Open-hoek glaucoom: Oogaandoening met schade aan oogzenuw

Open-hoek glaucoom is een oogaandoening waarbij de oogdruk meestal verhoogd is, wat schade veroorzaakt aan de oogzenuw. Deze vorm van glaucoom is een sluipende moordenaar van het gezichtsvermogen, omdat de progressie van de ziekte vaak zonder waarschuwingssignalen start. Het verlies van het gezichtsvermogen treedt bijgevolg geleidelijk op. Een regelmatig oogonderzoek bij een patiënt met risicofactoren is daarom van essentieel belang in het opsporen van deze oogaandoening. Voor het oogprobleem bestaat geen genezing, maar enkele behandelingen vertragen de progressie van glaucoom of stabiliseren het gezichtsvermogen. Open-hoek glaucoom is een oogaandoening waarbij de oogdruk meestal verhoogd is, wat schade veroorzaakt aan de oogzenuw. Deze vorm van glaucoom is een sluipende moordenaar van het gezichtsvermogen, omdat de progressie van de ziekte vaak zonder waarschuwingssignalen start. Het verlies van het gezichtsvermogen treedt bijgevolg geleidelijk op. Een regelmatig oogonderzoek bij een patiënt met risicofactoren is daarom van essentieel belang voor het opsporen van deze oogaandoening. Voor het oogprobleem bestaat geen genezing, maar enkele behandelingen kunnen de progressie van glaucoom vertragen of het gezichtsvermogen stabiliseren.

• Epidemiologie open-hoek glaucoom
• Oorzaken oogaandoening
• Risicofactoren oogziekte
• Symptomen: Langzaam schade aan oogzenuw
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling gezichtsvermogen
• Prognose van open-hoek glaucoom
• Complicaties van open-hoek glaucoom
• Preventie van open-hoek glaucoom

Epidemiologie open-hoek glaucoom

Glaucoom is volgens Emedicine wereldwijd de tweede belangrijkste oorzaak van blindheid, die 1 à 2% van de bevolking boven de veertig jaar treft. Cataract (staar: troebele ooglens) staat namelijk op de eerste plaats en deze oogziekte is, in tegenstelling tot glaucoom, wel omkeerbaar. Open-hoek glaucoom is voorts de meest voorkomende vorm van glaucoom. Jaarlijks worden meer dan drie miljoen mensen wereldwijd aan beide ogen blind door open-hoek glaucoom. De jaarlijkse incidentie van open-hoek glaucoom bedraagt wereldwijd meer dan twee miljoen patiënten. Patiënten met een zwarte huidskleur zijn drie tot vier keer vaker getroffen door de oogafwijking dan mensen met een blanke huidskleur. Wetenschappelijke rapporten verschillen over de prevalentie tussen geslachten, waarbij soms gelijkheid tussen beide geslachten wordt gerapporteerd, terwijl op andere momenten een hoger aantal patiënten bij mannen en vervolgens weer bij vrouwen wordt gerapporteerd. De ziekte komt tot slot vaak voor bij ouderen, maar ook jongere patiënten kunnen worden aangetast.

Oorzaken oogaandoening

Open-hoek glaucoom, een oogzenuwaandoening, is het gevolg van een onbalans in de productie en afvoer van het fluïdum (medische term: kamerwater). Dit is de vloeistof die de voorste kamer van het oog vult. Bij een te hoge productie en slechte afvoer van deze vloeistof ontstaat een verhoogde druk in het oog, die soms tot gevaarlijke hoogten stijgt. Wanneer de oogdruk toeneemt, duwt deze tegen de zenuwvezels van de oogzenuw. De oogzenuw speelt een belangrijke rol in het gezichtsvermogen, omdat deze verantwoordelijk is voor de signalen en informatie die naar de hersenen gaan. Dit resulteert in een gebrek aan zuurstof en voedingsstoffen voor de oogzenuw. Langzaam maar zeker veroorzaakt een hoge intra-oculaire druk (oogboldruk) onherstelbare schade aan de oogzenuw, wat leidt tot verlies van het gezichtsvermogen. Het verlies van het gezichtsvermogen begint bij open-hoek glaucoom meestal in het perifere gezichtsvermogen (= beeld aan de zijkant) en breidt zich vervolgens langzaam uit naar het centrale gezichtsvermogen.

[IMAGE=747388718334=RIGHT]

Een ongezonde levensstijl is een risicofactor voor open-hoek glaucoom

Risicofactoren oogziekte

Open-hoek glaucoom kent enkele risicofactoren; de oogziekte ontstaat met andere woorden sneller in bepaalde omstandigheden. Zo vormen patiënten ouder dan veertig jaar een risicofactor. Daarnaast komt de ziekte vaker voor bij tal van medische problemen zoals diabetes mellitus (suikerziekte), extreme bijziendheid (myopie), een oogtrauma, een hoofdtrauma, eerdere oogchirurgie (zoals fotocoagulatie of refractiechirurgie) en andere oogafwijkingen zoals cataract, diabetische retinopathie (netvliesaandoening als gevolg van suikerziekte), een geschiedenis van pijn aan de ogen of rode ogen, het zien van veelkleurige halo’s, uveïtis (ontsteking van de uvea = middelste laag van het oog) en vasculaire occlusies. Afro-Amerikaanse patiënten zijn bovendien vaker getroffen. Ook treedt de oogaandoening vaker op bij patiënten met een familiale geschiedenis van glaucoom. Tot slot is een ongezonde levensstijl (waaronder weinig beweging en een slecht voedingspatroon) nefast voor de ogen en kan mogelijk open-hoek glaucoom veroorzaken.

Symptomen: Langzaam schade aan oogzenuw

De ziekte tast meestal beide ogen tegelijkertijd aan. Open-hoek glaucoom begint vaak asymptomatisch. De patiënt heeft dus geen klachten of pijn. Pas wanneer de ziekte vordert, begint de patiënt veranderingen in het gezichtsvermogen te merken of ontstaan andere problemen. De aandoening treft eerst het perifere gezichtsvermogen, wat langzaam verdwijnt. Af en toe merkt de patiënt hierbij blinde vlekken, zogenaamde scotomen. Wanneer het perifere zicht verdwijnt, kijkt de patiënt uiteindelijk door een koker of tunnel, wat ook bekend staat als tunnelzicht. Wanneer de patiënt deze symptomen opmerkt, is het gezichtsverlies meestal al onomkeerbaar.


[IMAGE=292252855544=RIGHT]

Een uitgebreid oogonderzoek is noodzakelijk bij patiënten met een risicofactor voor open-hoek glaucoom

Diagnose en onderzoeken

Oogonderzoeken

Het is belangrijk om complicaties van open-hoek glaucoom te voorkomen. Om het gezichtsvermogen zo lang mogelijk te behouden, is daarom een uitgebreid oogonderzoek op regelmatige basis noodzakelijk. De oogarts is namelijk dankzij zijn instrumenten en apparatuur in staat om de oogziekte in een vroeg stadium op te sporen. Dit gebeurt aan de hand van een spleetlamponderzoek om het voorste segment van het oog te bestuderen. Een fundoscopie (oftalmoscopie) is ook nodig om een idee te krijgen van het uiterlijk van de achterkant van het oog. Hiervoor moet de oogarts eerst de pupillen van de patiënt verwijden met speciale oogdruppels, gekend als mydriatica. Daarnaast is een tonometrie aanbevolen, een onderzoek waarmee de oogarts de oogdruk opspoort. Deze is meestal, doch niet altijd, hoger dan 21 mm Hg (normaal bereik: 10-21 mm Hg). Bovendien is een gonioscopie nodig, waarmee de oogarts informatie verkrijgt over de drainagehoek van glaucoom. Een pachymetrie meet de dikte van het hoornvlies, omdat een dunnere cornea ook een risicofactor kan zijn voor dit type glaucoom bij sommige patiënten. Beeldvormende onderzoeken die de oogarts inzet zijn fundusfotografie, een fluoresceïneangiografie (onderzoek van de bloedvaten van het netvlies), een gezichtsveldonderzoek (om gezichtsvelddefecten op te sporen) en een OCT-scan (netvliesscan). Tot slot krijgt de patiënt een kleurentest, een contrastgevoeligheidstest en/of een test voor het meten van de gezichtsscherpte. Deze talrijke onderzoeken zet de oogarts niet altijd in; hij kijkt naar de symptomen en bepaalt dan welke oogonderzoeken nodig zijn.

Onderzoeksresultaten

Het bijzondere aan open-hoek glaucoom is dat de cornea (het hoornvlies) bij dit type glaucoom niet gezwollen is. Wanneer een zwelling aanwezig is, wijst dit vaak op een ander oogprobleem. Ook lijkt het afvoersysteem van het kamerwater geen problemen te vertonen. Door de grote afwezigheid van klinische symptomen blijft de oogziekte vaak onopgemerkt, soms zelfs door oogartsen.

Behandeling gezichtsvermogen

De behandeling van open-hoek glaucoom bestaat uit oogdrukverlagende medicijnen. Soms neemt de patiënt een combinatie van geneesmiddelen. Deze medicatie wordt in de vorm van oogdruppels toegediend, waarbij de patiënt de oogdruppelrichtlijnen moet volgen. Tevens is lasertherapie mogelijk. Operatieve ingrepen voor de behandeling van open-hoek glaucoom omvatten een trabeculectomie, een drainage-implant of cyclofotocoagulatie. Chirurgie wordt ingezet wanneer de andere therapieën niet effectief zijn. De beste behandeling bestaat uit een regelmatige oogcontrole, die asymptomatische patiënten boven de veertig jaar om de drie à vijf jaar nodig hebben. Het regelmatig onderzoek start bij patiënten met een zwarte huidskleur vaak op jongere leeftijd.

Prognose van open-hoek glaucoom

De prognose van open-hoek glaucoom varieert afhankelijk van de tijdige diagnose en de effectiviteit van de behandeling. Met de juiste behandeling kunnen veel mensen met open-hoek glaucoom hun gezichtsvermogen behouden en verder verlies voorkomen. De meeste patiënten kunnen met medicatie en/of chirurgische ingrepen hun intraoculaire druk (IOP) onder controle houden, wat cruciaal is voor het voorkomen van verdere schade aan de oogzenuw.

Echter, open-hoek glaucoom is een chronische aandoening die een levenslange opvolging vereist. Het is belangrijk dat patiënten regelmatig oogonderzoeken ondergaan om eventuele veranderingen in hun aandoening tijdig op te sporen. Onvoldoende controle of discontinuïteit in de behandeling kan leiden tot voortschrijdend gezichtsverlies en verminderde kwaliteit van leven.

Complicaties van open-hoek glaucoom

De belangrijkste complicaties van open-hoek glaucoom omvatten:

• Voortschrijdend gezichtsverlies: Onbehandeld kan open-hoek glaucoom leiden tot blijvende schade aan de oogzenuw, wat resulteert in progressief verlies van gezichtsvermogen, vaak beginnend met een verlies van perifeer zicht.
• Blindheid: In ernstige gevallen en zonder adequate behandeling kan open-hoek glaucoom leiden tot volledige blindheid. Dit gebeurt doorgaans pas na veel jaren van voortschrijdend gezichtsverlies.
• Oogdrukproblemen: Ondanks behandeling kan de intraoculaire druk (IOP) bij sommige patiënten nog steeds moeilijk onder controle te houden zijn, wat kan leiden tot fluctuaties in het gezichtsvermogen en bijkomende schade aan de oogzenuw.
• Bijwerkingen van medicatie: Medicijnen die worden gebruikt om de oogdruk te verlagen kunnen bijwerkingen veroorzaken, zoals irritatie van het oog, droge ogen, of andere systemische effecten.
• Complicaties na chirurgische ingrepen: Chirurgische behandelingen zoals trabeculectomie of implantatie van een drain kunnen complicaties met zich meebrengen, waaronder infecties, bloeding, of onvoldoende drukverlaging.

Door regelmatige monitoring en opvolging kan de impact van deze complicaties geminimaliseerd worden en kan de voortgang van de ziekte worden beheerd.

Preventie van open-hoek glaucoom

Preventie van open-hoek glaucoom richt zich voornamelijk op het beheersen van risicofactoren en regelmatige oogonderzoeken. Het is cruciaal om:

• Regelmatig oogonderzoek te ondergaan: Dit is vooral belangrijk voor mensen boven de veertig jaar, en voor degenen met een familiegeschiedenis van glaucoom of andere risicofactoren.
• Gezonde levensstijl te behouden: Dit omvat een evenwichtig dieet, voldoende lichaamsbeweging, en het vermijden van risicovolle gedragingen zoals roken.
• Risicofactoren te controleren en te behandelen: Zoals diabetes mellitus en hoge bloeddruk, die bijdragen aan het risico van glaucoom.

Door deze maatregelen te volgen, kan het risico op het ontwikkelen van open-hoek glaucoom verminderd worden en kan vroegtijdige opsporing en behandeling worden gegarandeerd.

Lees verder

• Glaucoom: Verhoogde oogdruk met verlies van gezichtsvermogen