Gonioscopie: Inspectie van de drainagehoek bij glaucoom

Een oogarts voert een gonioscopie uit om het voorste deel van het oog (voorkamer) tussen het hoornvlies en de iris te onderzoeken. Dit oogonderzoek is pijnloos en maakt deel uit van een uitgebreid oogonderzoek. Met de gonioscopie kan de oogarts beoordelen of de drainagehoek van het oog, het gebied dat kamerwater afvoert, open of gesloten is, wat cruciaal is voor de diagnose en behandeling van glaucoom. Daarnaast kan de oogarts met behulp van gonioscopie ook een behandeling uitvoeren.

• Belang van gonioscopie bij ooggezondheid
• Relevantie bij verschillende glaucoomtypes
• Inzicht in secundaire glaucoomvormen
• Oogaandoening glaucoom
• Indicatie gonioscopie
• Technieken en hulpmiddelen bij gonioscopie
• Directe versus indirecte gonioscopie
• Innovaties in apparatuur
• Gonioscopie en aanverwante diagnostische methoden
• Beeldvorming van de drainagehoek
• Oogdrukmetingen en gonioscopie
• Voor het onderzoek
• Tijdens het onderzoek
• Na het onderzoek
• Risico's
• Resultaten

Belang van gonioscopie bij ooggezondheid

Gonioscopie speelt een essentiële rol in de diagnostiek en behandeling van diverse oogaandoeningen, met name glaucoom. Het onderzoek biedt inzicht in de anatomie en functionaliteit van de drainagehoek van het oog. Deze informatie is van groot belang om te bepalen of het afvoersysteem voor kamerwater goed functioneert. Een disfunctionele drainagehoek kan leiden tot verhoogde oogdruk, wat schade aan de oogzenuw en uiteindelijk verlies van gezichtsvermogen kan veroorzaken. Gonioscopie stelt oogartsen in staat om tijdig een diagnose te stellen en zo het risico op progressieve visuele beperkingen te verminderen. Bovendien draagt het onderzoek bij aan een beter begrip van andere intra-oculaire pathologieën die mogelijk verband houden met afwijkingen in de drainagehoek.

Relevantie bij verschillende glaucoomtypes

De diagnostische waarde van gonioscopie varieert bij openhoekglaucoom en geslotenhoekglaucoom. Bij openhoekglaucoom blijft de drainagehoek open, maar de afvoer van kamerwater is inefficiënt. Gonioscopie helpt om structurele afwijkingen zoals pigmentverspreiding of schade aan de trabekelstructuur te identificeren. Bij geslotenhoekglaucoom kan het onderzoek bevestigen of de drainagehoek geheel of gedeeltelijk is geblokkeerd, wat acuut of chronisch verhoogde oogdruk kan veroorzaken. Deze subtiele verschillen zijn belangrijk om te begrijpen voor een gerichte aanpak van de aandoening.

Inzicht in secundaire glaucoomvormen

Naast primaire glaucoomtypes helpt gonioscopie bij het opsporen van secundaire glaucoomoorzaken, zoals neovasculair glaucoom, pigmentdispersie of traumatische schade aan de drainagehoek. Het vermogen om subtiele afwijkingen zoals verklevingen (synechiae) of pathologische pigmentafzettingen te detecteren, maakt gonioscopie onmisbaar in de differentiële diagnostiek. Hierdoor kunnen specifieke behandelopties zoals laserbehandeling of chirurgische ingrepen nauwkeuriger worden gepland.

Oogaandoening glaucoom

Glaucoom is een sluipende oogziekte waarbij de oogdruk verhoogd is. Dit kan leiden tot slechtziendheid of zelfs blindheid als de oogzenuw wordt aangetast. Met gonioscopie kan de oogarts het type glaucoom vaststellen. Om glaucoom op te sporen, voert de oogarts mogelijk aanvullende onderzoeken uit zoals een spleetlamponderzoek, tonometrie (oogdrukmeting), oftalmoscopie (controle van de oogzenuw), en perimetrie (gezichtsveldonderzoek). Gonioscopie maakt meestal onderdeel uit van een uitgebreid oogonderzoek.

Indicatie gonioscopie

De oogarts voert een gonioscopie uit voor de volgende doeleinden:

• Hij onderzoekt en behandelt glaucoom. Tijdens de gonioscopie kan de oogarts een laserbehandeling uitvoeren door een speciale contactlens op de drainagehoek te plaatsen. Een laserbehandeling verlaagt de oogdruk en is een effectieve behandeling voor glaucoom. Indien de laserbehandeling niet effectief is, kan de oogarts overgaan tot een trabeculectomie of het plaatsen van een drainage-implant om de oogdruk chirurgisch te verlagen.
• Hij beoordeelt of de drainagehoek van het oog gesloten of bijna gesloten is, wat helpt bij het bepalen van het type glaucoom. Gonioscopie kan ook littekens of andere schade aan de drainagehoek zichtbaar maken.
• Hij controleert de voorzijde van het oog op tekenen van glaucoom.
• Hij onderzoekt met gonioscopie aangeboren afwijkingen die mogelijk glaucoom veroorzaken.

Technieken en hulpmiddelen bij gonioscopie

Gonioscopie vereist het gebruik van gespecialiseerde lenzen en technieken om de drainagehoek adequaat te visualiseren. Deze technieken variëren afhankelijk van het type lens dat wordt gebruikt en de voorkeur van de oogarts.

Directe versus indirecte gonioscopie

Bij directe gonioscopie wordt een gonioscopische lens direct op het oog geplaatst, vaak onder operatieve omstandigheden. Deze methode biedt een groter detailniveau en is geschikt voor complexere gevallen. Indirecte gonioscopie daarentegen maakt gebruik van een spiegelende lens en is meer gebruikelijk in routinematige oogheelkunde. Hoewel de indirecte methode minder invasief is, biedt het een beperkt gezichtsveld in vergelijking met directe technieken.

Innovaties in apparatuur

Moderne gonioscopische lenzen zijn ontworpen om comfort voor de patiënt te maximaliseren en de beeldkwaliteit te verbeteren. Lenzen met antireflectiecoatings en ergonomische ontwerpen zorgen voor betere visualisatie van fijne structuren in de drainagehoek. Daarnaast maken digitale gonioscopiesystemen het mogelijk om beelden op te slaan en te analyseren, wat niet alleen nuttig is voor documentatie, maar ook voor onderwijs en onderzoek.

Gonioscopie en aanverwante diagnostische methoden

Hoewel gonioscopie een belangrijk diagnostisch hulpmiddel is, kan het worden aangevuld met andere onderzoeken om een vollediger beeld te krijgen van de intra-oculaire dynamiek.

Beeldvorming van de drainagehoek

Naast gonioscopie wordt beeldvormingstechnologie zoals optical coherence tomography (OCT) steeds vaker gebruikt om de structuur van de drainagehoek te visualiseren. OCT biedt een niet-invasieve en gedetailleerde analyse, waardoor zelfs microscopische afwijkingen in de hoekstructuur kunnen worden gedetecteerd. Deze technieken vullen elkaar aan en verbeteren de diagnostische nauwkeurigheid.

Oogdrukmetingen en gonioscopie

Hoewel oogdrukmetingen een standaardonderdeel zijn van glaucoomdiagnostiek, kunnen de resultaten variëren afhankelijk van de toestand van de drainagehoek. Gonioscopie helpt om de resultaten van drukmetingen beter te interpreteren door inzicht te bieden in de anatomische factoren die de afvoer van kamerwater beïnvloeden.

Voor het onderzoek

De patiënt dient de contactlenzen te verwijderen voor het onderzoek. Tevens is het verstandig om vervoer naar huis te regelen, omdat de patiënt na het onderzoek mogelijk nog wazig ziet (wazig gezichtsvermogen).

Tijdens het onderzoek

Het onderzoek duurt doorgaans minder dan vijf minuten en is pijnloos. De oogarts verdooft eerst de ogen van de patiënt met oogdruppels, zodat de patiënt geen ongemak voelt tijdens de gonioscopie. Hoewel de druppels soms een lichte prik of branderigheid kunnen veroorzaken, verdwijnt dit snel. De patiënt ligt of zit tijdens het onderzoek op een stoel. De oogarts gebruikt een microscoop (spleetlamp) om het oog te onderzoeken. Bij een zittend onderzoek plaatst de patiënt zijn kin tegen een kinsteun en zijn voorhoofd tegen een hoofdsteun. De patiënt kijkt omhoog op aanwijzing van de oogarts, zodat het onderste ooglid kan worden geopend en de gonioscoop (een speciale grote contactlens) in het oog kan worden geplaatst. De patiënt kijkt vervolgens recht vooruit. De oogarts ziet een smalle lichtbundel in het oog en beoordeelt de breedte van de drainagehoek. Het is belangrijk dat de patiënt zo min mogelijk knippert. Het onderzoek vindt meestal plaats in een verduisterde ruimte om te voorkomen dat de pupil vernauwt, wat de beoordeling van de drainagehoek zou kunnen beïnvloeden.

Na het onderzoek

De patiënt mag zijn contactlenzen weer inbrengen één uur na het onderzoek, wanneer de verdoving is uitgewerkt.

Risico's

Na het onderzoek kan de patiënt wazig zien door de verwijding van de pupillen. Dit kan enkele uren aanhouden. De patiënt mag zeker twintig minuten na het onderzoek niet in de ogen wrijven totdat de verdoving is uitgewerkt. Er is een zeer klein risico op een ooginfectie of een allergische reactie op de gebruikte verdovende oogdruppels.

Resultaten

Gonioscopie is een diagnostisch oogonderzoek waarbij de oogarts de voorzijde van het oog (de voorkamer) tussen het hoornvlies en de iris inspecteert. Bij een gonioscopie beoordeelt de oogarts de drainagehoek van het oog. Hij meet de breedte van de drainagehoek en bepaalt of deze open of gesloten is. Een normale drainagehoek is wijd open en niet geblokkeerd. Bij een abnormale drainagehoek kan deze smal zijn, een sleuf vertonen of gesloten zijn, wat wijst op een gedeeltelijke of volledige blokkade. Bij een geblokkeerde drainagehoek bestaat het risico op gesloten hoek glaucoom in de toekomst. Oorzaken van een geblokkeerde drainagehoek kunnen littekenweefsel, abnormale bloedvaten, verwondingen, infecties en extra kleurpigment van de iris zijn.

Lees verder

• Tonometrie: Oogdrukmeting om glaucoom op te sporen
• Glaucoom: Baerveldt drainage implant om oogdruk te verlagen
• Trabeculectomie: Verlagen van de oogdruk via chirurgie
• Laserbehandeling bij oogaandoening glaucoom