Alcoholmisbruik: Overmatig en herhaald alcoholgebruik

Alcoholmisbruik is een aandoening die ontstaat door herhaaldelijk en excessief alcoholgebruik, gekenmerkt door een patroon van aanhoudend en ongepast alcoholgebruik. Ondanks het besef van de gezondheidsrisico’s blijven veel mensen doorgaan met drinken. Dit probleem kan ernstige gevolgen hebben voor zowel het professionele als het persoonlijke leven, evenals voor de fysieke en mentale gezondheid. Vaak hebben mensen met alcoholmisbruik steeds meer alcohol nodig om dezelfde effecten te bereiken. Het plotseling stoppen met alcohol kan leiden tot ontwenningsverschijnselen. Het is essentieel om bij overmatig alcoholgebruik professionele medische hulp te zoeken en steun te ontvangen van familie, vrienden en steungroepen om succesvol te herstellen. Alcoholverslaving kan leiden tot tal van lichamelijke en geestelijke complicaties.

• Synoniemen van alcoholmisbruik
• Epidemiologie van alcoholmisbruik
• Oorzaken van alcoholisme
• Genetische aanleg
• Psychologische factoren
• Omgevingsfactoren
• Interactie tussen factoren
• Risicofactoren voor alcoholmisbruik
• Symptomen van een drankprobleem
• Diagnose en onderzoek
• Behandeling van alcoholverslaving
• Prognose bij overmatig alcoholgebruik
• Lichamelijke en mentale complicaties van overmatig alcoholgebruik
• Preventie van alcoholmisbruik

Synoniemen van alcoholmisbruik

Alcoholmisbruik wordt vaak aangeduid met de volgende termen:

• alcoholafhankelijkheid
• alcoholisme
• alcoholverslaving
• drankmisbruik
• drankprobleem
• overmatig alcoholgebruik
• problematisch alcoholgebruik

Epidemiologie van alcoholmisbruik

Alcoholmisbruik is een wereldwijd probleem dat aanzienlijke gevolgen heeft voor de gezondheid en de samenleving. Het wordt gekarakteriseerd door overmatig gebruik van alcohol, wat kan leiden tot verslaving, lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblemen, en sociale complicaties.

Prevalentie van alcoholmisbruik
De prevalentie van alcoholmisbruik varieert sterk tussen verschillende landen en bevolkingsgroepen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) rapporteerde ongeveer 5,1% van de wereldbevolking in 2020 dat ze aan alcoholmisbruik leed. Dit percentage is hoger in bepaalde regio's, zoals Oost-Europa, waar culturele en sociale factoren de alcoholconsumptie bevorderen. In de Verenigde Staten schat men dat ongeveer 14,5 miljoen volwassenen (ongeveer 5,8% van de bevolking) lijdt aan een alcoholgebruiksstoornis.

Demografische variaties
Alcoholmisbruik vertoont significante demografische variaties, afhankelijk van leeftijd, geslacht en etniciteit. Mannen zijn meer geneigd om alcohol te misbruiken dan vrouwen, met een verhouding van ongeveer 2:1 in veel landen. Jongeren, vooral die in de leeftijdsgroep van 18 tot 24 jaar, vertonen ook hogere tarieven van alcoholmisbruik, vaak in verband met sociale druk en risicogedrag.

Gezondheidsimpact van alcoholmisbruik
Alcoholmisbruik heeft verstrekkende gevolgen voor de gezondheid, waaronder een verhoogd risico op leverziekten, hartaandoeningen, en verschillende vormen van kanker. Bovendien zijn er aanzienlijke geestelijke gezondheidsproblemen gerelateerd aan alcoholmisbruik, waaronder depressie en angststoornissen. Alcoholgebruik is ook een belangrijke factor bij verkeersongevallen en geweldsmisdrijven, wat de bredere sociale impact van alcoholmisbruik benadrukt.

Preventie en behandeling
Preventieprogramma's en behandelingsstrategieën voor alcoholmisbruik variëren, maar ze zijn cruciaal voor het verminderen van de prevalentie van deze aandoening. Interventies kunnen variëren van bewustwordingscampagnes tot klinische behandelingsprogramma's. Er zijn effectieve behandelmethoden, zoals cognitieve gedragstherapie en medicamenteuze therapieën, die de kans op herstel aanzienlijk kunnen vergroten. Het bevorderen van een gezonde levensstijl en het versterken van sociale netwerken zijn ook belangrijke elementen in de strijd tegen alcoholmisbruik.

Sociaal-economische impact
De economische impact van alcoholmisbruik is enorm. Het kost de samenleving miljarden in gezondheidszorgkosten, verloren productiviteit, en criminaliteitsbestrijding. De WHO schat dat alcoholmisbruik verantwoordelijk is voor ongeveer 5% van alle wereldwijde ziektekosten en verlies van levensjaren. Dit benadrukt de noodzaak van effectieve beleidsmaatregelen en interventies om alcoholmisbruik te verminderen en de gezondheid van de bevolking te bevorderen.

De epidemiologie van alcoholmisbruik is complex en wordt beïnvloed door diverse demografische en sociale factoren. Het is essentieel dat gezondheidsprofessionals en beleidsmakers de trends in alcoholmisbruik blijven volgen en effectieve strategieën ontwikkelen om deze uitdaging aan te pakken.

Oorzaken van alcoholisme

De oorzaken van alcoholisme zijn complex en vaak een combinatie van genetische, psychologische en omgevingsfactoren. Hoewel er geen eenduidige oorzaak is, spelen verschillende elementen een rol in de ontwikkeling van alcoholmisbruik en verslaving.

Genetische aanleg

Onderzoek heeft aangetoond dat genetische factoren een significante rol spelen bij de ontwikkeling van alcoholisme. Mensen met een familiegeschiedenis van alcoholmisbruik hebben een verhoogd risico om zelf ook problemen met alcohol te ontwikkelen. Genetische predispositie kan invloed hebben op hoe iemand alcohol metaboliseert en de gevoeligheid voor de effecten ervan. Dit kan leiden tot een grotere kans op afhankelijkheid en problemen met het reguleren van alcoholgebruik.

Psychologische factoren

Psychologische factoren zijn ook van cruciaal belang bij de ontwikkeling van alcoholisme. Stress, trauma, en psychiatrische aandoeningen zoals depressie en angststoornissen kunnen bijdragen aan problematisch alcoholgebruik. Veel mensen gebruiken alcohol als een manier om met emotionele pijn, stress of ongecontroleerde emoties om te gaan. Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel waarbij alcoholgebruik de onderliggende problemen verergert, wat weer leidt tot meer alcoholgebruik.

Omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren spelen een belangrijke rol in het ontstaan van alcoholisme. Sociaal-culturele invloeden, zoals de beschikbaarheid van alcohol, culturele normen rond alcoholgebruik, en groepsdruk, kunnen het gedrag van individuen beïnvloeden. Daarnaast kunnen gezinsdynamieken, zoals een alcoholische ouder of een gebrek aan sociale ondersteuning, de kans op het ontwikkelen van alcoholisme vergroten. Een omgeving waarin alcoholgebruik genormaliseerd of aangemoedigd wordt, kan de ontwikkeling van verslaving bevorderen.

Interactie tussen factoren

De interactie tussen genetische, psychologische en omgevingsfactoren is essentieel voor het begrijpen van alcoholisme. Elk individu heeft een unieke combinatie van deze factoren, wat leidt tot verschillende ervaringen met alcoholgebruik en verslaving. Het is belangrijk om een holistische benadering te hanteren bij de behandeling van alcoholisme, waarbij al deze aspecten in overweging worden genomen om effectieve strategieën voor herstel te ontwikkelen.

In conclusie zijn de oorzaken van alcoholisme veelzijdig en complex, waarbij een samenspel van genetische, psychologische en omgevingsinvloeden betrokken is. Een goed begrip van deze oorzaken is cruciaal voor het ontwikkelen van effectieve preventie- en behandelmethoden voor alcoholmisbruik.

Risicofactoren voor alcoholmisbruik

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op drankproblemen vergroten. Deze factoren kunnen zowel individueel als in combinatie met elkaar bijdragen aan het ontwikkelen van alcoholmisbruik.

Een ouder met een alcoholprobleem
Kinderen van ouders met alcoholproblemen hebben een significant verhoogd risico om zelf alcoholmisbruik te ontwikkelen. Dit kan zowel te maken hebben met genetische aanleg als met het leren van gedragingen en copingmechanismen die met alcoholgebruik samenhangen. De impact van een ouder met een alcoholprobleem kan zich uiten in de gezinsdynamiek en de algehele emotionele ontwikkeling van het kind, wat het risico op toekomstige problemen met alcohol verhoogt.

Eenvoudige toegang tot alcohol
De beschikbaarheid van alcohol is een belangrijke risicofactor voor alcoholmisbruik. Wanneer alcohol gemakkelijk toegankelijk is, bijvoorbeeld door verkoop op elke hoek van de straat of sociale situaties waarin alcohol overvloedig aanwezig is, kan dit de kans op overmatig gebruik vergroten. Jongeren zijn bijzonder kwetsbaar voor deze factor, aangezien ze minder verantwoordelijkheidsgevoel en meer neiging tot experimenteren vertonen.

Jongvolwassenen die onder groepsdruk staan
Groepsdruk speelt een cruciale rol in het alcoholgebruik van jongeren en jongvolwassenen. In sociale situaties kan de druk om mee te drinken van vrienden of leeftijdsgenoten leiden tot overmatig alcoholgebruik. Dit kan vooral problematisch zijn in omgevingen zoals universiteiten, waar feestculturen en sociale evenementen vaak draaien om alcoholconsumptie.

Laag zelfbeeld
Een laag zelfbeeld kan bijdragen aan de ontwikkeling van alcoholmisbruik. Personen met een negatief zelfbeeld kunnen alcohol gebruiken als een manier om hun zelfvertrouwen tijdelijk te verhogen of om sociale angsten te verlichten. Dit kan leiden tot een cyclus van afhankelijkheid, waarbij alcoholgebruik wordt gezien als een oplossing voor emotionele problemen.

Psychische aandoeningen
Psychische aandoeningen zoals depressie, bipolaire stoornis, angststoornissen of schizofrenie zijn sterke risicofactoren voor alcoholmisbruik. Mensen die lijden aan deze aandoeningen kunnen alcohol gebruiken als een vorm van zelfmedicatie, wat leidt tot een verhoogd risico op afhankelijkheid. Het behandelen van deze psychische aandoeningen is cruciaal voor het voorkomen van alcoholmisbruik.

Relatieproblemen
Problemen in persoonlijke relaties kunnen ook bijdragen aan alcoholmisbruik. Stressvolle of conflictueuze relaties kunnen mensen ertoe aanzetten alcohol te gebruiken als een manier om met hun emoties om te gaan of om te ontsnappen aan de realiteit. Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel, waarbij alcoholmisbruik de relatieproblemen verergert.

Stressvolle levensstijl
Een stressvolle levensstijl kan ook een significante risicofactor zijn voor alcoholmisbruik. Mensen die regelmatig blootstaan aan hoge niveaus van stress, hetzij door werkdruk, financiële problemen of andere uitdagingen, kunnen alcohol gebruiken als een copingmechanisme. Dit kan leiden tot afhankelijkheid en andere problemen met alcoholgebruik.

In het algemeen kunnen deze risicofactoren interageren en de kans op alcoholmisbruik vergroten. Het is belangrijk om deze factoren te erkennen en aan te pakken bij het ontwikkelen van preventiestrategieën en behandelingsprogramma's.

Symptomen van een drankprobleem

Alcoholisme wordt gediagnosticeerd wanneer één of meer van de volgende symptomen al minstens een jaar aanwezig zijn:

• Oplopen van verwondingen door alcoholgebruik, zoals bij autorijden of het bedienen van machines
• Onbeschermde seks tijdens of na alcoholconsumptie
• Voortdurend drinken ondanks problemen in relaties met familie en vrienden
• Ontwenningsverschijnselen bij het verminderen of stoppen van alcoholconsumptie
• Toenemende behoefte aan alcohol om dezelfde effecten te bereiken
• Ontbreken van werk of school door alcoholgebruik of slechtere prestaties door drinken
• Onvermogen om te stoppen met drinken, ondanks het besef van gezondheidsrisico’s
• Ongepland meer drinken of langere tijd blijven drinken
• Sterke drang naar alcohol of cravings
• Stoppen met deelname aan vrijetijdsactiviteiten
• Veel tijd en moeite steken in het verkrijgen van alcohol of het herstellen van de effecten ervan
• Pogingen om te stoppen met drinken zonder succes

Diagnose en onderzoek

De diagnose alcoholmisbruik wordt gesteld door een arts die de patiënt grondig ondervraagt over verschillende aspecten van zijn leven. Dit omvat vragen over de medische en familiegeschiedenis, het huidige en eerdere alcoholgebruik, en de symptomen die de patiënt ervaart. Deze gestructureerde benadering helpt de arts om een volledig beeld te krijgen van de situatie en om de ernst van het alcoholmisbruik te bepalen.

Anamnese
Tijdens het consult zal de arts specifieke vragen stellen over de frequentie en de hoeveelheid alcohol die de patiënt consumeert. Ook wordt er ingegaan op eventuele sociale, juridische of werkgerelateerde problemen die het gevolg zijn van alcoholgebruik. Het is essentieel dat de patiënt openhartig en eerlijk is over zijn alcoholconsumptie en de impact daarvan op zijn leven. Daarnaast zal de arts vragen naar symptomen zoals ontwenningsverschijnselen, tolerantie en eventuele eerdere pogingen om te stoppen met drinken. Deze informatie is cruciaal voor het vaststellen van de diagnose.

Lichamelijk onderzoek
Naast de anamnese zal de arts een lichamelijk onderzoek uitvoeren om eventuele lichamelijke schade als gevolg van alcoholmisbruik te beoordelen. Dit kan het controleren van vitale functies, zoals bloeddruk en hartslag, omvatten. Ook zal er gelet worden op lichamelijke tekenen van alcoholmisbruik, zoals geelzucht, bloeding of blauwe plekken, en veranderingen in de huid.

Bloedonderzoek
Vaak is een volledig bloedonderzoek noodzakelijk om de diagnose van alcoholmisbruik te bevestigen. Dit onderzoek helpt bij het identificeren van eventuele lichamelijke schade die door alcoholgebruik is veroorzaakt, zoals lever- of nieraandoeningen. Bepaalde bloedwaarden kunnen ook aanwijzingen geven voor de mate van alcoholconsumptie, zoals verhoogde leverenzymen (bijvoorbeeld ASAT en ALAT) of een verhoogd gehalte aan gamma-glutamyltransferase (GGT).

Psychologische evaluatie
Een psychologische evaluatie kan ook deel uitmaken van het diagnostisch proces, vooral als er aanwijzingen zijn voor co-morbide psychische aandoeningen. Dit kan helpen om een holistisch beeld te krijgen van de patiënt en om een geschikt behandelplan op te stellen.

In samenvatting is het diagnosticeren van alcoholmisbruik een multidimensionaal proces dat zowel een grondige anamnese als lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek omvat. Deze elementen zijn essentieel om de diagnose te bevestigen en de beste behandelingsopties voor de patiënt te bepalen.

Behandeling van alcoholverslaving

Veel patiënten met alcoholverslaving moeten volledig stoppen met alcoholgebruik, wat bekendstaat als onthouding. Succesvolle behandeling vereist vaak sterke sociale en familiale steun. Sommige mensen kunnen hun alcoholconsumptie zelf verminderen, wat kan leiden tot verbeteringen in gezondheid, relaties en prestaties op werk of school. Onthouding is de enige manier om een drankprobleem effectief te behandelen. De behandeling moet gepersonaliseerd worden, aangezien wat voor de ene persoon werkt, niet altijd voor een ander werkt. Effectieve behandelmethoden kunnen onder andere bestaan uit:

• Gedragstherapie
• Steungroepen
• Medicatie

Stoppen met drinken op korte termijn
Een belangrijke eerste stap is het bewust worden van de hoeveelheid alcohol die wordt geconsumeerd. Dit helpt ook om de gezondheidsrisico’s te begrijpen. Een arts moet worden geraadpleegd om een veilig plan te maken voor het stoppen met drinken, vooral als er een risico op ontwenningsverschijnselen bestaat. Het stoppen met grote hoeveelheden alcohol moet onder medische begeleiding gebeuren om complicaties te voorkomen.

Ondersteuning op lange termijn
Ondersteuningsprogramma's
Diverse ondersteuningsprogramma’s helpen patiënten bij het stoppen met drinken. Deze programma's bieden meestal:

• Therapie om gedachten en gedrag te monitoren
• Lichamelijke gezondheidszorg
• Voorlichting over alcoholgebruik en de gevolgen ervan

Begeleiding
Patiënten kunnen terecht in gespecialiseerde ontwenningsklinieken. Medicatie kan helpen om het verlangen naar alcohol te verminderen en kan vaak effectief zijn in combinatie met langdurige begeleiding en steungroepen. Het is belangrijk om te begrijpen dat terugval niet ongebruikelijk is en dat professionele hulp essentieel is om terugvallen te voorkomen.

Behandeling van onderliggende problemen
Alcoholmisbruik kan soms een symptoom zijn van onderliggende psychische problemen zoals depressie of angststoornissen. Het is belangrijk om deze psychische stoornissen te behandelen naast de alcoholverslaving om een duurzame herstel te bevorderen.

Prognose bij overmatig alcoholgebruik

De prognose voor individuen die lijden aan overmatig alcoholgebruik varieert aanzienlijk en is afhankelijk van verschillende factoren. Een van de belangrijkste elementen is de bereidheid en het vermogen van de persoon om te stoppen of zijn alcoholconsumptie te verminderen. Vaak kan het enkele pogingen kosten voordat iemand succesvol kan stoppen met drinken, en dit kan een bron van frustratie zijn voor zowel de persoon zelf als voor hun naasten.

Behandelingseffectiviteit
De effectiviteit van de behandeling is sterk gerelateerd aan de mate van steun die de persoon ontvangt. Dit omvat niet alleen medische behandeling, maar ook professionele begeleiding, zoals (psycho)therapie. Het is aangetoond dat deelnemers aan gestructureerde behandelingsprogramma's een hogere kans op succesvol herstel hebben. Daarnaast kunnen steungroepen, zoals Anonieme Alcoholisten (AA), een waardevolle rol spelen bij het bieden van emotionele steun en praktische strategieën voor het omgaan met de uitdagingen van herstel.

Duur van herstel
Het herstelproces is vaak langdurig en vereist voortdurende inspanning en toewijding. Het is niet ongebruikelijk dat individuen gedurende hun leven te maken krijgen met terugval. Het ontwikkelen van copingmechanismen en het identificeren van triggers die tot alcoholgebruik leiden, zijn essentieel voor het voorkomen van terugval. Regelmatige opvolging en check-ins met zorgverleners kunnen ook bijdragen aan een succesvol herstel.

Levensverwachting
Overmatig alcoholgebruik kan aanzienlijke gezondheidsrisico's met zich meebrengen, waaronder leverziekten, hart- en vaatziekten en verschillende soorten kanker. Het verminderen of stoppen met alcoholgebruik kan de levensverwachting van een persoon verbeteren en het risico op deze ernstige gezondheidsproblemen verlagen. Onderzoek toont aan dat mensen die hun alcoholconsumptie verminderen of volledig stoppen, vaak significante verbeteringen in hun algehele gezondheid en welzijn ervaren.

In conclusie, de prognose bij overmatig alcoholgebruik is afhankelijk van de bereidheid om te veranderen, de beschikbaarheid van effectieve behandelingsopties, en de steun van een sociaal netwerk. Een proactieve aanpak en voortdurende inspanningen kunnen leiden tot significante verbeteringen in de levenskwaliteit en gezondheid van de betrokken individuen.

Lichamelijke en mentale complicaties van overmatig alcoholgebruik

Mentale gevolgen
Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot ernstige mentale gezondheidsproblemen, waaronder:

• Alcoholische hallucinaties
• Psychose
• Delirium
• Geheugenverlies en dementie
• Verhoogde labiele stemming, depressie en angst
• Woede en suïcidaal gedrag
• Sociale en seksuele ontremming of juist extreme terughoudendheid

Lichamelijke gevolgen
Alcoholmisbruik verhoogt het risico op diverse gezondheidsproblemen, waaronder:

• Alcoholische neuropathie (schade aan perifere zenuwen)
• Tremoren (beven van de handen)
• Bloedingen in het spijsverteringskanaal
• Letsel aan botten
• Complicaties bij diabetes
• Pancreatitis (alvleesklierontsteking)
• Hypertensie (hoge bloeddruk)
• Leverziekten, waaronder levercirrose
• Neusbloedingen
• Overdosis (per ongeluk of opzettelijk)
• Rode neus
• Stinkende ontlasting
• Verzwakt immuunsysteem
• Vieze okselgeur
• Erectiestoornissen
• Huidproblemen
• Gastritis (maagslijmvliesontsteking)
• Hart- en vaatziekten
• Hersencelschade
• Foetaal alcoholsyndroom (aangeboren afwijkingen door alcoholgebruik tijdens de zwangerschap)
• Gasgangreen (bacteriële infectie met gasophoping onder de huid)
• Wernicke-Korsakov-syndroom (schade aan de hersenen met afwijkingen in beweging, ogen en cognitie)
• Hypofosfatemie (laag fosfaatgehalte in het bloed)
• Kanker, zoals slokdarmkanker, leverkanker, colonkanker, borstkanker en andere kankersoorten
• Kokhalzen
• Koud zweten
• Maagzweren
• Ochtendhoofdpijn
• Oogproblemen, zoals nystagmus (snelle oogbewegingen) en andere oogproblemen
• Oogproblemen bij baby’s door het foetaal alcoholsyndroom
• Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s)
• Slapeloosheid
• Slecht voedingspatroon
• Terugtrekkingsaanvallen tijdens onthouding
• Veranderingen in de menstruatiecyclus
• Vitaminetekorten, zoals vitamine A-tekort, vitamine B-tekort en vitamine K-tekort
• Zenuwschade

Preventie van alcoholmisbruik

Preventie van alcoholmisbruik is essentieel om de schadelijke gevolgen van overmatig drinken te verminderen en de algehele volksgezondheid te bevorderen. Het omvat verschillende strategieën die gericht zijn op het verminderen van de risico's van alcoholgebruik, vooral onder kwetsbare bevolkingsgroepen.

Educatie en bewustwording
Een van de belangrijkste preventiestrategieën is het verhogen van de bewustwording en educatie over de effecten van alcoholgebruik. Dit kan worden bereikt door voorlichtingscampagnes die zich richten op jongeren en volwassenen, en informatie verstrekken over de risico's van overmatig drinken. Scholen kunnen ook programma's implementeren die studenten leren over verantwoorde alcoholconsumptie en de gevolgen van alcoholmisbruik.

Beleid en regelgeving
Overheden spelen een cruciale rol bij het voorkomen van alcoholmisbruik door middel van beleid en regelgeving. Dit omvat maatregelen zoals het verhogen van belastingen op alcohol, het beperken van de beschikbaarheid van alcohol, en het verhogen van de minimumleeftijd voor alcoholverkoop. Het beperken van reclames voor alcohol kan ook bijdragen aan een vermindering van de consumptie, vooral onder jongeren.

Ondersteunende omgevingen
Het creëren van ondersteunende omgevingen is ook belangrijk voor de preventie van alcoholmisbruik. Gemeenschappen kunnen programma's en initiatieven ontwikkelen die gezonde alternatieven voor alcoholgebruik bevorderen, zoals sportevenementen, culturele activiteiten en sociale bijeenkomsten zonder alcohol. Het aanbieden van steun en middelen voor mensen die worstelen met alcoholproblemen, zoals (psycho)therapie, kan ook helpen om het risico op alcoholmisbruik te verminderen.

Familie en sociale ondersteuning
Familie en vrienden spelen een belangrijke rol in de preventie van alcoholmisbruik. Het bevorderen van open communicatie over alcoholgebruik binnen het gezin en het creëren van een ondersteunend netwerk kan jongeren helpen om weerbaar te zijn tegen groepsdruk en alcoholgebruik. Het betrekken van ouders bij opvoedingsprogramma's kan ook bijdragen aan het verminderen van alcoholgebruik onder adolescenten.

In conclusie, preventie van alcoholmisbruik vereist een gecombineerde aanpak die educatie, beleidsmaatregelen, sociale ondersteuning en gezinsbetrokkenheid omvat. Door deze strategieën te implementeren, kunnen we de incidentie van alcoholmisbruik verminderen en de gezondheid en het welzijn van de samenleving verbeteren.

Lees verder

• Alcohol en ouderen: Geestelijke en lichamelijke effecten
• Alcoholische leverziekte: Vetlever, hepatitis en cirrose
• Alcoholische neuropathie: Symptomen aan o.a. armen en benen
• Levercirrose (cirrose) door hepatitis of alcoholmisbruik
• Foetaal alcoholsyndroom: Afwijkingen bij baby’s door alcohol