InfoNu.nl > Mens en Gezondheid > Aandoeningen > Teelbalkanker: symptomen zaadbalkanker, tumoren teelballen

Teelbalkanker: symptomen zaadbalkanker, tumoren teelballen

Teelbalkanker: symptomen zaadbalkanker, tumoren teelballen Teelbalkanker symptomen bestaan vaak uit een verharding van de teelbal, wat je kunt voelen met de vingers, of een pijnloze knobbel in de teelbal. Teelbalkanker of testistumor (een tumor in de teelbal) is een vrij zeldzaam verschijnsel. Desondanks is teelbalkanker de meest voorkomende kankersoort of carcinoom bij jonge mannen. Over het algemeen is dit een zeer kwaadaardig carcinoom. Toch kunnen de meeste mensen met teelbalkanker curatief behandeld worden (behandeling die op genezing is gericht), en is de overlevingskans bij teelbalkanker relatief gunstig, zeker wanneer de kanker niet is uitgezaaid of alleen uitgezaaid is naar de plaatselijke lymfeklieren. De meeste vormen van teelbalkanker beginnen in de kiemcellen die sperma produceren.

Teelbalkanker / Bron: Joshya/Shutterstock.comTeelbalkanker / Bron: Joshya/Shutterstock.com

Wat is teelbalkanker?

Teelbalkanker is kanker die zich ontwikkelt in de teelballen of testikels, die deel uitmaken van voortplantingssysteem van een man. Meestal begint teelbalkanker in de kiemcellen die sperma produceren. Deze worden 'kiemceltumoren' genoemd. De twee belangrijkste vormen van kanker die beginnen in de kiemcellen zijn:
  • Seminoom, welke ontstaat in het binnenste deel van de teelbal, waar de zaadcellen worden gemaakt;
  • Non seminoom, een verzamelnaam voor andere kiemceltumoren dan het seminoom.

Hoe vaak komt teelbalkanker voor?

Soort tumoren

Van alle kwaadaardige tumoren bij de man, is ongeveer 1-2% gelokaliseerd in de testis. Het overgrote deel hiervan, circa 95%, ontwikkelen zich in de spermaproducerende cellen, zogeheten kiemceltumoren. De overige zijn vooral Leydig-celtumoren –de cellen van Leydig maken deel uit van het bindweefsel van de zaadbal– en maligne (kwaadaardige) lymfomen, dat is een type cel van het immuunsysteem.

Hoeveel mannen krijgen jaarlijks teelbalkanker?

Ieder jaar wordt in Nederland bij 400 mensen kiemceltumoren vastgesteld. Bij jonge mannen tussen de 20 en 40 jaar zijn dit de meest voorkomende kwaadaardige tumoren. Maar ze kunnen ook bij jonge kinderen en oudere mannen worden vastgesteld, ofschoon bij mannen van 60 jaar en ouder maligne lymfomen in de testis vaker voorkomen dan kiemceltumoren. Het is vooralsnog onduidelijk of erfelijkheid een rol speelt. Bij 2-3% van de patiënten wordt na verloop van een aantal jaren, een tweede kiemceltumor in de andere testikel gevonden.

Risicofactoren van zaadbalkanker

Genetische factoren

Niet-ingedaalde teelbal(len) bij de geboorte wordt vaak genoemd als risicofactor. De kans dat een tumor ontstaat in een niet-ingedaalde teelbal is dertigmaal groter dan bij een normaal ingedaalde teelbal. Er is een statistische relatie, doch het oorzakelijk verband is niet duidelijk. Heden ten dage gaat men er van uit dat niet zozeer de afwijkende ligging van de testikel bijdraagt in de tumorvorming, maar dat er een genetisch bepaalde factor een rol speelt.[1]

Testisatrofie

Mannen die al eens eerder teelbalkanker hebben gehad, hebben een iets grotere kans dat ze opnieuw teelbalkanker ontwikkelen. Ook is de kans op teelbalkanker groter bij testisatrofie. Testisatrofie is het verschrompelen van de weefsels van één of beide zaadballen, hetgeen aangeboren kan zijn of zich op latere leeftijd kan ontwikkelen.

Cannabisgebruik

Een andere risicofactor is cannabisgebruik. Cannabis verhoogt het risico op teelbalkanker met factor twee. Marihuana heeft nog veel meer, soms onomkeerbare, schadelijke effecten op het mannelijke voortplantingsstelsel, zoals een verlaging van het testosterongehalte, onvruchtbaarheid en impotentie.[2]

Teelbalkanker symptomen

Bij teelbalkanker kunnen zich de volgende symptomen voordoen:
  • vaak: harde pijnloze knobbel ter grootte van een erwt in de betreffende teelbal;
  • vrij vaak: pijnloze zwelling c.q. vergroting van de testikel of teelbal — verandering qua grootte en textuur[3];
  • soms: een doffe pijn of een onbestemd gevoel in de onderbuik, achter of in het scrotum — een dof, zwaar gevoel in de onderbuik, achter de balzak of in de balzak zelf;
  • heel soms: een scherpe pijn in de aangedane zaadbal;
  • ook is het mogelijk dat de klachten verband houden met metastasen (uitzaaiingen): deze kunnen aanleiding geven tot rugpijn, uitstralende pijn in de benen, buikpijn, of een zwelling van de borstklier of van het gebied rond de tepel.

Schaamte vertraagt diagnose teelbalkanker

Mannen met zaadbalkanker stellen uit schaamte over hun klachten een bezoek aan de huisarts vaak uit, waardoor de ziekte pas in een laat stadium wordt ontdekt. Dit leidt uiteindelijk tot een lagere overlevingskans, hoewel deze vorm van kanker helemaal niet dodelijk hoeft te zijn. Dat blijkt uit onderzoek van het UMCG onder zestig mannen met zaadbalkanker.[4]

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek

De huisarts zal je teelballen onderzoeken en je doorverwijzen naar een specialist als hij vermoedt dat de knobbel een tumor is. Een specialist zal je nog een keer lichamelijk onderzoeken en beeldvormend onderzoek uitvoeren in de vorm van een echo, wat kan uitwijzen of de knobbel een solide massa is wat wijst op een tumor, of een goedaardige cyste, een knobbel gevuld met vloeistof. Een cyste komt vaak voor in de teelballen. Daarnaast kan bloedonderzoek uitgevoerd worden. Teelbalkankers produceren stoffen die in het bloed kunnen worden aangetoond. Dit worden 'markers'' genoemd. De aanwezigheid van dergelijke markers bevestigt de diagnose teelbalkanker. Een negatieve test sluit echter teelbalkanker niet uit.

CT-scan / Bron: IStock.com/Pavel LosevskyCT-scan / Bron: IStock.com/Pavel Losevsky

Vervolgonderzoek

Als teelbalkanker bij je is vastgesteld, zal er meestal verder onderzoek plaatsvinden om te beoordelen of de kanker uitgezaaid is. Met deze onderzoeken wordt het stadium van de kanker beoordeeld (zie onder). Deze onderzoeken bestaan onder meer uit:
  • een CT-scan;
  • een MRI-scan;
  • een thoraxfoto (foto van de borstholte); of
  • ander onderzoek.

Differentiële diagnose

De klachten zijn mogelijk het gevolg van andere aandoeningen, zoals:

Stadiumindeling teelbalkanker

Artsen kunnen vaststellen in welk stadium de ziekte zich bevindt. Er worden bij teelbalkanker vier stadia onderscheiden:

Teelbalkanker: stadiumBeschrijving
Stadium I Geen metastasen (uitzaaiingen), de tumor is beperkt gebleven tot de testikel.
Stadium II De ziekte beperkt zich tot de testikel en de lymfekliergebieden onder het middenrif. Met andere woorden: de kanker is uitgezaaid naar de plaatselijke lymfeklieren.
Stadium III Vanuit de testikel heeft de ziekte zich uitgebreid in de lymfekliergebieden zowel onder als boven het middenrif.
Stadium IV Metastasen in longen, lever, hersenen of skelet.

Radiotherapie (bestraling) / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.comRadiotherapie (bestraling) / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.com

Behandeling van teelbalkanker

Bestraling en chemotherapie

Er is sprake van twee soorten tumoren: seminomen en niet-seminomen, ook wel 'non-semionen' genoemd. Seminiomen blijken zeer stralingsgevoelige tumoren te zijn. Bij seminomen wordt na verwijdering van een zaadbal, orchidectomie genaamd, meestal overgegaan op radiotherapie op de regionale lymfeklieren — in veel gevallen ook wanneer er geen uitzaaiingen zijn vastgesteld. Bij verdergaande lymfeklieruitzaaiingen kan overgegaan worden op chemotherapie.

Wait-and-see policy

Bij niet-seminomen wordt er bij stadium I (zie voorgaande) na orchidectomie volstaan met regelmatige controle van de patiënt; een soort 'wait-and-see policy'. Bij tumorgroei (zo'n 25% van de patiënten) kan men dan volstaan met chemotherapie. Indien er wel uitzaaiingen worden vastgesteld, fase II, III en IV, wordt er doorgaans ingezet op polychemotherapie (een combinatie van meerdere chemotherapeutica).

Teelbalkanker overleving en prognose

De prognose is met name afhankelijk van de uitgebreidheid van de ziekte. Van alle mannen die teelbalkanker krijgen, is de vijfjaarsoverleving 95%. Als de kanker op het moment van ontdekking nog niet is uitgezaaid, is de vijfjaarsoverleving zelfs 99%. Als de uitzaaiing beperkt is gebleven tot de regionale lymfeklieren, is de vijfjaarsoverleving 96%. Als het verder is uitgezaaid schommelt dit cijfer ergens tussen 40-72%.[5]

Zelfonderzoek van de teelballen

Bij mannen die zijn behandeld voor teelbalkanker, bestaat er een kleine kans op het krijgen van een tweede teelbaltumor (een zogeheten recidief). Bij de controles in het ziekenhuis zal hierop gelet worden. Verder zal worden aangeraden zelf de 'overgebleven' teelbal regelmatig te onderzoeken op onregelmatigheden. Het zelf onderzoeken van de teelballen overigens aan te raden voor alle mannen. Dit kan heel goed na een warme douche. Rol hierbij de teelbal voorzichtig tussen je duim en wijsvinger. Indien je een zwelling of verharding voelt, neem dan contact op met je huisarts of —als je teelbalkanker hebt gehad— met je behandelende arts.

Overlevers teelbalkanker zitten niet thuis

Mannen die genezen zijn van zaadbalkanker zijn 4 jaar na de diagnose net zo veel aan het werk als leeftijdsgenoten die niet ziek zijn geweest. Dat concluderen Yakir Rottenberg (Hebrew University of Jerusalem) en zijn collega’s in Urologic Oncology (2015; online 28 september).[6]

Noten:
  1. C.J.H. van de Velde (redactie): Oncologie; zevende herziene druk, Bohn Stafleu van Loghum, 2005, p495.
  2. Cannabis verdubbelt risico op teelbalkanker: http://www.e-gezondheid.be (voor de laatste keer geraadpleegd op 15 juni 2009)
  3. Een excessieve hoeveelheid vocht dat zich ophoopt in de teelbal waarbij een zwelling ontstaat, wordt hydrokèle genoemd.
  4. UMCG. Vertraging in de diagnose zaadbalkanker. 28 november 2015
  5. Stichting Zaadbalkanker. 'Zaadbalkanker'. www.zaadbalkanker.nl/zaadbalkanker (voor de laatste keer geraadpleegd op 13 juli 2015)
  6. Marjolein Swart. Overlevers zaadbalkanker zitten niet thuis. Ned Tijdschr Geneeskd. 2015;159:C2764

Lees verder

© 2009 - 2019 Tartuffel, het auteursrecht (tenzij anders vermeld) van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van de infoteur is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.
Gerelateerde artikelen
Niet ingedaalde teelbal (zaadbal): oorzaak, behandelingNiet ingedaalde teelbal (zaadbal): oorzaak, behandelingEen niet ingedaalde teelbal is een teelbal die is achtergebleven in het lieskanaal of in de buikholte. In de normale ont…
Teelbaltorsie of torsio testis: symptomen, behandelingTeelbaltorsie of torsio testis: symptomen, behandelingBij teelbaltorsie, ook wel torsio testis genoemd, is er sprake van draaiing van de teelbal/zaadbal, waardoor de bloedvaa…
Teelbaltorsie – testikeltorsie; symptomen en behandelingTeelbaltorsie – testikeltorsie; symptomen en behandelingEen teelbaltorsie houdt in dat er een draaiing is opgetreden van de teelbal in het scrotum. Behalve dat dit erg pijnlijk…
Gezwollen balzak: oorzaken zwelling van balzak of scrotumGezwollen balzak: oorzaken zwelling van balzak of scrotumEen zwelling van de balzak, gezwollen balzak of vergrote scrotum kan verschillende oorzaken hebben. Een gezwollen balzak…
Niet ingedaalde teelballen: operatie en vruchtbaarheidNiet ingedaalde teelballen: operatie en vruchtbaarheidNiet ingedaalde teelballen duidt erop dat tijdens de ontwikkeling van het kind in de baarmoeder, de teelballen (soms één…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/monkeybusinessimages
  • Cannabis verdubbelt risico op teelbalkanker: http://www.e-gezondheid.be (voor de laatste keer geraadpleegd op 15 juni 2009)
  • CRU. About testicular cancer. http://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/testicular-cancer/about (ingezien op 1-3-2017)
  • Kanker.nl. Zaadbalkanker. https://www.kanker.nl/bibliotheek/zaadbalkanker/wat-is/229-zaadbalkanker (ingezien op 1-3-2017)
  • Marjolein Swart. Overlevers zaadbalkanker zitten niet thuis. Ned Tijdschr Geneeskd. 2015;159:C2764
  • Prof. dr. C.J.H. van de Velde e.a. (red.). Oncologie. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, achtste herziene druk, 2011.
  • Stichting Zaadbalkanker. 'Zaadbalkanker'. www.zaadbalkanker.nl/zaadbalkanker (voor de laatste keer geraadpleegd op 13 juli 2015)
  • Teelbalkanker: http://74.125.77.132 (voor de laatste keer geraadpleegd op 15 juni 2009)
  • UMCG. Vertraging in de diagnose zaadbalkanker. 28 november 2015
  • Zaadbalkanker: http://nl.wikipedia.org/wiki/Teelbalkanker (voor de laatste keer geraadpleegd op 15 juni 2009)
  • Afbeelding bron 1: Joshya/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 2: IStock.com/Pavel Losevsky
  • Afbeelding bron 3: Adriaticfoto/Shutterstock.com

Reageer op het artikel "Teelbalkanker: symptomen zaadbalkanker, tumoren teelballen"

Plaats een reactie, vraag of opmerking bij dit artikel. Reacties moeten voldoen aan de huisregels van InfoNu.
Meld mij aan voor de tweewekelijkse InfoNu nieuwsbrief
Ik ga akkoord met de privacyverklaring en ben bekend met de inhoud hiervan
Reacties

Anoniem, 19-09-2018 20:47 #14
Ik ben 14 jaar en mijn ballen zijn sinds een paar maanden harder geworden. Hoort dit omdat ze groeien of is dit erg?

Max, 26-07-2018 17:28 #13
Ik heb een wit rond gevoelloos balletje op mijn balzak zitten, niet op mijn teelbal. Wat moet ik doen. (Ik denk zelf dat het misschien iets van een gerstekorrel is kan dat?) Reactie infoteur, 27-07-2018
Dit kan een talgkliercyste zijn, een onderhuids knobbeltje dat ontstaat wanneer een haarzakje verstopt raakt. Talgkliercysten op de balzak schijnen wit door. Daardoor zien ze eruit als witte knobbeltjes. Wel even laten checken door de huisarts. Deze informatie is van informatieve aard en géén vervanging voor professioneel medisch advies.

Max, 12-01-2018 16:30 #12
Hallo,

De afgelopen tijd heb ik steeds meer pijn gekregen in een van mij teelballen, later merkte ik dat er een bultje op zat dat erg gevoelig was. Het probleem is dat ik hiermee naar de dokter wil, maar er zijn geen praktijken waar ik heen kan (alle dokterspraktijken zitten vol).
Valt een onderzoek onder spoed of kan ik op een andere manier naar een dokter?

Lan, 19-12-2017 23:08 #11
Ik voelde gister aan mijn linker bal en voelde aan de bal een klein rond balletje zitten het doet geen pijn als ik er zacht in knijp of zo. Wat is het en wat moet ik doen?

Anoniem, 05-11-2017 18:12 #10
Ik kreeg sinds vorige week ineens een vervelende, lang aanhoudende pijn in mijn balzak. Als ik het aanraak met mijn vinger doet het ook veel pijn. Er zit ook een kleine knobbel naast mijn rechter teelbal. Als ik daar op druk doet het geen pijn. Ik ben 14 jaar. Wat is dit en wat is het handigste om te doen? Reactie infoteur, 06-11-2017
Het is verstandig om dit te laten onderzoeken door de huisarts. De meeste knobbels of zwellingen in het scrotum zijn gelukkig niet het gevolg van kanker. Er zijn verschillende andere oorzaken mogelijk. Toch moet je altijd naar de huisarts gaan als je een zwelling of knobbel in één van je teelballen hebt om dit te laten beoordelen. De huisarts kan ook een behandeling inzetten.

Jopie, 11-12-2016 09:55 #9
Ik heb sinds donderdag naast mijn linkerteelbal een knobbel/verdikking. Weet het niet precies, als ik er op druk doet het pijn. Weet iemand wat dat kan zijn? Ik ben 20 jaar. Reactie infoteur, 02-01-2017
Het is raadzaam dit te laten onderzoeken door uw huisarts en er niet verder mee te blijven lopen. De meeste knobbels of zwellingen in het scrotum zijn gelukkig niet het gevolg van kanker. Er zijn verschillende andere oorzaken mogelijk. Toch moet je altijd naar de huisarts gaan als je een zwelling of knobbel in één van je teelballen hebt. Het moet zo snel mogelijk onderzocht en beoordeeld worden, sowieso om teelbalkanker uit te sluiten.

Onzeker, 10-05-2016 22:07 #8
Mijn vader had prostaatkanker is dat hetzelfde als teelbal kanker? Zo ja is dit erfelijk en welke test kan ik doen om dit te onderzoeken behalve bloedtest? Reactie infoteur, 03-06-2016
Teelbalkanker is wat anders dan prostaatkanker. Teelbalkanker is kanker die voorkomt in de zogenoemde kiemcellen in de zaadbal of teelbal. Prostaatkanker is kanker van de prostaat. De prostaat is een klier die vlak onder de blaasuitgang en om de plasbuis heen ligt. Over erfelijkheid kunt u hier verder lezen: http://goo.gl/NClnG0. Over de diagnostiek van prostaatkanker kunt u hier meer lezen: http://goo.gl/1bMCqm.

Arno Hendriks, 28-12-2014 21:29 #7
Ik heb in 1987 teelbal kanker gehad en heb daarna een prothese laten zetten.
maar kan die mijn hele leven mee of is het het zelfde als bij borst prothese die na verloop van
tijd vervangen moet worden. Reactie infoteur, 30-12-2014
Zaadbalprotheses zijn niet nieuw. Sinds 1940 worden ze gebruikt. Voor 1973 bestonden deze protheses uit vitallium (metaal) en vanaf 1973 worden er wereldwijd gel-gevulde implantaten gebruikt.
U kunt uw vraag het beste voorleggen aan Stichting Zaadbalkanker, de organisatie van en voor mannen die te maken hebben of hebben gehad met zaadbalkanker: www.zaadbalkanker.nl

Rick Laan, 05-09-2014 22:30 #6
Hallo

5 jaar geleden of langer ben ik naar de dokter geweest voor me rechterbal, aan de linkerkant/zeikant voelde ik een soort erwt maar volgens mij loopt er wel een ader heen, (niet zeker ) de doktee zei het is niks, maar nu maak ik me wel zorgen maar als het al 5-6 jaar geleden was, was het dan niet allang groter gegroeit? Ik hb soms wel dat ik dan 2 of 3 dagen steken heb, maar als ik het al zolang heb dan had ik het wel gemerkt denk.?

Groetjes rick

Mvg rick Reactie infoteur, 10-11-2014
Het komt regelmatig voor dat een man gedurende zeer korte tijd wat stekende pijn ervaart in een teelbal. Hier is niet altijd een goede verklaring voor te vinden. Lees hier verder: http://goo.gl/M1Tf0R
Raadpleeg bij twijfel altijd even de huisarts.

Claikens Johan, 05-09-2014 13:43 #5
Mijn vraag is, kan dit kwaad? Een van mijn teelballen heeft een knobbeltje, en ik heb ook regelmatige een dof gevoel achter in mijn rug ter hoogte van de nieren. Moet ik hier verder meegaan? Reactie infoteur, 10-11-2014
Het is belangrijk om dit te laten onderzoeken door uw huisarts en er niet verder mee te blijven lopen. De meeste knobbels of zwellingen in het scrotum zijn niet het gevolg van kanker. Er zijn verschillende andere oorzaken, toch moet je altijd naar je huisarts gaan als je een zwelling of knobbel in één van je teelballen hebt. Het moet zo snel mogelijk onderzocht worden.

J. Gunthard, 28-09-2013 10:35 #4
Waarom werden er geen namen van virussen vermeld, die de teelbal/zaadbalkanker
veroorzaken?

Sgtpot, 24-07-2013 11:47 #3
Ik heb een pijnloze knobbel te grote van een erwt. Naar de dokter geweest (al 3x) en die zegt dat het niks is. Gewoon een cyste. Geen zorgen over te maken. Ik ben nog steeds bang dat de dokter fout is. Af en toe heb ik ook een rare pijn eraan. Alsof iemand er hele tijd tegen aandrukt. De dokter zegt dat het niks is op basis van een beetje voelen en uitleggen wat een cyste was. Wil eig naar de uroloog, maar ben bang dat het te laat is omdat ik maanden ermee heb gelopen en dat de dokter zei: niks aan doen… Wie weet raad? Reactie infoteur, 31-07-2013
Ik heb hier een artikel geschreven over cysten in de bijbal: http://alturl.com/mr3ww

U twijfelt of de huisarts wel de de goede diagnose heeft gesteld. U kunt in dat geval een second opinion aanvragen. Een patiënt is altijd gerechtigd een second opinion direct aan een tweede arts te vragen. Het recht op de mening van een andere behandelaar (huisarts, tandarts of specialist) is geregeld in de Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst (WGBO).

De Wilde Davy, 24-05-2013 16:18 #2
Ik heb teelbalkanker gehad in 2004 en een paar keer chemo. ik leef nu met 1 bal alles ging goed op sexueel vlak maar nu begint het te minderen qua zin in sex.
Kan ik hiervoor een testobehandeling krijgen zoja bij wie moet ik dan terecht?
Alvast bedankt. Reactie infoteur, 26-05-2013
Het verwijderen van een zaadbal hoeft niet te leiden tot vermindering van de geslachtsdrift (libido) en evenmin tot impotentie. U kunt uw probleem het beste bespreken met uw huisarts, zodat hij/zij kan onderzoeken wat de oorzaak is.

Joel, 08-09-2012 16:28 #1
Ik heb al een tijd last ban me teel-zaadbal. Ze krimpen en de zak is rimpelig op dat moment. Ook heb ik last van steken in me bovenbeen en onderbuik en heb al een rijdje last van hevige hoofdpijn. Dik lijkt allemaal op deze sympthomen en klopt dit? Krijg er een beetje een naar gevoel doer! Reactie infoteur, 17-09-2012
Het is belangrijk om uw klachten voor te leggen aan uw huisarts, zodat hij/zij kan onderzoeken wat er aan de hand is.

Infoteur: Tartuffel
Laatste update: 17-11-2019
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Special: Kanker, gezwellen en tumoren
Bronnen en referenties: 13
Reacties: 14
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.
Schrijf mee!