Mydriatica: Pupilverwijdende oogdruppels in oog of ogen
Mydriatica is de medische term voor pupilverwijdende oogdruppels. Een oogarts gebruikt mydriatica voor het verwijden of vergroten van de pupillen van de ogen. Op deze manier beoordeelt hij met behulp van onder andere een spleetlamp de achterkant van het oog. Maar de oogarts zet pupilverwijdende oogdruppels nog voor tal van andere doeleinden in bij de patiënt. Er zijn diverse soorten mydriatica beschikbaar. Meestal heeft de patiënt door de speciale oogdruppels tijdelijk last van licht en ziet hij wazig, maar dit verdwijnt spontaan.
Soorten mydriatica (pupilverwijdende oogdruppels) die de oogarts gebruikt
Er zijn twee soorten
oogdruppels: Sympathicomimetica stimuleren de verwijding van de lensspieren. Parasympathicolytica hebben een andere werking: Zij verlammen de sluitspieren van de iris waardoor de pupil niet meer in staat is samen te trekken. In de praktijk gebruikt de oogarts deze vaak samen door middel van twee afzonderlijke oogdruppels of als een combinatiedruppel.
Doel onderzoek met pupilverwijdende oogdruppels in ogen
De oogarts gebruikt de verwijdende oogdruppels voor verschillende doeleinden.
Brilrecept
De lensspieren ontspannen dankzij de pupilverwijdende oogdruppels zodat de oogarts in staat is het oog nauwkeurig te meten voor een brilrecept.
Oogchirurgie
Mydriatica zet de oogarts in voor sommige en zeker niet alle oogoperaties omdat pupilverwijding niet steeds gewenst is. Door de pupillen te vernauwen na een oogoperatie, vormt zich geen littekenweefsel in het operatiegebied. Na glaucoomchirurgie (
trabulectomie of
drainage-implant) helpen mydriatica om de vorm van het oog te behouden wanneer de oogdruk verlaagt; ze bevorderen hierdoor het herstel. Vlak voor
cataractchirurgie zijn mydriatica wel handig zodat de chirurg makkelijker in staat is de vertroebelde lens te verwijderen.
Therapeutisch
Kinderen met
amblyopie (
medische term voor lui oog) dienen soms mydriatica toe te (laten) dienen. De oogdruppels veroorzaken tijdelijk
wazig gezichtsvermogen waardoor het kind door het sterkere oog onscherp ziet. Bijgevolg worden de
hersenen gedwongen om het zwakkere oog te gebruiken. Het
oogdruppelen moet wel op correcte en veilige wijze gebeuren. Vaak blijven de effecten van deze dilaterende oogdruppels langer hangen, soms zelfs tot twee weken, maar meestal is het toch nodig om het oog dagelijks te druppelen. Mensen met een
oogontsteking gebruiken soms ook deze therapeutische mydriatica. Atropine is de naam van deze langdurig werkende mydriatica.
Verschillende oogonderzoeken
Een oogarts bekijkt gedetailleerd de achterkant van het oog (netvlies en oogzenuw) tijdens
een uitgebreid oogonderzoek via
oftalmoscopie. Dit is interessant voor het stellen van een diagnose en voor de behandeling van oogziekten. Hij merkt hiermee snel op dat een patiënt lijdt aan
glaucoom, een hoge bloeddruk (
hypertensie), maculadegeneratie,
netvliesloslating, suikerziekte enzovoort. De invloed van een
hoge bloeddruk op diverse oogaandoeningen is potentieel groot.
Symptomen
De patiënt heeft soms tijdelijk een brandend, stekend gevoel aan de ogen net nadat de oogarts de mydriatica heeft toegediend, maar de
oogpijn verdwijnt spontaan na enkele seconden. De pupilverwijdende oogdruppels werken niet meteen; dit duurt veelal tussen de twintig en dertig minuten. Een patiënt met lichtgekleurde ogen (blauw, groen of lichtbruin) is gevoeliger; de pupillen dilateren (verwijden) sneller dan bij een patiënt die donker gekleurde ogen (bruin). Een patiënt ervaart door de mydriatica dat hij lichtgevoelig is (
fotofobie) en het is voor hem bovendien lastiger om op nabije objecten te focussen. Het duurt gewoonlijk vier tot vierentwintig uur voordat de effecten van de mydriatica zijn uitgewerkt. Sporadisch blijven de effecten nog langer dan vierentwintig uur hangen, vooral bij een kind. Dit is wel afhankelijk per patiënt en van de sterkte van de gebruikte oogdruppels. Bij kinderen dient de oogarts sterke oogdruppels toe, terwijl hij eerder zwakke mydriatica gebruikt bij premature
baby’s en pasgeborenen. Bij deze laatste doelgroep ontstaan sneller complicaties.
Tips
Door de mydriatica ontstaat
mydriasis (verwijding van pupillen in het oog). Omdat een patiënt door de hierdoor last heeft van het licht, neemt hij best een
zonnebril mee om
verblinding en lichtgevoeligheid (
fotofobie) te minimaliseren. Daarnaast ziet de patiënte geruime tijd wazig door de pupilverwijdende oogdruppels. Daarom is het aangewezen dat de patiënt zorgt voor vervoer naar huis zodat hij veilig naar huis kan. Fotofobie en wazig zien zijn symptomen die slechts tijdelijk duren en geleidelijk aan verdwijnen.
Complicaties
Door de samentrekking van de kleine huidbloedvaten verbleken de oogleden en de huid rond de ogen soms tijdelijk. Dit is niet schadelijk en verdwijnt spontaan. Verder zijn ooglidzwellingen en
rode ogen andere voorkomende complicaties. Bijwerkingen van mydriatica die een langere werkingsduur hebben (atropine) zijn
koorts, zweten,
prikkelbaarheid, een droge mond (
xerostomie), roodheid in het
gezicht, en een snelle pols. Hierdoor overweegt de oogarts mogelijk een lagere dosis. Soms leidt atropine tot
esotropie (binnenwaarts scheelzien met afwijkende oogstand) of verergert de esotropie. Zeer sporadisch treedt een
allergische reactie op na toediening met mydriatica. Andere bijwerkingen die uiterst zelden optreden zijn een hoge bloeddruk,
verwardheid,
hallucinaties, een jeukende
huiduitslag en
epileptische aanvallen.
Lees verder