Gezwollen balzak: oorzaken zwelling van balzak of scrotum

Een zwelling van de balzak, gezwollen balzak of vergrote scrotum kan verschillende oorzaken hebben. Een gezwollen balzak kan zich meer rechts of juist meer links voordoen. Een zwelling van de balzak of scrotum kan onder meer optreden bij teelbalkanker, een teelbalontsteking of bijbalontsteking, draaiing van de zaadbal (torsio testis) of een bloedzak (hematokèle), of een zakaderbreuk (varicokèle). Een zwelling van de balzak kan ook optreden door goedaardige gezwellen zoals de hydrokèle en de spermatokèle. De behandeling van een gezwollen balzak is afhankelijk van de oorzaak.

• Oorzaken van zwelling van de balzak
• Symptomen van een gezwollen balzak
• Waterbreuk (hydrokèle): pijnloze zwelling in het scrotum
• Ophoping van vocht in het scrotum
• Waterbreuk bij baby's
• Bloedzak (hematokèle)
• Spermatokèle of zaadcyste: zwelling met soms pijn
• Teelbalkanker: harde pijnloze knobbel met zwelling
• Bijbalontsteking: pijn, gevoeligheid en zwelling in de balzak
• Teelbalontsteking: zwelling van het scrotum
• Draaiing van de teelbal (torsio testis): scherpe pijn en zwelling
• Zakaderbreuk (varicokèle): soms zwelling van de balzak
• Alarmsymptomen van een vergrote balzak
• Behandelingsopties voor zwelling van de balzak
• Medische behandeling
• Zelfzorg

Oorzaken van zwelling van de balzak

Zwelling van de balzak of gezwollen balzak kan snel ontstaan of langzaamaan optreden. Een van de hoofdoorzaken van pijnlijke scrotale zwelling is een draaiing van de teelbal. Deze zeer pijnlijke toestand kan binnen een paar uur weefselsterfte van het scrotum veroorzaken. Bepaalde aandoeningen kunnen er ook voor zorgen dat het scrotum opzwelt, zoals:

• trauma
• taalbalkanker
• abnormaal vergrote aders in het scrotum
• acute ontsteking van de teelballen, genaamd orchitis
• zwelling door toegenomen vocht, hydrocèle genoemd
• liesbreuk
• ontsteking of infectie bij de bijbal, epididymitis genoemd
• congestief hartfalen
• ontsteking of infectie van de scrotale huid

Andere symptomen die verband houden met deze aandoeningen kunnen reeds aanwezig zijn vóórdat zwelling van het scrotum optreedt.

Symptomen van een gezwollen balzak

Naast een zichtbare vergrote teelbal, kun je last krijgen van andere symptomen. De symptomen die je ervaart, zijn afhankelijk van de oorzaak van de zwelling. Veel voorkomende symptomen die kunnen optreden naast zwelling van de balzak zijn onder meer:

• een knobbel in de zaadbal
• pijn in de testikels of scrotum
• gevoelige balzak bij aanraking
• warmte en roodheid
• (lichte) jeuk

Neem contact op met je huisarts als je een van deze symptomen opmerkt.

Waterbreuk (hydrokèle): pijnloze zwelling in het scrotum

Een gezwollen balzak kan worden veroorzaakt door een hydrokèle.

Ophoping van vocht in het scrotum

Een waterbreuk duidt op een zwelling van de balzak aan één of beide kanten door een ophoping van vocht in het scrotum. Het is een veelvoorkomende klacht, dat vooral voorkomt bij jonge kinderen en oudere mannen. De teelballen zitten in een zakje met een beetje vocht, maar als gevolg van een ongeluk, een gezwel of een ontsteking (teelbal- of bijbalontsteking, zie onder) kan de hoeveelheid vocht in het zakje toenemen. Het kan ook voorkomen als reactie op kanker van de testikel. Een andere mogelijk oorzaak, die vaak bij oudere mannen gezien wordt, is de buitenmatige productie van vocht in het scrotum, onvoldoende opname van het vocht of een niet goed functionerende afvoer van de scrotuminhoud. In al deze gevallen ontstaat dan een hydrokèle. Vaak gaat het om een pijnloze zwelling in het scrotum. Soms loopt de zwelling op tot zo’n 15 cm in doorsnee, waardoor er wel klachten kunnen ontstaan. Als er veel spanning op de huid staat, kan dit pijn of ongemak veroorzaken. Het is niet altijd duidelijk waarom er zo veel vocht in de balzak zit.

Waterbreuk bij baby's

Bij baby's kan de balzak opgezwollen raken doordat het lieskanaal niet goed is afgesloten. Dit kan erin resulteren dat er lichaamsvocht in dit kanaal terechtkomt, wat dan weer in de balzak kan komen wat zwelling tot gevolg heeft. Bij kinderen gaat een hydrokèle vaak zonder behandeling weer over. Wanneer de zwelling evenwel blijft bestaan, dan spreekt men over een liesbreuk die verholpen kan worden met een operatie.

Bloedzak (hematokèle)

Als er een bloeding optreedt in de hydrokèle, spontaan of door een ongeval, kan de hydrokèle transformeren in een bloedzak (hematocèle).

Spermatokèle of zaadcyste: zwelling met soms pijn

Een spermatokèle of zaadcyste is een holte gevuld met zaadhoudend vocht die ontstaan vanuit de bijbal. In de teelbal wordt zaadvocht gevormd. Dat wordt naar de bijbal getransporteerd, waar verdere rijping plaatsvindt. Vervolgens gaat het gerijpte zaadvocht via de zaadleider richting prostaat. Het zaadvocht wordt opgeslagen in verzamelbuisjes, waar soms een verwijding in ontstaat, bijvoorbeeld als gevolg van een ontsteking of na een ongeval. Vaak gaat het om een kleine verwijding, waar je geen hinder van ondervindt. Soms wordt deze echter groter en dan ontstaat er een zogeheten spermatokèle, wat zowel esthetische als mechanische klachten kan geven. Hierbij kan pijn ontstaan, die uitstraalt naar de lies. Het ontstaat langzaam, doch de zwelling zal niet spontaan weggaan en moet behandeld worden.

Teelbalkanker: harde pijnloze knobbel met zwelling

Teelbalkanker is de meest voorkomende kankersoort bij jonge mannen. Teelbalkanker is vaak te herkennen aan een harde pijnloze knobbel ter grootte van een erwt in de aangedane teelbal. Ook treedt er vrij vaak een pijnloze zwelling dan wel vergroting van de teelbal op. Soms kun je last hebben van een doffe pijn of een onbestemd gevoel in de onderbuik, achter of in het scrotum en heel soms ervaar je een scherpe pijn in de aangedane zaadbal.

Bijbalontsteking: pijn, gevoeligheid en zwelling in de balzak

De bijbal ligt direct tegen de teelbal aan in de balzak. De bijbal is een langwerpig orgaantje die slechts enkele centimeters lang is. Het bestaat uit de afvoergangen die vanuit de teelbal komen. Het kronkelige buisje bewaart en vervoert de rijpe spermacellen tot de eerstvolgende ejaculatie. Een ontsteking van de bijbal, bijbalontsteking genoemd, geeft vaak pijn, gevoeligheid en zwelling in de balzak. Deze klachten worden geleidelijk aan erger.

Teelbalontsteking: zwelling van het scrotum

Een teelbalontsteking, ook wel zaadbalontsteking of orchitis genoemd, is een ontsteking van de teelbal. Vooral jongemannen tussen de 14 en 35 jaar worden erdoor getroffen. Niet zelden is een seksueel overdraagbare aandoening (soa) de boosdoener, vaak chlamydia. Bij mannen boven de 35 jaar is er meestal sprake van een infectie die niet geassocieerd wordt met een geslachtsziekte. Zwelling van het scrotum is één van de symptomen van een teelbalontsteking.

Draaiing van de teelbal (torsio testis): scherpe pijn en zwelling

Bij een teelbaltorsie is er sprake van draaiing van de teelbal. Hierdoor worden de bloedvaatjes in de zaadstreng afgekneld. Het is zeer belangrijk om direct medische hulp in te schakelen als je een torsie vermoedt, teneinde letsel aan de teelbal te voorkomen. Dit euvel komt vooral voor bij jongens tussen de twaalf en de achttien jaar, maar kan zich ook voordoen op andere leeftijden. Een teelbaltorsie geeft een plotselinge scherpe pijn in het scrotum, een misselijk gevoel en vaak moet je ook braken, en zwelling van het scrotum.

Zakaderbreuk (varicokèle): soms zwelling van de balzak

Een varicocèle of zakaderbreuk is een verzameling van verwijde bloedvaten in de balzak; het gaat om een spatader van de bloedvaten van de bal. De aandoening is goedaardige en ontstaat pas in de puberteit. Een zakaderbreuk komt bij ongeveer 15% van de jongvolwassenen voor. Vaak is een varicocèle symptoomloos en behandeling is in de meeste gevallen niet nodig. Soms is de varicocèle zichtbaar door zwelling en welving van de scrotale huid.

Alarmsymptomen van een vergrote balzak

Schakel bij één of meer van volgende symptomen direct een arts in:

• een onverklaarbare of plotselinge zwelling van de balzak
• een pijnlijke en gezwollen scrotum
• nieuwe symptomen die verschijnen naast de zwelling van de balzak
• pijn als gevolg van een verwonding die langer dan één uur aanhoudt
• slechts één zaadbal aanwezig
• klachten die niet verbeteren of juist verergeren

Behandelingsopties voor zwelling van de balzak

Medische behandeling

Behandeling van zwelling van de balzak is afhankelijk van de oorzaak. Als een infectie de zwelling veroorzaakt, zal de huisarts antibiotica voorschrijven om de infectie te bestrijden. Behandeling van een onderliggende medische aandoening die zwelling van de balzak veroorzaakt, is belangrijk voor het herstel. De arts kan medicijnen voorschrijven ter verlichting van de pijn. Een operatie kan nodig zijn om de aandoening te corrigeren als de onderliggende oorzaak een varicocèleof, hydrokèle of liesbreuk is. Teelbalkanker kent verschillende behandelingsmogelijkheden, die afhankelijk zijn van de ernst van de kanker. Of de kanker zich heeft verspreid en hoe lang deze onopgemerkt is gebleven, bepaalt de behandeling, die normaal gesproken uit het volgende bestaat:

• chemotherapie
• bestraling
• operatie waarbij de tumor verwijderd wordt

Zelfzorg

Naast medische behandeling, kunnen bepaalde zelfzorgmaatregelen helpen.

• gebruik van koude op het scrotum om zwelling te verlichten, normaliter binnen de eerste 24 uur na het opmerken van de zwelling
• een vrij verkrijgbare pijnstiller nemen, zoals paracetamol
• hoog leggen van het scrotum
• een zitbad gebruiken om zwelling te verminderen
• vermijd zware activiteiten

Lees verder

• Teelbalkanker: symptomen zaadbalkanker, tumoren teelballen
• Teelbalontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling
• Teelbaltorsie: symptomen en oorzaken van gedraaide teelbal
• Pijn aan teelbal: oorzaken pijn aan zaadbal (lies/onderrug)
• Symptomen aandoeningen/pijn/klachten teelbal/zaadbal/scrotum