Gezichtsveldonderzoek: Onderzoek uitval gezichtsveld

Wanneer iemand zijn ogen op een bepaald punt fixeert, ziet hij meer dan alleen dat punt. Hij ervaart ook zijn omgeving zonder zijn ogen te bewegen. Dit fenomeen wordt aangeduid als het "gezichtsveld", ook wel "omgevingszien" of "perifere visie" genoemd. Het gezichtsveld is uitgebreid, maar minder scherp dan het centrale punt waarnaar de persoon kijkt. Een gezichtsveldonderzoek (GVO) wordt uitgevoerd door een oogarts om mogelijke uitval in het gezichtsveld op te sporen en om oogaandoeningen beter te volgen.

• Fysiologie van het gezichtsveld
• Soorten visuele uitval en defecten van het gezichtsveld
• Glaucoom en het effect op het gezichtsveld
• Gezichtsveld van het oog
• Defecten: Kokervisus en glaucoom
• Voor het gezichtsveldonderzoek
• Gezichtsveldonderzoek: Methoden en technieken
• Tijdens het gezichtsveldonderzoek: Wat gebeurt er precies?
• Na het gezichtsveldonderzoek: Resultaten en vervolgstappen
• Preventie en vroegtijdige opsporing van gezichtsveldverliezen
• Praktische tips voor het leven met gezichtsveldonderzoek
• Voorbereiding op het onderzoek
• Ontspan en blijf geconcentreerd tijdens het onderzoek
• Communiceer met de arts of technicus
• Na het onderzoek: opvolging en interpretatie van de resultaten
• Betrek je omgeving bij het monitoren van veranderingen in je zicht
• Overweeg aanpassingen in je dagelijkse routine
• Regelmatige oogcontroles en preventie

Fysiologie van het gezichtsveld

Het gezichtsveld verwijst naar het totale gebied dat een patiënt kan zien wanneer zij recht vooruit kijken, zonder de ogen te bewegen. Dit omvat zowel het centrale gezichtsveld als het perifere gezichtsveld. Het is essentieel voor het dagelijkse functioneren, omdat het mensen in staat stelt om hun omgeving waar te nemen en te navigeren zonder hun hoofd of ogen te bewegen.

Centrale gezichtsveld versus perifere gezichtsveld
Het centrale gezichtsveld is het gebied dat direct voor de ogen ligt en wordt voornamelijk door de fovea van het netvlies waargenomen. Dit deel van het gezichtsveld is verantwoordelijk voor gedetailleerd zicht, zoals lezen of het herkennen van gezichten. Het perifere gezichtsveld daarentegen, dat het grotere deel van het gezichtsveld vormt, is cruciaal voor het detecteren van bewegingen en het waarnemen van objecten buiten het directe zicht.

Verwerking van visuele informatie
Visuele informatie wordt via de oogzenuw naar de hersenen gestuurd, waar het wordt verwerkt in de visuele cortex. Hier wordt de informatie geanalyseerd en geïnterpreteerd, wat resulteert in de visuele waarneming van de omgeving. Een goed functionerend gezichtsveld is noodzakelijk voor een volledig visueel beeld van de omgeving.

Soorten visuele uitval en defecten van het gezichtsveld

Er zijn verschillende soorten visuele defecten die zich in het gezichtsveld kunnen voordoen. Deze defecten kunnen variëren van kleine schaduwen in het gezichtsveld tot volledige blindheid in bepaalde delen van het visuele veld.

Hemianopsie
Hemianopsie is een aandoening waarbij een patiënt het gezichtsveld aan één kant van het gezichtsveld verliest. Dit kan het gevolg zijn van schade aan de hersenen of de zenuwen die het visuele systeem verbinden. Er zijn verschillende vormen van hemianopsie, afhankelijk van waar de schade zich bevindt in het visuele pad van de hersenen.

Kwadrant-velddefecten
Kwadrant-velddefecten refereren aan verlies van gezichtsvermogen in één van de vier kwadranten van het gezichtsveld. Deze aandoening kan worden veroorzaakt door aandoeningen zoals beroertes, tumoren, of andere neurologische aandoeningen die het visuele pad beschadigen.

Scotoom (blindheid in een klein gebied)
Scotoom is een visuele uitval in een klein, specifiek gebied van het gezichtsveld, zoals een "blinde vlek." Het kan variëren in grootte en locatie en kan veroorzaakt worden door aandoeningen zoals maculadegeneratie of opticusneuritis.

Kokervisus
De kokervisus is een specifiek visueel defect waarbij het centrale gezichtsveld behouden blijft, maar de perifere visuele waarneming sterk wordt verminderd. Dit wordt vaak geassocieerd met glaucoom, waar de druk in de ogen de zenuwen die het gezichtsveld besturen beschadigt. Het gevolg is een tunnelvormig gezichtsveld.

Glaucoom en het effect op het gezichtsveld

Glaucoom is een veelvoorkomende oogziekte die de zenuwen van het oog beschadigt en het gezichtsveld geleidelijk vermindert. In de vroege stadia kan glaucoom zich zonder merkbare symptomen ontwikkelen, maar na verloop van tijd kan het gezichtsveld aanzienlijk worden aangetast.

Oorzaken van glaucoom
Glaucoom ontstaat meestal door een verhoogde intraoculaire druk (IOP), die de oogzenuw beschadigt. Dit kan gebeuren door een onbalans tussen de productie en afvoer van kamerwater, een vloeistof die het oog van voedingsstoffen voorziet. Zonder behandeling kan glaucoom leiden tot progressief verlies van gezichtsvermogen, met name perifere gezichtsvelden.

Symptomen van glaucoom
In de vroege stadia van glaucoom zijn er vaak geen duidelijke symptomen. Naarmate de ziekte vordert, kunnen patiënten tunnelvisie ontwikkelen of merken dat ze moeite hebben met het zien van objecten aan de rand van hun gezichtsveld. Het is essentieel om regelmatige oogonderzoeken te ondergaan, vooral voor risicogroepen, aangezien de ziekte zonder pijn of waarschuwing kan vorderen.

Gezichtsveld van het oog

In het dagelijks leven speelt het gezichtsveld een cruciale rol. Het stelt mensen in staat om te navigeren zonder te struikelen, tegen obstakels te botsen of dingen om te stoten. Wanneer er echter sprake is van een gezichtsvelddefect, zoals een scotoom (blinde vlek in het gezichtsveld), kunnen deze alledaagse activiteiten problemen opleveren. Meestal merkt iemand een uitval in het gezichtsveld niet op, omdat de aandacht vaak gericht is op het centrale punt van focus (zoals bij lezen of tv kijken). Er zijn verschillende redenen waarom een oogarts een gezichtsveldonderzoek kan aanbevelen, waaronder glaucoom, onverklaarbaar verminderd gezichtsvermogen, herseninfarcten, oogzenuwaandoeningen en bijwerkingen van medicatie. Het gezichtsveldonderzoek helpt bij het vaststellen van de oorzaak van bepaalde klachten en kan kenmerkende patronen van uitval identificeren die wijzen op specifieke aandoeningen.

Defecten: Kokervisus en glaucoom

Kokervisus
Een veelvoorkomend gezichtsvelddefect is "kokerzien", ook wel "kokervisus", "tunnelzicht" of "tunnelzien" genoemd. Bij kokervisus ervaart een patiënt een beperkte kijkopening, waardoor grote delen van het gezichtsveld ontbreken. Dit geeft de indruk dat men door een smal kokertje kijkt. Ondanks deze beperking kan de scherpte van het zicht intact blijven. Kokervisus wordt vaak veroorzaakt door netvliesaandoeningen, maar kan ook andere oorzaken hebben.

Glaucoom
Glaucoom is een aandoening die het gezichtsveld aantast, vaak zonder dat de symptomen in het begin merkbaar zijn. Het is belangrijk om regelmatig gezichtsveldonderzoek te ondergaan, omdat glaucoom de oogdruk verhoogt, wat kan leiden tot verminderde gezichtsscherpte. Glaucoom begint meestal met een uitval in het gezichtsveld. Het gezichtsveld van beide ogen overlappen voor een groot deel, waardoor afwijkingen in één oog vaak minder opvallen. Dit maakt frequente gezichtsveldonderzoeken cruciaal voor het volgen van glaucoom.

Voor het gezichtsveldonderzoek

Het gezichtsveldonderzoek vereist aanzienlijke concentratie van de patiënt. Het is aan te raden om goed uitgerust naar het onderzoek te gaan. De concentratie kan variëren afhankelijk van de toestand van de patiënt op de dag van het onderzoek. Patiënten die eerder ervaring hebben met het onderzoek, presteren vaak beter omdat zij weten waar ze op moeten letten.

Gezichtsveldonderzoek: Methoden en technieken

Gezichtsveldonderzoek wordt uitgevoerd om defecten in het gezichtsveld van een patiënt te detecteren. Dit is cruciaal voor het diagnosticeren van verschillende oogaandoeningen, zoals glaucoom, beroertes, of hersenbeschadiging.

Perimetrie (gezichtsveldtest)
Perimetrie is de meest gebruikelijke methode voor gezichtsveldonderzoek. Het onderzoekt de respons van de patiënt op visuele stimulatie in verschillende delen van het gezichtsveld. Hierbij kijkt de patiënt naar een vast punt in het midden van het scherm, terwijl lichtflitsen op verschillende locaties in hun gezichtsveld worden gepresenteerd. De patiënt moet aangeven wanneer ze een lichtflits zien. Deze test helpt de arts bij het lokaliseren en kwantificeren van gezichtsvelddefecten.

Automatische perimetrie
Automatische perimetrie is een geavanceerdere methode die gebruikmaakt van geautomatiseerde apparatuur om het gezichtsveld te testen. Het apparaat volgt de reacties van de patiënt nauwkeurig en verzamelt gegevens die door een computer worden geanalyseerd om gezichtsvelddefecten op te sporen en te monitoren.

Goldmann- perimetrie
Goldmann-perimetrie is een handmatige test waarbij een oogarts verschillende lichtstimuli in een donkere ruimte toont en de patiënt aangeeft wanneer deze zichtbaar is. Deze test is zeer nauwkeurig en wordt vaak gebruikt bij het beoordelen van de mate van gezichtsveldverlies en het volgen van de progressie van ziekten zoals glaucoom.

Tijdens het gezichtsveldonderzoek: Wat gebeurt er precies?

Tijdens het gezichtsveldonderzoek moet de patiënt vaak gedurende een bepaalde tijd in een stilstaande positie zitten, meestal met een oog afgedekt, terwijl ze hun focus op een vast punt houden.

De procedure van de perimetrie
Bij de perimetrie wordt de patiënt gevraagd om met één oog door een klein vizier of een apparaat te kijken en het andere oog wordt afgedekt. Terwijl ze geconcentreerd naar het midden kijken, worden er kleine lichtflitsen op verschillende locaties in het gezichtsveld gepresenteerd. Het doel is om te ontdekken of het gezichtsveld van de patiënt in bepaalde gebieden is verminderd of verstoord.

Wat de arts zoekt
De oogarts kijkt naar de gegevens die door het perimetrie-apparaat worden verzameld om gebieden van gezichtsvelddefecten te identificeren. Dit helpt bij het diagnosticeren van aandoeningen zoals glaucoom, waarbij perifere visuele uitval meestal het eerste teken is.

Na het gezichtsveldonderzoek: Resultaten en vervolgstappen

Na het gezichtsveldonderzoek bespreekt de arts de resultaten met de patiënt. Als defecten in het gezichtsveld worden opgemerkt, wordt vaak vervolgonderzoek of behandeling aanbevolen.

Interpretatie van de testresultaten
De testresultaten worden geanalyseerd om de aard en omvang van het gezichtsveldverlies vast te stellen. Defecten in het gezichtsveld kunnen variëren van kleine schaduwen in een specifiek gebied tot een aanzienlijke verlaging van het gezichtsvermogen in een groot deel van het visuele veld. Bij het vermoeden van glaucoom, wordt de intraoculaire druk gemeten om te helpen bij de diagnose.

Opvolging en behandeling
Als gezichtsveldverlies wordt bevestigd, kan het noodzakelijk zijn om aanvullende tests uit te voeren of een behandeling te starten. In geval van glaucoom kan dit medicatie omvatten om de oogdruk te verlagen, of in sommige gevallen een chirurgische ingreep. Regelmatige opvolging is van groot belang om de voortgang van de aandoening te monitoren.

Preventie en vroegtijdige opsporing van gezichtsveldverliezen

Vroegtijdige opsporing van gezichtsveldverliezen is cruciaal voor het voorkomen van verdere schade aan het gezichtsvermogen. Door regelmatig gezichtsveldonderzoek te ondergaan, kunnen oogaandoeningen in een vroeg stadium worden ontdekt, wat leidt tot effectievere behandelingsopties.

Risicogroepen voor gezichtsveldverlies
Patiënten met een familiegeschiedenis van glaucoom, hoge oogdruk, of diabetes lopen een hoger risico op gezichtsveldverlies. Daarnaast hebben ouderen vaak een verhoogd risico op het ontwikkelen van glaucoom en andere visuele stoornissen. Het is belangrijk voor deze risicogroepen om regelmatige oogonderzoeken te ondergaan, zelfs als ze geen symptomen ervaren.

Het belang van preventieve zorg
Preventie begint met het regelmatig monitoren van het gezichtsvermogen en het gezichtsveld. Door tijdig te testen en een gezonde levensstijl te handhaven, kunnen risicofactoren zoals hoge bloeddruk of hoge oogdruk beter gecontroleerd worden, wat het risico op visuele schade vermindert.

Praktische tips voor het leven met gezichtsveldonderzoek

Gezichtsveldonderzoek wordt uitgevoerd om de functie van je zicht te testen, vooral om te controleren op mogelijke gezichtsveldverliezen die kunnen optreden bij aandoeningen zoals glaucoom, retinopathieën, of neurologische problemen. Dit onderzoek kan voor sommige patiënten spannend of ongemakkelijk zijn, maar het is een essentieel onderdeel van het monitoren van ooggezondheid. Hier volgen enkele praktische tips voor patiënten en hun omgeving om het gezichtsveldonderzoek zo comfortabel en efficiënt mogelijk te maken.

Voorbereiding op het onderzoek

Gezichtsveldonderzoek kan variëren in de methode, maar de meeste tests vereisen dat je een aantal instructies opvolgt om een nauwkeurige meting te garanderen. Het is belangrijk om je voor te bereiden door te weten wat je kunt verwachten.

Meestal wordt je gevraagd om in een apparaat te kijken (zoals een perimeter) en je ogen rustig op een specifiek punt te houden terwijl je testjes uitvoert, zoals het aangeven van lichte stipjes die verschijnen op verschillende punten van het scherm. De test kan enige tijd duren, dus zorg ervoor dat je mentaal voorbereid bent op een korte tijdspanne van geduld.

Draag comfortabele kleding en zorg ervoor dat je eventueel een goede zitpositie hebt, aangezien het soms nodig kan zijn om langere tijd in dezelfde positie te blijven.

Ontspan en blijf geconcentreerd tijdens het onderzoek

Tijdens het gezichtsveldonderzoek is het belangrijk om rustig en geconcentreerd te blijven. Als je bijvoorbeeld wordt gevraagd om te kijken naar een vast punt en te reageren op de verschijning van lichtjes in je perifere zicht, probeer dan niet afgeleid te worden door externe factoren. Focus op het doel van de test: het helpen van de arts om een goed beeld te krijgen van je gezichtsvermogen.

Als je je zenuwachtig voelt of moeite hebt met concentreren, neem dan even de tijd om rustig adem te halen. Het helpt om stress of spanning te verminderen, zodat je je kunt concentreren op het onderzoek zonder ongemak of onnodige beweging.

Communiceer met de arts of technicus

Het is belangrijk om in een gezichtsveldonderzoek altijd duidelijk te communiceren met de arts of technicus die de test uitvoert. Als je een specifieke vraag hebt of als er iets is dat ongemakkelijk aanvoelt, aarzel dan niet om dit te bespreken. Als je bijvoorbeeld een probleem hebt met het zien van bepaalde stipjes of als je niet zeker weet wat je moet doen, kan de technicus je geruststellen en verder uitleggen hoe je de test correct moet uitvoeren.

Als je bij eerdere onderzoeken problemen hebt ervaren (zoals duizeligheid, hoofdpijn of overmatige vermoeidheid), is het goed om dit van tevoren te bespreken, zodat het onderzoek kan worden aangepast of je arts extra voorzorgsmaatregelen kan nemen.

Na het onderzoek: opvolging en interpretatie van de resultaten

Na het gezichtsveldonderzoek zal de arts de resultaten interpreteren en je mogelijk aanbevelingen geven voor vervolgstappen. In veel gevallen kunnen de resultaten inzicht geven in je algemene ooggezondheid en kunnen ze tekenen van oogziekten zoals glaucoom of neurologische aandoeningen onthullen.

Afhankelijk van de bevindingen van de test kan je arts verdere tests aanbevelen of regelmatige opvolging, zoals het uitvoeren van het gezichtsveldonderzoek op regelmatige basis om de voortgang te monitoren. Het is belangrijk om de aanbevolen opvolging en controles te ondergaan, zodat eventuele afwijkingen op tijd worden opgemerkt.

Betrek je omgeving bij het monitoren van veranderingen in je zicht

Gezichtsveldverlies kan geleidelijk optreden, vooral bij aandoeningen zoals glaucoom. Daarom kan het nuttig zijn om je omgeving te betrekken bij het monitoren van veranderingen in je gezichtsvermogen. Je partner, familieleden of vrienden kunnen helpen door op te merken of je moeite hebt met activiteiten zoals het lezen van kleine tekst, het herkennen van gezichten in de menigte, of het navigeren in donkere omgevingen.

Bespreek met hen welke symptomen je kunt waarnemen die mogelijk een verandering in je gezichtsvermogen aanduiden, zoals moeilijkheden met het zien van voorwerpen aan de zijkanten van je gezichtsveld. Dit kan een waardevolle aanvulling zijn op je medische controles en kan helpen om vroegtijdige veranderingen tijdig op te merken.

Overweeg aanpassingen in je dagelijkse routine

Als je gezichtsveldverliezen ervaart of hebt gekregen, kan het nodig zijn om enkele aanpassingen te maken in je dagelijkse routine om je veiligheid en onafhankelijkheid te waarborgen. Dit kan onder meer inhouden dat je je huis verlicht, obstakels verwijdert en voorzorgsmaatregelen neemt bij het rijden of het gebruik van machines.

In sommige gevallen kan het ook nuttig zijn om hulpmiddelen te gebruiken, zoals vergrotingsapparaten of apps die speciaal zijn ontworpen voor mensen met gezichtsverlies, zoals schermlezers voor digitale apparaten. Deze hulpmiddelen kunnen helpen bij het behouden van zelfstandigheid en het verbeteren van de kwaliteit van leven.

Regelmatige oogcontroles en preventie

Gezichtsveldonderzoek is een belangrijk hulpmiddel om vroegtijdig oogziekten op te sporen. Het is essentieel om regelmatig oogcontroles te ondergaan, vooral als je een verhoogd risico hebt op oogziekten of als je symptomen hebt die wijzen op gezichtsveldverlies. Vroege opsporing kan de kans op succesvolle behandeling en het behoud van je gezichtsvermogen vergroten.

Bovendien, naast het gezichtsveldonderzoek, kunnen andere preventieve maatregelen zoals het dragen van een hoed of zonnebril ter bescherming tegen UV-stralen en een gezonde levensstijl (inclusief een evenwichtig voedingspatroon en het niet roken) helpen bij het behoud van je ooggezondheid.

Lees verder

• Hemianopsie: Ogen - Uitval van gedeelte van gezichtsveld
• Electroretinografie (ERG): Onderzoek van netvlies (in oog)
• Gezichtsvelduitval en gezichtsvelddefect: Soorten onderzoek
• Laat regelmatig een oogonderzoek doen door de oogarts
• Een oogonderzoek bij de oogarts: Screening naar oogziekten