Tonometrie: Oogdrukmeting om glaucoom op te sporen

Wie ouder is dan 40 jaar wordt aangeraden regelmatig een oogonderzoek te ondergaan om glaucoom vroegtijdig op te sporen. Mensen met Afro-Amerikaanse afkomst hebben een verhoogd risico op deze oogaandoening waarbij de oogdruk te hoog is. Glaucoom is een sluipende aandoening waarbij het gezichtsvermogen geleidelijk achteruitgaat en kan leiden tot ernstige slechtziendheid of zelfs blindheid. Tijdige oogcontrole is essentieel om verdere schade te voorkomen. De oogarts meet de oogdruk via tonometrie.

• Tonometrie
• De rol van tonometrie bij de diagnose van glaucoom
• Voor het onderzoek
• Soorten oogdrukmeting om glaucoom op te sporen
• Na het onderzoek
• Opvolging en controle na tonometrie
• Resultaten
• Afwijkende resultaten
• Extra onderzoeken
• Kanttekening: Normale druk glaucoom
• Risico's
• Praktische tips voor het omgaan met tonometrie
• Bereid je goed voor op het onderzoek
• Wees op de hoogte van de verschillende methoden van tonometrie
• Blijf ontspannen tijdens het onderzoek
• Beheer mogelijke ongemakken na het onderzoek
• Zorg voor regelmatige opvolging van je oogdruk
• Stel vragen en begrijp de resultaten
• Ondersteun je algehele ooggezondheid

Tonometrie

Tonometrie is een diagnostische techniek die wordt gebruikt om de oogdruk te meten, wat essentieel is voor het opsporen van glaucoom. Glaucoom is een groep oogziekten die de oogzenuw kunnen beschadigen, vaak door verhoogde oogdruk. Deze aandoening is een van de belangrijkste oorzaken van blindheid wereldwijd, en vroege opsporing is cruciaal voor het behoud van het gezichtsvermogen.

Het belang van oogdrukmetingen
De oogdruk speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van glaucoom. Wanneer de druk in het oog (intraoculaire druk) te hoog wordt, kan dit de oogzenuw beschadigen, wat leidt tot visusverlies. Tonometrie helpt artsen te bepalen of de oogdruk binnen het normale bereik ligt, wat essentieel is voor een vroege diagnose van glaucoom, vooral bij patiënten met verhoogd risico.

Wanneer wordt tonometrie uitgevoerd?
Tonometrie wordt vaak uitgevoerd als onderdeel van routine-oogonderzoeken, vooral bij risicogroepen voor glaucoom, zoals ouderen, mensen met een familiegeschiedenis van glaucoom, of degenen met andere risicofactoren zoals diabetes of hoge bloeddruk. Bij patiënten die symptomen vertonen zoals verlies van perifere visie of visuele verstoringen, kan tonometrie helpen bij het bevestigen van de diagnose.

De rol van tonometrie bij de diagnose van glaucoom

Tonometrie is een belangrijk onderdeel van de diagnose van glaucoom, maar het is slechts één van de vele tests die nodig zijn om een definitieve diagnose te stellen.

Bijkomende tests bij glaucoomdiagnose
Naast tonometrie kunnen artsen ook andere tests uitvoeren, zoals het meten van de zenuwvezeldikte van het oog (optische cohérentietomografie) en het onderzoeken van het gezichtsveld (perimetrie). Deze aanvullende tests kunnen helpen om glaucoom in een vroeg stadium op te sporen, zelfs wanneer de oogdruk nog binnen normale grenzen ligt.

Glaucoom met normale oogdruk
Sommige patiënten ontwikkelen glaucoom zonder dat hun oogdruk ooit de norm overschrijdt. Dit wordt normaal- of lage-druk glaucoom genoemd. In dit geval is het essentieel om andere risicofactoren en diagnostische methoden te overwegen om glaucoom op te sporen, zoals het controleren van de oogzenuw en het gezichtsvermogen.

Voor het onderzoek

Voordat het onderzoek plaatsvindt, dient de patiënt de oogarts te informeren over het gebruik van medicijnen en eventuele eerdere gevallen van hoornvlieszweren of ooginfecties. Het is ook belangrijk om de oogarts te vertellen over een eventuele familiale voorgeschiedenis van glaucoom. De patiënt dient contactlenzen te verwijderen, omdat de kleurstof (fluoresceïne) permanent contactlenzen kan verkleuren. Daarnaast is het raadzaam geen strakke kleding rond de nek te dragen, omdat dit de oogdruk kan verhogen door extra druk op de aderen in de nek.

Soorten oogdrukmeting om glaucoom op te sporen

Goldmann-tonometrie
De Goldmann-tonometrie is de meest nauwkeurige methode en meet de kracht die nodig is om een gebied van de cornea af te vlakken. De patiënt krijgt verdovende oogdruppels toegediend. De oogarts gebruikt een fijne strook papier, gekleurd met oranje fluoresceïne, om het oog voorzichtig aan te raken. De kleurstof kleurt de voorzijde van het oog, zodat de oogarts de cornea (medische term voor het hoornvlies) beter kan zien. De arts plaatst een spleetlamp voor de patiënt, die zijn kin op een steuntje en zijn hoofd tegen een hoofdsteun plaatst voor stabiliteit. De tonometer wordt naar voren geplaatst totdat de punt het hoornvlies lichtjes raakt. Het apparaat gebruikt blauw licht, waardoor de oranje kleurstof groen oplicht. De oogarts kijkt door de spleetlamp en drukt op een knop om de oogdruk te meten. Het onderzoek veroorzaakt geen pijn en is doorgaans ongemakkelijk.

Perkins-tonometrie: Met een draagbaar apparaat
Een andere methode maakt gebruik van een klein, draagbaar apparaat dat op een potlood lijkt. De patiënt krijgt verdovende oogdruppels om ongemak te minimaliseren. Het apparaat raakt de buitenkant van het oog en registreert onmiddellijk de oogdruk. De patiënt hoort een klikgeluid bij elke meting en een pieptoon aan het einde van de metingen. Het apparaat berekent een gemiddelde van de resultaten, die door de oogarts op een klein computerscherm worden afgelezen. De Perkins-tonometrie is vooral nuttig bij kinderen of patiënten die moeilijk stil kunnen zitten. De klinische resultaten zijn vergelijkbaar met die van de Goldmann-methode.

Pneumotonometrie: Via de contactloze methode
Bij de pneumotonometrie, ook wel bekend als de luchtpufmethode, rust de kin op een steun en kijkt de patiënt recht in het apparaat. De oogarts richt een lichtstraal op het oog om de positie van het apparaat te verifiëren. Vervolgens ontvangt de patiënt een korte luchtpuf op het oog. Het apparaat meet de oogdruk door te analyseren hoe het licht reflecteert nadat de lucht het oog raakt. Deze methode kan een lichte druk op de ogen veroorzaken, maar is meestal niet pijnlijk en vereist geen verdovende oogdruppels. Hoewel de pneumotonometrie niet de meest nauwkeurige methode is, is het een eenvoudige en snelle manier om de oogdruk te meten, ook bij kinderen.

Na het onderzoek

Na de oogdrukmeting mag de patiënt gedurende een halfuur niet in de ogen wrijven, totdat de verdovende druppels volledig zijn uitgewerkt. Contactlenzen kunnen twee uur na het onderzoek weer worden ingebracht.

Opvolging en controle na tonometrie

Na het uitvoeren van een tonometrie is het mogelijk dat aanvullende tests of vervolgbezoeken nodig zijn, afhankelijk van de resultaten van het onderzoek.

Wanneer is vervolgonderzoek nodig?
Als de oogdruk te hoog blijkt te zijn, kan de arts besluiten om aanvullende tests te laten uitvoeren om te bepalen of glaucoom aanwezig is en hoe ernstig het is. Het is ook belangrijk om regelmatige opvolging en controle te plannen, vooral als er andere risicofactoren voor glaucoom zijn.

Behandeling en therapie bij verhoogde oogdruk
Bij een verhoogde oogdruk kan de arts een behandeling voorstellen, zoals medicatie in de vorm van oogdruppels die helpen om de oogdruk te verlagen. In sommige gevallen kan een operatie of lasertherapie nodig zijn om de druk te verlagen en schade aan de oogzenuw te voorkomen. Regelmatige opvolging is essentieel om de effectiviteit van de behandeling te beoordelen.

Resultaten

Een normaal resultaat betekent dat de oogdruk zich binnen het normale bereik bevindt, dat ligt tussen 10 en 21 mmHg. De dikte van de cornea beïnvloedt de meetresultaten; ogen met een dikke cornea kunnen hogere meetwaarden vertonen, terwijl ogen met een dunne cornea lagere waarden kunnen laten zien. Een dunne cornea met een hoge meetwaarde kan wijzen op een abnormale oogdruk. Het is daarom noodzakelijk om de corneadikte (pachymetrie) te meten om een nauwkeurige drukmeting te verkrijgen.

Afwijkende resultaten

Afwijkende resultaten kunnen optreden bij:

• Een oogontsteking
• Glaucoom
• Hyfemie (bloeding in de voorkamer van het oog)
• Oog- of hoofdletsel

Extra onderzoeken

Als de oogdruk verhoogd is, kan de oogarts aanvullende onderzoeken uitvoeren, zoals een gonioscopie, een gezichtsveldonderzoek en een oftalmoscopie (fundoscopie). Indien glaucoom wordt vastgesteld, kunnen behandelingsopties bestaan uit oogdruppels, laserbehandeling, trabeculectomie en/of een Baerveldt-drainageimplantaat om de oogdruk te verlagen.

Kanttekening: Normale druk glaucoom

Normale druk glaucoom is een type oogzenuwaandoening dat, net als openhoekglaucoom, wordt gekenmerkt door progressieve schade aan de netvliescellen, wat kan leiden tot gezichtsvelduitval. Het belangrijkste verschil tussen normale druk glaucoom en openhoekglaucoom is dat de intraoculaire druk (oogdruk) bij normale druk glaucoom binnen het normale bereik ligt. Dit maakt het voor artsen een klinische uitdaging om deze vorm van glaucoom op te sporen.

Risico's

Bij gebruik van de applanatiemethode is het risico op cornea-abrasies (cornea-abrasie) minimaal; deze krassen genezen doorgaans binnen enkele dagen. Sporadisch kan de patiënt allergisch reageren op de verdovende oogdruppels of een ooginfectie ontwikkelen.

Praktische tips voor het omgaan met tonometrie

Tonometrie is een diagnostische procedure die de oogdruk (intraoculaire druk) meet. Dit onderzoek is essentieel bij de diagnose en opvolging van aandoeningen zoals glaucoom. Hoewel tonometrie meestal een eenvoudige en pijnloze procedure is, kunnen voorbereiding, begrip en nazorg een belangrijke rol spelen in een positieve ervaring. Hieronder vind je uitgebreide praktische tips voor het omgaan met tonometrie.

Bereid je goed voor op het onderzoek

Een goede voorbereiding kan helpen om de tonometrieprocedure soepel te laten verlopen en eventuele ongemakken te minimaliseren.

Informeer je arts over eventuele medische aandoeningen, allergieën of medicijngebruik, vooral als je oogdruppels gebruikt die de resultaten kunnen beïnvloeden. Vermijd het dragen van contactlenzen op de dag van het onderzoek, tenzij je arts anders adviseert, omdat sommige methoden van tonometrie direct contact met het oog vereisen. Zorg ervoor dat je goed uitgerust bent en probeer te ontspannen, omdat stress of spanning de oogdruk licht kan verhogen en zo de meting kan beïnvloeden.

Wees op de hoogte van de verschillende methoden van tonometrie

Er zijn verschillende technieken om de oogdruk te meten, en het kan geruststellend zijn om te weten wat je kunt verwachten.

Applanatietonometrie is de meest gebruikte methode en wordt vaak uitgevoerd met behulp van een spleetlamp. Bij deze techniek wordt een kleine hoeveelheid druk op het oog uitgeoefend na het aanbrengen van verdovende oogdruppels. Contactloze tonometrie, of "luchtpuf"-tonometrie, meet de oogdruk zonder direct contact met het oog. Dit is minder invasief en vereist geen verdoving. Vraag je oogarts welke methode voor jou wordt gebruikt en waarom deze het meest geschikt is.

Blijf ontspannen tijdens het onderzoek

Een ontspannen houding kan het onderzoek comfortabeler maken en nauwkeurige resultaten garanderen.

Bij contacttonometrie kun je een lichte druk voelen, maar dit is meestal niet pijnlijk door de verdovende oogdruppels. Probeer je ogen open te houden en niet te knipperen wanneer de arts dat vraagt. Bij luchtpuf-tonometrie kan de luchtstroom onverwacht aanvoelen; concentreer je op het stilhouden van je hoofd en adem rustig om het moment te vergemakkelijken.

Beheer mogelijke ongemakken na het onderzoek

Hoewel tonometrie over het algemeen goed wordt verdragen, kunnen er kleine ongemakken optreden die eenvoudig te verhelpen zijn.

Als verdovende oogdruppels zijn gebruikt, kan je zicht tijdelijk wazig zijn. Vermijd autorijden of het gebruik van zware machines totdat je zicht volledig is hersteld. Als je last hebt van droge ogen na contacttonometrie, gebruik dan kunsttranen om het comfort te herstellen. Ervaar je aanhoudende irritatie of roodheid, neem dan contact op met je arts.

Zorg voor regelmatige opvolging van je oogdruk

Tonometrie is vaak een terugkerend onderzoek bij aandoeningen zoals glaucoom. Het consistent volgen van je oogdruk is essentieel om je ooggezondheid te bewaken.

Maak afspraken voor periodieke metingen zoals aanbevolen door je oogarts, vooral als je een verhoogd risico hebt op glaucoom. Houd een logboek bij van je resultaten en eventuele symptomen die je ervaart, zodat je deze met je arts kunt bespreken. Overweeg een screening als preventieve maatregel, zelfs als je geen symptomen hebt, vooral als er een familiegeschiedenis van glaucoom is.

Stel vragen en begrijp de resultaten

Het begrijpen van de resultaten van tonometrie kan je helpen actief deel te nemen aan je oogzorg.

Vraag je arts naar je oogdrukwaarden en wat deze betekenen in relatie tot je algehele ooggezondheid. Begrijp wat een normale druk is (meestal tussen 10 en 21 mmHg) en wat afwijkingen kunnen aangeven. Als je een verhoogde oogdruk hebt, bespreek dan mogelijke vervolgstappen of behandelingen, zoals medicatie of verder onderzoek.

Ondersteun je algehele ooggezondheid

Naast tonometrie kun je maatregelen nemen om je ooggezondheid te verbeteren en het risico op oogproblemen te verminderen.

Volg een evenwichtig voedingspatroon dat rijk is aan voedingsstoffen zoals vitamine A, C, en E, die belangrijk zijn voor de gezondheid van je ogen. Vermijd roken en beperk cafeïne, omdat deze factoren invloed kunnen hebben op de bloedcirculatie in de ogen. Blijf fysiek actief, omdat beweging de bloedtoevoer naar de ogen kan verbeteren en de oogdruk kan stabiliseren.

Lees verder

• Glaucoom: Baerveldt drainage implant om oogdruk te verlagen
• Laserbehandeling bij oogaandoening glaucoom
• Glaucoom: Verhoogde oogdruk met verlies van gezichtsvermogen
• Risicofactoren voor de oogziekte glaucoom (hoge oogboldruk)
• Gonioscopie: Inspectie van de drainagehoek bij glaucoom