Nierfalen: Verminderde of afwezige nierfunctie
Nierfalen kenmerkt zich door tijdelijke of permanente schade aan de nieren die resulteert in een verlies van de normale nierfunctie. Er bestaan twee soorten. Acuut nierfalen heeft een abrupt begin en is potentieel omkeerbaar. Chronisch nierfalen vordert langzaam gedurende vele jaren, en leidt tot permanent nierfalen. De oorzaken, symptomen, behandelingen en resultaten van acute en chronisch nierfalen zijn verschillend. De behandeling van chronisch nierfalen bestaat uit nierdialyse en/of een niertransplantatie, terwijl de arts bij acuut nierfalen de onderliggende aandoening of het medisch probleem behandelt. De vooruitzichten zijn voorts variabel. Wanneer de patiënt geen behandeling krijgt, komt hij te overlijden.
Oorzaken en soorten nierfalen
De nieren verwijderen afvalstoffen en overtollig water uit het lichaam via de urine. Nierfalen ontstaat wanneer de nieren niet meer in staat zijn om het dagelijks leven te ondersteunen. Nierfalen presenteert zich bij de meeste patiënten in de chronische vorm, waarbij de symptomen zich over een langere tijd presenteren en de progressie traag is. Niettemin lijden sommige patiënten aan acuut nierfalen waarbij de progressie zeer snel verloopt.
Chronisch nierfalen
Chronisch nierfalen is de laatste fase van een
chronische nierziekte waarbij de nieren nog voor slechts 10% of minder werken. Deze langzaam progressieve aandoening vindt plaats wanneer de nieren onvoldoende werken om het lichaam te ondersteunen. De meest voorkomende oorzaken van chronische nieraandoeningen die leiden tot nierfalen zijn
diabetes mellitus (suikerziekte) en een
hoge bloeddruk (
hypertensie). Deze aandoeningen tasten de nieren aan. Veelal is nierfalen het gevolg van een chronische nieraandoening. De nieren stoppen dan over een periode van tien à twintig jaar langzaam met werken.
Patiënten met volgende aandoeningen lopen een hoger risico op chronisch nierfalen:
Acuut nierfalen
Dit type nierfalen ontstaat acuut als gevolg van bijvoorbeeld:
Symptomen
Veel voorkomende symptomen zijn onder andere:
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De arts voert een lichamelijk onderzoek uit en meet hierbij de bloeddruk, omdat de meeste patiënten lijden aan een verhoogde bloeddruk. Patiënten met nierfalen produceren daarnaast veel minder urine. De arts bemerkt de andere symptomen op, maar hij moet bijkomende onderzoeken verrichten om zeker te zijn van nierfalen.
Diagnostisch onderzoek
Een
bloedonderzoek bevestigt de diagnose. Hierbij zijn afwijkende resultaten te vinden van het gehalte van albumine,
calcium,
cholesterol, elektrolyten, fosfor, kalium, magnesium (
hypermagnesiëmie: verhoogd magnesiumgehalte in het bloed) en natrium. Bovendien is een
urineonderzoek nodig.
Behandeling via dialyse of niertransplantatie
Bij acuut nierfalen behandelt de arts het onderliggend probleem, wat meestal leidt tot een verbetering van de symptomen.
De behandeling van chronisch nierfalen bestaat uit dialyse of een niertransplantatie. De patiënt volgt vaak een speciaal dieet of anders neemt hij
medicijnen om de symptomen van nierfalen te verminderen.
Dialyse
Dialyse neemt een deel van de taak van de nieren over wanneer deze niet meer goed werken. De arts start hier gewoonlijk mee wanneer de nierfunctie nog maar slechts 10 tot 15% bedraagt. Ook patiënten die wachten op een niertransplantatie, krijgen dialyse. Deze behandelingstechniek heeft enkele belangrijke functies:
- De aanmaak van rode bloedcellen (erytrocyten) door het lichaam.
- De bloeddruk reguleren.
- Extra zout, water en afvalstoffen uit het bloed verwijderen, zodat ze niet opbouwen in het lichaam.
- Mineralen en vitaminen in goede balans houden in het lichaam.
Dialyse bestaat in twee vormen met name hemodialyse en peritoneale dialyse. Bij hemodialyse gaat het eigen bloed door een buis naar een kunstmatige nier, of filter. Bij peritoneale dialyse komt een speciale oplossing in de buik terecht via een katheter. De oplossing blijft gedurende een bepaalde in de buik en vervolgens verwijdert de arts dit. Deze techniek is thuis, op het werk of tijdens het reizen mogelijk.
Niertransplantatie
Een niertransplantatie is een operatietechniek waarbij de chirurg een beschadigde nier bij de patiënt verwijdert, en deze vervangt door een
gezonde nier van een donorpatiënt. De patiënt moet hiervoor aan een aantal voorwaarden voldoen, maar dit bespreekt hij met de arts in het ziekenhuis.
Speciaal dieet
Bij een chronische nieraandoening is het nuttig om een speciaal dieet te volgen. De patiënt beperkt dan de inname van vocht, maar ook van zout, kalium, fosfor en andere elektrolyten. Hij eet daarnaast voedingsmiddelen die een laag eiwitgehalte bevatten. Tot slot moet hij voldoende calorieën innemen als hij lijdt aan gewichtsverlies.
Andere behandelingen
Andere behandelingen zijn afhankelijk van de symptomen, maar bestaan mogelijk uit:
- De behandeling van bloedarmoede, zoals extra ijzer in de voeding, ijzertabletten of injecties met het geneesmiddel “erytropoëtine” en bloedtransfusies
- Extra calcium en vitamine D (altijd in overleg met de arts in te nemen)
- Fosfaatbinders (bepaalde medicijnen) om te voorkomen dat het fosforgehalte te hoog wordt
- Geneesmiddelen om de bloeddruk te verlagen
- Nodige vaccinaties (hepatitis A-vaccin (virale hepatitis A), hepatitis B-vaccin (virale hepatitis B), griepvaccin, longontstekingvaccin)
Complicaties van verminderde of afwezige nierfunctie
Gezondheidsproblemen die af en toe voortvloeien uit nierfalen omvatten:
Prognose chronisch en acuut nierfalen
Chronisch nierfalen
De prognose van chronisch nierfalen is slecht wanneer de patiënt geen behandeling krijgt; hij komt dan te overlijden. Bij een behandeling via dialyse en/of een niertransplantatie, zijn de vooruitzichten beter. Echter brengen zowel dialyse als een niertransplantaties risico’s met zich mee. De resultaten zijn bijgevolg verschillend.
Acuut nierfalen
Acuut nierfalen is niet altijd permanent. De patiënt reageert meestal goed op de behandeling van de onderliggende aandoening of het onderliggend probleem waardoor de nierfunctie zich weer (zo goed als) helemaal herstelt.
Lees verder