Teelbaltorsie: symptomen en oorzaken van gedraaide teelbal

Teelbaltorsie symptomen zijn plotselinge, ernstige pijn in het scrotum of balzak. Andere symptomen van een teelbaltorsie zijn zwelling van het scrotum, buikpijn, misselijkheid en overgeven, een testikel die hoger is gepositioneerd dan normaal of in een ongebruikelijke positie zit, pijn bij het plassen en koorts. Bij teelbaltorsie, ook wel torsio testis genoemd, zit de teelbal (zaadbal/testis) in het scrotum (balzak) gedraaid. Een gedraaide teelbal zorgt voor hevige pijn. Bij een torsie is de streng waar de teelballen aan vastzitten gedraaid. Hierdoor wordt de bloedtoevoer afgesneden. Als dat langer duurt, bestaat de kans dat de teelbal onherstelbaar beschadigd raakt. Een teelbaltorsie treedt vaak op tussen het 12e en 18e levensjaar. Directe medische hulp is vereist bij het vermoeden van een teelbaltorsie, omdat vertraging in behandeling kan leiden tot blijvende schade aan de teelbal. Het is nodig om de teelbal terug te draaien en de bloedtoevoer te herstellen.

• Teelbaltorsie: als elke seconde telt
• FAQ teelbaltorsie: alles wat je (niet) wilde weten over een gedraaide bal
• Teelballen
• Functie
• Linker teelbal hangt vaak iets lager
• Wat is teelbaltorsie of gedraaide teelbal?
• Synoniemen
• Teelbaltorsie oorzaken
• Vrij draaiende testikel
• Erfelijkheid en leefwijze
• Risicofactoren van een gedraaide teelbal
• Leeftijd
• Eerdere teelbaltorsie
• Familiegeschiedenis
• Vóórkomen in Nederland
• Teelbaltorsie symptomen en verschijnselen
• Teelbaltorsie complicaties
• Schade aan of afsterven van de teelbal
• Onvruchtbaarheid
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek en anamnese
• Aanvullend onderzoek
• Teelbaltorsie behandeling
• Prognose
• Preventie gedraaide teelbal

Teelbaltorsie: als elke seconde telt

Lars (17) had die dag gewoon gymles zoals altijd. Even een sprintje trekken, een sprong maken – niets bijzonders. Maar nog geen uur later kromp hij ineen van de pijn. Een scherpe, allesoverheersende steek in zijn onderbuik en balzak, alsof iemand een mes in zijn lies had gezet en eraan draaide. Eerst dacht hij aan een spierverrekking, maar toen de pijn in golven bleef komen en hij misselijk werd, begon de paniek toe te slaan. De schoolverpleegkundige belde direct zijn ouders, en binnen een halfuur zat hij met klamme handen op de spoedeisende hulp.

Daar werd al snel duidelijk: teelbaltorsie. Zijn zaadbal had zich als een draaiende schroef om zijn eigen zaadstreng gewikkeld, waardoor de bloedtoevoer werd afgesneden. De artsen keken zorgelijk – de klok tikte. Binnen zes uur kon de schade nog beperkt blijven, maar daarna werd het risico op onherstelbare weefselschade steeds groter. Een spoedoperatie volgde. Lars had geluk; zijn teelbal kon gered worden. Maar niet iedereen is er op tijd bij.

FAQ teelbaltorsie: alles wat je (niet) wilde weten over een gedraaide bal

Een helse pijnscheut in je kruis, misselijkheid, zweet op je voorhoofd en het gevoel dat er iets helemaal mis is. Dat is hoe veel jongens en mannen een teelbaltorsie beschrijven. En laten we eerlijk zijn: balpijn is altijd serieus, maar dit is een klasse apart. Niet zomaar een vervelende stomp of een verkeerde beweging tijdens het sporten – nee, een teelbal die zichzelf ophangt als een verdraaide telefoonlijn. En dat is niet iets wat je ‘even uitzit’. Hier telt elke seconde.

Toch weten veel jongens niet wat een teelbaltorsie is, of hoe ze het herkennen. En dat is gevaarlijk, want zonder snelle behandeling kan een zaadbal afsterven, met alle gevolgen van dien. Het wordt vaak verward met een onschuldige liesblessure, een ontsteking of een gewone ‘blauwe bal’ na een potje stevig zoenen zonder climax. Maar vergis je niet: deze pijn is niet normaal. Wachten en hopen dat het overgaat? Geen optie.

Omdat er zoveel vragen zijn over dit onderwerp – en omdat je waarschijnlijk niet bij elke lichte pijnscheut in paniek naar Google wilt grijpen – hebben we een uitgebreide FAQ samengesteld. Alles wat je moet weten, zonder medische mumbo jumbo, maar gewoon duidelijk en to the point. En ja, met een vleugje humor, want laten we eerlijk zijn: praten over je ballen voelt nu eenmaal ongemakkelijk. Maar dat is nog altijd beter dan ermee in het ziekenhuis belanden.

Dus, heb je ooit gedacht: Kan een bal echt ‘dood’ gaan? Of wat als het nou wél gewoon spierpijn is? Scroll dan vooral verder. Want één ding is zeker: je wilt dit herkennen voordat het te laat is. 🚑💨

Teelballen

Functie

De twee ovale mannelijke voortplantingsklieren - teelballen, zaadbalen of testis genaamd - ontstaan in de buikholte van de foetus en dalen daarna geleidelijk in het scrotum - de balzak - in, met één teelbal aan elke zijde. De teelballen produceren spermacellen (spermatozoa) en de eicel, de vrouwelijke voortplantingscel, kunnen bevruchten na ejaculatie in de vagina. Ook produceren de teelballen het grootste deel van de mannelijke geslachtshormonen (androgenen), hoofdzakelijk testosteron.

Linker teelbal hangt vaak iets lager

De teelballen zijn ongeveer vier tot vijf centimeter groot en hangen in het scrotum aan de zaadstrengen, waarbij de linker testis vaak iets lager hangt dan de rechter. Bij linkshandige mensen is dit soms net andersom.

Wat is teelbaltorsie of gedraaide teelbal?

Bij teelbaltorsie, in medisch jargon 'torsio testis' genoemd, is de zaadstreng om de teelbal gedraaid; torsio betekent 'draaiing'. Hierdoor wordt de bloedtoevoer naar de teelbal afgeknepen, met als gevolg dat de teelbal kan afsterven door een gebrek aan zuurstof en voedingsstoffen. Teelbaltorsie is daarom wat ze noemen een urologische noodgeval en moet worden onderscheiden van andere klachten van pijn aan de teelballen of testis, omdat een vertraging in diagnostiek en behandeling kan leiden tot verlies van de teelbal.

Synoniemen

Een teelbaltorsie staat ook bekend onder de volgende benamingen:

• teelbalverdraaiing
• testikeltorsie
• testikelverdraaiing
• torsio testis

Teelbaltorsie oorzaken

Vrij draaiende testikel

Alhoewel een teelbaltorsie op elke leeftijd kan voorkomen, komt het vooral voor bij jongens tussen de 12 en 18 jaar en er treedt een kleinere piek op tijdens het eerste jaar van het leven. Teelbaltorsie is de meest voorkomende oorzaak van het verlies van de teelbal in deze populatie (kinderen en adolescenten). Bij sommige patiënten kan de testikel vrij draaien op de zaadstreng hetgeen de kans op torsie vergroot. Deze aangeboren afwijking zou bij circa 12% van de mannen aanwezig zijn en is in veel gevallen beiderzijds. Een persoon die is getroffen door een teelbaltorsie, loopt om die reden een verhoogd risico op een torsie in de andere teelbal. Bij volwassenen treedt een teelbaltorsie veel minder snel op, omdat er tijdens de groei verbindingen ontstaan tussen de teelballen en zijn omhulsel. De testis raken hierdoor stevig aan het scrotum verankerd.

Erfelijkheid en leefwijze

Erfelijkheid en leefwijze spelen voor zover bekend (anno 2025) geen rol van betekenis.

Risicofactoren van een gedraaide teelbal

De volgende risicofactoren worden er beschreven in de literatuur:

Leeftijd

Een teelbaltorsie komt het meeste voor bij jongens tussen de 12 en 18 jaar.

Eerdere teelbaltorsie

Als je pijn hebt gehad aan de teelballen door een torsie die wegging zonder behandeling (terugkerende torsie-detorsie), heb je meer kans dat het zich weer zal voordoen. Hoe frequenter de aanvallen van pijn, hoe hoger het risico van schade aan de testikels.

Familiegeschiedenis

In sommige families komt een teelbaltorsie vaker voor.

Vóórkomen in Nederland

In de Verenigde Staten - een vergelijkbaar land met Nederland - is de incidentie van torsie bij mannen jonger dan 25 jaar ongeveer 1 op 4000.¹ Deze aandoening doe zich in het merendeel van de gevallen voor in de linker testikel.

Teelbaltorsie symptomen en verschijnselen

Symptomen van een teelbaltorsie zijn:

• pijn in de aangedane teelbal;
• pijn in de liezen en de onderbuik;
• het scrotum is aan de aangedane kant rood, opgezwollen en gevoelig bij aanraking²;
• een testikel die hoger is gepositioneerd dan normaal of in een ongebruikelijke positie zit;
• pijn bij het plassen;
• misselijkheid en braken;
• soms koorts.

De pijn begint vaak vrij plotseling en neemt geleidelijk aan in ernst en hevigheid toe. De pijn is in veel gevallen voelbaar bij het ontwaken als de aandoening zich ontwikkelt heeft tijdens de slaap. Naast acute unilaterale pijn, dat wil zeggen dat de torsie aan één kant optreedt, kan er ook sprake zijn van een torsie aan beide zijden (bilateraal), maar dat is vrij zeldzaam.

Teelbaltorsie complicaties

Een teelbaltorsie kan de volgende complicaties veroorzaken:

Schade aan of afsterven van de teelbal

Wanneer een teelbaltorsie gedurende enkele uren onbehandeld blijft, kan de bloedstroom geblokkeerd raken en permanente schade aan de teelbal veroorzaken (zie schema). Als de zaadbal te veel beschadigd is, moet deze operatief worden verwijderd.

Onvruchtbaarheid

In sommige gevallen kan beschadiging of verlies van een teelbal van invloed zijn op het vermogen om kinderen te verwekken.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek en anamnese

De arts zal een lichamelijk onderzoek verrichten van scrotum, testikels, buik en lies, en een anamnese afnemen. Hij zal vragen stellen om te controleren of je klachten en symptomen worden veroorzaakt door de teelbaltorsie of iets anders. De arts kan ook je reflexen testen door licht te wrijven of te knijpen aan de binnenkant van je dijen aan de aangedane zijde. Normaal gesproken zal de zaadbal hierdoor samentrekken. Deze reflex zal mogelijk niet optreden als je een teelbaltorsie hebt.

Aanvullend onderzoek

Soms is aanvullend onderzoek nodig om de ​​diagnose te bevestigen of om een eventuele andere oorzaak van de klachten te identificeren. Deze onderzoeken kunnen bestaan uit:

• Urineonderzoek: deze test wordt gebruikt om te controleren op infecties.
• Scrotale echografie. Dit onderzoek wordt gebruikt om de bloedstroming te controleren. Verminderde bloedtoevoer naar de testikel is een teken van teelbaltorsie. Maar echografie detecteert echter niet altijd een verminderde doorbloeding, zodat dit onderzoek niet kan worden gebruikt om een teelbaltorsie uit te sluiten.
• Chirurgie. Chirurgie kan nodig zijn om te bepalen of je symptomen worden veroorzaakt door een teelbaltorsie of een andere aandoening.

Teelbaltorsie behandeling

De behandeling bestaat uit orchidopexie, waarbij de torsie wordt opgeheven door de teelbal terug te draaien. Vervolgens wordt de teelbal met kleine steekjes aan de huid van het scrotum vastgemaakt teneinde herhaling te voorkomen. Doorgaans wordt tegelijk de andere teelbal ook vastgemaakt, omdat de kans vrij groot is dat ook deze testis zal draaien. Het kan zijn dat de teelbal afsterft, waarna deze chirurgisch zal worden verwijderd (orchidectomie). Indien de patiënt er vroegtijdig bij is, kan schade worden voorkomen.

Prognose

De prognose hangt voornamelijk af van het moment van interventie. De overlevingskansen van de teelbal is rechtstreeks afhankelijk van de duur van de torsie.

Preventie gedraaide teelbal

Testikels die kunnen roteren in het scrotum, is een eigenschap die sommige mannen hebben. De enige manier om dit euvel te verhelpen, is een operatieve ingreep waarbij beide testikels aan de binnenzijde van het scrotum worden gehecht.

Noten:

1. Testicular Torsion: http://www.emedicinehealth.com (voor de laatste keer geraadpleegd op 26 augustus 2009)
2. Een excessieve hoeveelheid vocht dat zich ophoopt in de teelbal waarbij een zwelling ontstaat, wordt hydrokèle genoemd.

Lees verder

• Teelbalkanker: symptomen zaadbalkanker, tumoren teelballen
• Niet ingedaalde teelballen: operatie en vruchtbaarheid
• Hydrocèle of waterzakbreuk: symptomen, oorzaak & behandeling
• Symptomen aandoeningen/pijn/klachten teelbal/zaadbal/scrotum
• Bijbalontsteking en teelbalontsteking: symptomen en oorzaak