetes mellitus. Bij de oogziekte is de ooglens vertroebeld waardoor de patiënt een wazig gezichtsvermogen heeft. Diabetici hebben twee tot vijf keer meer kans op het ontwikkelen van cataract dan mensen zonder diabetes. Daarnaast ontwikkelt staar zich ook vroeger dan bij mensen zonder suikerziekte. Bovendien is de progressie van de oogafwijking sneller bij patiënten met diabetes. Een wazig gezichtsvermogen en verblinding zijn de meest voorkomende symptomen van cataract. Via een cataractoperatie verwijdert de oogarts de troebele ooglens en vervolgens vervangt hij deze door een kunstlens.

Diabetisch maculaoedeem

Diabetische retinopathie is het gevolg van een langdurige hoge bloedsuikerspiegel waardoor de bloedvaten in het netvlies van de ogen verzwakken. Bij maculaoedeem, een gevolg van diabetische retinopathie, lekt vloeistof uit deze bloedvaten. Hierdoor zwelt het netvlies waardoor de maculafunctie belemmerd is. De macula is verantwoordelijk voor het scherptezicht en het centrale gezichtsvermogen. Bij maculaoedeem ontstaan met andere woorden o.a. problemen met het lezen, het herkennen van gezichten en het autorijden. Diabetisch maculaoedeem gaat evenwel niet altijd gepaard met symptomen. Soms bemerkt de patiënt wel wazige of golvend verschijnende beelden en ook de kleuren lijken doffer (meer uitgewassen). De diagnose gebeurt aan de hand van een grondig oogonderzoek waarbij de oogarts de pupillen verwijdt (met speciale oogdruppels: mydriatica) en een onderzoek van de gezichtsscherpte. Andere belangrijke diagnostische factoren omvatten een familiegeschiedenis van diabetisch maculaoedeem, een hoge bloedsuikerspiegel (hyperglykemie), een hoge bloeddruk (hypertensie) of een hoog cholesterolgehalte, en het gebruik van medicijnen voor andere aandoeningen. De behandeling bestaat uit een injectie in het oog met medicatie die de abnormale bloedvatgroei doet stoppen. Laserchirurgie en corticosteroïden (krachtige, ontstekingsremmende medicijnen) zijn eveneens mogelijke behandelingen.

Diabetische retinopathie

Diabetische retinopathie is de meest voorkomende oorzaak van een problemen met het gezichtsvermogen bij diabetici. Een hoge bloedsuikerspiegel treft de bloedvaten. Te veel suiker leidt eveneens tot de verstopping van de bloedvaten in de retina (het netvlies), waardoor zuurstofrijk bloed niet meer in staat is om het netvlies te bereiken. Als gevolg hiervan ontstaan nieuwe bloedvaten (neovascularisatie), maar deze ontwikkelen zich niet goed waardoor ze gaan lekken. Diabetische retinopathie bestaat in twee soorten: vroege diabetische retinopathie en geavanceerde (latere) diabetische retinopathie.

Vroege diabetische retinopathie

Bij deze vorm van diabetische retinopathie verschijnen nog geen nieuwe bloedvaten. De wanden van de bloedvaten naar de retina zijn zwak en hierbij zijn kleine uitstulpingen te zien. Bloed en vocht lekken hierdoor in het netvlies. De vorm van grote bloedvaten verandert eveneens, waardoor nog meer bloedvaten verstopt geraken. Daarna zwellen de zenuwvezels in de retina alsook het centrale deel van het netvlies. Een behandeling is hierbij dan wel noodzakelijk.

Geavanceerde diabetische retinopathie

Bij geavanceerde diabetische retinopathie beginnen de beschadigde bloedvaten zich af te sluiten, waardoor abnormale bloedvaten groeien en gaan lekken. Door littekenweefsel ontstaat een netvliesloslating (ablatio retinae). De nieuwe bloedvaten blokkeren de stroming van het normale bloed, waardoor een druk achter het oog ontstaat die leidt tot zenuwbeschadiging en mogelijk zelfs resulteert in glaucoom.

De oogarts voert heel wat onderzoeken uit om diabetische retinopathie te identificeren zoals een gezichtsscherptetest, een tonometrie (oogdrukmeting), een pupilvernauwingsonderzoek om het netvlies en de oogzenuw te onderzoeken en een OCT-scan (netvliesscan). De behandeling van diabetische retinopathie bestaat uit laserchirurgie en soms ook anti-VEGF-medicijnen, die de groei van de bloedvaten afremt (net zoals bij diabetisch maculaoedeem).

Glaucoom

Glaucoom is een oogziekte waarbij de oogzenuw schade oploopt, vaak door een verhoogde oogboldruk. Meestal is bij diabetes sprake van open hoek-glaucoom. Deze aandoening is potentieel ernstig en leidt zelfs tot blindheid. De kans op het ontwikkelen van glaucoom verhoogt naarmate patiënten verouderen. Bij diabetici is het risico op glaucoom zelfs bijna dubbel zo hoog als bij mensen zonder glaucoom. De meeste patiënten zijn tussen de 45 en 64 jaar oud. Glaucoom treedt vaak op zonder symptomen of waarschuwingstekens. In een later stadium ontstaan hoofdpijn, oogpijn, een wazig gezichtsvermogen, waterige ogen, halo’s rond lichten, tunnelzicht en uiteindelijk een verlies van het gezichtsvermogen. Het is daarom belangrijk om deze sluipende oogziekte te voorkomen. Dit gebeurt bijvoorbeeld door een gezonde en evenwichtige voeding. Diabetici ontwikkelen soms ook de zeldzame oogaandoening “neovasculair glaucoom”. Hierdoor groeien nieuwe bloed vaten op de iris, het gekleurde deel van het oog (regenboogvlies). Ze blokkeren de normale doorstroming van de vloeistof en het verhogen de oogdruk. Glaucoom valt op diverse manieren te behandelen. Medicijnen (vaak in de vorm van oogdruppels), een laserbehandeling, en chirurgie in de vorm van een drainage-implant of een trabeculectomie. Neovasculair glaucoom is wel vrij moeilijk te behandelen.

Wazig gezichtsvermogen

Bij ongecontroleerde diabetes heeft de patiënt vaak een hoge bloeddruk. Hierdoor zwelt de ooglens, waardoor een wazig gezichtsvermogen ontstaat. Het is belangrijk om de bloeddruk en bloedsuikerspiegel zo weinig mogelijk te laten schommelen. Hierdoor vermijdt de diabetespatiënt een wazig gezichtsvermogen.

Tips voor een gezond gezichtsvermogen bij diabetes

Oogziekten als gevolg van diabetes zijn niet altijd te voorkomen, maar dankzij enkele tips verlaagt het risico op het ontwikkelen van deze oogafwijkingen. Preventieve maatregelen zijn met andere woorden belangrijk voor de ooggezondheid.

• De bloedsuikerspiegel regelmatig (laten) controleren en op peil houden
• Diabetes goed controleren via voeding, lichaamsbeweging, het innemen van de voorgeschreven geneesmiddelen en een gezonde levensstijl
• Een bloedonderzoek laten uitvoeren waarbij de arts het hemoglobinegehalte controleert
• Een gezond cholesterol- en bloeddrukgehalte behouden
• Een jaarlijks oogonderzoek is aanbevolen bij patiënten met suikerziekte
• Stoppen met roken
• Veranderingen in het gezichtsvermogen meteen melden aan de oogarts

Lees verder

• Diabetische retinopathie: Oogaandoening door diabetes
• Diabetisch maculaoedeem: Oogaandoening door diabetes