Tachycardie: Versnelde hartslag (sneller kloppend hart)

Het is normaal dat de hartslag versnelt als gevolg van trauma, stress of ziekte. Bij tachycardie daarentegen is er sprake van een versnelde hartslag zelfs in rust. Dit komt doordat het elektrische systeem van het hart verstoord raakt door diverse aandoeningen of omgevingsfactoren. Naast een versnelde hartslag kunnen andere symptomen optreden, zoals kortademigheid, hartkloppingen en pijn op de borst. In sommige gevallen kunnen patiënten echter asymptomatisch zijn. Het is van groot belang dat de arts snel de oorzaak van de versnelde hartslag en de mogelijke schade aan het hart vaststelt, omdat onbehandelde tachycardie kan leiden tot ernstige complicaties zoals hartfalen, beroerte of zelfs de dood.

• Synoniemen voor tachycardie
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van tachycardie
• Soorten tachycardie
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van tachycardie: Onvoldoende bloedtoevoer naar het lichaam
• Preventie en leefstijlaanpassingen

Synoniemen voor tachycardie

Synoniemen voor tachycardie zijn pycnocardie, synchopexie en tachyritmie.

Epidemiologie

Tachycardie is een aandoening waarbij de hartslag abnormaal snel is, meestal gedefinieerd als een hartslag van meer dan 100 slagen per minuut bij volwassenen. Het komt veel voor en kan verschillende oorzaken hebben, variërend van fysiologische tot pathologische aandoeningen. De prevalentie van tachycardie is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de populatie die wordt bestudeerd.

Algemene prevalentie

Tachycardie kan in alle leeftijdsgroepen voorkomen, hoewel de frequentie varieert afhankelijk van de risicofactoren en de oorzaak. Bij volwassenen komt tachycardie in verschillende vormen voor, met atriale fibrillatie als de meest voorkomende supraventriculaire aritmie, die vaak gepaard gaat met tachycardie. Het is ook een veel voorkomende bevinding in ziekenhuisinstellingen, vooral bij patiënten met hart- en vaatziekten.

Leeftijd en geslacht

De prevalentie van tachycardie neemt toe met de leeftijd, vooral bij oudere volwassenen die vaak bijkomende gezondheidsproblemen zoals arteriële hypertensie, hartfalen of andere cardiovasculaire aandoeningen hebben. In sommige gevallen is tachycardie geassocieerd met stressvolle levensomstandigheden, drugsgebruik, of bepaalde infecties. Hoewel tachycardie bij mannen en vrouwen voorkomt, kunnen de onderliggende oorzaken variëren, waarbij vrouwen een hoger risico kunnen lopen op atriale fibrillatie.

Geografische spreiding

De incidentie van tachycardie varieert afhankelijk van de geografische locatie en de prevalentie van risicofactoren zoals hartziekten, diabetes en hypertensie. In westerse landen waar leefstijlfactoren zoals obesitas en sedentaire levensstijl gangbaar zijn, komt tachycardie vaker voor.

Mechanisme

Tachycardie ontstaat wanneer het elektrische systeem van het hart verstoord is, waardoor de hartslag versnelt. De onderliggende mechanismen van tachycardie kunnen variëren, afhankelijk van het type aritmie en de oorzaak ervan.

Sinustachycardie

Sinustachycardie is een fysiologische reactie van het lichaam op externe prikkels zoals inspanning, koorts, stress of pijn. In deze gevallen is de hartslag versneld omdat het lichaam meer zuurstof en bloed nodig heeft. De sinusknoop, die normaal de hartslag regelt, versnelt het ritme van de hartcontracties om aan de verhoogde behoefte te voldoen.

Supraventriculaire tachycardie (SVT)

Supraventriculaire tachycardie is het gevolg van een abnormale elektrische activiteit boven de hartkamers, meestal in de boezems van het hart. SVT ontstaat vaak door een cirkelvormige elektrische geleiding die de hartslag versnelt. Dit type tachycardie komt plotseling op en kan snel weer verdwijnen.

Ventriculaire tachycardie

Ventriculaire tachycardie ontstaat in de kamers van het hart en kan levensbedreigend zijn. Het wordt vaak gezien bij patiënten met een beschadigd hart, zoals na een hartinfarct. Het mechanisme betreft abnormale elektrische impulsen die de hartkamers veel sneller laten samentrekken dan normaal.

Verminderde hartgeleiding

Een verstoring in het geleidingssysteem van het hart kan leiden tot een verhoogde hartslag. Wanneer het elektrische pad in het hart wordt verstoord, kan de normale controle over de hartslag verloren gaan, wat resulteert in tachycardie.

Oorzaken van tachycardie

Tachycardie wordt vaak veroorzaakt door een verstoring van het elektrische systeem van het hart. Deze verstoringen kunnen ontstaan door schade aan het hartweefsel, veroorzaakt door de volgende factoren:

• bloedarmoede (anemie)
• diabetes (suikerziekte)
• bijwerkingen van medicijnen
• familiegeschiedenis van tachycardie
• hoge bloeddruk (hypertensie)
• lage bloeddruk (hypotensie)
• ontstekingen, zoals longontsteking (pneumonie)
• overactieve schildklier (hyperthyreoïdie)
• plotselinge lichamelijke belasting
• traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)
• verstoorde elektrolytenbalans
• hart- en vaatziekten
• gebruik van recreatieve drugs
• Wernicke-Korsakov-syndroom (schade aan hersenen met afwijkingen aan ogen, gang en cognitie)
• koorts
• lichamelijke inspanning
• misbruik van recreatieve drugs
• ouderdom
• overmatig alcoholgebruik
• overmatig gebruik van cafeïne
• psychologische stress of angst
• roken
• slaapapneu (slaapstoornis met tijdelijk gestopte ademhaling)

In sommige gevallen kan de arts de oorzaak van de tachycardie niet achterhalen.

Soorten tachycardie

Tachycardie kan verschillende vormen aannemen, waaronder atriale flutter, boezemfibrilleren, supraventriculaire tachycardie, het tachy-brady syndroom, ventriculaire fibrillatie en ventriculaire tachycardie.

Boezemfibrilleren

Boezemfibrilleren is de meest voorkomende vorm van tachycardie. Hierbij is de hartslag tijdelijk of chronisch versneld door chaotische elektrische impulsen in de bovenste hartkamers. Deze impulsen ontstaan niet op één specifieke plek, maar verspreiden zich over meerdere plekken in de boezems. De behandeling van boezemfibrilleren omvat meestal medicatie.

Boezemflutter

Bij boezemflutter, ook wel boezemfladderen genoemd, is de hartslag extreem snel (240 tot 340 slagen per minuut). In tegenstelling tot boezemfibrilleren zijn de hartslagen bij boezemflutter regelmatig door zwakke contracties van de atria (hartboezems). Boezemflutter kan soms vanzelf verdwijnen, maar in andere gevallen is medische behandeling noodzakelijk.

Supraventriculaire tachycardie

Supraventriculaire tachycardie treedt op wanneer de elektrische signalen in de bovenste hartkamers niet goed functioneren, wat resulteert in een plotselinge versnelling van de hartslag. Het hart klopt zo snel dat het zich niet volledig kan vullen met bloed voordat het weer samentrekt, wat de bloedstroom naar de rest van het lichaam vermindert. Deze vorm van tachycardie kan enkele seconden tot uren aanhouden en eindigt vaak ook plotseling.

Tachy-Brady syndroom

Bij het tachy-brady syndroom wisselen langzame ritmes (bradycardie) en snelle ritmes (tachycardie) elkaar af. Dit syndroom komt vaak voor bij patiënten met atriumfibrillatie, waarbij de voorkamers van het hart te snel en onregelmatig samentrekken, wat leidt tot een hoge hartslag.

Ventriculaire fibrillatie

Ventriculaire fibrillatie, of ventrikelfibrillatie, is een ernstige hartritmestoornis waarbij snelle, chaotische elektrische impulsen de hartkamers laten trillen in plaats van bloed naar het lichaam te pompen. Dit is levensbedreigend als het hartritme niet wordt hersteld. Veel patiënten met ventriculaire fibrillatie hebben een onderliggende hartaandoening.

Ventriculaire tachycardie

Bij ventriculaire tachycardie (ventrikeltachycardie) ontstaat de abnormale hartslag in de ventrikels (onderste hartkamers). Door afwijkingen in de elektrische signalen trekken de ventrikels niet efficiënt samen, waardoor onvoldoende bloed naar het lichaam wordt gepompt. De episodes van ventriculaire tachycardie zijn vaak kort, maar als ze langer dan enkele seconden duren, kan dit levensbedreigend zijn.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die bijdragen aan het ontwikkelen van tachycardie. Deze kunnen zowel modificeerbare als niet-modificeerbare factoren omvatten.

Hartziekten

Patiënten met hart- en vaatziekten zoals coronaire hartziekte, hartfalen, of na een hartinfarct lopen een verhoogd risico op tachycardie. Schade aan het hartweefsel kan de elektrische geleiding verstoren, wat leidt tot een abnormale hartslag.

Hypertensie

Hoge bloeddruk is een veelvoorkomende risicofactor voor het ontwikkelen van tachycardie, aangezien het hart harder moet werken om bloed door het lichaam te pompen. Dit kan leiden tot schade aan het hart en de bloedvaten, waardoor de kans op aritmieën toeneemt.

Medicijnen en drugsgebruik

Sommige medicijnen, zoals stimulerende middelen (bijv. decongestiva en bepaalde antidepressiva), kunnen tachycardie veroorzaken. Ook drugs zoals cocaïne en amfetaminen kunnen het elektrische systeem van het hart verstoren en leiden tot een versnelde hartslag.

Electrolytstoornissen

Een verstoorde balans van elektrolyten in het bloed, zoals kalium, calcium of magnesium, kan het mechanisme van de hartgeleiding beïnvloeden en tachycardie veroorzaken. Elektrolytstoornissen kunnen optreden door uitdroging, nierproblemen, of bijwerkingen van medicijnen.

Risicogroepen

Er zijn specifieke risicogroepen die meer kans hebben om tachycardie te ontwikkelen. Deze groepen worden vaak gekarakteriseerd door onderliggende gezondheidsproblemen of specifieke leefstijlfactoren.

Ouderen

Oudere volwassenen lopen een verhoogd risico op tachycardie, vooral vanwege de toegenomen prevalentie van hart- en vaatziekten en het afnemen van de efficiëntie van het hart bij veroudering.

Mensen met diabetes mellitus

Diabetes kan de bloedvaten en het zenuwstelsel beschadigen, wat het risico op tachycardie verhoogt. Diabetes beïnvloedt ook de manier waarop het lichaam reageert op lichamelijke stress, wat bijdraagt aan het ontstaan van tachycardie.

Atleten

Hoewel atleten vaak een lagere rusthartslag hebben door een goed getraind hart, kunnen ze ook vatbaar zijn voor bepaalde vormen van tachycardie, vooral bij overtraining of het gebruik van stimulerende middelen zoals cafeïne.

Patiënten met een voorgeschiedenis van hartinfarct

Patiënten die een hartinfarct hebben doorgemaakt, lopen een groter risico op het ontwikkelen van ventriculaire tachycardie of andere vormen van aritmieën als gevolg van schade aan het hartweefsel.

Symptomen

Het belangrijkste symptoom van tachycardie is een versnelde hartslag. Andere symptomen zijn het gevolg van een onvoldoende bloedtoevoer naar andere lichaamsdelen. Deze symptomen kunnen zijn kortademigheid (dyspneu), duizeligheid, een snelle polsslag, hartkloppingen (palpitaties), pijn op de borst, flauwvallen, verwardheid en plotselinge zwakte. In sommige gevallen kan tachycardie asymptomatisch zijn en pas worden ontdekt tijdens een routinematig lichamelijk onderzoek.

Alarmsymptomen

Bij tachycardie kunnen verschillende alarmsymptomen optreden die wijzen op een ernstige onderliggende oorzaak of een potentieel levensbedreigend probleem.

Pijn op de borst

Pijn op de borst, vooral gepaard met tachycardie, kan wijzen op een hartaanval of andere ernstige hartaandoeningen. Dit is een belangrijk alarmsymptoom en vereist onmiddellijke medische aandacht.

Flauwvallen of duizeligheid

Patiënten met tachycardie kunnen duizeligheid of flauwvallen ervaren als gevolg van een verminderde bloedtoevoer naar de hersenen. Dit kan gevaarlijk zijn, vooral als het optreden van flauwvallen gepaard gaat met andere symptomen van hartfalen.

Kortademigheid

Wanneer tachycardie gepaard gaat met kortademigheid, kan dit wijzen op een verminderde pompfunctie van het hart. Dit is vooral zorgwekkend bij patiënten met een voorgeschiedenis van hartfalen of ischemische hartziekten.

Onregelmatige hartslag

Een onregelmatige hartslag in combinatie met een verhoogde hartfrequentie kan wijzen op een vorm van aritmie, zoals atriale fibrillatie of ventriculaire tachycardie. Dit kan leiden tot ernstige complicaties zoals beroertes of hartfalen als het niet adequaat wordt behandeld.

Diagnose en onderzoeken

Wanneer is er sprake van een versnelde hartslag?

Een normale hartslag in rust varieert tussen de zestig en honderd slagen per minuut. Een hartslag van meer dan honderd slagen per minuut duidt op tachycardie. De drempel voor een snelle hartslag kan variëren afhankelijk van de leeftijd van een persoon, aangezien het hart van ouderen minder efficiënt pompt naargelang de fysieke belasting. Bij oudere patiënten kan een snelle hartslag extra belastend zijn voor het hart en het lichaam.

Diagnostisch onderzoek
De diagnose van tachycardie wordt doorgaans gesteld door de arts op basis van de evaluatie van de medische geschiedenis van de patiënt, een lichamelijk onderzoek en aanvullende tests. Het is cruciaal om het specifieke type tachycardie te identificeren voor een gerichte behandeling.

De belangrijkste test voor het opsporen van tachycardie is de elektrocardiografie, ook wel bekend als een 'hartfilmpje', die de elektrische activiteit van het hart registreert. Een elektrofysiologische test kan nuttig zijn om de oorsprong van de tachycardie te achterhalen. Beeldvormende onderzoeken zijn essentieel om eventuele structurele hartproblemen te identificeren. Deze onderzoeken omvatten een echocardiografie, een MRI-scan, een CT-scan, een coronaire angiografie (radiografisch beeld van de kransslagader) en een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto).

Andere nuttige tests zijn een inspanningsproef en een kanteltafeltest, waarbij de patiënt op een tafel staat die kantelt om de reactie van het hart op de verandering in lichaamshouding te controleren. Daarnaast kan een bloedonderzoek en andere aanvullende testen nodig zijn om de onderliggende oorzaak van de tachycardie te bepalen.

Behandeling

De behandeling van tachycardie hangt af van het type aritmie, de onderliggende oorzaken en de ernst van de symptomen. Er zijn verschillende therapeutische benaderingen die zowel medicamenteus als niet-medicamenteus kunnen zijn, met als doel de hartfrequentie te normaliseren, symptomen te verlichten en complicaties te voorkomen.

Medicamenteuze behandeling

De medicamenteuze behandeling is afhankelijk van het type tachycardie en de onderliggende oorzaak. Bij supraventriculaire tachycardie (SVT) kunnen medicijnen zoals bètablokkers, calciumkanaalblokkers of anti-aritmica zoals flecainide worden voorgeschreven om de hartslag te reguleren. Bij atriale fibrillatie worden vaak anticoagulantia gegeven om het risico op trombose en beroertes te verminderen. In geval van ventriculaire tachycardie kunnen anti-aritmica zoals amiodaron of sotalol worden gebruikt.

Elektrofysiologische therapieën

In gevallen van persistente of verergerende tachycardie kan een elektrofysiologische procedure nodig zijn. Katheterablatie is een procedure waarbij het abnormale elektrische pad in het hart wordt vernietigd om de tachycardie te stoppen. Dit wordt vaak toegepast bij patiënten met atriale fibrillatie of SVT die niet reageren op medicatie.

Implanteerbare devices

Patiënten met ventriculaire tachycardie of andere gevaarlijke aritmieën kunnen een implanteerbare cardioverter-defibrillator (ICD) nodig hebben. Dit apparaat monitort de hartslag en kan automatisch een schok toedienen om een gevaarlijke hartslag te corrigeren.

Chirurgische interventie

In zeldzame gevallen, wanneer andere behandelingen niet effectief zijn, kan een operatie nodig zijn om de oorzaak van de tachycardie te behandelen, zoals het herstellen van een beschadigde hartklep of het verhelpen van obstructies in de bloedvaten.

Prognose

De prognose van tachycardie hangt af van verschillende factoren, waaronder het type tachycardie, de onderliggende oorzaken, de ernst van de symptomen en de behandeling. In de meeste gevallen is de prognose gunstig, vooral wanneer de tachycardie vroeg wordt gediagnosticeerd en adequaat wordt behandeld.

Effect van behandeling

Bij veel patiënten kan tachycardie succesvol worden behandeld, met normalisatie van de hartslag en verbetering van de symptomen. Het gebruik van medicatie, katheterablatie en ICD-implantatie kan de kans op ernstige complicaties zoals beroertes of hartfalen aanzienlijk verminderen. Voor patiënten met atriale fibrillatie of SVT is de prognose meestal goed met een aangepaste behandeling.

Langdurige complicaties

Indien tachycardie niet tijdig wordt behandeld of onder controle wordt gehouden, kunnen langdurige complicaties optreden. Dit omvat het verhoogde risico op beroertes bij atriale fibrillatie, hartfalen als gevolg van ventriculaire tachycardie, of zelfs plotselinge hartdood. Regelmatige controle en opvolging zijn essentieel om deze risico's te beheersen.

Impact van risicofactoren

Patiënten met bijkomende aandoeningen zoals diabetes, hoge bloeddruk, of hartziekten kunnen een slechtere prognose hebben, vooral als deze aandoeningen niet goed onder controle zijn. Het beheersen van risicofactoren zoals een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging en het vermijden van stimulerende middelen kan bijdragen aan een betere prognose.

Levensverwachting

De levensverwachting van patiënten met tachycardie is meestal normaal, mits de onderliggende oorzaken goed worden behandeld en risicofactoren effectief worden beheerst. Bij ernstige gevallen van ventriculaire tachycardie of hartfalen kan de levensverwachting echter afnemen, vooral als er geen adequate behandeling is.

Complicaties van tachycardie: Onvoldoende bloedtoevoer naar het lichaam

Een versnelde hartslag vermindert de efficiëntie van het hart, wat kan leiden tot een verminderde bloedtoevoer naar de rest van het lichaam. Bij een hogere hartslag heeft de hartspier meer zuurstof nodig, wat op lange termijn kan resulteren in een hartinfarct. Indien onbehandeld, kan tachycardie leiden tot complicaties zoals de vorming van bloedstolsels, wat het risico op een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen, met mentale en lichamelijke symptomen) of een hartaanval vergroot. Bovendien kan een inefficiënte bloedcirculatie leiden tot hartfalen (onvoldoende bloedcirculatie door het hart), frequent flauwvallen, bewusteloosheid, een hartstilstand en zelfs een plotselinge dood.

Preventie en leefstijlaanpassingen

Leefstijlaanpassingen

Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het verminderen van het risico op tachycardie. Dit omvat een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging, en het vermijden van overmatig alcoholgebruik, roken en cafeïne. Het handhaven van een gezond gewicht en het beheren van chronische aandoeningen zoals diabetes en hoge bloeddruk zijn eveneens cruciaal.

Medische controle

Regelmatige medische controles zijn belangrijk om hartproblemen vroegtijdig op te sporen en te beheren. Mensen met een familiegeschiedenis van hart- en vaatziekten of andere risicofactoren moeten extra alert zijn en regelmatig medische onderzoeken ondergaan.

Lees verder

• Bradycardie: Vertraagde hartslag met flauwvallen en zwakte
• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte
• Atriumfibrillatie: Hartritmestoornis met snelle hartslag
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte
• Hartkloppingen: Vaak onschuldig, soms symptoom van ziekte