Hyperaldosteronisme: Verhoogde vrijgave van aldosteron

Hyperaldosteronisme: Verhoogde vrijgave van aldosteron Hyperaldosteronisme (syndroom van Conn of ziekte van Conn) is een aandoening waarbij één of twee bijnieren te veel van het hormoon aldosteron in het bloed vrijgeven. Deze aandoening bestaat in een primaire vorm wanneer het probleem bij de bijnieren zelf te vinden is. Maar een secundaire vorm is ook mogelijk, wanneer het probleem zich buiten de bijnieren bevindt. Het vasthouden van water en een verhoogde bloeddruk zijn vaak voorkomende gevolgen van de ziekte. De behandeling bestaat bij de primaire vorm veelal uit chirurgie en medicatie, terwijl de arts bij de secundaire vorm vooral medicijnen inzet. De prognose is zeer variabel bij hyperaldosteronisme.

Wat is aldosteron?

Aldosteron is een hormoon geproduceerd door de bijnier. Dit hormoon regelt de bloeddruk door het reguleren van de elektrolytenbalans, zoals het natrium en kalium in het bloed. Teveel aldosteron zorgt voor een verstoorde elektrolytenbalans waarbij het lichaam natrium en water vasthoudt en kalium in grote hoeveelheden verliest. Dit leidt tot een verhoogde hoeveelheid vocht in het lichaam, en verhoogt daarom de bloeddruk.

Oorzaken en vormen: Primair en secundair hyperaldosteronisme

Primair

Primair hyperaldosteronisme is te wijten aan een probleem van de bijnieren zelf, waardoor ze teveel aldosteron vrijgeven. Soms is het probleem genetisch bepaald, maar ook de voeding, een hartaandoening, een leveraandoening, een nierziekte of een hoge bloeddruk (hypertensie) dragen bij aan de totstandkoming van primair hyperaldosteronisme. Meestal is primair hyperaldosteronisme het gevolg van een goedaardige tumor van de bijnier (bijnieradenoom) zoals een feochromocytoom. Deze aandoening, die goed is voor 60% van de gevallen van primair hyperaldosteronisme, komt vooral voor bij mensen tussen dertig en vijftig jaar oud. Ook bilaterale bijnierhyperplasie (vergroting van de bijnier aan beide kanten) is mogelijk. Minder vaak is primair hyperaldosteronisme het gevolg van een eenzijdig bijnierschorscarcinoom (<1%), eenzijdige bijnierhyperplasie (<1%) of familiaal hyperaldosteronisme, type I en II (<1%).

Secundair

Bij secundair hyperaldosteronisme veroorzaakt een probleem elders in het lichaam de vrijgave van teveel adolsteron door de bijnieren. Dit doet zich voor bij een overstimulatie van renine (en dus angiotensine II) van de zona glomerulosa (buitenste laag van de bijnier). Bij patiënten met hypertensie zijn veel voorkomende oorzaken bekend zoals nierarteriestenose (vernauwing van slagaders in nieren) en het nefrotisch syndroom (nierziekte met te veel eiwit in urine). Oorzaken bij patiënten met een normale bloeddruk (normotensie) omvatten congestief hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart) en levercirrose, waarbij de overtollige aldosteronproductie bijdraagt aan natriumretentie.

Symptomen: Verhoogde bloeddruk

Primaire en secundaire hyperaldosteronisme hebben veel voorkomende symptomen die het gevolg zijn van natriumretentie, kaliumverlies en de combinatie van hypokaliëmie (verlaagd kaliumgehalte in het bloed) en hypertensie.

De meeste patiënten presenteren zich met gewone hypertensie (verhoogde bloeddruk). De hypertensie is mogelijk ernstig en gaat soms gepaard met schade aan de nieren, het hart (hartritmestoornissen) en het netvlies. Veel dorst hebben (polydipsie), grote hoeveelheden plassen (polyurie) en nycturie (nachtelijk plassen) zijn symptomen die optreden bij een slechte nierfunctie. De weinige symptomen die verder nog gepaard gaan met de ziekte, zijn niet specifiek, zoals spierzwakte en tetanie. Tetanie houdt in dat de patiënt een verhoogde spierprikkelbaarheid heeft die bestaat uit hyperreflexie (overmatige reflexen) en een krampachtige buiging van polsen en enkels, meestal gevolgd door spierkrampen over het hele lichaam. Verlamming die komt en gaat, tintelingen in handen, vingers, voeten en tenen met soms een tijdelijk en plaatselijk verdoofd zijn andere kenmerken. Hoofdpijn, migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn) en (chronische) vermoeidheid zijn tot slot andere niet-specifieke tekenen van hyperaldosteronisme.

Elektrocardiografie (hartfilmpje) / Bron: CardioNetworks, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Elektrocardiografie (hartfilmpje) / Bron: CardioNetworks, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Diagnose en onderzoeken

De arts zet een CT-scan van de buik, een elektrocardiografie (hartfilmpje), een urineonderzoek en een bloedonderzoek in om hyperaldosteronisme op te sporen. Het urineonderzoek onthult hyperkaliurie (verhoogd kaliumgehalte in de urine). Het bloedonderzoek onthult voorts een verhoogd calciumgehalte in het bloed (hypercalciëmie), een verlaagd kaliumgehalte in het bloed (hypokaliëmie), een verhoogd natriumgehalte in het bloed (hypernatriëmie), een verhoogde bloedsuikerspiegel (hyperglykemie) en metabole alkalose (te lage zuurgraad van het bloed). Daarnaast plaatst de arts een katheter in de aderen van de bijnieren om te controleren welke van de twee bijnieren teveel aldosteron aanmaakt.

Behandeling met medicatie en/of chirurgie

Primair hyperaldosteronisme

Primair hyperaldosteronisme veroorzaakt door een bijnieradenoom behandelt de arts met chirurgie (meestal laparoscopisch), en soms met medicijnen. Het verwijderen van de bijniertumor helpt het onder controle krijgen van de symptomen. Zelfs na de operatie ervaart 30% van de patiënten nog steeds een hoge bloeddruk. Zij moeten dan vaak nog steeds medicatie nemen, maar meestal wel een lagere dosis. Het beperken van de zoutinname en het innemen van medicijnen verlicht de symptomen zonder operatie. Geneesmiddelen voor de behandeling hyperaldosteronisme zijn onder meer geneesmiddelen die de werking van aldosteron blokkeren en diuretica (plaspillen), die helpen bij het reguleren van de vochtophoping in het lichaam. Frequente bijwerkingen zijn misselijkheid, een huiduitslag en gynaecomastie.

Secundair hyperaldosteronisme

Secundaire hyperaldosteronisme behandelt de arts ook met geneesmiddelen ACE-remmers (bijvoorbeeld captopril, enalapril of lisinopril) en angiotensine-II-antagonisten (bijvoorbeeld losartan, candesartan) zijn effectief bij hartfalen, zowel symptomatisch en in het verhogen van de levensverwachting. Spironolacton is waardevol in beide gevallen en 25 mg / dag verbetert de overlevingskansen bij. Chirurgie gebruikt de arts niet bij secundair hyperaldosteronisme.

Prognose

De vooruitzichten voor primair hyperaldosteronisme zijn goed met een vroege diagnose en behandeling. De vooruitzichten voor secundair hyperaldosteronisme hangen af van de oorzaak van de aandoening.

Complicaties van verhoogde vrijgave van aldosteron

Primair hyperaldosteronisme brengt soms een zeer hoge bloeddruk met zich mee, waardoor veel organen, waaronder de ogen, de nieren, het hart en de hersenen schade oplopen. Impotentie (onvruchtbaarheid) en gynaecomastie (vergrote borsten bij mannen) verschijnen af en toe bij langdurig gebruik van geneesmiddelen.

Lees verder

© 2017 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hyperaldosteronisme: symptomen, oorzaken en behandelingHyperaldosteronisme: symptomen, oorzaken en behandelingBij hyperaldosteronisme is er een verhoogde afgifte van aldosteron. Hyperaldosteronisme symptomen bestaan onder meer uit…
Syndroom van Conn: hoge bloeddruk, moe en stemmingsvariatieSyndroom van Conn: hoge bloeddruk, moe en stemmingsvariatieIn het lichaam zorgt aldosteron voor de regulering van natrium en kalium. Het niveau daarvan is normaal gezien stabiel,…
Bijnieraandoeningen: Oorzaken, symptomen en behandelingBijnieraandoeningen: Oorzaken, symptomen en behandelingBoven elke nier bevinden zich de bijnieren, die bestaan uit de cortex (buitenste kliergebied) en de medulla (binnenste k…
Liddle-syndroom: Aandoening met erfelijke hoge bloeddrukLiddle-syndroom: Aandoening met erfelijke hoge bloeddrukHet Liddle-syndroom is een zeldzame, erfelijke vorm van een hoge bloeddruk (hypertensie) die al in de kindertijd start.…

Cortisol in bloed (cortisolwaarden): bloedonderzoek cortisolCortisol in bloed (cortisolwaarden): bloedonderzoek cortisolHet gehalte aan cortisol in het bloed (de zogeheten 'cortisolwaarden') kan te laag of te hoog zijn. Een verhoogd of verl…
Hyperhidrose: Overmatig zweten door overactieve zweetklierenHyperhidrose: Overmatig zweten door overactieve zweetklierenHyperhidrose is een medische aandoening waarbij een patiënt overdreven en ook op onvoorspelbare momenten zweet als gevol…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 20 februari 2017:
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • DISORDERS OF ALDOSTERONE SECRETION, boek: Clinical Medicine, Door: Parveen Kumar, Michael Clark, Uitgever: Elsevier, ISBN: 9780702029936, blz. 1023-1024
  • Hyperaldosternism, http://patient.info/doctor/hyperaldosteronism
  • Hyperaldosteronism - primary and secondary, https://medlineplus.gov/ency/article/000330.htm
  • Nierateriestenose, https://nl.wikipedia.org/wiki/Nierarteriestenose
  • Primary hyperaldosteronism (Conn's syndrome or aldosterone-producing adrenal tumor), http://endocrinediseases.org/adrenal/hyperaldosteronism.shtml
  • Ziekte van Conn, https://www.uzleuven.be/nl/hyperaldosteronisme
  • Afbeelding bron 1: CardioNetworks, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 06-04-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.