Bradycardie: Vertraagde hartslag met flauwvallen en zwakte

De hartslag van gezonde volwassenen varieert normaal gesproken tussen de 60 en 80 slagen per minuut. Wanneer de hartslag lager is dan 60 slagen per minuut, wordt dit aangeduid als bradycardie. Bradycardie kan veel verschillende oorzaken hebben, waarvan sommige onschuldig zijn, terwijl andere ernstige implicaties kunnen hebben. Symptomen van bradycardie kunnen onder andere duizeligheid, flauwvallen en pijn op de borst omvatten. Het is belangrijk om medische hulp te zoeken als de oorzaak van de vertraagde hartslag onbekend is, als de symptomen ernstig zijn, of als andere klachten optreden. Een arts kan door middel van diverse onderzoeken de oorzaak van de vertraagde hartslag vaststellen en een passende behandeling adviseren. De behandeling kan bestaan uit leefstijladviezen, medicatie of, in sommige gevallen, chirurgie.

• Synoniemen van bradycardie
• Hartritme en mechanisme
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van een vertraagde hartslag
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Flauwvallen en zwakte
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Leefstijladviezen, medicijnen en pacemaker
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met Bradycardie
• Volg je controleafspraken
• Let op symptomen van flauwvallen
• Volg een gezond en evenwichtig voedingspatroon
• Beperk cafeïne en alcohol
• Vermijd extreme lichamelijke inspanning
• Gebruik een pacemaker indien aanbevolen
• Neem je medicijnen zoals voorgeschreven
• Eet kleinere maaltijden en vermijd zware maaltijden
• Blijf goed gehydrateerd
• Zoek steun bij anderen
• Misvattingen rond bradycardie
• Bradycardie is altijd gevaarlijk
• Bradycardie betekent dat je altijd een pacemaker nodig hebt
• Een lage hartslag leidt altijd tot een lage bloeddruk
• Bradycardie komt alleen voor bij ouderen
• Bradycardie wordt altijd veroorzaakt door een hartaandoening
• Je merkt het altijd als je bradycardie hebt
• Cafeïne en stimulerende middelen kunnen bradycardie verhelpen

Synoniemen van bradycardie

Bradycardie staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• oligocardie
• sporthart

Hartritme en mechanisme

Het hart bestaat uit vier kamers: twee bovenste kamers, de atria (ook wel boezems of voorkamers genoemd), en twee onderste kamers, de ventrikels. De natuurlijke pacemaker van het hart, de sinusknoop, reguleert het hartritme door het genereren van elektrische signalen. Deze sinusknoop, gelegen in het rechteratrium, zorgt voor een normaal ritme van 60-80 slagen per minuut. Bradycardie ontstaat wanneer deze elektrische signalen vertraagd of geblokkeerd worden.

Epidemiologie

Bradycardie, een aandoening waarbij de hartslag lager is dan normaal (minder dan 60 slagen per minuut), kan optreden in verschillende klinische contexten en heeft een aanzienlijke variëteit in prevalentie afhankelijk van de populatie en onderliggende oorzaken.

Prevalentie in de algemene bevolking
Bradycardie komt relatief vaak voor bij gezonde volwassenen, vooral tijdens slaap of als gevolg van fysieke training. Bij atleten, bijvoorbeeld, kan bradycardie een fysiologische aanpassing zijn zonder dat er sprake is van een onderliggende pathologie. Bij de algemene bevolking, vooral bij ouderen, kan bradycardie echter ook wijzen op een cardiovasculaire aandoening.

Prevalentie bij ouderen
Ouderen hebben een verhoogd risico op bradycardie, deels door de veroudering van het hartgeleidingssysteem en de toename van comorbiditeiten zoals hypertensie, diabetes en hart- en vaatziekten. De prevalentie van symptomatische bradycardie neemt toe met de leeftijd, en bij sommige ouderen kan het leiden tot ernstige symptomen of complicaties zoals syncope, duizeligheid of hartfalen.

Bradycardie als gevolg van medicatiegebruik
Medicijnen, zoals bètablokkers, calciumantagonisten en digoxine, kunnen bradycardie veroorzaken. Het gebruik van deze medicijnen is een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van een te trage hartslag, vooral bij ouderen die vaak meerdere medicijnen gebruiken. Het is essentieel om de medicatie-inname zorgvuldig te controleren om de kans op bradycardie te beperken.

Mechanisme

Bradycardie ontstaat wanneer het hart niet in staat is om een adequate hartslag te behouden. Dit kan te maken hebben met een verstoorde elektrische geleiding in het hart of met veranderingen in de fysiologische regulatie van het hartritme.

Verminderde sinusknoopfunctie
De sinusknoop, die verantwoordelijk is voor het initiëren van de hartslagen, kan verzwakken of disfunctioneren, wat leidt tot een tragere hartslag. Dit komt vaak voor bij ouderen, bij wie de sinusknoop veroudert of als gevolg van bepaalde hartziekten. Als de sinusknoop niet goed functioneert, kan de hartslag vertragen tot onder de normale 60 slagen per minuut.

Atrioventriculaire blokkade
Een andere oorzaak van bradycardie is de atrioventriculaire (AV) blokkade, waarbij de elektrische signalen niet goed tussen de boezems en de kamers van het hart kunnen doorstromen. Dit kan leiden tot een trage hartslag, omdat de signalen niet snel genoeg worden doorgegeven om een normale hartslag te handhaven. AV-blokkades worden vaak geassocieerd met hartziekten of beschadigingen van de hartspier.

Verandering in autonome regulatie
De autonome regulatie van de hartslag kan ook leiden tot bradycardie. Dit kan gebeuren door een overmatige parasympathische activiteit (bijvoorbeeld bij atleten of tijdens slaap), of door een verminderde sympathische activiteit. Dit verstoort de normale balans in het zenuwstelsel die nodig is voor het handhaven van een normale hartslag.

Medicamenteuze invloed
Sommige medicijnen kunnen direct invloed hebben op de hartslag en leiden tot bradycardie. Bètablokkers, bepaalde anti-aritmica, en kalmerende middelen beïnvloeden de elektrische geleiding in het hart en kunnen de hartslag vertragen.

Oorzaken van een vertraagde hartslag

Fysiologische oorzaken
Een van de fysiologische oorzaken van bradycardie is "sporthart". Dit verwijst naar de tragere hartslag die vaak voorkomt bij goed getrainde atleten. Een andere natuurlijke factor is veroudering; naarmate mensen ouder worden, kunnen de hartspieren verzwakken, wat leidt tot een tragere hartslag. Bij oudere volwassenen is een vertraagde hartslag vaak niet verontrustend en meestal niet medisch zorgwekkend.

Pathologische oorzaken
Andere oorzaken van bradycardie die meestal niet onschuldig zijn, omvatten:

• auto-immuunaandoeningen, zoals reumatische koorts of lupus
• Complicaties van hartoperaties
• aangeboren hartafwijkingen
• elektrolytenstoornissen, zoals hyperkaliëmie (verhoogd kaliumgehalte in het bloed)
• hypertensie (hoge bloeddruk)
• Myocarditis (ontsteking van de hartspier)
• endocarditis (ontsteking van de binnenkant van het hart)
• hypothyreoïdie (trage schildklierfunctie)
• Hartweefselschade door veroudering
• hemochromatose (ijzerstapelingsziekte)
• Herhaalde onderbreking van de ademhaling tijdens de slaap, zoals bij obstructief slaapapneusyndroom
• Het gebruik van bepaalde medicijnen, zoals die voor hartritmestoornissen, hoge bloeddruk, of psychosen
• Het gebruik van recreatieve drugs
• Schade aan het hart door een hartaanval of hart- en vaatziekten

Risicofactoren

Enkele factoren die het risico op bradycardie verhogen zijn:

• ARTIKEL=179094 alcoholgebruik[/ARTIKEL]
• Hoge bloeddruk
• Ouderdom (boven de 65 jaar)
• Psychologische stress of angst
• Roken

Risicogroepen

Bradycardie komt voor in verschillende risicogroepen, waarvan sommige meer vatbaar zijn voor de aandoening dan andere. Het identificeren van deze risicogroepen is belangrijk voor een vroege diagnose en behandeling.

Ouderen
Ouderen vormen een belangrijke risicogroep voor bradycardie, vooral vanwege de veroudering van het hartgeleidingssysteem. De prevalentie van bradycardie neemt toe met de leeftijd, en de aandoening kan ernstig zijn bij ouderen die lijden aan bijkomende hartziekten.

Atleten
Atleten, vooral degenen die intensieve fysieke training ondergaan, kunnen fysiologische bradycardie ervaren. Dit is vaak geen reden tot bezorgdheid, aangezien hun hart in rust een efficiëntere pomp is. Echter, het is belangrijk om bradycardie bij atleten goed te monitoren om onderliggende hartziekten uit te sluiten.

Patiënten met hart- en vaatziekten
Patiënten met bestaande hart- en vaatziekten lopen een verhoogd risico op bradycardie, vooral wanneer de hartspier of het hartgeleidingssysteem is aangetast. Dit kan het gevolg zijn van eerdere hartaanvallen, coronaire hartziekten of andere aandoeningen die de hartfunctie beïnvloeden.

Patiënten die medicijnen gebruiken die de hartslag verlagen
Patiënten die medicijnen gebruiken die de hartslag verlagen, zoals bètablokkers of digoxine, hebben een verhoogd risico op bradycardie. Het gebruik van dergelijke medicijnen moet goed worden gecontroleerd, vooral bij ouderen.

Symptomen: Flauwvallen en zwakte

Bradycardie kan leiden tot onvoldoende zuurstoftoevoer naar de hersenen en andere organen. Wanneer bradycardie gepaard gaat met de volgende symptomen, is het raadzaam om medisch advies in te winnen. Deze symptomen treden meestal pas op wanneer de hartslag onder de 50 slagen per minuut daalt:

• (Bijna) flauwvallen (lichte duizeligheid door een daling van de bloeddruk)
• ademhalingsproblemen
• duizeligheid
• geheugenproblemen
• kortademigheid
• pijn op de borst
• vermoeidheid
• verwardheid (desoriëntatie in tijd, plaats en persoon)
• zwakte

Alarmsymptomen

Bradycardie kan variëren van een goedaardige fysiologische toestand tot een levensbedreigende aandoening. Het is van cruciaal belang om de alarmsymptomen van bradycardie te herkennen, zodat snel medische hulp kan worden ingeschakeld.

Symptomen van ernstige bradycardie
Wanneer de hartslag te laag is om voldoende bloed naar de organen te pompen, kunnen symptomen zoals duizeligheid, vermoeidheid, flauwvallen of zelfs syncope optreden. Bij ernstige gevallen kunnen ook ademhalingsproblemen, pijn op de borst en verwarring optreden.

Complicaties door bradycardie
Bradycardie kan leiden tot een verminderde bloedtoevoer naar vitale organen, wat kan resulteren in orgaanschade, hartfalen, of zelfs een hartstilstand. Patiënten met ernstige of symptomatische bradycardie moeten onmiddellijk worden behandeld om verdere complicaties te voorkomen.

Bijkomende aandoeningen bij bradycardie
Bradycardie kan gepaard gaan met andere hartgerelateerde aandoeningen, zoals aritmieën, hartfalen of hypotensie (lage bloeddruk). Deze aandoeningen kunnen de ernst van de symptomen verhogen en de prognose verslechteren.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Een patiënt met bradycardie vertoont niet altijd symptomen. In sommige gevallen kan de arts echter cyanose (blauwzucht) en koude handen en voeten opmerken, wat duidt op onvoldoende zuurstofvoorziening.

Diagnostisch onderzoek
Om de oorzaak van bradycardie vast te stellen, kan de arts verschillende onderzoeken uitvoeren. Een veelgebruikte test is de elektrocardiografie (ECG), die de elektrische activiteit van het hart meet. De arts kan ook een inspanningstest uitvoeren, waarbij de patiënt op een loopband of fiets wordt geplaatst om de hartslag te monitoren tijdens fysieke activiteit. Bij patiënten met vermoeden van slaapapneu kan een slaaponderzoek (polysomnografie) worden uitgevoerd. Tot slot is een bloedonderzoek nuttig om mogelijke onderliggende aandoeningen op te sporen, zoals infecties, hypothyreoïdie of elektrolytenstoornissen.

Behandeling: Leefstijladviezen, medicijnen en pacemaker

De behandeling van bradycardie hangt af van de oorzaak. Bij hypertensie kunnen leefstijlaanpassingen en medicatie effectief zijn. Als bradycardie wordt veroorzaakt door een onderliggende aandoening, kan het behandelen van die aandoening de hartslag verbeteren. Als medicatie de oorzaak is, kan de arts alternatieve geneesmiddelen voorschrijven. In sommige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om een pacemaker te implanteren. Een pacemaker genereert elektrische signalen die het hart helpen om een normaal ritme te behouden. Na de implantatie van een pacemaker zijn regelmatige controlebezoeken noodzakelijk om de werking van het apparaat te monitoren.

Prognose

De prognose van bradycardie hangt af van de onderliggende oorzaak, de snelheid van diagnose en behandeling, en de algehele gezondheid van de patiënt.

Prognose bij fysiologische bradycardie
Bij gezonde atleten of patiënten zonder onderliggende hartproblemen heeft bradycardie vaak weinig invloed op de algehele gezondheid. In dergelijke gevallen is de prognose uitstekend, en is behandeling vaak niet nodig.

Prognose bij bradycardie door hartziekten
Patiënten met bradycardie als gevolg van hartziekten hebben een variabele prognose, afhankelijk van de ernst van de onderliggende aandoening. Vroege diagnose en behandeling kunnen de prognose verbeteren, maar de aanwezigheid van bijkomende hartziekten kan de uitkomst beïnvloeden.

Prognose bij medicatie-geïnduceerde bradycardie
Bij patiënten die bradycardie ontwikkelen door medicatie kan de prognose goed zijn, mits de medicatie wordt aangepast of gestaakt. Het monitoren van de hartslag en het aanpassen van de medicatie-inname is cruciaal voor het verbeteren van de prognose.

Complicaties

Hoewel bradycardie op zichzelf mogelijk onschuldig is, kunnen ernstige gevallen leiden tot complicaties zoals:

• Plotselinge hartstilstand of plotselinge dood
• Frequent flauwvallen
• Hartfalen: het onvermogen van het hart om voldoende bloed rond te pompen

Preventie

Het voorkomen van bradycardie kan door het volgen van een gezonde levensstijl, waaronder:

• Beperkt alcoholgebruik
• Een gezond gewicht
• Regelmatig lichamelijk onderzoek door een arts
• Geen misbruik van medicijnen
• Gezonde en evenwichtige voeding met weinig suiker en zout
• Behandeling van onderliggende medische aandoeningen
• Niet roken
• Voldoende fysieke activiteit
• Vermijden van stress

Praktische tips voor het leven met / omgaan met Bradycardie

Bradycardie, een vertraagde hartslag, kan leiden tot symptomen zoals flauwvallen, vermoeidheid en zwakte. Het is belangrijk om manieren te vinden om je hartgezondheid te ondersteunen en de symptomen te beheersen. Hier zijn enkele praktische tips voor het omgaan met bradycardie.

Volg je controleafspraken

Regelmatige controleafspraken met je arts zijn essentieel voor het monitoren van je hartgezondheid. Je arts kan je hartslag controleren en bepalen of er verdere behandelingen nodig zijn, zoals medicatie of het plaatsen van een pacemaker. Zorg ervoor dat je alle veranderingen in je gezondheid, zoals duizeligheid of flauwvallen, met je arts bespreekt.

Let op symptomen van flauwvallen

Als je merkt dat je vaker flauwvalt of duizelig wordt, kan dit een teken zijn dat je hartslag te laag is. Het is belangrijk om niet zelf te proberen het probleem op te lossen zonder medisch advies. Neem contact op met je arts om te bespreken of verdere behandeling of veranderingen in je medicatie nodig zijn.

Volg een gezond en evenwichtig voedingspatroon

Een gezond evenwichtig voedingspatroon kan je hartgezondheid ondersteunen. Richt je op het eten van voedingsmiddelen die rijk zijn aan omega-3 vetzuren, zoals vette vis, en vermijd overmatige inname van zout en verzadigde vetten. Eet ook voldoende groenten, fruit en volkorenproducten om je algehele gezondheid te bevorderen.

Beperk cafeïne en alcohol

Cafeïne en alcohol kunnen invloed hebben op je hartslag en kunnen soms de symptomen van bradycardie verergeren. Beperk je inname van cafeïne (bijvoorbeeld in koffie en energiedrankjes) en alcohol om je hartslag stabieler te houden. Dit kan ook helpen om je energie te behouden en je symptomen onder controle te houden.

Vermijd extreme lichamelijke inspanning

Hoewel het belangrijk is om actief te blijven, is het cruciaal om extreme lichamelijke inspanning te vermijden als je bradycardie hebt. Te zware lichamelijke activiteit kan je hart verder belasten en de symptomen verergeren. Kies voor lichte tot matige lichaamsbeweging, zoals wandelen of zwemmen, en bespreek met je arts welk type oefeningen voor jou veilig zijn.

Gebruik een pacemaker indien aanbevolen

Als je arts een pacemaker aanbeveelt, kan dit helpen om je hartslag op het juiste niveau te houden. Een pacemaker is een klein apparaat dat elektrische impulsen afgeeft om je hartslag te regelen. Het is belangrijk om te zorgen voor regelmatige controles van de pacemaker om te bevestigen dat deze goed werkt.

Neem je medicijnen zoals voorgeschreven

Als je medicijnen voorgeschreven krijgt om bradycardie te behandelen, is het belangrijk om ze precies volgens de instructies van je arts in te nemen. Deze medicijnen kunnen helpen om je hartslag te reguleren en symptomen zoals zwakte en duizeligheid te verminderen. Vergeet niet om eventuele bijwerkingen of veranderingen in je gezondheid te bespreken met je arts.

Eet kleinere maaltijden en vermijd zware maaltijden

Zware maaltijden kunnen soms de bloedsomloop belasten en symptomen van bradycardie verergeren, zoals duizeligheid en flauwvallen. Eet kleinere, frequente maaltijden gedurende de dag om je energie op peil te houden zonder te veel druk op je hart te zetten.

Blijf goed gehydrateerd

Voldoende hydratatie is essentieel voor je algehele gezondheid en kan helpen om je bloeddruk en hartslag stabiel te houden. Drink voldoende water, vooral als je last hebt van zwakte of vermoeidheid door bradycardie. Vermijd dranken die uitdroging kunnen veroorzaken, zoals alcohol en cafeïne.

Zoek steun bij anderen

Het kan nuttig zijn om steun te zoeken bij anderen die ervaring hebben met bradycardie, zoals via steungroepen of gesprekken met vrienden en familie. Zij kunnen je helpen om emotioneel om te gaan met de ziekte en kunnen praktische tips delen over het beheren van de symptomen.

Misvattingen rond bradycardie

Bradycardie, een aandoening waarbij het hart trager dan normaal klopt, roept vaak misverstanden op. Veel patiënten maken zich onnodig zorgen of onderschatten juist de mogelijke gevolgen. Hierdoor kunnen verkeerde aannames leiden tot onnodige angst of onvoldoende aandacht voor medische controle.

Bradycardie is altijd gevaarlijk

Veel patiënten denken dat een trage hartslag per definitie gevaarlijk is, maar dat is niet altijd het geval. Bij sommige gezonde volwassenen en vooral bij goed getrainde atleten kan een lage hartslag normaal zijn. Hun hart pompt efficiënter, waardoor het minder vaak hoeft te kloppen om voldoende zuurstof te leveren. Pas wanneer bradycardie gepaard gaat met symptomen zoals duizeligheid, flauwvallen of kortademigheid, kan het een teken zijn van een onderliggend hartprobleem dat medische aandacht vereist.

Bradycardie betekent dat je altijd een pacemaker nodig hebt

Niet iedereen met bradycardie heeft een pacemaker nodig. De behandeling hangt af van de oorzaak en de ernst van de symptomen. Als een trage hartslag geen klachten veroorzaakt, kan er vaak volstaan worden met regelmatige controle. Een pacemaker wordt meestal pas overwogen als bradycardie leidt tot ernstige symptomen zoals bewustzijnsverlies of hartfalen.

Een lage hartslag leidt altijd tot een lage bloeddruk

Hoewel een trage hartslag invloed kan hebben op de bloeddruk, betekent dit niet automatisch dat iemand met bradycardie een lage bloeddruk heeft. Het lichaam heeft verschillende mechanismen om de bloeddruk te reguleren. In sommige gevallen kan een traag kloppend hart zelfs resulteren in een normale of verhoogde bloeddruk door een compensatiemechanisme.

Bradycardie komt alleen voor bij ouderen

Hoewel bradycardie vaker voorkomt bij ouderen als gevolg van natuurlijke veroudering van het hart en de elektrische geleiding, kan het ook optreden bij jongere patiënten. Aangeboren hartafwijkingen, medicatiegebruik of bepaalde ziekten kunnen ook leiden tot een vertraagde hartslag, ongeacht de leeftijd.

Bradycardie wordt altijd veroorzaakt door een hartaandoening

Niet alle gevallen van bradycardie zijn het gevolg van een primaire hartaandoening. Andere oorzaken kunnen onder meer hormonale stoornissen zoals problemen met de schildklier, neurologische aandoeningen en bepaalde medicijnen zijn. Ook elektrolytstoornissen kunnen de elektrische activiteit van het hart beïnvloeden en een trage hartslag veroorzaken.

Je merkt het altijd als je bradycardie hebt

Sommige patiënten met bradycardie ervaren helemaal geen symptomen, terwijl anderen last hebben van vermoeidheid, duizeligheid of flauwvallen. Omdat de symptomen soms vaag zijn of aan andere aandoeningen worden toegeschreven, kan bradycardie onopgemerkt blijven. Daarom is het belangrijk om bij onverklaarde klachten een arts te raadplegen en indien nodig een beeldvormend onderzoek of bloedonderzoek te laten uitvoeren.

Cafeïne en stimulerende middelen kunnen bradycardie verhelpen

Hoewel sommige stimulerende middelen zoals cafeïne de hartslag tijdelijk kunnen verhogen, is dit geen effectieve behandeling voor bradycardie. Bovendien kan overmatig gebruik van stimulerende middelen leiden tot hartritmestoornissen of andere gezondheidsproblemen. De juiste behandeling hangt af van de onderliggende oorzaak en dient altijd in overleg met een arts te worden bepaald.

Lees verder

• Tachycardie: Versnelde hartslag (sneller kloppend hart)
• Flauwvallen (syncope): Tijdelijk verlies van bewustzijn
• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte