Oculaire neovascularisatie: Nieuwvaatvorming in het oog

Oculaire neovascularisatie verwijst naar de onregelmatige of abnormale ontwikkeling van zeer kleine, lekkende bloedvaten in het oog. Deze aandoening veroorzaakt de ongewenste groei van bloedvaten in het oog. De meest voorkomende oogaandoeningen met neovascularisatie zijn proliferatieve diabetische retinopathie (PDR), neovasculaire leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) en premature retinopathie (ROP). Hoewel er vaak behandelingsopties beschikbaar zijn, kunnen deze niet altijd succesvol zijn, wat kan leiden tot permanent visusverlies.

• Epidemiologie van abnormale bloedvaten in oog
• Indeling van neovascularisatie in het oog
• Hoornvlies: corneaneovascularisatie
• Iris: Irisneovascularisatie of rubeose iridis
• Netvlies: Retinale neovascularisatie
• Vaatvlies: Choroïdale neovascularisatie
• Oorzaken van neovascularisatie
• Premature retinopathie (ROP)
• Proliferatieve diabetische retinopathie (PDR)
• Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Premature retinopathie (ROP)
• Diabetische retinopathie (PDR)
• Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)
• Andere medicamenteuze behandelingen
• Complicaties
• Preventie en zelfzorg

Epidemiologie van abnormale bloedvaten in oog

Neovascularisatie kan optreden bij mensen van alle leeftijden, van pasgeborenen tot oudere volwassenen. Er zijn echter geen specifieke statistieken beschikbaar over de prevalentie en het exacte aantal gevallen van oculaire neovascularisatie.

Indeling van neovascularisatie in het oog

Neovascularisatie kan worden ingedeeld op basis van de locatie waar de bloedvaten groeien: het hoornvlies, de iris, het netvlies of het vaatvlies.

Hoornvlies: corneaneovascularisatie

Corneaneovascularisatie treedt op wanneer het hoornvlies niet voldoende zuurstof krijgt door de aanwezigheid van te veel of abnormaal groeiende bloedvaten. Dit wordt vaak veroorzaakt door slecht doorlatende contactlenzen. Patiënten ervaren vaak droge ogen die geïrriteerd en rood kunnen worden door conjunctivitis.

Iris: Irisneovascularisatie of rubeose iridis

Irisneovascularisatie, ook bekend als rubeose iridis, is de abnormale vorming van bloedvaten op de iris. Dit gebeurt vaak wanneer het netvlies onvoldoende zuurstof ontvangt, een aandoening die retinale ischemie wordt genoemd. Dit kan leiden tot glaucoom (verhoogde oogdruk). Oorzaken kunnen onder meer diabetische retinopathie, centrale retinale veneuze occlusie, aandoeningen van de halsslagader, en langdurige netvliesloslating zijn. Patiënten kunnen last krijgen van wazig centraal zicht (wazig gezichtsvermogen) en geleidelijk verlies van delen van het gezichtsveld, vaak zonder onmiddellijk merkbare symptomen.

Netvlies: Retinale neovascularisatie

Retinale neovascularisatie komt vaak voor in combinatie met irisneovascularisatie. Veelvoorkomende oorzaken zijn retinale aderocclusie en diabetes. Deze aandoening leidt tot verlies van zowel het centrale als perifere gezichtsvermogen. Patiënten merken een vervaging van hun zicht op, en hun ogen kunnen geïrriteerd, rood en pijnlijk aanvoelen, wat kan resulteren in neovasculair glaucoom.

Vaatvlies: Choroïdale neovascularisatie

Bij choroïdale neovascularisatie ervaart de patiënt meestal geen pijn, maar kan hij zwarte en/of flitsende vlekken in het centrale gezichtsveld zien. Het gezichtsvermogen kan vervormd of onregelmatig zijn, en de kleuren en vormen van objecten kunnen per oog verschillend worden waargenomen. Deze symptomen leiden tot een verminderd gezichtsvermogen.

Oorzaken van neovascularisatie

Neovascularisatie komt vooral voor bij diabetische retinopathie, leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) en premature retinopathie (ROP). Andere oorzaken omvatten sikkelcelretinopathie, retinale aderocclusie en bepaalde oogontstekingen. Deze aandoeningen dragen echter in veel kleinere mate bij aan visusverlies door oculaire neovascularisatie.

Premature retinopathie (ROP)

Premature retinopathie komt voor bij te vroeg geboren baby's. Het netvlies van premature pasgeborenen is vaak nog niet volledig gevasculariseerd bij de geboorte, wat kan leiden tot neovascularisatie.

Proliferatieve diabetische retinopathie (PDR)

Diabetische retinopathie is de belangrijkste oorzaak van blindheid bij volwassenen. Patiënten met diabetes mellitus ontwikkelen vaak retinale capillaire occlusie, wat resulteert in ischemische gebieden op het netvlies. Deze ischemie stimuleert de groei van nieuwe bloedvaten vanuit bestaande retinale vaten, wat leidt tot proliferatieve diabetische retinopathie. Deze aandoening kan leiden tot glasvochtbloeding en netvliesloslating.

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie is een belangrijke oorzaak van ernstig visusverlies bij mensen ouder dan 65 jaar. Choroïdale neovascularisatie speelt een cruciale rol bij LMD, doordat het zich voordoet in de macula, het deel van het netvlies dat verantwoordelijk is voor het centrale gezichtsvermogen.

Diagnose en onderzoeken

Het diagnosticeren van neovascularisatie kan complex zijn. De oogarts maakt gebruik van een oftalmoscoop tijdens een uitgebreid oogonderzoek om de achterkant van het oog te inspecteren. Ook kan een tonometrie worden uitgevoerd om de oogboldruk te meten en neovasculair glaucoom vast te stellen. Verder kunnen aanvullende tests zoals gonioscopie, elektroretinografie en pupilreactieonderzoek worden uitgevoerd. Soms is een onderzoek van de halsslagader nodig. Vroege diagnose is cruciaal om complicaties te voorkomen en om het gezichtsvermogen zo lang mogelijk te behouden.

Behandeling

De behandeling van oculaire neovascularisatie kan variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de ernst van de aandoening. Mogelijke behandelingsopties zijn onder andere anti-VEGF-medicijnen, laserfotocoagulatie, en vitrectomie.

Premature retinopathie (ROP)

Bij premature retinopathie kan een laserbehandeling bij sommige baby’s nuttig zijn, maar een netvliesloslating kan soms niet worden voorkomen. Vitreoretinale chirurgie bij pasgeborenen is vaak minder succesvol omdat hun ogen nog erg klein zijn.

Diabetische retinopathie (PDR)

Bij diabetische retinopathie kan laserfotocoagulatie helpen om de voortgang van neovascularisatie te vertragen, mits de behandeling tijdig en intensief wordt uitgevoerd. Ondanks een adequate laserbehandeling kunnen sommige patiënten aanzienlijke visusverlies ervaren, vooral als ze niet regelmatig oogheelkundige zorg ontvangen. Vitrectomie kan de neovascularisatie verminderen, maar visusverlies is vaak onvermijdelijk.

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)

Bij LMD kan een laserbehandeling het zicht van sommige patiënten stabiliseren. Ongeveer 10% tot 15% van de patiënten met neovasculaire LMD komt in aanmerking voor behandeling met laserfotocoagulatie.

Andere medicamenteuze behandelingen

Anti-VEGF-medicijnen (die gericht zijn tegen groeifactoren) en injecties kunnen effectief zijn bij de behandeling van iris- en hoornvliesneovascularisatie. Voor hoornvliesneovascularisatie kan een hoornvliestransplantatie nuttig zijn. Ook speciale contactlenzen kunnen worden overwogen voor dit type neovascularisatie.

Complicaties

Neovascularisatie kan leiden tot ernstige complicaties zoals netvliesloslating, glasvochtbloeding, en neovasculair glaucoom. Deze complicaties kunnen aanzienlijke gevolgen hebben voor het gezichtsvermogen en vereisen vaak gespecialiseerde medische zorg.

Preventie en zelfzorg

Hoewel niet alle gevallen van oculaire neovascularisatie te voorkomen zijn, kunnen bepaalde maatregelen helpen om het risico te verlagen of de voortgang te vertragen:

Behandelen van onderliggende aandoeningen
Het effectief beheren van aandoeningen zoals diabetes en hypertensie kan helpen om de kans op neovascularisatie te verminderen.

2. Regelmatige oogonderzoeken
Vroege detectie door regelmatige oogonderzoeken kan helpen om neovascularisatie in een vroeg stadium te identificeren en te behandelen.

Levensstijlaanpassingen
Een gezonde levensstijl, inclusief een uitgebalanceerd dieet en voldoende lichaamsbeweging, kan bijdragen aan de algehele ooggezondheid en mogelijk het risico op neovascularisatie verminderen.

Informeer en ondersteun
Als je een verhoogd risico hebt op oculaire neovascularisatie, zorg dan voor goede communicatie met je oogarts en volg hun aanbevelingen voor zelfzorg en behandeling op.

Lees verder

• Neovasculair glaucoom: Vorming abnormale bloedvaten op iris
• Lasercoagulatie oog: Behandeling van abnormale bloedvaten