Oculaire neovascularisatie: Nieuwvaatvorming in het oog

Oculaire neovascularisatie is de medische term voor onregelmatige of abnormale ontwikkeling van zeer kleine en lekkende bloedvaten in het oog. Een neovascularisatieaandoening veroorzaakt een abnormale groei van bloedvaten in het oog. De meest voorkomende oogaandoeningen met neovascularisatie zijn proliferatieve diabetische retinopathie (PDR), neovasculaire leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) en premature retinopathie (ROP). Meestal zijn één of meer behandelingsmethoden mogelijk, maar niet altijd blijken deze even succesvol te zijn waardoor permanent visusverlies mogelijk is.

• Epidemiologie van abnormale bloedvaten in oog
• Indeling van nieuwvaatvorming in het oog
• Hoornvlies: Corneaneovascularisatie
• Iris: Irisneovascularisatie of Rubeose iridis
• Netvlies: Retinale neovascularisatie
• Vaatvlies: Choroïdale neovascularisatie
• Oorzaken neovascularisatie
• Premature retinopathie (ROP)
• Proliferatieve diabetische retinopathie (PDR)
• Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Premature retinopathie
• Diabetische retinopathie
• Leeftijdsgebonden maculadegeneratie
• Andere medicamenteuze behandelingen
• Complicaties

Epidemiologie van abnormale bloedvaten in oog

Neovascularisatie is mogelijk bij alle leeftijdscategorieën: vanaf de geboorte tot de late volwassenheid. Exacte cijfers en andere informatie is niet beschikbaar.

Indeling van nieuwvaatvorming in het oog

Op basis van de locatie van hun groei valt neovascularisatie in te delen in hoornvlies-, iris- netvlies- of vaatvliesneovascularisatie.

Hoornvlies: Corneaneovascularisatie

Bij dit type neovascularisatie krijgt het hoornvlies te weinig zuurstof door teveel of abnormale groeiende bloedvaten aan het hoornvlies. Weinig zuurstof doorlatende contactlenzen zijn meestal de oorzaak van dit type nieuwvaatvorming. De patiënt heeft meestal droge ogen, die geïrriteerd en rood doorlopen zijn door conjunctivitis.

Iris: Irisneovascularisatie of Rubeose iridis

De abnormale vorming van bloedvaten op de iris is gekend als rubeose iridis of irisneovascularisatie. Doordat het netvlies te weinig zuurstoftoevoer heeft (medische term hiervoor is retinale ischemie), heeft de patiënt last van glaucoom (een verhoogde oogdruk). Meestal is de oorzaak te wijten aan diabetische retinopathie, centrale retinale veneuze occlusie, een aandoening aan de halsslagader, langdurige netvliesloslating enz. De patiënt heeft last van een wazig centraal zicht (wazig gezichtsvermogen) en verliest langzaam maar zeker stukken uit het gezichtsveld, wat aanvankelijk onopgemerkt verloopt.

Netvlies: Retinale neovascularisatie

Irisneovascularisatie gaat meestal samen met retinale neovascularisatie. Retinale ader occlusie en diabetes zijn de meest voorkomende oorzaken. De patiënt verliest het centrale gezichtsvermogen als het perifere gezichtsvermogen. Hij merkt dit doordat hij vager gaat zien, en zijn ogen zijn geïrriteerd, rood en pijnlijk wat leidt tot neovasculair glaucoom.

Vaatvlies: Choroïdale neovascularisatie

De patiënt heeft geen pijn, maar ziet meestal in het centrale gezichtsvermogen zwarte en/of flitsende vlekken. Daarnaast is het gezichtsvermogen vervormd of onregelmatig en ziet de patiënt de kleuren en vormen van een object meestal verschillend per oog. Deze symptomen resulteren in een verminderd gezichtsvermogen.

Oorzaken neovascularisatie

Neovascularisatie komt vooral bij diabetische retinopathie, leeftijdsgebonden maculadegeneratie en premature retinopathie. Andere oogaandoeningen omvatten sikkelcelretinopathie, retinale ader occlusie en bepaalde oogontstekingen. Deze zijn echter goed voor een veel kleiner deel van het visusverlies veroorzaakt door oculaire neovascularisatie.

Premature retinopathie (ROP)

Premature retinopathie treedt op bij premature pasgeborenen. Bij de premature baby is het netvlies onvolledig gevasculariseerd op het moment van geboorte.

Proliferatieve diabetische retinopathie (PDR)

Diabetische retinopathie is de belangrijkste oorzaak van blindheid bij volwassenen. Patiënten met diabetes mellitus ontwikkelen retinale capillaire occlusie, wat resulteert in ischemische netvliesgebieden. Retinale ischemie dient als een stimulans voor neovasculaire woekeringen afkomstig van reeds bestaande netvliesvaten op de oogzenuw of elders in het netvlies. Proliferatieve diabetische retinopathie (groeiende netvliesaandoening veroorzaakt door suikerziekte) resulteert in een glasvochtbloeding en netvliesloslating.

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie is de belangrijkste oorzaak van ernstig visusverlies bij patiënten ouder dan 65 jaar. Choroïdale neovascularisatie veroorzaakt een ernstig verlies van het gezichtsvermogen bij LMD-patiënten, omdat het zich presenteert in de macula. De macula bevindt zich in het netvlies en is verantwoordelijk voor het centrale gezichtsvermogen.

Diagnose en onderzoeken

Het diagnosticeren van neovascularisatie is moeilijk. De oogarts gebruikt een oftalmoscoop tijdens een uitgebreid oogonderzoek om de achterkant van het oog te bekijken. Daarnaast voert hij een tonometrie uit om de oogboldruk (neovasculair glaucoom) vast te stellen. Bovendien voert de oogarts een gonioscopie, elektroretinografie en pupilreactieonderzoek uit. Tevens is een halsslagaderonderzoek noodzakelijk. Een vroege diagnose is belangrijk om mogelijke complicaties te voorkomen en bijgevolg het gezichtsvermogen zo goed en lang mogelijk intact te houden.

Behandeling

De oogarts zet anti-VEGF-medicijnen, laserfotocoagulatie en/of vitrectomie in als behandelingsvorm van neovascularisatie. Hiervoor kijkt hij individueel naar elke patiënt.

Premature retinopathie

Hierbij helpt bij sommige patiëntjes een laserbehandeling, maar soms valt een netvliesloslating niet te voorkomen. Vitreoretinale chirurgie bij pasgeborenen is veelal weinig succesvol omdat de ogen nog erg klein zijn.

Diabetische retinopathie

Ook hierbij helpt een behandeling met fotocoagulatie om de progressie van de neovascularisatie af te remmen, maar dit lukt vrijwel alleen als de behandeling tijdig start en voldoende intensief is. Sommige patiënten met diabetes hebben toch een aanzienlijk visusverlies ondanks een adequate laserbehandeling, of juist ook omdat ze onvoldoende oogheelkundige zorg ontvangen. Een chirurgische behandeling via vitrectomie vermindert de neovascularisatie maar het visusverlies valt bij deze ziekte haast niet te vermijden.

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie

Een laserbehandeling stabiliseert het zicht van sommige patiënten. Slechts 10% tot 15% van de patiënten met neovasculaire LMD zijn geschikt voor een behandeling via laserfotocoagulatie.

Andere medicamenteuze behandelingen

Anti-VEGF-medicijnen (anti-groeifactoren) en injecties zijn effectief bij iris- en hoornvliesneovascularisatie. Een hoornvliestransplantatie is nuttig bij hoornvliesneovascularisatie. Speciale contactlenzen zijn voor dit type nieuwvaatvorming ook mogelijk.

Complicaties

Een netvliesloslating, glasvochtbloeding of neovasculair glaucoom zijn enkele welbekende complicaties van neovascularisatie.

Lees verder

• Neovasculair glaucoom: Vorming abnormale bloedvaten op iris
• Lasercoagulatie oog: Behandeling van abnormale bloedvaten