Hypermagnesiëmie: Verhoogd magnesiumgehalte in het bloed

Hypermagnesiëmie is de medische term voor een verhoogd magnesiumgehalte in het bloed. Magnesium speelt een cruciale rol in ons lichaam, vooral voor de botten waarin het grootste deel van het magnesium is opgeslagen. Daarnaast is dit mineraal essentieel voor een gezond hart- en vaatstelsel en voor de overdracht van zenuwprikkels naar de hersenen. Hypermagnesiëmie ontstaat vaak door nierproblemen, hoewel ook andere aandoeningen en medicatie een rol kunnen spelen. Klachten variëren van een lage bloeddruk en zwakte tot neurologische stoornissen. Bij ernstige symptomen is een behandeling met calciumgluconaat, samen met veel drinken, noodzakelijk. Het behandelen van de onderliggende aandoening is eveneens essentieel, aangezien de symptomen verdwijnen zodra de nierfunctie hersteld is.

• Normale functie van magnesium in het bloed
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van hypermagnesiëmie
• Complicaties
• Preventie van verhoogd magnesiumgehalte in het bloed

Normale functie van magnesium in het bloed

Bij gezonde mensen is de hoeveelheid magnesium in het bloed doorgaans laag. De darmen reguleren de opname van magnesium uit de voeding, terwijl de nieren de uitscheiding via de urine controleren. Een gezond lichaam handhaaft een magnesiumspiegel van 1,7 tot 2,3 milligram per deciliter (mg/dl).

Epidemiologie

Hypermagnesiëmie, een aandoening waarbij het magnesiumgehalte in het bloed abnormaal hoog is, komt relatief zeldzaam voor in de algemene bevolking. De prevalentie varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaken en risicofactoren. De aandoening wordt vaker waargenomen bij patiënten met bepaalde medische aandoeningen en bij het gebruik van magnesiumhoudende medicijnen.

Prevalentie en incidentie

De incidentie van hypermagnesiëmie is moeilijk exact vast te stellen, omdat het vaak asymptomatisch is en pas in een later stadium wordt gediagnosticeerd. Studies tonen aan dat het vaker voorkomt bij patiënten met nierfalen of bij ouderen die magnesiumsupplementen gebruiken.

Geografische variaties

Er zijn weinig gegevens die specifieke geografische variaties van hypermagnesiëmie aanduiden. Het lijkt vaker voor te komen in gebieden waar de prevalentie van nierziekten en het gebruik van magnesiumsupplementen hoog is. Het is belangrijk om te benadrukken dat dit mogelijk ook afhankelijk is van de gezondheidszorginfrastructuur en de screeningpraktijken van verschillende regio's.

Oorzaken van stijging in incidentie

De incidentie van hypermagnesiëmie neemt toe naarmate de vergrijzing van de bevolking toeneemt, omdat ouderen een hoger risico hebben op nierproblemen, wat een belangrijke risicofactor is voor hypermagnesiëmie. Het gebruik van magnesiumhoudende geneesmiddelen, zoals laxantia en antacidum, draagt ook bij aan de stijging van het aantal gevallen.

Mechanisme

Magnesium speelt een cruciale rol in verschillende fysiologische processen, waaronder de regulatie van zenuwimpulsen, spiercontracties en het onderhoud van de botstructuur. Hypermagnesiëmie ontstaat wanneer de concentratie van magnesium in het bloed te hoog wordt, wat kan leiden tot verstoringen in deze processen.

Absorptie en eliminatie van magnesium

Magnesium wordt voornamelijk in de darmen geabsorbeerd en via de nieren uitgescheiden. Wanneer de nierfunctie verstoord is, kan het lichaam moeilijker magnesium uitscheiden, wat leidt tot een ophoping in het bloed. Bij gezonde nieren wordt magnesium efficiënt gefilterd en uitgescheiden, maar bij nierfalen kan deze functie worden belemmerd, wat bijdraagt aan hypermagnesiëmie.

Pathofysiologie van hypermagnesiëmie

Hypermagnesiëmie kan optreden als gevolg van een verhoogde inname van magnesium (bijvoorbeeld via medicijnen) of verminderde uitscheiding, zoals het geval is bij nierinsufficiëntie. De ophoping van magnesium in het lichaam beïnvloedt verschillende fysiologische processen, zoals de neuromusculaire functie, wat kan leiden tot spierzwakte en ademhalingsproblemen.

Invloed op andere elektrolyten en het hart

Een verhoogd magnesiumgehalte kan ook invloed hebben op andere elektrolyten, zoals calcium en kalium, die essentieel zijn voor de normale werking van het hart. Dit kan leiden tot hartritmestoornissen, zoals bradycardie, en in ernstige gevallen zelfs tot hartstilstand.

Oorzaken

Nierfalen en andere nierproblemen

Hypermagnesiëmie komt vaak voor bij patiënten met acuut of chronisch nierfalen. Bij nierfalen functioneren de mechanismen die normaal het magnesiumgehalte reguleren niet goed meer. Hierdoor kan overtollig magnesium zich ophopen in het bloed. Ook bepaalde medicijnen voor de behandeling van een chronische nierziekte kunnen de kans op hypermagnesiëmie verhogen, vooral protonpompremmers (medicijnen die het maagzuur verminderen). Ondervoeding en alcoholisme dragen eveneens bij aan een verhoogd magnesiumgehalte in het bloed bij patiënten met chronische nierziekte.

Andere oorzaken

Hypermagnesiëmie kan ook veroorzaakt worden door andere aandoeningen en medicijnen. Toevallige overmatige inname van magnesium, bijvoorbeeld door het inslikken van zeewater (vooral uit de Dode Zee), is eveneens een risicofactor.

Aandoeningen
Enkele aandoeningen die de kans op hypermagnesiëmie verhogen zijn:

• Diabetische ketoacidose
• De ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen)
• Depressie
• Een hypercatabole toestand zoals het tumorlysissyndroom (waarbij magnesium uit cellen vrijkomt)
• Familiale hypocalciurische hypercalciëmie (verhoogd calciumgehalte in het bloed)
• Melk-alkalisyndroom (overmatige inname van calcium en alkali)
• Hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier)
• Primaire hyperparatyreoïdie (overmatig werkende bijschildklier)

Medicijnen
De volgende medicijnen en medische behandelingen kunnen bijdragen aan een verhoogd magnesiumgehalte in het bloed:

• Een overdosis medicijnen voor de behandeling van pre-eclampsie, een ernstige zwangerschapscomplicatie
• Een overdosis lithium
• Geneesmiddelen die magnesium bevatten, zoals sommige laxeermiddelen (bij obstipatie), klysma’s en antacida (soorten maagzuurremmers)

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van hypermagnesiëmie kunnen verhogen. Deze risicofactoren zijn vaak gerelateerd aan onderliggende gezondheidsproblemen of het gebruik van bepaalde medicijnen.

Nierinsufficiëntie

Patiënten met nierinsufficiëntie hebben een verhoogd risico op hypermagnesiëmie, omdat de nieren niet in staat zijn om magnesium effectief uit te scheiden. Dit kan leiden tot een ophoping van magnesium in het bloed. Niertransplantatiepatiënten en dialysepatiënten moeten speciale aandacht besteden aan hun magnesiuminname.

Gebruik van magnesiumhoudende medicijnen

Magnesiumrijke medicijnen, zoals bepaalde antacidum en laxeermiddelen, kunnen bijdragen aan een verhoogde magnesiumconcentratie in het bloed, vooral wanneer ze langdurig of in hoge doseringen worden ingenomen.

Veroudering

Ouderen hebben vaak een verminderde nierfunctie, wat het risico op hypermagnesiëmie verhoogt. Dit is een belangrijk aandachtspunt bij het voorschrijven van magnesiumsupplementen voor oudere patiënten.

Risicogroepen

Bepaalde groepen patiënten lopen een groter risico op het ontwikkelen van hypermagnesiëmie, vaak door een combinatie van medische aandoeningen en risicofactoren.

Patiënten met nierfalen

Zoals eerder genoemd, zijn patiënten met nierinsufficiëntie bijzonder vatbaar voor hypermagnesiëmie. De nieren spelen een cruciale rol in het reguleren van het magnesiumgehalte in het bloed, en wanneer deze functie verstoord is, kunnen hoge magnesiumspiegels zich snel ontwikkelen.

Ouderen

Ouderen lopen verhoogde risico's door een verminderde nierfunctie, het gebruik van magnesiumhoudende geneesmiddelen en een mogelijk verhoogde inname van magnesiumsupplementen. Het is belangrijk dat deze patiënten regelmatig hun magnesiumspiegels laten controleren.

Patiënten die magnesiumhoudende medicijnen gebruiken

Patiënten die regelmatig magnesiumhoudende medicijnen gebruiken, zoals antacidum, moeten worden gecontroleerd op tekenen van hypermagnesiëmie. Dit geldt vooral voor langdurig gebruik of gebruik in combinatie met andere risicofactoren, zoals nierziekten.

Symptomen

Milde klachten

De milde symptomen van hypermagnesiëmie kunnen zijn:

• Blozen
• Braken
• Een abnormaal lage bloeddruk (hypotensie)
• Hoofdpijn
• Misselijkheid
• Neurologische stoornissen
• Opvliegers
• Plasproblemen en/of constipatie
• Zwakke reflexen
• Zwakte

Ernstige klachten

In ernstige gevallen kunnen de volgende symptomen optreden:

• Ademhalingsproblemen zoals tijdelijke ademstilstand (apneu) en ademhalingsfalen (ernstige ziekte met langzame ademhaling)
• Een shock tot een coma
• Hartproblemen zoals hartblok en asystolie
• Slaperigheid en sufheid
• Spierzwakte tot verlamming

Alarmsymptomen

Hypermagnesiëmie kan een breed scala aan symptomen veroorzaken, die vaak afhankelijk zijn van de ernst van de aandoening. In ernstige gevallen kunnen deze symptomen levensbedreigend zijn.

Neurologische symptomen

De neurologische symptomen van hypermagnesiëmie zijn onder andere spierzwakte, vermoeidheid, ademhalingsmoeilijkheden, en in ernstige gevallen coma. Deze symptomen zijn het gevolg van de invloed van magnesium op de neuromusculaire functie.

Cardiovasculaire symptomen

Hartgeruis, bradycardie (trage hartslag) en zelfs hartstilstand kunnen optreden bij ernstige hypermagnesiëmie. Het magnesiumgehalte beïnvloedt de elektrolytenbalans, wat kan leiden tot gevaarlijke hartritmestoornissen.

Gastro-intestinale symptomen

Gastro-intestinale symptomen zoals misselijkheid, braken en diarree kunnen ook voorkomen, vooral in de vroege stadia van hypermagnesiëmie. Deze symptomen zijn vaak gerelateerd aan de ophoping van magnesium en kunnen verergeren naarmate de aandoening vordert.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Tijdens het lichamelijk onderzoek kan de arts een lage bloeddruk, vertraagde ademhaling (bradycardie) en verminderde ademhalingsfrequentie constateren. Deze symptomen zijn ook merkbaar bij patiënten met milde klachten. De arts kan ook verminderde diepe peesreflexen opmerken. Daarnaast wordt de medicatiegeschiedenis en eventuele onderliggende aandoeningen genoteerd.

Diagnostisch onderzoek
Hypermagnesiëmie wordt vastgesteld door een bloedonderzoek. Het normale magnesiumgehalte in het bloed ligt tussen 1,7 en 2,3 mg/dl.

• 2,5 mg/dl – 7 mg/dl: Milde symptomen ontstaan bij magnesiumgehaltes tussen 2,5 mg/dl en ongeveer 7 mg/dl. Hierbij kunnen ook tekenen van hypocalciëmie (laag calciumgehalte in het bloed) optreden.
• 7 mg/dl – 12 mg/dl: Bij magnesiumspiegels tussen 7 en 12 mg/dl kunnen hart- en longproblemen optreden. Bij niveaus rond 12 mg/dl kunnen extreme vermoeidheid en lage bloeddruk optreden.
• 12 mg/dl en hoger: Niveaus boven 12 mg/dl kunnen leiden tot spierverlamming en hyperventilatie.
• 15,6 mg/dl en hoger: Een magnesiumspiegel van 15,6 mg/dl of hoger kan leiden tot een coma.

Bij ernstige hypermagnesiëmie kan de arts een elektrocardiografie uitvoeren om de elektrische activiteit van het hart te monitoren.

Behandeling

De behandeling van hypermagnesiëmie begint met het identificeren van de oorzaak. Indien nodig worden medicijnen aangepast of stopgezet en wordt de onderliggende ziekte behandeld. Bij ernstige symptomen zoals ademhalingsstoornissen, een onregelmatige hartslag, lage bloeddruk en neurologische problemen, is intraveneuze toediening van calciumgluconaat noodzakelijk. Calcium wordt via een ader toegediend om de toxische effecten van magnesium te remmen. Intraveneuze diuretica (plaspillen) kunnen ook worden gebruikt. Veel drinken is aanbevolen om het lichaam te helpen het overtollige magnesium via de urine uit te scheiden. Bij patiënten met nierproblemen of bij ernstige magnesiumoverdosis is dialyse vaak noodzakelijk.

Prognose van hypermagnesiëmie

Hypermagnesiëmie is meestal goed te behandelen als het in een vroeg stadium wordt vastgesteld. Vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal. Wanneer de diagnose en behandeling echter laat plaatsvinden, kan er al aanzienlijke nierschade zijn, wat de uitscheiding van magnesium bemoeilijkt. Dialyse en intraveneuze calcium kunnen de symptomen verlichten, maar het onderliggende probleem blijft bestaan. Ouderen en patiënten met een verminderde nierfunctie lopen een verhoogd risico op ernstige complicaties. Patiënten die ernstig ziek zijn en hypermagnesiëmie hebben, hebben een verhoogd risico op overlijden door een combinatie van de onderliggende ziekte en het overtollige magnesium in het bloed. Deze patiënten zijn meestal al in het ziekenhuis opgenomen.

Complicaties

Indien onbehandeld, kan hypermagnesiëmie leiden tot ernstige complicaties die onmiddellijke medische interventie vereisen.

Hartritmestoornissen

De verhoogde magnesiumspiegels kunnen ernstige hartritmestoornissen veroorzaken, waaronder bradycardie, tachycardie en in extreme gevallen hartstilstand. Het is essentieel om het magnesiumgehalte snel te corrigeren om deze complicaties te voorkomen.

Nierfalen

In ernstige gevallen kan hypermagnesiëmie bijdragen aan een verslechtering van de nierfunctie. Dit komt vaak voor bij patiënten die al een verminderde nierfunctie hebben, en het kan leiden tot acuut nierfalen.

Respiratoire complicaties

Verhoogde magnesiumspiegels kunnen de ademhalingsfunctie beïnvloeden, wat leidt tot ademhalingsdepressie en zelfs ademhalingsstilstand bij zeer hoge concentraties van magnesium. Dit vereist onmiddellijke medische behandeling om de ademhaling te stabiliseren.

Preventie van verhoogd magnesiumgehalte in het bloed

Om hypermagnesiëmie te voorkomen, dient de arts het medicatiegebruik nauwlettend te monitoren om een overdosis magnesium te vermijden. Patiënten met een verminderde nierfunctie of nierfalen ondergaan regelmatig bloedonderzoek om tijdig hypermagnesiëmie op te sporen en te behandelen. Ook patiënten die veel maagzuurremmers of laxeermiddelen gebruiken, krijgen regelmatig bloedonderzoek om een verhoogd magnesiumgehalte tijdig te detecteren.