Open-hoek glaucoom: Oogaandoening met schade aan oogzenuw

Open-hoek glaucoom is een oogaandoening waarbij de oogdruk meestal verhoogd is, wat schade veroorzaakt aan de oogzenuw. Deze vorm van glaucoom is een sluipende moordenaar van het gezichtsvermogen, omdat de progressie van de ziekte vaak zonder waarschuwingssignalen start. Het verlies van het gezichtsvermogen treedt bijgevolg geleidelijk op. Een regelmatig oogonderzoek bij een patiënt met risicofactoren is daarom van essentieel belang voor het opsporen van deze oogaandoening. Voor het oogprobleem bestaat geen genezing, maar enkele behandelingen kunnen de progressie van glaucoom vertragen of het gezichtsvermogen stabiliseren.

• Epidemiologie open-hoek glaucoom
• Incidentie en prevalentie wereldwijd
• Regionale verschillen en risicofactoren
• Mechanisme
• Verhoogde intraoculaire druk en schade aan de oogzenuw
• Verlies van ganglioncellen in de oogzenuw
• Oorzaken oogaandoening
• Risicofactoren oogziekte
• Symptomen: Langzaam schade aan oogzenuw
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling gezichtsvermogen
• Prognose van open-hoek glaucoom
• Complicaties van open-hoek glaucoom
• Preventie van open-hoek glaucoom
• Praktische tips voor het leven met open-hoek glaucoom
• Volg je medische afspraken en behandelingsplan
• Zorg voor een gezonde levensstijl en voeding
• Bescherm je ogen tegen schadelijk licht
• Blijf regelmatig lichamelijk actief
• Let op veranderingen in je gezichtsvermogen
• Zorg voor je mentale gezondheid
• Misvattingen rond open-hoek glaucoom
• Open-hoek glaucoom veroorzaakt altijd pijn
• Je kunt open-hoek glaucoom voorkomen door een gezond voedingspatroon
• Open-hoek glaucoom is alleen een probleem voor ouderen
• Er is geen behandeling voor open-hoek glaucoom
• Als je geen symptomen hebt, heb je geen open-hoek glaucoom
• Open-hoek glaucoom wordt altijd veroorzaakt door hoge oogdruk
• Behandelingen voor open-hoek glaucoom kunnen onmiddellijk verbetering brengen

Epidemiologie open-hoek glaucoom

Glaucoom is volgens Emedicine wereldwijd de tweede belangrijkste oorzaak van blindheid, die 1 à 2% van de bevolking boven de veertig jaar treft. Cataract (staar: troebele ooglens) staat namelijk op de eerste plaats en deze oogziekte is, in tegenstelling tot glaucoom, wel omkeerbaar. Open-hoek glaucoom is voorts de meest voorkomende vorm van glaucoom. Jaarlijks worden meer dan drie miljoen mensen wereldwijd aan beide ogen blind door open-hoek glaucoom. De jaarlijkse incidentie van open-hoek glaucoom bedraagt wereldwijd meer dan twee miljoen patiënten. Patiënten met een zwarte huidskleur zijn drie tot vier keer vaker getroffen door de oogafwijking dan mensen met een blanke huidskleur. Wetenschappelijke rapporten verschillen over de prevalentie tussen geslachten, waarbij soms gelijkheid tussen beide geslachten wordt gerapporteerd, terwijl op andere momenten een hoger aantal patiënten bij mannen en vervolgens weer bij vrouwen wordt gerapporteerd. De ziekte komt tot slot vaak voor bij ouderen, maar ook jongere patiënten kunnen worden aangetast.

Incidentie en prevalentie wereldwijd

Open-hoek glaucoom is een van de meest voorkomende oogaandoeningen wereldwijd, vooral bij ouderen. Het komt voor bij ongeveer 2-3% van de mensen boven de 40 jaar en neemt toe met de leeftijd. De prevalentie van open-hoek glaucoom is het hoogst bij mensen van Afrikaanse afkomst, gevolgd door mensen van Europese en Aziatische afkomst. De aandoening is een van de belangrijkste oorzaken van blindheid wereldwijd.

Regionale verschillen en risicofactoren

De prevalentie van open-hoek glaucoom varieert afhankelijk van de regio. In westerse landen komt de aandoening vaker voor bij ouderen, terwijl in andere gebieden, zoals in Azië, de prevalentie minder uitgesproken is. Risicofactoren voor de aandoening zijn onder andere leeftijd, familiegeschiedenis, hoge intraoculaire druk, hoge bloeddruk en diabetes.

Mechanisme

Verhoogde intraoculaire druk en schade aan de oogzenuw

Open-hoek glaucoom ontstaat wanneer de afvoer van oogvocht (aqueus humor) in het oog niet goed functioneert, wat resulteert in een verhoogde intraoculaire druk. Deze verhoogde druk beschadigt langzaam de oogzenuw, wat leidt tot gezichtsveldverlies. De schade aan de oogzenuw is progressief en kan, indien onbehandeld, leiden tot blindheid.

Verlies van ganglioncellen in de oogzenuw

De verhoogde intraoculaire druk kan leiden tot het verlies van ganglioncellen in de oogzenuw. Deze cellen zijn essentieel voor het verwerken van visuele informatie. Het verlies van deze cellen veroorzaakt het verlies van het gezichtsveld, te beginnen met de perifere delen van het gezichtsveld en later tot centrale blindheid.

Oorzaken oogaandoening

Open-hoek glaucoom, een oogzenuwaandoening, is het gevolg van een onbalans in de productie en afvoer van het fluïdum (medische term: kamerwater). Dit is de vloeistof die de voorste kamer van het oog vult. Bij een te hoge productie en slechte afvoer van deze vloeistof ontstaat een verhoogde druk in het oog, die soms tot gevaarlijke hoogten stijgt. Wanneer de oogdruk toeneemt, duwt deze tegen de zenuwvezels van de oogzenuw. De oogzenuw speelt een belangrijke rol in het gezichtsvermogen, omdat deze verantwoordelijk is voor de signalen en informatie die naar de hersenen gaan. Dit resulteert in een gebrek aan zuurstof en voedingsstoffen voor de oogzenuw. Langzaam maar zeker veroorzaakt een hoge intra-oculaire druk (oogboldruk) onherstelbare schade aan de oogzenuw, wat leidt tot verlies van het gezichtsvermogen. Het verlies van het gezichtsvermogen begint bij open-hoek glaucoom meestal in het perifere gezichtsvermogen (= beeld aan de zijkant) en breidt zich vervolgens langzaam uit naar het centrale gezichtsvermogen.

[IMAGE=747388718334=RIGHT]

Een ongezonde levensstijl is een risicofactor voor open-hoek glaucoom

Risicofactoren oogziekte

Open-hoek glaucoom kent enkele risicofactoren; de oogziekte ontstaat met andere woorden sneller in bepaalde omstandigheden. Zo vormen patiënten ouder dan veertig jaar een risicofactor. Daarnaast komt de ziekte vaker voor bij tal van medische problemen zoals diabetes mellitus (suikerziekte), extreme bijziendheid (myopie), een oogtrauma, een hoofdtrauma, eerdere oogchirurgie (zoals fotocoagulatie of refractiechirurgie) en andere oogafwijkingen zoals cataract, diabetische retinopathie (netvliesaandoening als gevolg van suikerziekte), een geschiedenis van pijn aan de ogen of rode ogen, het zien van veelkleurige halo’s, uveïtis (ontsteking van de uvea = middelste laag van het oog) en vasculaire occlusies. Afro-Amerikaanse patiënten zijn bovendien vaker getroffen. Ook treedt de oogaandoening vaker op bij patiënten met een familiale geschiedenis van glaucoom. Tot slot is een ongezonde levensstijl (waaronder weinig beweging en een slecht voedingspatroon) nefast voor de ogen en kan mogelijk open-hoek glaucoom veroorzaken.

Symptomen: Langzaam schade aan oogzenuw

De ziekte tast meestal beide ogen tegelijkertijd aan. Open-hoek glaucoom begint vaak asymptomatisch. De patiënt heeft dus geen klachten of pijn. Pas wanneer de ziekte vordert, begint de patiënt veranderingen in het gezichtsvermogen te merken of ontstaan andere problemen. De aandoening treft eerst het perifere gezichtsvermogen, wat langzaam verdwijnt. Af en toe merkt de patiënt hierbij blinde vlekken, zogenaamde scotomen. Wanneer het perifere zicht verdwijnt, kijkt de patiënt uiteindelijk door een koker of tunnel, wat ook bekend staat als tunnelzicht. Wanneer de patiënt deze symptomen opmerkt, is het gezichtsverlies meestal al onomkeerbaar.


[IMAGE=292252855544=RIGHT]

Een uitgebreid oogonderzoek is noodzakelijk bij patiënten met een risicofactor voor open-hoek glaucoom

Diagnose en onderzoeken

Oogonderzoeken

Het is belangrijk om complicaties van open-hoek glaucoom te voorkomen. Om het gezichtsvermogen zo lang mogelijk te behouden, is daarom een uitgebreid oogonderzoek op regelmatige basis noodzakelijk. De oogarts is namelijk dankzij zijn instrumenten en apparatuur in staat om de oogziekte in een vroeg stadium op te sporen. Dit gebeurt aan de hand van een spleetlamponderzoek om het voorste segment van het oog te bestuderen. Een fundoscopie (oftalmoscopie) is ook nodig om een idee te krijgen van het uiterlijk van de achterkant van het oog. Hiervoor moet de oogarts eerst de pupillen van de patiënt verwijden met speciale oogdruppels, gekend als mydriatica. Daarnaast is een tonometrie aanbevolen, een onderzoek waarmee de oogarts de oogdruk opspoort. Deze is meestal, doch niet altijd, hoger dan 21 mm Hg (normaal bereik: 10-21 mm Hg). Bovendien is een gonioscopie nodig, waarmee de oogarts informatie verkrijgt over de drainagehoek van glaucoom. Een pachymetrie meet de dikte van het hoornvlies, omdat een dunnere cornea ook een risicofactor kan zijn voor dit type glaucoom bij sommige patiënten. Beeldvormende onderzoeken die de oogarts inzet zijn fundusfotografie, een fluoresceïneangiografie (onderzoek van de bloedvaten van het netvlies), een gezichtsveldonderzoek (om gezichtsvelddefecten op te sporen) en een OCT-scan (netvliesscan). Tot slot krijgt de patiënt een kleurentest, een contrastgevoeligheidstest en/of een test voor het meten van de gezichtsscherpte. Deze talrijke onderzoeken zet de oogarts niet altijd in; hij kijkt naar de symptomen en bepaalt dan welke oogonderzoeken nodig zijn.

Onderzoeksresultaten
Het bijzondere aan open-hoek glaucoom is dat de cornea (het hoornvlies) bij dit type glaucoom niet gezwollen is. Wanneer een zwelling aanwezig is, wijst dit vaak op een ander oogprobleem. Ook lijkt het afvoersysteem van het kamerwater geen problemen te vertonen. Door de grote afwezigheid van klinische symptomen blijft de oogziekte vaak onopgemerkt, soms zelfs door oogartsen.

Behandeling gezichtsvermogen

De behandeling van open-hoek glaucoom bestaat uit oogdrukverlagende medicijnen. Soms neemt de patiënt een combinatie van geneesmiddelen. Deze medicatie wordt in de vorm van oogdruppels toegediend, waarbij de patiënt de oogdruppelrichtlijnen moet volgen. Tevens is lasertherapie mogelijk. Operatieve ingrepen voor de behandeling van open-hoek glaucoom omvatten een trabeculectomie, een drainage-implant of cyclofotocoagulatie. Chirurgie wordt ingezet wanneer de andere therapieën niet effectief zijn. De beste behandeling bestaat uit een regelmatige oogcontrole, die asymptomatische patiënten boven de veertig jaar om de drie à vijf jaar nodig hebben. Het regelmatig onderzoek start bij patiënten met een zwarte huidskleur vaak op jongere leeftijd.

Prognose van open-hoek glaucoom

De prognose van open-hoek glaucoom varieert afhankelijk van de tijdige diagnose en de effectiviteit van de behandeling. Met de juiste behandeling kunnen veel mensen met open-hoek glaucoom hun gezichtsvermogen behouden en verder verlies voorkomen. De meeste patiënten kunnen met medicatie en/of chirurgische ingrepen hun intraoculaire druk (IOP) onder controle houden, wat cruciaal is voor het voorkomen van verdere schade aan de oogzenuw.

Echter, open-hoek glaucoom is een chronische aandoening die een levenslange opvolging vereist. Het is belangrijk dat patiënten regelmatig oogonderzoeken ondergaan om eventuele veranderingen in hun aandoening tijdig op te sporen. Onvoldoende controle of discontinuïteit in de behandeling kan leiden tot voortschrijdend gezichtsverlies en verminderde kwaliteit van leven.

Complicaties van open-hoek glaucoom

De belangrijkste complicaties van open-hoek glaucoom omvatten:

• Voortschrijdend gezichtsverlies: Onbehandeld kan open-hoek glaucoom leiden tot blijvende schade aan de oogzenuw, wat resulteert in progressief verlies van gezichtsvermogen, vaak beginnend met een verlies van perifeer zicht.
• Blindheid: In ernstige gevallen en zonder adequate behandeling kan open-hoek glaucoom leiden tot volledige blindheid. Dit gebeurt doorgaans pas na veel jaren van voortschrijdend gezichtsverlies.
• Oogdrukproblemen: Ondanks behandeling kan de intraoculaire druk (IOP) bij sommige patiënten nog steeds moeilijk onder controle te houden zijn, wat kan leiden tot fluctuaties in het gezichtsvermogen en bijkomende schade aan de oogzenuw.
• Bijwerkingen van medicatie: Medicijnen die worden gebruikt om de oogdruk te verlagen kunnen bijwerkingen veroorzaken, zoals irritatie van het oog, droge ogen, of andere systemische effecten.
• Complicaties na chirurgische ingrepen: Chirurgische behandelingen zoals trabeculectomie of implantatie van een drain kunnen complicaties met zich meebrengen, waaronder infecties, bloeding, of onvoldoende drukverlaging.

Door regelmatige monitoring en opvolging kan de impact van deze complicaties geminimaliseerd worden en kan de voortgang van de ziekte worden beheerd.

Preventie van open-hoek glaucoom

Preventie van open-hoek glaucoom richt zich voornamelijk op het beheersen van risicofactoren en regelmatige oogonderzoeken. Het is cruciaal om:

• Regelmatig oogonderzoek te ondergaan: Dit is vooral belangrijk voor mensen boven de veertig jaar, en voor degenen met een familiegeschiedenis van glaucoom of andere risicofactoren.
• Gezonde levensstijl te behouden: Dit omvat een evenwichtig dieet, voldoende lichaamsbeweging, en het vermijden van risicovolle gedragingen zoals roken.
• Risicofactoren te controleren en te behandelen: Zoals diabetes mellitus en hoge bloeddruk, die bijdragen aan het risico van glaucoom.

Door deze maatregelen te volgen, kan het risico op het ontwikkelen van open-hoek glaucoom verminderd worden en kan vroegtijdige opsporing en behandeling worden gegarandeerd.

Praktische tips voor het leven met open-hoek glaucoom

Open-hoek glaucoom is een oogziekte waarbij de oogzenuw langzaam beschadigd raakt door een verhoogde oogdruk. Het kan leiden tot verlies van het gezichtsvermogen als het niet op tijd wordt behandeld. Het is belangrijk om je behandelingsplan te volgen, je ooggezondheid regelmatig te controleren en bepaalde aanpassingen in je levensstijl te maken om de aandoening te beheersen.

Volg je medische afspraken en behandelingsplan

Het volgen van je controleafspraken is cruciaal bij het beheren van open-hoek glaucoom. Regelmatige beeldvormende onderzoeken kunnen helpen om de oogdruk en de gezondheid van de oogzenuw te monitoren. Je arts kan medicijnen voorschrijven om de oogdruk te verlagen, en het is belangrijk om deze volgens het voorschrift in te nemen. Zorg ervoor dat je alle behandelingsopties bespreekt met je arts, inclusief chirurgische ingrepen zoals een laserbehandeling of een operatie, als dat nodig is.

Zorg voor een gezonde levensstijl en voeding

Een gezond en evenwichtig voedingspatroon kan bijdragen aan het behouden van je ooggezondheid. Zorg voor voldoende vitamines en mineralen, vooral die welke goed zijn voor je ogen, zoals vitamine A, C, en E, evenals zink. Vermijd overmatige consumptie van alcohol, omdat dit een negatieve invloed kan hebben op je ooggezondheid en het functioneren van je lichaam in het algemeen. Het behouden van een gezond gewicht kan ook bijdragen aan het verlagen van je oogdruk.

Bescherm je ogen tegen schadelijk licht

Het is belangrijk om je ogen te beschermen tegen UV-stralen, die schadelijk kunnen zijn voor je ogen en het gezichtsvermogen kunnen verslechteren. Draag altijd een zonnebril die beschermt tegen UVA- en UVB-stralen, vooral als je buiten in het zonlicht bent. Dit is bijzonder belangrijk als je open-hoek glaucoom hebt, aangezien de gezondheid van je ogen al kwetsbaar is. Zorg ervoor dat je bril een goede bescherming biedt tegen schadelijke straling, en kies voor brillen met polariserende lenzen die je zicht verbeteren.

Blijf regelmatig lichamelijk actief

Lichamelijke activiteit is goed voor je algehele gezondheid, inclusief je ooggezondheid. Hoewel intensieve trainingen niet altijd aanbevolen worden bij open-hoek glaucoom, kunnen milde tot matige oefeningen zoals wandelen, fietsen of zwemmen helpen om je algehele gezondheid te verbeteren en de oogdruk te stabiliseren. Overleg met je arts welke fysieke activiteiten veilig voor jou zijn en vermijd activiteiten die een plotselinge druk op je ogen kunnen uitoefenen.

Let op veranderingen in je gezichtsvermogen

Open-hoek glaucoom kan langzaam progressief zijn, en de symptomen zijn vaak niet meteen merkbaar. Het is essentieel om alert te blijven op veranderingen in je gezichtsvermogen, zoals wazig zien, tunnelzicht of verlies van perifere gezichtsvelden. Als je een verandering in je gezichtsvermogen merkt, neem dan direct contact op met je arts. Vroegtijdige detectie van veranderingen kan helpen om verdere schade aan je oogzenuw te voorkomen.

Zorg voor je mentale gezondheid

Het omgaan met een chronische aandoening zoals open-hoek glaucoom kan mentaal zwaar zijn. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan je mentale gezondheid. Stress en angst kunnen de toestand verergeren, dus zorg voor ontspanningsoefeningen zoals ademhalingstechnieken, meditatie of yoga om je gemoedstoestand te verbeteren. Het zoeken naar steun van vrienden, familie of een therapeut kan ook helpen om je emotionele welzijn te behouden tijdens de behandeling.

Misvattingen rond open-hoek glaucoom

Open-hoek glaucoom is een veelvoorkomende oogziekte die langzaam het gezichtsvermogen kan aantasten. Helaas bestaan er veel misvattingen over deze aandoening, die het vaak moeilijk maken voor mensen om de juiste stappen te nemen voor diagnose en behandeling. Hier worden de meest voorkomende misvattingen over open-hoek glaucoom besproken.

Open-hoek glaucoom veroorzaakt altijd pijn

Een veelvoorkomende misvatting is dat open-hoek glaucoom altijd gepaard gaat met pijn. In werkelijkheid veroorzaakt deze aandoening vaak geen pijn in de vroege stadia, waardoor het moeilijk te detecteren is zonder oogonderzoeken. Veel mensen merken pas een probleem wanneer er al aanzienlijke schade is aan de oogzenuw.

Je kunt open-hoek glaucoom voorkomen door een gezond voedingspatroon

Hoewel een evenwichtig voedingspatroon essentieel is voor de algehele gezondheid, is er geen gegarandeerde manier om open-hoek glaucoom te voorkomen. De aandoening heeft vaak te maken met genetische factoren en leeftijd, hoewel een gezonde levensstijl kan helpen om het risico te verminderen. Het is belangrijk om regelmatig oogonderzoeken te ondergaan, vooral als er een familiegeschiedenis van oogaandoening is.

Open-hoek glaucoom is alleen een probleem voor ouderen

Veel mensen denken dat open-hoek glaucoom alleen ouderen treft, maar dit is niet het geval. Hoewel de kans op open-hoek glaucoom toeneemt met de leeftijd, kunnen ook jongere mensen de aandoening ontwikkelen, vooral als er een familiegeschiedenis van oogaandoening is. Vroegtijdige detectie is cruciaal om schade aan de oogzenuw te voorkomen.

Er is geen behandeling voor open-hoek glaucoom

Er heerst een misverstand dat er geen behandeling is voor open-hoek glaucoom. Hoewel er geen genezing is voor de aandoening, kunnen medicijnen, zoals oogdruppels, en soms zelfs chirurgie of radiotherapie, de druk in het oog verlagen en verdere schade aan de oogzenuw voorkomen. Het is belangrijk om de aanbevolen behandelingen strikt op te volgen en regelmatige controles te plannen.

Als je geen symptomen hebt, heb je geen open-hoek glaucoom

Een veelvoorkomende misvatting is dat je alleen open-hoek glaucoom hebt als je symptomen ervaart. Aangezien deze vorm van glaucoom zich langzaam ontwikkelt en in de vroege stadia geen pijn of duidelijke symptomen vertoont, kunnen mensen onbewust de aandoening hebben zonder het te weten. Daarom is het essentieel om regelmatig je ogen te laten controleren, zelfs als je geen klachten hebt.

Open-hoek glaucoom wordt altijd veroorzaakt door hoge oogdruk

Hoewel een hoge oogdruk een belangrijke risicofactor is voor open-hoek glaucoom, kan de aandoening ook voorkomen bij mensen met een normale oogdruk. Het is dus belangrijk om niet alleen oogdruk te meten, maar ook andere factoren te overwegen bij het stellen van de diagnose. Bloeddruk kan bijvoorbeeld ook invloed hebben op de gezondheid van de oogzenuw.

Behandelingen voor open-hoek glaucoom kunnen onmiddellijk verbetering brengen

Hoewel behandelingen voor open-hoek glaucoom helpen de oogdruk te verlagen, kunnen ze de reeds opgetreden schade aan de oogzenuw niet herstellen. Behandeling is gericht op het stoppen of vertragen van de voortgang van de aandoening, maar het is belangrijk te begrijpen dat de schade die al is ontstaan, vaak permanent is. Regelmatige beeldvormende onderzoeken kunnen helpen om de voortgang van de ziekte te monitoren.

Lees verder

• Glaucoom: Verhoogde oogdruk met verlies van gezichtsvermogen