Levercirrose (cirrose) door hepatitis of alcoholmisbruik

Bij levercirrose ontstaat littekenweefsel in de lever dat het gezonde weefsel vervangt. Hierdoor is de bloedstroom door de lever gedeeltelijk geblokkeerd. Cirrose is de laatste fase van chronisch leverfalen waarbij reeds gedurende lange tijd schade aan de lever is opgetreden. Deze schade is permanent. Hepatitis (leverontsteking) en alcoholmisbruik zijn de grootste oorzaken van deze ziekte, al leiden tal van andere factoren ook tot cirrose. Heel wat diagnostische onderzoeken tonen de schade aan de weefsel aan. De progressie van de aandoening valt te vertragen, al resulteert de slechte leverfunctie mogelijk in de dood.

• Epidemiologie levercirrose
• Oorzaken: Cirrose door alcoholmisbruik, hepatitis B of C
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling cirrose van de lever
• Complicaties agressieve kanker
• Prognose cirrose
• Preventie levercirrose

Epidemiologie levercirrose

De exacte wereldwijde prevalentie van cirrose is niet bekend. Enkel informatie over de Verenigde Staten is gevonden in de geraadpleegde bronnen. Hier lijdt naar schatting 0,15% op 400.000 patiënten aan de leveraandoening. Volgens een Amerikaans onderzoek dat in 2008 verscheen in The Lancelet, zijn de cijfers in Europa vergelijkbaar. De prevalentie is hoger in de meeste Aziatische en Afrikaanse landen waar chronische virale hepatitis B of C frequent optreden. Het beginstadium van cirrose is vaak langere tijd onopgemerkt, waardoor mogelijk tot 1% van de bevolking lijdt aan cirrose.

Oorzaken: Cirrose door alcoholmisbruik, hepatitis B of C

De meest voorkomende oorzaken van cirrose zijn gedurende vele jaren teveel alcohol drinken (alcoholmisbruik) en een besmetting met het hepatitis B- of C-virus. Bovendien veroorzaken sommige medicijnen zoals methotrexaat littekenvorming in de lever. Bij een niet-alcoholische leververvettingsziekte en niet-alcoholische steatohepatitis, wat vaak nauw gerelateerd is aan overgewicht en minder fysieke inspanning, ontstaat soms ook levercirrose.

Enkele auto-immuunaandoeningen, galwegaandoeningen (galgangatresie en primaire scleroserende cholangitis) en metabolismeaandoeningen (galactosemie of glycogeenstapelingsziekte) resulteren mogelijk ook in levercirrose, de laatste fase van leverfalen. Mucoviscidose, de ziekte van Wilson (koperstapeling in lever en hersenen), het Alagille-syndroom (genetische spijsverteringsaandoening), primaire levercirrose (vernietiging van de galwegen) en een infectie zoals schistosomiasis zijn andere mogelijke oorzaken van levercirrose. Een ander minder vaak voorkomende oorzaak van levercirrose is hemochromatose, een erfelijke leveraandoening waarbij ijzer zich opstapelt in het lichaam.

Symptomen

Levercirrose kent in de vroege fase weinig symptomen. Algemene symptomen omvatten een verlies van eetlust en gewichtsverlies, vermoeidheid, misselijkheid, buikpijn en een jeukende huid waarop kleine rode spinachtige bloedvaten te zien zijn (spider naevus). In een latere fase omvatten de symptomen onder andere geelzucht (icterus) van de huid, slijmvliezen of ogen, roodheid op de handpalmen, bloed braken (hemoptoe), een donkere, tteerachtige ontlasting (meleana), blauwe plekken en abnormale bloedingen, meestal door gezwollen aderen in het spijsverteringskanaal en een ophoping van vocht in de benen (oedeem), vochtophoping in de buik (ascites) en leverpijn. Daarnaast zijn kortademigheid, koorts en rillingen en periodes van verwardheid en slaperigheid ook andere kenmerkende symptomen van levercirrose. Bij mannen treedt tot slot impotentie op. Tevens krimpen de testikels en zwelt de borst (borstontwikkeling bij de man) wat in medische termen gekend is als "gynaecomastie". Urineafwijkingen komen eveneens tot stand zoals oranje urine.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De patiënt heeft vrij typische symptomen bij het lichamelijk onderzoek namelijk rode handpalmen, gele ogen of een geel gekleurde huid (geelzucht), kleine testikels (testiculaire atrofie), een opgezette buik als gevolg van te veel vocht, overtollig borstweefsel, rode spinachtige bloedvaten op de huid en verbrede aderen in de buikwand. Ook voelt de arts zowel de milt als lever vergroot zijn (leververgroting = hepatomegalie, miltvergroting = splenomegalie).

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een volledig bloedonderzoek, een nierfunctieonderzoek en een leverfunctieonderzoek uit. Daarnaast bestelt hij beeldvormend onderzoek zoals een CT-scan van de buik of MRI-scan van de buik (abdominale MRI-scan). Een buikechografie (abdominale echografie) is ook vereist. Via een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) controleert de arts de abnormale aderen in de slokdarm of de maag. Tot slot is een leverbiopsie nodig om de diagnose te bevestigen.

Differentiële diagnose

Volgende aandoeningen vertonen symptomen die lijken op de symptomen van levercirrose. Daarom zijn ze de differentiële diagnose voor cirrose:

• constrictieve pericarditis (ontsteking van vlies rond het hart (hartzakje))
• een vitamine A vergiftiging, arseen (arsenicum), en vinylchloride toxiciteit
• het Budd-Chiari Syndroom
• idiopathische portale hepatoportale sclerose)
• milt veneuze trombose
• nodulaire regeneratieve hyperplasie
• portale veneuze trombose
• sarcoïdose
• schistosomiasis
• vena cava inferior obstructie

Behandeling cirrose van de lever

Zelfzorg

De patiënt stopt het met drinken van alcohol. Gewicht verliezen is soms nodig bij overgewicht. Bovendien is een gevarieerde zoutarme voeding aanbevolen.

Professionele medische zorg

Voor levercirrose is geen effectief bewezen behandeling beschikbaar. Het is echter mogelijk om de symptomen en complicaties van levercirrose te beheren en de progressie te vertragen. Daarnaast behandelt de arts de onderliggende aandoening. Antibiotica bestrijden bijvoorbeeld een van virale hepatitis B-infectie of een andere infectie waardoor levercirrose niet verergert. Diuretica (vochtafdrijvende geneesmiddelen: plaspillen) verwijderen het overtollig vocht uit het lichaam. Een abdominale paracentese is een chirurgische ingreep waarbij de arts overtollig vocht uit de buikholte verwijdert. Een transjugulaire intrahepatische portosystemische shunt (TIPS) herstelt voorts de bloedstroom in de lever. Verder voorkomt vitamine K de overtollige bloedingen. In de meer gevorderde stadia is een levertransplantatie de enige behandelingsoptie. Tot slot is een vaccin tegen influenza (griep), virale hepatitis A en virale hepatitis B, en pneumokokkenpneumonie (longontsteking door bacterie) aangewezen.

Complicaties agressieve kanker

Complicaties zijn mogelijk op fysiek en mentaal vlak. Bloedingsaandoeningen, een verhoogde druk in de bloedvaten van de lever (portale hypertensie), leverkanker (meestal hepatocellulair carcinoom), nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie), hepatorenaal syndroom, vergrote aders in de slokdarm of maag of darmen die gemakkelijk bloeden (slokdarmspataderen), vochtophoping in de buik (ascites), ondervoeding, botfracturen en een bacteriële peritonitis (ontsteking van buikvlies door infectie in de buikholte) zijn fysieke complicaties. Ook op mentaal vlak ontstaan bij sommige patiënten complicaties zoals geestelijke verwardheid, een bemoeilijkte spraak, veranderingen in het bewustzijnsniveau of coma (hepatische encefalopathie).

Prognose cirrose

Cirrose is veroorzaakt door littekenvorming in de lever. In de meeste gevallen is een genezing niet mogelijk of is het niet mogelijk om de leverfunctie te herstellen. Levercirrose leidt af en toe tot ernstige complicaties. Naar schatting 11,5 op 100.000 inwoners komt jaarlijks te overlijden aan levercirrose. Deze getallen zijn afkomstig uit de Verenigde Staten maar zijn vergelijkbaar voor Europa.

Preventie levercirrose

Mannen en vrouwen drinken niet meer dan 14 eenheden per week. Hepatitis B en C zijn infecties die een patiënt oploopt via onbeschermde seks of het delen van naalden om drugs te injecteren. Het gebruik van een condoom tijdens het vrijen en geen injecteren vermindert het risico op hepatitis B en C. Een vaccin tegen hepatitis B is beschikbaar, maar dit geldt niet voor hepatitis C.

Lees verder

• Leveraandoeningen: Leverproblemen en afwijkingen en ziekten aan de lever (special)
• Alcoholische leverziekte: Vetlever, hepatitis en cirrose
• Levergezondheid: Tips voor goede leverfunctie
• Alcoholmisbruik: Overmatig en herhaald alcoholgebruik
• Hepatische encefalopathie: Hersenaandoening door leverziekte
• Complicaties van levercirrose (littekenweefsel in lever)