Hyperaldosteronisme: symptomen, oorzaken en behandeling

Bij hyperaldosteronisme is er een verhoogde afgifte van aldosteron. Hyperaldosteronisme symptomen bestaan onder meer uit moeheid, spierzwakte, spierkrampen, hoofdpijn, onlesbare dorst en veel plassen, en een hoge bloeddruk. Hyperaldosteronisme duidt op een overproductie van het bijnierhormoon aldosteron door de bijnieren. De twee bijnieren liggen als een mutsje op de nieren en zijn ingebed in het vetkapsel van de nier. Door de bijnieren lopen drie slagaders. De bijnieren produceren hormonen die de stofwisseling regelen. De bijnier bestaat uit bijnierschors en bijniermerg: de bijnierschors levert als belangrijkste hormoon cortisol af en het bijniermerg produceert onder meer adrenaline. De bijnierschors maakt ook het hormoon aldosteron ten behoeve van de zoutbalans en bloeddruk.

Hyperaldosteronisme en ziekte van Conn

• Hyperaldosteronisme: een overproductie van aldosteron
• Mogelijke oorzaken van hyperaldosteronisme
• Primaire- en secundaire hyperaldosteronisme
• Hyperaldosteronisme symptomen
• Diagnose en onderzoek
• Behandeling hyperaldosteronisme
• Operatie
• Medicatie
• Prognose
• Mogelijke complicaties

Hyperaldosteronisme: een overproductie van aldosteron

Aldosteron is een hormoon dat wordt geproduceerd en afgegeven door de bijnieren. Dit hormoon geeft aan de nieren het signaal om minder natrium en meer kalium uit te scheiden, waarmee het bijdraagt de bloeddruk te regelen. Een goede verhouding tussen natrium en kalium in het lichaam is essentieel voor een goede gezondheid. De productie van aldosteron wordt voor een gedeelte geregeld door het hormoon ACTH dat de hypofyse afgeeft en voor een gedeelte door een regelmechanisme in de nieren, waarbij het enzym renine wordt aangemaakt dat de activering van het hormoon angiotensine regelt, dat weer de bijnieren stimuleert om aldosteron te produceren.[1]

Gevolgen van een overproductie van aldosteron
Een overproductie van het hormoon aldosteron werkt verstorend op de zoutbalans en daarmee de bloeddruk. Het leidt tot een grote hoeveelheid natrium (keukenzout) in het lichaam en het verlies van kalium in de urine. Te weinig kalium geeft klachten zoals moeheid en veel plassen/urineren en een teveel aan natrium –een te hoog zoutgehalte– verhoogt de bloeddruk. Bij minder dan twee op de honderd mensen die lijden aan hoge bloeddruk (hypertensie), wordt dit veroorzaakt door hyperaldosteronisme.

Mogelijke oorzaken van hyperaldosteronisme

De belangrijkste oorzaak van hyperaldosteronisme is een goedaardige tumor (adenoom) van de bijnier. Een andere oorzaak kan bijnierschors-hyperplasie zijn, dat is een vergrote bijnierschors –een zwelling van beide bijnieren– doordat het aantal cellen is toegenomen en er te veel bijnierschorshormonen - waaronder aldosteron - worden geproduceerd. Indien deze aandoening is aangeboren, spreekt men van congenitale bijnierschors-hyperplasie.

Een overproductie van aldosteron kan ook te wijten zijn aan aandoeningen buiten de bijnieren, zoals een chronische hartkwaal, cirrose of bepaalde nierziekten.

Primaire- en secundaire hyperaldosteronisme

Wanneer de oorsprong van een verhoogd aldosteron-gehalte in één of beide bijnieren ligt, spreekt men van primair hyperaldosteronisme, ook wel de ziekte van Conn genoemd.[2] In geval de oorsprong van een verhoogd aldosterongehalte niet in de bijnieren is te vinden doch elders in het lichaam, dan spreekt men van secundair hyperaldosteronisme. Dit wordt geen ziekte van Conn genoemd. De ziekte van Conn is een zeldzame aandoening.

Hyperaldosteronisme symptomen

Veel mensen met deze aandoening hebben last van:

• moeheid;
• spierzwakte (spierverslapping) en spierkrampen;
• hoofdpijn;
• veel dorst en veel plassen, vooral 's nachts.

Hyperaldosteronisme zorgt vaak voor een hoge bloeddruk en een laag kaliumgehalte in het bloed. Dit laatste uit zich vaak in klachten als vermoeidheid, spierkrampen of zwakte.

Hoge bloeddruk
Hoge bloeddruk geeft vaak geen of weinig klachten, maar soms kan hoge bloeddruk toch ontdekt worden door bepaalde symptomen:

• hoofdpijn;
• oorsuizingen;
• hartkloppingen;
• dansende vlekjes voor de ogen;
• kortademigheid;
• spierzwakte;
• krampen; en
• neusbloedingen.

Bijkomende klachten
Als je bloeddruk jarenlang veel te hoog is, kun je hartproblemen (hartritmestoornissen bij een extreem laag kaliumgehalte), schade aan de nieren en het netvlies optreden. Ook kun je een hersenbloeding krijgen.

Diagnose en onderzoek

Om vast te stellen of er sprake is van hyperaldosteronisme, wordt er allereerst een bloed/urineonderzoek gedaan teneinde de gehalten natrium, kalium en aldosteron te meten. Als daaruit blijkt dat je hyperaldosteronisme hebt, volgt een zoutbelastingtest ter bevestiging van het resultaat van het bloed/urineonderzoek. Daarna zal beeldvormend onderzoek middels een MRI- of CT-scan uitwijzen of je een gezwel hebt in één of beide bijnieren. Zo nodig wordt er een sample genomen van de bijnieraders, waarmee de aldosterongehaltes in de linker ten opzichte van de rechter bijnierader met elkaar kunnen worden vergeleken.

Behandeling hyperaldosteronisme

Operatie

Als er een tumor aanwezig is, wordt vaak de aangedane bijnier operatief verwijderd. De andere bijnier neemt dan de functie over en na verloop verloop van tijd worden in vrijwel alle gevallen normale kaliumwaarden in het bloed bereikt. Ook zal in veel gevallen een normale bloeddruk bereikt worden.

Medicatie

Bij hyperplasie is symptoombestrijding door middel van medicatie de aangewezen weg. De behandeling kan dan bestaan uit het innemen van medicijnen die de werking van het surplus van aldosteron tegengaat.

Prognose

De vooruitzichten van primaire hyperaldosteronisme zijn goed met een vroege diagnose en adequate behandeling. De vooruitzichten van secundaire hyperaldosteronisme hangt af van de oorzaak van de aandoening.

Mogelijke complicaties

Primaire hyperaldosteronisme kan een zeer hoge bloeddruk veroorzaken, die veel organen, waaronder de ogen, nieren, het hart en de hersenen kan beschadigen. Impotentie en gynaecomastie (vergrote borsten bij mannen) kunnen optreden bij langdurig gebruik van geneesmiddelen. Maar dit is komt niet vaak voor.

Noten:

1. Overactiviteit van de bijnieren: http://www.merckmanual.nl (voor de laatste keer geraadpleegd op 1 juli 2009)
2. De Amerikaanse endocrinoloog (dat is een arts die is gespecialiseerd in de diagnose en behandeling van hormonale ofwel endocriene aandoeningen) Jerome W. Conn (1907-1994) is bekend geworden door zijn beschrijving van het primair hyperaldosteronisme. Deze aandoening werd daarom naar hem vernoemd: ziekte- of syndroom van Conn.

Lees verder

• Bijnieraandoeningen: symptomen, oorzaken en behandeling
• Nieraandoeningen: symptomen, oorzaken en behandeling
• Nierbekkenontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling
• Nierkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Nierstenen: symptomen, oorzaken, behandeling en verwijderen