Nierarteriestenose: Vernauwing van slagaders in nieren

Nierarteriestenose is een medische aandoening waarbij de bloedvaten die de nieren van bloed voorzien, vernauwd raken. Deze vernauwing leidt vaak tot een verhoogde bloeddruk, wat het risico op beroertes en hartaanvallen vergroot. Hoewel nierarteriestenose vaak asymptomatisch is, kunnen sommige patiënten pijn op de borst en duizeligheid ervaren. Het volgen van een gezonde levensstijl kan nuttig zijn, maar soms zijn medicijnen of zelfs een chirurgische ingreep nodig. Zonder behandeling kan de aandoening leiden tot ernstige complicaties zoals nierfalen of een beroerte.

• Epidemiologie
• Prevalentie
• Leeftijd en geslacht
• Geografische variaties
• Mechanisme
• Atherosclerose en arteriële hypertensie
• Fibromusculaire dysplasie
• Verhoogde renale vasculaire weerstand
• Oorzaken van nierarteriestenose
• Atherosclerose
• Fibromusculaire dysplasie
• Andere oorzaken
• Risicofactoren van nierarteriestenose
• Risicofactoren
• Arteriële hypertensie
• Atherosclerose
• Roken en diabetes
• Risicogroepen
• Ouderen
• Patiënten met hypertensie
• Diabetici
• Symptomen van nierarteriestenose
• Alarmsymptomen
• Hoge bloeddruk
• Verminderde nierfunctie
• Flankpijn en niergerelateerde klachten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van nierarteriestenose
• Zelfzorg
• Medische behandeling
• Prognose
• Behandelbare gevallen
• Langdurige complicaties
• Impact op de levenskwaliteit
• Complicaties van nierarteriestenose
• Preventie van nierarteriestenose
• Gezonde levensstijl
• Regelmatige medische controles
• Beheer van risicofactoren
• Praktische tips voor het omgaan met nierarteriestenose
• Raadpleeg een arts voor diagnose en behandeling
• Behandeling en therapieën voor nierarteriestenose
• Voorkom verdere schade aan de nieren
• Leefstijl en voeding voor gezonde nieren
• Misvattingen rond nierarteriestenose
• Nierarteriestenose komt alleen voor bij ouderen
• Verhoogde bloeddruk is altijd het eerste symptoom van nierarteriestenose
• Nierarteriestenose is altijd het gevolg van atherosclerose
• Behandeling van nierarteriestenose is altijd chirurgisch
• Nierarteriestenose leidt altijd tot nierfalen
• Een gezonde levensstijl heeft geen effect op nierarteriestenose
• Er is geen noodzaak voor follow-up na behandeling van nierarteriestenose

Epidemiologie

Nierarteriestenose is een aandoening waarbij de bloedvaten naar de nieren vernauwd raken, wat kan leiden tot hoge bloeddruk, verminderde nierfunctie en zelfs nierfalen. De prevalentie van nierarteriestenose is sterk afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de populatie waarin de aandoening wordt onderzocht.

Prevalentie

Nierarteriestenose komt relatief vaak voor bij oudere patiënten en mensen met aandoeningen zoals arteriële hypertensie en atherosclerose. Het wordt geschat dat tussen de 2% en 5% van de patiënten met hoge bloeddruk een vorm van nierarteriestenose heeft.

Leeftijd en geslacht

De prevalentie neemt toe met de leeftijd, met een verhoogd risico voor ouderen, vooral bij mannen. Het komt vaker voor bij oudere mannen, hoewel vrouwen ook vatbaar kunnen zijn, vooral wanneer ze diabetes of andere risicofactoren hebben.

Geografische variaties

Er zijn geen significante geografische variaties in de prevalentie van nierarteriestenose, maar de incidentie kan variëren afhankelijk van de lokale gezondheidszorgsystemen en de mate van screening op hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten.

Mechanisme

Het mechanisme van nierarteriestenose is voornamelijk gerelateerd aan de vernauwing van de nierarterieën, wat de bloedstroom naar de nieren vermindert. Dit kan leiden tot een verhoogde bloeddruk, verminderde nierfunctie en verhoogde kans op hart- en vaatziekten.

Atherosclerose en arteriële hypertensie

De meest voorkomende oorzaak van nierarteriestenose is atherosclerose, waarbij vetafzettingen (plaques) zich ophopen in de vaatwanden en de bloedstroom blokkeren. Atherosclerose in de nierarterieën is een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van nierarteriestenose, vooral bij ouderen.

Fibromusculaire dysplasie

Een andere oorzaak van nierarteriestenose, hoewel minder vaak voorkomend, is fibromusculaire dysplasie, een aandoening waarbij de spier- en bindweefsels in de arteriële wanden abnormaal groeien, wat de bloedstroom beperkt.

Verhoogde renale vasculaire weerstand

De vernauwing van de nierarteriën verhoogt de vasculaire weerstand, wat de nierfunctie kan beïnvloeden. De nieren reageren op deze verminderde bloedtoevoer door het afgeven van stoffen die de bloeddruk verhogen, wat kan leiden tot secundaire hypertensie.

Oorzaken van nierarteriestenose

De nieren spelen een cruciale rol in de regulatie van de bloeddruk, het filteren van afvalstoffen uit het bloed en het aanmaken van urine. Bij nierarteriestenose is de bloedtoevoer naar de nieren verminderd door vernauwing van de bloedvaten, wat de afvoer van afvalstoffen en overtollige vloeistoffen belemmert. Dit leidt tot een verhoogde bloeddruk in het lichaam (hypertensie), wat op zijn beurt kan bijdragen aan beroertes en hartaanvallen. Bovendien kan verhoogde bloeddruk in de nieren zelf leiden tot nierhypertensie, wat nierweefsel kan beschadigen.

Atherosclerose

Ongeveer 90% van de gevallen van nierarteriestenose is te wijten aan atherosclerose. Bij deze aandoening bouwt zich plaque op in de slagaders, bestaande uit vetten, cholesterol en andere stoffen, wat leidt tot verharding en vernauwing van de bloedvaten. Deze atherosclerotische renovasculaire ziekte is vooral gebruikelijk bij oudere volwassenen.

Fibromusculaire dysplasie

Een andere oorzaak van nierarteriestenose is fibromusculaire dysplasie, waarbij de vaatwanden verdikken en verharden door de ophoping van spier- en bindweefsel, wat uiteindelijk de bloedstroom blokkeert. Deze aandoening komt vooral voor bij jonge vrouwen onder de veertig jaar. De exacte oorzaak van fibromusculaire dysplasie is nog onbekend (anno augustus 2024).

Andere oorzaken

Sporadisch kan nierarteriestenose het gevolg zijn van andere aandoeningen zoals vasculitis (ontsteking van de bloedvaten), neurofibromatose (een aandoening waarbij tumoren op zenuwweefsel ontstaan), of druk van een buiktumor op de nierarterieën.

Risicofactoren van nierarteriestenose

De kans op nierarteriestenose neemt toe bij patiënten met:

• een voorgeschiedenis van beroerte of hartaanval
• een familiegeschiedenis van hartziekten
• een sedentair leven
• een dieet rijk aan vetten, cholesterol, zout en suiker
• oudere leeftijd
• tabaksgebruik / roken
• obesitas
• andere vaatziekten, zoals kransslagaderziekten en perifere vaatziekten
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• chronische nierziekte
• hoge bloeddruk
• hoog cholesterol in het bloed
• insulineresistentie (cellen reageren niet goed op insuline)
• mannen ouder dan 45 jaar en vrouwen ouder dan 55 jaar

Risicofactoren

Nierarteriestenose wordt vaak geassocieerd met verschillende risicofactoren, die zowel genetische als omgevingsfactoren omvatten. Veel van deze risicofactoren overlappen met die van andere hart- en vaatziekten.

Arteriële hypertensie

Een van de belangrijkste risicofactoren voor nierarteriestenose is chronische hoge bloeddruk. Langdurige hypertensie kan de wanden van de bloedvaten beschadigen en de kans op atherosclerose en andere vaatziekten verhogen.

Atherosclerose

Atherosclerose, of de ophoping van vet en ander materiaal in de vaatwanden, is een belangrijke oorzaak van nierarteriestenose. Risicofactoren voor atherosclerose, zoals roken, diabetes, een ongezond voedingspatroon en gebrek aan lichaamsbeweging, verhogen de kans op het ontwikkelen van nierarteriestenose.

Roken en diabetes

Roken verhoogt de kans op atherosclerose, wat het risico op nierarteriestenose vergroot. Diabetes is een andere belangrijke risicofactor, vooral omdat het leidt tot een verhoogde kans op vaatbeschadiging en de ontwikkeling van arteriële vernauwingen.

Risicogroepen

Er zijn specifieke risicogroepen die vatbaarder zijn voor nierarteriestenose, vooral diegenen die al een voorgeschiedenis hebben van cardiovasculaire aandoeningen of die bepaalde aandoeningen hebben die de bloedvaten aantasten.

Ouderen

Ouderen hebben een verhoogd risico op nierarteriestenose vanwege de hogere prevalentie van atherosclerose en andere leeftijdsgebonden veranderingen in de bloedvaten. De kans op het ontwikkelen van nierarteriestenose neemt toe met de leeftijd, vooral bij mannen.

Patiënten met hypertensie

Patiënten met chronische hypertensie, vooral degenen die moeilijk te behandelen zijn, hebben een verhoogd risico op nierarteriestenose. Hoge bloeddruk kan de bloedvaten beschadigen en de kans op arteriële vernauwingen vergroten, wat leidt tot nierarteriestenose.

Diabetici

Diabetes verhoogt het risico op nierarteriestenose, zowel door de schade die het aan de bloedvaten veroorzaakt als door de verhoogde kans op atherosclerose. Diabetici hebben vaak een grotere kans op het ontwikkelen van nierproblemen als gevolg van vaatschade.

Symptomen van nierarteriestenose

Veel patiënten met nierarteriestenose vertonen geen symptomen. Als symptomen optreden, zijn deze vaak gerelateerd aan een verminderde nierfunctie en kunnen ze omvatten:

• Hersenen: concentratieproblemen, duizeligheid, hoofdpijn, slaapproblemen / slaperigheid, vermoeidheid
• Huid: een donkere huid, droge huid, jeuk en gevoelloosheid
• Longen: ademhalingsproblemen door vochtophoping in de longen (longoedeem), pijn op de borst
• Maag en darmen: braken, verlies van eetlust, gewichtsverlies, misselijkheid
• Oedeem: zwelling in de benen (gezwollen benen), zwelling in de voeten of enkels (gezwollen enkels en voeten), en af en toe ook zwelling in de handen (gezwollen handen) of in het gezicht (gezwollen gezicht)
• Spierkrampen
• Weinig plassen (oligurie) of meer plassen (polyurie)

Alarmsymptomen

Nierarteriestenose wordt vaak gediagnosticeerd wanneer patiënten symptomen ervaren die verband houden met verminderde nierfunctie of een plotselinge stijging van de bloeddruk. De symptomen kunnen variëren, afhankelijk van de ernst van de aandoening.

Hoge bloeddruk

Een van de meest voorkomende symptomen van nierarteriestenose is hoge bloeddruk, die vaak moeilijk te behandelen is. Deze secundaire hypertensie kan het eerste teken zijn dat er iets mis is met de nieren en de bloedvaten.

Verminderde nierfunctie

Nierarteriestenose kan leiden tot verminderde nierfunctie, wat zich kan uiten in symptomen zoals vermoeidheid, zwelling, en veranderingen in urineproductie. In ernstige gevallen kan het leiden tot nierfalen.

Flankpijn en niergerelateerde klachten

Sommige patiënten kunnen flankpijn ervaren, hoewel dit minder vaak voorkomt. Dit kan een gevolg zijn van verminderde nierdoorbloeding of andere complicaties zoals infecties of nierstenen die ontstaan door de verstoorde nierfunctie.

Diagnose en onderzoeken

Bij verdenking op nierarteriestenose start de arts met een vragenlijst over symptomen en medische geschiedenis. Dit gaat vaak gepaard met een lichamelijk onderzoek en een meting van de bloeddruk. Tijdens het lichamelijk onderzoek kan de arts auscultatie van de nieren uitvoeren om 'ruisende' geluiden te detecteren, wat duidt op een vernauwing. Laboratoriumonderzoeken, zoals een bloedonderzoek en urineonderzoek, kunnen verhoogde eiwitwaarden en verminderde nierfunctie aantonen. Beeldvormende technieken zoals een angiografie (radiografisch beeld van de bloedvaten), een CT-angiografie, een MR-angiografie, een Dopplerechografie (meet bloedstroomsnelheid) en/of een nierechografie kunnen worden gebruikt om de diagnose te bevestigen en de ernst van de vernauwing te beoordelen.

Behandeling van nierarteriestenose

Zelfzorg

Een belangrijk aspect van de behandeling van nierarteriestenose is het verlagen van de bloeddruk om de nieren te ontlasten. Dit kan door veranderingen in levensstijl, zoals stoppen met roken, regelmatig bewegen, stress verminderen, een gezond gewicht bereiken en behouden, en een gezonde, gevarieerde voeding te volgen met beperkte suiker-, vet- en zoutinname. Beperk ook de consumptie van cafeïne en alcohol.

Medische behandeling

Als levensstijlaanpassingen onvoldoende blijken, kan de arts medicijnen voorschrijven om de bloeddruk te verlagen. Dit kan het uitproberen van verschillende medicijnen vereisen voordat een effectief middel gevonden wordt. Veelvoorkomende bloeddrukverlagende medicijnen zijn ACE-remmers, bètablokkers, calciumantagonisten en diuretica (plaspillen). Soms is een chirurgische ingreep noodzakelijk, zoals percutane angioplastiek waarbij een ballon of stent wordt gebruikt om de slagader te openen, of een bypassoperatie waarbij een nieuw pad om de blokkade heen wordt gecreëerd. In sommige gevallen kan een nefrectomie nodig zijn, waarbij één of beide nieren chirurgisch worden verwijderd.

Prognose

De prognose voor patiënten met nierarteriestenose hangt af van de onderliggende oorzaak, de ernst van de vernauwing en hoe snel de aandoening wordt behandeld. Vroege detectie en behandeling kunnen de prognose aanzienlijk verbeteren.

Behandelbare gevallen

In gevallen van nierarteriestenose die tijdig worden gediagnosticeerd, kan de aandoening vaak effectief worden behandeld met medicijnen, ingrepen of zelfs chirurgie. Dit kan de nierfunctie behouden en de bloeddruk onder controle houden.

Langdurige complicaties

Als nierarteriestenose niet wordt behandeld, kan het leiden tot ernstige complicaties zoals nierfalen, hartfalen of een beroerte. Patiënten kunnen ook een verhoogd risico lopen op cardiovasculaire aandoeningen.

Impact op de levenskwaliteit

Patiënten met onbehandelde nierarteriestenose kunnen een verminderde levenskwaliteit ervaren door chronische vermoeidheid, pijn en beperkte mobiliteit als gevolg van verminderde nierfunctie en hoge bloeddruk.

Complicaties van nierarteriestenose

Als nierarteriestenose niet wordt behandeld, kan dit leiden tot ernstige complicaties:

• Verminderde nierfunctie, wat kan resulteren in chronische nierziekte of nierfalen.
• Kransslagaderziekte, waarbij de slagaders die bloed naar het hart brengen, vernauwen en verharden.
• Een verhoogd risico op beroertes door verhoogde bloeddruk, wat schade aan de hersenen kan veroorzaken door onvoldoende bloedtoevoer.
• Perifere vaatziekte, waarbij de bloedvaten naar de benen verstopt raken, wat de bloedstroom vanuit het hart naar andere lichaamsdelen belemmert.

Preventie van nierarteriestenose

Er zijn geen specifieke preventieve maatregelen bekend voor nierarteriestenose, maar een gezonde levensstijl kan helpen om het risico te verkleinen. Het handhaven van een gezonde bloeddruk, een evenwichtig dieet, regelmatige lichaamsbeweging en het vermijden van risicofactoren zoals roken kunnen bijdragen aan het voorkomen van atherosclerose en andere aandoeningen die nierarteriestenose kunnen veroorzaken. Het verbeteren van de niergezondheid door deze maatregelen kan de kans op het ontwikkelen van nierarteriestenose verminderen en de algehele gezondheid bevorderen.

Gezonde levensstijl

Het handhaven van een gezonde levensstijl is cruciaal in de preventie van nierarteriestenose. Dit omvat een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging, stoppen met roken, en het beheren van stress.

Regelmatige medische controles

Regelmatige controle van de bloeddruk en nierfunctie, vooral bij risicopatiënten, kan helpen om nierarteriestenose vroegtijdig op te sporen. Dit kan de kans op complicaties verminderen en de behandeling versnellen.

Beheer van risicofactoren

Patiënten die risicofactoren zoals diabetes of hypertensie hebben, moeten deze aandoeningen zorgvuldig beheren. Door het aanpassen van hun voedingspatroon en het volgen van medisch advies, kunnen ze hun risico op nierarteriestenose verlagen.

Praktische tips voor het omgaan met nierarteriestenose

Nierarteriestenose is een aandoening waarbij de slagaders die naar de nieren leiden, vernauwd zijn. Dit kan de bloedstroom naar de nieren verminderen, wat op zijn beurt kan leiden tot hoge bloeddruk, nierfunctiestoornissen, en in ernstige gevallen, nierfalen. Het is belangrijk om nierarteriestenose goed te beheren om de gezondheid van je nieren te beschermen.

Raadpleeg een arts voor diagnose en behandeling

Als je vermoedt dat je nierarteriestenose hebt, bijvoorbeeld door het ervaren van hoge bloeddruk of verminderde nierfunctie, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Een arts kan beeldvormende onderzoeken, zoals een beeldvormend onderzoek, uitvoeren om de vernauwing van de slagaders te detecteren. Dit kan door middel van echografie, een CT-scan of een angiografie. Vroege detectie kan helpen bij het voorkomen van ernstigere complicaties.

Behandeling en therapieën voor nierarteriestenose

De behandeling van nierarteriestenose hangt af van de ernst van de vernauwing en de impact op je gezondheid. In veel gevallen wordt medicatie voorgeschreven om de bloeddruk te verlagen en de werking van de nieren te ondersteunen. Geneesmiddelen zoals medicijnen tegen hoge bloeddruk kunnen effectief zijn om complicaties te verminderen. In sommige gevallen is een ingreep zoals angioplastiek nodig om de slagader te openen en de bloedstroom naar de nieren te verbeteren.

Voorkom verdere schade aan de nieren

Het behouden van een gezonde bloeddruk is cruciaal voor het beheer van nierarteriestenose. Zorg ervoor dat je regelmatig je bloeddruk laat controleren en volg de aanwijzingen van je arts met betrekking tot medicatie en leefstijl. Een gezond voedingspatroon kan ook bijdragen aan het verlagen van de bloeddruk en het ondersteunen van de algehele niergezondheid. Vermijd voedingsmiddelen die de bloeddruk kunnen verhogen, zoals zout en verzadigde vetten.

Leefstijl en voeding voor gezonde nieren

Een evenwichtig voedingspatroon kan een belangrijke rol spelen in het beheer van nierarteriestenose. Zorg voor een voedingspatroon dat rijk is aan vitamines en mineralen die de gezondheid van je nieren ondersteunen. Voedingsmiddelen zoals groenten, fruit, en volle granen kunnen bijdragen aan een gezonde nierfunctie en het verlagen van je bloeddruk. Ook het handhaven van een gezond gewicht en regelmatige lichaamsbeweging zijn belangrijke factoren om de progressie van nierarteriestenose te vertragen.

Misvattingen rond nierarteriestenose

Nierarteriestenose is een aandoening waarbij de bloedvaten die de nieren van bloed voorzien, vernauwd zijn. Deze vernauwing kan leiden tot verhoogde bloeddruk, verminderde nierfunctie en zelfs nierfalen als het niet goed wordt behandeld. Er zijn echter verschillende misvattingen over deze aandoening die het begrip en de behandeling kunnen belemmeren.

Nierarteriestenose komt alleen voor bij ouderen

Hoewel nierarteriestenose vaker voorkomt bij ouderen, kan het ook jongere mensen treffen, vooral als er onderliggende risicofactoren zijn zoals diabetes mellitus, obesitas of een voorgeschiedenis van alcoholmisbruik. Het is dus belangrijk om deze aandoening niet alleen met de leeftijd te associëren.

Verhoogde bloeddruk is altijd het eerste symptoom van nierarteriestenose

Een veelvoorkomend symptoom van nierarteriestenose is inderdaad een verhoogde bloeddruk, maar niet iedereen met deze aandoening ervaart dit symptoom. In sommige gevallen kan de aandoening asymptomatisch zijn, waardoor het moeilijk is om het in een vroeg stadium te detecteren zonder beeldvormende onderzoeken of bloedonderzoeken.

Nierarteriestenose is altijd het gevolg van atherosclerose

Hoewel atherosclerose (verharding van de hartvaten) een veelvoorkomende oorzaak is van nierarteriestenose, kan het ook veroorzaakt worden door andere factoren, zoals fibromusculaire dysplasie, een aandoening die vooral bij jongere vrouwen voorkomt. Het is dus belangrijk om niet te snel te concluderen dat atherosclerose de enige oorzaak is.

Behandeling van nierarteriestenose is altijd chirurgisch

De behandeling van nierarteriestenose varieert afhankelijk van de ernst van de aandoening. In sommige gevallen kan het gebruik van medicijnen om de bloeddruk te reguleren voldoende zijn. In ernstigere gevallen kan een procedure zoals verdoving voor angioplastiek of stenting noodzakelijk zijn om de vernauwde bloedvaten te openen. Een chirurgische ingreep is dus niet altijd de enige optie.

Nierarteriestenose leidt altijd tot nierfalen

Hoewel nierarteriestenose kan leiden tot een verminderde nierfunctie, hoeft dit niet altijd te resulteren in nierfalen. Veel mensen met nierarteriestenose behouden een goede nierfunctie, vooral wanneer de aandoening vroeg wordt gediagnosticeerd en effectief behandeld. Het is essentieel om de ziekte in een vroeg stadium op te sporen via bloedonderzoeken en beeldvormende onderzoeken.

Een gezonde levensstijl heeft geen effect op nierarteriestenose

Hoewel een gezonde levensstijl de vernauwing van de nieren zelf niet kan omkeren, kan het helpen om de risicofactoren te beheersen. Het handhaven van een evenwichtig voedingspatroon, het beperken van zoutinname en het behouden van een gezond gewicht kunnen de bloeddruk helpen verlagen en de progressie van de aandoening vertragen.

Er is geen noodzaak voor follow-up na behandeling van nierarteriestenose

Na de behandeling van nierarteriestenose is regelmatige controle essentieel om de effectiviteit van de behandeling te evalueren en eventuele complicaties op te sporen. Dit kan door middel van bloedonderzoeken en andere tests om te verzekeren dat de nierfunctie optimaal blijft.

Lees verder

• Nierfalen: Verminderde of afwezige nierfunctie
• Niergezondheid: Tips voor gezonde nieren & goede nierfunctie
• Nierhypertensie: Hoge bloeddruk door slagader(s) van nieren
• Atherosclerose of arteriosclerose: Slagaderverkalking
• Fibromusculaire dysplasie: Abnormale groei in wand slagader