Trabeculectomie: Verlagen van de oogdruk via chirurgie

Het verlies van gezichtsvermogen door glaucoom is onomkeerbaar. De behandeling van deze oogaandoening bestaat uit oogdruppels, tabletten, laserchirurgie, chirurgie of een combinatie van deze behandelingen. Een goede behandeling van glaucoom is mogelijk dankzij vroege detectie. Veelal blijven patiënten hun gezichtsvermogen behouden door medische en/of chirurgische behandeling. Soms bereikt de oogarts met oogdrukverlagende medicatie echter niet het gewenste resultaat, of zijn er onaanvaardbare bijwerkingen aanwezig bij de patiënt. In dat geval stelt de oogarts een conventionele chirurgische ingreep voor: trabeculectomie.

• Glaucoom: Een overzicht van de aandoening
• Wat is glaucoom?
• Oorzaken van glaucoom
• Symptomen van glaucoom
• Glaucoom: Diagnose en risicogroepen
• Diagnostische technieken voor glaucoom
• Wie loopt risico op glaucoom?
• Medicamenteuze behandeling van glaucoom: Van druppels tot tabletten
• Oogdruppels voor het verlagen van de oogdruk
• Tabletten voor glaucoombehandeling
• Laserbehandelingen bij glaucoom: Een alternatieve aanpak
• Lasertrabeculoplastiek
• Iridotomie en iridectomie
• De rol van voedingspatroon en levensstijl bij het beheersen van glaucoom
• Voedingspatroon en ooggezondheid
• Het belang van fysieke activiteit
• De impact van glaucoom op het dagelijks leven
• Psychologische impact van glaucoom
• Aangepaste hulpmiddelen en technologieën
• Inhoud trabeculectomie: Patiënt met glaucoom behandelen
• Indicaties voor een trabeculectomie
• Alternatieve chirurgische behandelingen
• Voor de ingreep
• Preoperatieve instructies
• Medische evaluatie en risicobepaling
• Gebruik van bloedverdunners en andere medicatie
• Tijdens de ingreep: Verlagen van de oogdruk via chirurgie
• Vorming van de drainage-opening
• Antifibrotische middelen voor littekenpreventie
• Toepassing van kalmerende en verdovende middelen
• Na de ingreep
• Eerste controle en opvolging
• Herstel en hervatten van activiteiten
• Gebruik van beschermkapje en oogdruppels
• Prognose
• Behoefte aan aanvullende behandelingen
• Langetermijnvooruitzichten
• Complicaties
• Kortetermijncomplicaties na de ingreep
• Langetermijncomplicaties en preventie
• Preventie van complicaties
• Regelmatige controle en opvolging
• Ondersteuning en nazorg
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met een trabeculectomie
• Begrijp de operatie
• Nazorg is cruciaal
• Houd je oog schoon
• Draag een oogkapje
• Plan je dagelijkse activiteiten zorgvuldig
• Let op tekenen van complicaties
• Blijf regelmatig op controle
• Bescherm je ogen tegen zonlicht
• Vraag hulp bij dagelijkse taken
• Eet gezond en blijf gehydrateerd
• Wees geduldig met je herstel

Glaucoom: Een overzicht van de aandoening

Glaucoom is een oogziekte die de zenuwvezels van de oogzenuw aantast, wat uiteindelijk kan leiden tot verlies van gezichtsvermogen. Dit hoofdstuk biedt een uitgebreid overzicht van de aandoening, inclusief de oorzaken, symptomen en verschillende vormen van glaucoom.

Wat is glaucoom?

Glaucoom is een progressieve aandoening die wordt gekarakteriseerd door een verhoogde oogdruk, wat kan leiden tot schade aan de oogzenuw. Het is een van de belangrijkste oorzaken van blindheid wereldwijd.

Oorzaken van glaucoom

De verhoogde oogdruk die bij glaucoom optreedt, wordt vaak veroorzaakt door een verstoring in het afvoersysteem van het oog, waardoor de vloeistof niet goed kan weglopen. Dit kan leiden tot een ophoping van druk in het oog.

Symptomen van glaucoom

In de vroege stadia van glaucoom zijn er vaak geen duidelijke symptomen. Naarmate de ziekte vordert, kan het gezichtsvermogen in het perifere gezichtsveld verminderen.

Glaucoom: Diagnose en risicogroepen

Glaucoom kan verschillende vormen aannemen, en de diagnose is cruciaal voor het behoud van gezichtsvermogen. Dit hoofdstuk behandelt de diagnostische benaderingen en risicogroepen voor glaucoom.

Diagnostische technieken voor glaucoom

De diagnose van glaucoom wordt vaak gesteld via oogdrukmetingen, het beoordelen van het gezichtsveld en het onderzoeken van de oogzenuw. Er zijn verschillende tests beschikbaar, zoals de tonometrie, perimetrie en OCT (Optische Coherentie Tomografie), die cruciaal zijn voor het vroegtijdig opsporen van glaucoom.

Wie loopt risico op glaucoom?

Hoewel glaucoom iedereen kan treffen, zijn bepaalde groepen meer kwetsbaar. Risicogroepen omvatten mensen met een familiegeschiedenis van glaucoom, ouderen, mensen met hoge oogdruk en degenen die een eerdere oogblessure hebben gehad.

Medicamenteuze behandeling van glaucoom: Van druppels tot tabletten

Naast chirurgische ingrepen kan glaucoom ook effectief worden behandeld met medicatie. Dit hoofdstuk bespreekt de verschillende medicamenteuze behandelingsopties.

Oogdruppels voor het verlagen van de oogdruk

De eerste stap in de behandeling van glaucoom is vaak het gebruik van oogdruppels die de oogdruk verlagen. Deze druppels werken op verschillende manieren: ze verhogen de afvoer van oogvocht of verlagen de aanmaak van oogvocht.

Tabletten voor glaucoombehandeling

In gevallen waar oogdruppels niet voldoende effectief zijn, kunnen orale medicaties zoals acetazolamide worden voorgeschreven om de productie van oogvocht te verminderen.

Laserbehandelingen bij glaucoom: Een alternatieve aanpak

Laserbehandelingen kunnen een alternatief of aanvulling zijn op medicijnen en chirurgie. Dit hoofdstuk behandelt de verschillende lasertechnieken die worden gebruikt bij de behandeling van glaucoom.

Lasertrabeculoplastiek

Deze laserbehandeling is gericht op het verbeteren van de afvoer van oogvocht via het trabeculaire netwerk. Het wordt vaak toegepast bij openhoekglaucoom en kan de oogdruk effectief verlagen.

Iridotomie en iridectomie

Bij een gesloten kamerhoekglaucoom kan een laser iridotomie of iridectomie worden uitgevoerd om de kamerhoek te openen en de oogdruk te verlagen.

De rol van voedingspatroon en levensstijl bij het beheersen van glaucoom

Hoewel glaucoom vaak een medische of chirurgische behandeling vereist, kunnen bepaalde levensstijlaanpassingen helpen om de gezondheid van de ogen te ondersteunen. Dit hoofdstuk onderzoekt de invloed van voedingspatroon en levensstijl op glaucoom.

Voedingspatroon en ooggezondheid

Er is steeds meer bewijs dat een evenwichtig voedingspatroon, rijk aan antioxidanten en omega-3-vetzuren, kan helpen om de gezondheid van de ogen te behouden. Voedingsmiddelen zoals groene bladgroenten, vette vis en noten kunnen de oogdruk ondersteunen.

Het belang van fysieke activiteit

Regelmatige lichaamsbeweging heeft aangetoond dat het de oogdruk kan verlagen, vooral bij mensen met openhoekglaucoom. Het verbeteren van de bloedsomloop door matige lichaamsbeweging kan een belangrijk onderdeel zijn van een holistische benadering van glaucoombehandeling.

De impact van glaucoom op het dagelijks leven

Glaucoom kan een aanzienlijke invloed hebben op het dagelijks functioneren van patiënten. Dit hoofdstuk bespreekt de emotionele en praktische uitdagingen die glaucoom met zich meebrengt en de rol van ondersteuning bij het omgaan met de aandoening.

Psychologische impact van glaucoom

De diagnose van glaucoom kan leiden tot angst over het verlies van gezichtsvermogen. Het is belangrijk voor patiënten om psychologische steun te zoeken, vooral als ze zich gestrest of bezorgd voelen over hun toekomstig gezichtsvermogen.

Aangepaste hulpmiddelen en technologieën

Er zijn verschillende hulpmiddelen die het dagelijks leven van patiënten met glaucoom kunnen vergemakkelijken, zoals vergrote schermen, gesproken tekst of specifieke apps die kunnen helpen bij het navigeren in de omgeving.

Inhoud trabeculectomie: Patiënt met glaucoom behandelen

Lasertherapie is bij de oogaandoening glaucoom een mogelijke behandelingsoptie om de oogdruk te verlagen. Wanneer lasertherapie echter niet voldoende effectief is, kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn om verdere schade aan de oogzenuw te voorkomen. De meest gebruikelijke procedure in dit geval is een trabeculectomie, ook wel filtratiechirurgie genoemd, en deze kan worden uitgevoerd bij zowel open-hoek- als gesloten hoek-glaucoom. Bij de ingreep creëert de chirurg een kleine opening in de sclera (het witte deel van het oog) waardoor overtollig kamerwater kan afvloeien. Deze bypass-constructie omzeilt het verstopte trabekelsysteem en zorgt ervoor dat de oogdruk op een veilige manier wordt verlaagd. Na de operatie vormt zich meestal een kleine luchtbel (ook wel "bleb" genoemd) onder het oogbindvlies (conjunctiva), die dient als opvanggebied voor het afgevoerde vocht.

Indicaties voor een trabeculectomie

Trabeculectomie wordt over het algemeen aanbevolen voor patiënten bij wie de oogdruk niet voldoende kan worden beheerst met oogdruppels, medicijnen of laserbehandelingen. De procedure is met name geschikt voor patiënten met gevorderd glaucoom waarbij de oogzenuw al beschadigd is en voor wie verdere visuele achteruitgang risicovol is.

Alternatieve chirurgische behandelingen

Naast trabeculectomie zijn er andere chirurgische opties, zoals minimaal invasieve glaucoomchirurgie (MIGS) en implantatie van drainagesystemen zoals een Baerveldt-implantaat. MIGS is vaak minder effectief in het verlagen van de oogdruk maar kan geschikt zijn voor mildere gevallen van glaucoom. De keuze van de behandelmethode hangt af van factoren zoals de ernst van het glaucoom, de algehele gezondheidstoestand van de patiënt en eerdere behandelingen.

Voor de ingreep

Een zorgvuldige voorbereiding is essentieel voor een succesvolle trabeculectomie. Het is van belang dat patiënten hun arts volledig informeren over alle medicijnen die zij gebruiken, vooral over eventuele bloedverdunners. Bloedverdunners moeten vaak tijdelijk worden gestopt om bloedingsrisico’s tijdens en na de ingreep te minimaliseren. Over het algemeen kunnen patiënten hun oogdrukverlagende medicatie blijven gebruiken tot op de dag van de ingreep. Bij volwassen patiënten wordt de procedure meestal poliklinisch uitgevoerd, wat betekent dat zij na de operatie direct naar huis kunnen, mits hun situatie dit toelaat. Afhankelijk van de gezondheid van de patiënt en de voorkeur van de chirurg, wordt de ingreep uitgevoerd onder lokale of algehele narcose.

Preoperatieve instructies

De patiënt krijgt specifieke instructies over wat wel en niet mag voor de operatie. Vaak moet hij of zij nuchter zijn, afhankelijk van het type verdoving dat zal worden toegepast. Daarnaast moet de patiënt zich voorbereiden op tijdelijk verminderde mobiliteit na de ingreep en hiervoor mogelijk hulp regelen. Zorgverleners zullen de patiënt informeren over het gebruik van beschermkapjes, medicatie, en andere voorzorgsmaatregelen die moeten worden gevolgd om het risico op complicaties te minimaliseren.

Medische evaluatie en risicobepaling

Voorafgaand aan de ingreep kan de arts aanvullende onderzoeken uitvoeren om de algemene gezondheidstoestand van de patiënt te evalueren en om eventuele risicofactoren vast te stellen die van invloed kunnen zijn op de uitkomst van de operatie. Hierbij worden mogelijk een bloedonderzoek, een hartfilmpje (ECG) of andere tests uitgevoerd. Deze evaluatie helpt de chirurg om een goed beeld te krijgen van de medische achtergrond van de patiënt en om complicaties tijdens en na de operatie te voorkomen.

Gebruik van bloedverdunners en andere medicatie

Patiënten die bloedverdunners gebruiken, zoals aspirine of anticoagulantia, moeten mogelijk tijdelijk stoppen met deze medicijnen om het risico op postoperatieve bloedingen te minimaliseren. De oogarts en huisarts werken hierbij samen om de juiste timing en alternatieve voorzorgsmaatregelen te bepalen, zoals het gebruik van kortwerkende bloedverdunners.

Tijdens de ingreep: Verlagen van de oogdruk via chirurgie

De trabeculectomie duurt doorgaans ongeveer één uur. Voorafgaand aan de ingreep krijgt de patiënt verdovende oogdruppels en soms een kalmerend medicijn om hem of haar comfortabel te maken. Om steriele omstandigheden te garanderen, wordt het gezicht van de patiënt bedekt met steriele doeken, waarbij alleen het te opereren oog zichtbaar blijft. De chirurg plaatst vervolgens een spreider om het oog open te houden, zodat de patiënt niet hoeft te knipperen tijdens de procedure. Door een kleine incisie in de sclera wordt een gecontroleerde drainage van het oogvocht mogelijk gemaakt, waardoor de oogdruk geleidelijk kan dalen.

Vorming van de drainage-opening

Tijdens de ingreep creëert de chirurg een kleine opening in het oogvlies om het overtollige oogvocht af te voeren. Deze drainage-opening maakt het mogelijk om de oogdruk op een gecontroleerde manier te verlagen zonder het risico op overmatige lekkage. De luchtbel of bleb die zich vormt na de operatie fungeert als een opslagplaats voor het vocht en zorgt ervoor dat de druk in het oog op een stabiel niveau blijft.

Antifibrotische middelen voor littekenpreventie

Tijdens de operatie wordt vaak een anti-fibrotisch middel zoals mitomycine-C of 5-fluorouracil (5-FU) aangebracht op de sclera om overmatige littekenvorming te voorkomen. Dit helpt te voorkomen dat de drainage-opening na verloop van tijd dichtgroeit, wat vooral belangrijk is bij jongere patiënten en bij mensen met een verhoogd risico op littekenvorming.

Toepassing van kalmerende en verdovende middelen

De patiënt krijgt verdovende oogdruppels om het oog te desensibiliseren. In sommige gevallen kan een kalmerend middel worden toegediend om angst te verminderen en het comfort van de patiënt tijdens de ingreep te verbeteren, vooral wanneer de patiënt onder lokale verdoving is.

Na de ingreep

Na de ingreep wordt het oog afgedekt met een beschermkapje om het te beschermen tegen verwondingen en besmetting. Dit kapje blijft vaak enkele dagen zitten en wordt alleen afgenomen voor de toepassing van oogdruppels. Patiënten dienen rekening te houden met tijdelijk verminderd zicht en mogen niet zelf rijden totdat de oogarts bevestigt dat het zicht is hersteld. Antibiotische en ontstekingsremmende oogdruppels, zoals prednisolon (corticosteroïden), worden dagelijks gebruikt om infecties te voorkomen en zwelling te verminderen. Het opvolgen van deze medicatie-instructies is cruciaal voor een succesvol herstel.

Eerste controle en opvolging

Enkele dagen na de ingreep volgt een eerste controlebezoek bij de oogarts. Tijdens dit bezoek beoordeelt de arts de conditie van het oog en controleert of het vocht nog steeds correct wordt afgevoerd via de luchtbel. Verdere opvolgbezoeken zijn nodig om het herstelproces te monitoren, het medicatiegebruik aan te passen en eventuele complicaties vroegtijdig op te sporen.

Herstel en hervatten van activiteiten

Na de eerste paar weken kunnen patiënten geleidelijk terugkeren naar hun normale activiteiten, zoals lezen en autorijden, afhankelijk van het advies van hun arts. Activiteiten die verhoogde druk op de ogen veroorzaken, zoals zwaar tillen en intensieve lichamelijke inspanning, moeten gedurende de herstelperiode worden vermeden. Patiënten kunnen ook laxeermiddelen gebruiken om constipatie te voorkomen en druk op het oog te minimaliseren.

Gebruik van beschermkapje en oogdruppels

Om het oog te beschermen en het risico op infecties te minimaliseren, draagt de patiënt in de eerste weken na de operatie vaak een beschermkapje tijdens het slapen. Het regelmatig aanbrengen van antibiotische en ontstekingsremmende oogdruppels, zoals corticosteroïden, is essentieel om het genezingsproces te ondersteunen.

Prognose

Ongeveer 50% van de patiënten heeft na een trabeculectomie langdurig geen glaucoommedicatie meer nodig, wat een aanzienlijke verlichting kan bieden voor hun dagelijkse leven. Voor een andere groep patiënten, tussen de 35% en 40%, blijft het gebruik van medicatie noodzakelijk, maar hun oogdruk wordt na de ingreep meestal beter gecontroleerd. Dit kan de progressie van glaucoom helpen vertragen en verdere schade aan de oogzenuw beperken. Toch is de trabeculectomie niet voor alle patiënten even effectief; in sommige gevallen kan een heroperatie nodig zijn als de oogdruk niet voldoende onder controle komt.

Behoefte aan aanvullende behandelingen

Bij een subgroep van patiënten kan de trabeculectomie onvoldoende effect hebben op de oogdruk. Voor hen kan de oogarts overwegen om een aanvullende drainageprocedure te verrichten, zoals de plaatsing van een Baerveldt-implantatie. Dit type implantaat kan helpen om het oogvocht continu af te voeren, waardoor de oogdruk op een veiliger niveau blijft. Het gebruik van een implantaat biedt in veel gevallen een stabielere oogdrukcontrole, vooral bij patiënten voor wie eerdere behandelingen onvoldoende resultaat hebben opgeleverd.

Langetermijnvooruitzichten

Hoewel trabeculectomie vaak effectief is, blijven regelmatige opvolgingsafspraken noodzakelijk om de gezondheid van het oog te bewaken. De kans op terugkeer van verhoogde oogdruk neemt toe naarmate de tijd verstrijkt, waardoor het belangrijk is om vroegtijdig eventuele afwijkingen te signaleren. Bij een goed gecontroleerde oogdruk is de kans groot dat verdere glaucoomprogressie vertraagt, wat een positief effect heeft op het behoud van het gezichtsvermogen op lange termijn.

Complicaties

Complicaties kunnen optreden wanneer het lichaam de drainageopening, die tijdens de operatie is gemaakt, probeert te genezen en dicht te maken. Dit genezingsproces, waarbij littekenvorming optreedt, kan leiden tot een hernieuwde stijging van de oogdruk. Dit probleem doet zich vooral voor bij jongere patiënten, bij volwassenen met een donkere huidskleur en bij patiënten die eerder oogoperaties hebben ondergaan. Chirurgen passen vaak anti-fibrotische middelen toe, zoals mitomycine-C of 5-fluorouracil (5-FU), om het risico op littekenvorming en het dichtgroeien van de drainageopening te verkleinen.

Kortetermijncomplicaties na de ingreep

Sommige patiënten kunnen kort na de trabeculectomie bijwerkingen ervaren, zoals tijdelijk wazig zien (wazig gezichtsvermogen), bloedingen in het oog of verlies van centraal gezichtsvermogen. Hoewel deze symptomen meestal tijdelijk zijn, kunnen ze enige tijd nodig hebben om volledig te verdwijnen. Een andere zeldzame complicatie die zich kan voordoen, is maligne glaucoom, waarbij de oogdruk opnieuw stijgt en intensieve behandeling vereist. In sommige gevallen kan er een overmatige lekkage optreden van de luchtbel die tijdens de operatie is gevormd, wat het genezingsproces bemoeilijkt.

Langetermijncomplicaties en preventie

Op de lange termijn kunnen complicaties zoals infecties en het ontwikkelen van cataract voorkomen. Ook kunnen patiënten last krijgen van hangende oogleden, wat een bijkomend esthetisch en functioneel probleem kan vormen. Permanente veranderingen in de oogzenuwstructuur, die soms optreedt na herhaalde operaties, zijn zeldzaam maar mogelijk. Door regelmatige controle bij de oogarts kunnen veel van deze problemen vroegtijdig worden opgespoord en aangepakt, waardoor het risico op ernstige complicaties wordt beperkt.

Preventie van complicaties

Het zorgvuldig opvolgen van postoperatieve instructies speelt een cruciale rol in het voorkomen van complicaties. Patiënten dienen hun oogarts volledig te informeren over hun medische geschiedenis, inclusief alle medicijnen die zij gebruiken, om mogelijke interacties en risico’s te vermijden. Het dragen van een beschermkapje, vooral in de eerste weken na de operatie, voorkomt dat vuil of andere schadelijke stoffen het geopereerde oog binnendringen. Ook helpt het om activiteiten die de oogdruk kunnen verhogen, zoals zwaar tillen of bukken, tijdelijk te vermijden totdat de arts bevestigt dat het oog voldoende is hersteld.

Regelmatige controle en opvolging

Regelmatige opvolging bij de oogarts is essentieel om de gezondheid van het oog te monitoren en mogelijke complicaties tijdig te signaleren. Tijdens deze controles kan de arts het effect van de operatie evalueren, de oogdruk meten en eventuele aanpassingen in het medicatiegebruik doorvoeren. Door tijdige controle kunnen problemen snel worden opgespoord en aangepakt, wat bijdraagt aan een succesvol en duurzaam herstel.

Ondersteuning en nazorg

Naast de medische opvolging is het van belang dat patiënten toegang hebben tot goede expertise om hun herstel te optimaliseren. Oogzorgprofessionals kunnen hen informeren over veranderingen in het voedingspatroon of leefgewoonten die een positief effect kunnen hebben op hun herstel. Toegang tot deze expertise helpt patiënten beter om te gaan met de mogelijke beperkingen na de ingreep en om een gezonde levensstijl te behouden, wat bijdraagt aan de lange-termijn gezondheid van hun ogen.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met een trabeculectomie

Begrijp de operatie

Een trabeculectomie is een chirurgische ingreep die wordt uitgevoerd om de oogdruk bij oogaandoeningen, zoals glaucoom, te verlagen. Begrijp wat de ingreep inhoudt en vraag je arts om een duidelijke uitleg over het doel en de verwachte resultaten.

Nazorg is cruciaal

De nazorginstructies zijn van groot belang voor een succesvol herstel. Volg de aanbevelingen van je arts nauwkeurig op. Dit omvat het tijdig toedienen van oogdruppels, het vermijden van zware activiteiten en het gebruik van een oogkapje.

Houd je oog schoon

Was je handen grondig voordat je je oog aanraakt of oogdruppels aanbrengt. Vermijd omgevingen met veel stof of rook om infecties te voorkomen.

Draag een oogkapje

Je arts kan adviseren om een oogkapje te dragen, vooral 's nachts. Dit beschermt je oog tegen letsel terwijl je slaapt.

Plan je dagelijkse activiteiten zorgvuldig

Na de operatie moet je zware inspanningen vermijden, zoals bukken, tillen of sporten. Plan activiteiten op een manier die je herstel niet belemmert.

Let op tekenen van complicaties

Wees alert op symptomen zoals overmatige roodheid, pijn, vochtlekkage of plotseling verlies van zicht. Dit kunnen tekenen zijn van complicaties, en het is belangrijk om onmiddellijk contact op te nemen met je arts.

Blijf regelmatig op controle

Controleafspraken zijn essentieel om de oogdruk te monitoren en het genezingsproces te evalueren. Mis geen afspraken en bespreek eventuele zorgen met je arts.

Bescherm je ogen tegen zonlicht

Draag een zonnebril wanneer je naar buiten gaat om je ogen te beschermen tegen fel licht en UV-stralen. Dit kan helpen om het herstelproces te ondersteunen en je comfort te verbeteren.

Vraag hulp bij dagelijkse taken

Als je zicht tijdelijk verminderd is na de operatie, vraag dan familie of vrienden om hulp met dagelijkse taken zoals autorijden, koken of boodschappen doen.

Eet gezond en blijf gehydrateerd

Een gezond voedingspatroon en voldoende hydratatie ondersteunen het genezingsproces. Focus op voeding die rijk is aan vitaminen en mineralen, zoals groene bladgroenten en vis.

Wees geduldig met je herstel

Herstel na een trabeculectomie kan tijd kosten. Het is normaal dat het zicht in het begin wazig is. Blijf positief en houd je aan de instructies van je zorgverlener voor het beste resultaat.

Als je vragen of zorgen hebt, aarzel dan niet om contact op te nemen met je arts of verpleegkundige.

Lees verder

• Een oogonderzoek bij de oogarts: Screening naar oogziekten
• Laserbehandeling bij oogaandoening glaucoom
• Tonometrie: Oogdrukmeting om glaucoom op te sporen
• Glaucoom: Baerveldt drainage implant om oogdruk te verlagen
• Gezichtsveldonderzoek: Onderzoek uitval gezichtsveld