Lupus nefritis: Ontsteking van nieren door auto-immuunziekte
Lupus nefritis is een nierontsteking, veroorzaakt door de auto-immuunziekte systemische lupus erythematosus (SLE of lupus). Enkele symptomen zijn een hoge bloeddruk, schuimende urine, oedeem, hoofdpijn en duizeligheid. Een biopsie, een echografie en een urine- en bloedonderzoek zijn nodig voor het stellen van de diagnose van deze complicatie van SLE. De behandeling van lupus nefritis bestaat uit diverse geneesmiddelen, nierdialyse en soms een niertransplantatie. Zelfs met een behandeling is het onvoorspelbaar hoe het verloop van de ziekte evolueert. Sommige patiënten lijden bijvoorbeeld aan nierfalen terwijl de symptomen bij anderen verdwijnen en later weer opflakkeren.
Werking van de nieren
De nieren zijn twee boonvormige organen die elk ongeveer een vuist groot zijn. Ze bevinden zich net onder de ribbenkast, één aan elke zijde van de ruggengraat. Elke dag filteren twee nieren 120 tot 150 liter bloed om ongeveer 1-2 liter urine (bestaande uit afvalstoffen en extra vocht) te produceren. De urine stroomt van de nieren naar de blaas door buizen. De blaas bewaart urine totdat deze vrijkomt via de urine.
Epidemiologie lupus nefritis
Lupus nefritis, een vorm van
nefritis (nierontsteking), manifesteert zich bij ongeveer 60% van de patiënten met
systemische lupus erythematosus. De meeste patiënten met SLE ontwikkelen lupus nefritis vroeg in het ziekteverloop van lupus. SLE komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De ziekte treedt meestal op bij patiënten tussen de twintig en veertig jaar. Emedicine meldt dat kinderen een hoger risico hebben op het ontwikkelen van lupus nefritis dan volwassenen, en bovendien is de schade bij kinderen ernstiger. Afro-Afrikanen en Aziaten zijn vaker getroffen door lupus nefritis dan andere etnische groepen.
Oorzaken complicatie van auto-immuunziekte
Bij lupus nefritis ontwikkelt een patiënt een nierontsteking als complicatie van systemische lupus erythematosus (SLE), een auto-immuunziekte. Bij patiënten met deze
auto-immuunaandoening bemerkt het lichaam het verschil niet tussen schadelijke en gezonde stoffen waardoor het immuunsysteem ook gezonde cellen en weefsels aanvalt, waaronder de nieren. Hierdoor ontstaan mogelijk diverse aandoeningen zoals
interstitiële nefritis, het
nefrotisch syndroom (
nierziekte met
te veel eiwit in urine), membraneuze
glomerulonefritis (nierfilterontsteking:
ontsteking van de vaatkluwens in de nierschors, vorm van een
nierontsteking) en uiteindelijk
nierfalen.
Symptomen: Schuimige urine, oedeem
De symptomen van lupus nefritis zijn onder meer:

Een urineonderzoek is nodig /
Bron: Frolicsomepl, PixabayNiet alle urine- of nierproblemen bij patiënten met lupus zijn te wijten aan lupus nefritis. Patiënten met lupus zijn soms gevoelig voor urineweginfecties. Deze veroorzaken een
branderig gevoel bij het plassen (
dysurie) en vereisen een behandeling met
antibiotica. Bepaalde lupusmedicijnen tasten mogelijk eveneens de nieren aan en veroorzaken een zwelling van de nieren, wat doet denken aan de symptomen van lupus nefritis maar het niet is. De symptomen verdwijnen veelal wanneer de patiënt stopt met de medicatie.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
Een lichamelijk onderzoek toont oedeemvorming (vochtophoping in het lichaam), wat een teken is van een verminderde nierfunctie. De bloeddruk is soms hoog (hypertensie). Verder hoort de arts tijdens de
auscultatie (beluistering van de lichaamsgeluiden) diverse abnormale
ademgeluiden en hartslagen.

Ook een bloedonderzoek is vereist /
Bron: Frolicsomepl, Pixabay
Diagnostisch onderzoek
De arts voert een uitgebreid
bloedonderzoek uit, wat toont dat zich in het bloed nog veel afvalstoffen bevinden, omdat de nieren niet meer in staat zijn om deze te verwijderen uit het lichaam. Ook een
urineonderzoek is noodzakelijk. Daarnaast voert de arts een
nierbiopsie uit. Hierbij verwijdert hij een stukje weefsel van de nier dat hij dan door de patholoog microscopisch laat onderzoeken. De
biopsie is nodig om de juiste behandeling te bepalen. Bovendien is een
echografie een nuttig diagnostisch instrument omdat de arts zo een idee krijgt over de grootte en vorm van de nieren.
Differentiële diagnose
Volgende aandoeningen bootsen de symptomen na van lupus nefritis:
- chronische glomerulonefritis
- diffuse proliferatieve glomerulonefritis
- glomerulosclerose
- granulomatose met polyangiitis (Wegener granulomatosis)
- membraneuze glomerulonefritis
- mesangiale glomerulonefritis
- polyarteriiis nodosa (symptomen aan vele organen en weefsels)
- snel ontwikkelende glomerulonefritis

Medicijnen verminderen de symptomen /
Bron: Stevepb, PixabayBehandeling via medicijnen
Geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken (
immunosuppressiva) verbeteren de nierfunctie en vertragen de progressie van nierfalen. Een ander soort
medicijn dat de arts voorschrijft zijn corticosteroïden, die de ontsteking van de nier verminderen. De arts volgt de patiënt wel nauwgezet op want bijwerkingen zijn mogelijk. Hij vermindert bijgevolg de dosis van
corticosteroïden van zodra de symptomen van lupus nefritis verbeteren. Eventueel zet hij geneesmiddelen in om de bloeddruk te verlagen of medicijnen om
bloedstolsels te voorkomen. Daarnaast is nierdialyse (tijdelijk) nodig, want zelfs met een behandeling, is de aandoening soms progressief. Een niertransplantatie is bij de meeste patiënten bij lupus nefritis aanbevolen. Het dialysetoestel zuivert het bloed en verwijdert afvalstoffen uit het lichaam. Patiënten met actieve symptomen van lupus krijgen geen transplantatie omdat de aandoening dan mogelijk optreedt in de getransplanteerde nier.
Prognose van ontsteking van nieren is variabel
De symptomen van lupus nefritis zijn bij elke patiënt weer anders. Sommige patiënten krijgen opflakkeringen van symptomen terwijl anderen tijdelijk geen symptomen ervaren. Een aantal patiënten met deze aandoening ontwikkelt chronisch nierfalen. Af en toe flakkert lupus nefritis terug op in een getransplanteerde nier. Dit veroorzaakt echter zelden (opnieuw) nierfalen.
Complicaties van lupus nefritis door systemische lupus erythematosus (SLE)
Complicaties die voortvloeien uit lupus nefritis zijn onder andere acuut en chronisch nierfalen wat voorkomt bij 10 tot 30% van de patiënten met lupus nefritis. Wetenschappers zijn niet in staat om te voorspellen wie al dan niet reageert op de behandeling en uiteindelijk nierfalen ontwikkelt.
Lees verder