Nierarteriestenose: Vernauwing van slagaders in nieren

Nierarteriestenose is een medische aandoening waarbij de bloedvaten die de nieren van bloed voorzien, vernauwd raken. Deze vernauwing leidt vaak tot een verhoogde bloeddruk, wat het risico op beroertes en hartaanvallen vergroot. Hoewel nierarteriestenose vaak asymptomatisch is, kunnen sommige patiënten pijn op de borst en duizeligheid ervaren. Het volgen van een gezonde levensstijl kan nuttig zijn, maar soms zijn medicijnen of zelfs een chirurgische ingreep nodig. Zonder behandeling kan de aandoening leiden tot ernstige complicaties zoals nierfalen of een beroerte.

• Oorzaken van nierarteriestenose
• Atherosclerose
• Fibromusculaire dysplasie
• Andere oorzaken
• Risicofactoren van nierarteriestenose
• Symptomen van nierarteriestenose
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van nierarteriestenose
• Zelfzorg
• Medische behandeling
• Complicaties van nierarteriestenose
• Preventie van nierarteriestenose

Oorzaken van nierarteriestenose

De nieren spelen een cruciale rol in de regulatie van de bloeddruk, het filteren van afvalstoffen uit het bloed en het aanmaken van urine. Bij nierarteriestenose is de bloedtoevoer naar de nieren verminderd door vernauwing van de bloedvaten, wat de afvoer van afvalstoffen en overtollige vloeistoffen belemmert. Dit leidt tot een verhoogde bloeddruk in het lichaam (hypertensie), wat op zijn beurt kan bijdragen aan beroertes en hartaanvallen. Bovendien kan verhoogde bloeddruk in de nieren zelf leiden tot nierhypertensie, wat nierweefsel kan beschadigen.

Atherosclerose

Ongeveer 90% van de gevallen van nierarteriestenose is te wijten aan atherosclerose. Bij deze aandoening bouwt zich plaque op in de slagaders, bestaande uit vetten, cholesterol en andere stoffen, wat leidt tot verharding en vernauwing van de bloedvaten. Deze atherosclerotische renovasculaire ziekte is vooral gebruikelijk bij oudere volwassenen.

Fibromusculaire dysplasie

Een andere oorzaak van nierarteriestenose is fibromusculaire dysplasie, waarbij de vaatwanden verdikken en verharden door de ophoping van spier- en bindweefsel, wat uiteindelijk de bloedstroom blokkeert. Deze aandoening komt vooral voor bij jonge vrouwen onder de veertig jaar. De exacte oorzaak van fibromusculaire dysplasie is nog onbekend (anno augustus 2024).

Andere oorzaken

Sporadisch kan nierarteriestenose het gevolg zijn van andere aandoeningen zoals vasculitis (ontsteking van de bloedvaten), neurofibromatose (een aandoening waarbij tumoren op zenuwweefsel ontstaan), of druk van een buiktumor op de nierarterieën.

Risicofactoren van nierarteriestenose

De kans op nierarteriestenose neemt toe bij patiënten met:

• een voorgeschiedenis van beroerte of hartaanval
• een familiegeschiedenis van hartziekten
• een sedentair leven
• een dieet rijk aan vetten, cholesterol, zout en suiker
• oudere leeftijd
• tabaksgebruik / roken
• obesitas
• andere vaatziekten, zoals kransslagaderziekten en perifere vaatziekten
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• chronische nierziekte
• hoge bloeddruk
• hoog cholesterol in het bloed
• insulineresistentie (cellen reageren niet goed op insuline)
• mannen ouder dan 45 jaar en vrouwen ouder dan 55 jaar

Symptomen van nierarteriestenose

Veel patiënten met nierarteriestenose vertonen geen symptomen. Als symptomen optreden, zijn deze vaak gerelateerd aan een verminderde nierfunctie en kunnen ze omvatten:

• Hersenen: concentratieproblemen, duizeligheid, hoofdpijn, slaapproblemen / slaperigheid, vermoeidheid
• Huid: een donkere huid, droge huid, jeuk en gevoelloosheid
• Longen: ademhalingsproblemen door vochtophoping in de longen (longoedeem), pijn op de borst
• Maag en darmen: braken, verlies van eetlust, gewichtsverlies, misselijkheid
• Oedeem: zwelling in de benen (gezwollen benen), zwelling in de voeten of enkels (gezwollen enkels en voeten), en af en toe ook zwelling in de handen (gezwollen handen) of in het gezicht (gezwollen gezicht)
• Spierkrampen
• Weinig plassen (oligurie) of meer plassen (polyurie)

Diagnose en onderzoeken

Bij verdenking op nierarteriestenose start de arts met een vragenlijst over symptomen en medische geschiedenis. Dit gaat vaak gepaard met een lichamelijk onderzoek en een meting van de bloeddruk. Tijdens het lichamelijk onderzoek kan de arts auscultatie van de nieren uitvoeren om 'ruisende' geluiden te detecteren, wat duidt op een vernauwing. Laboratoriumonderzoeken, zoals een bloedonderzoek en urineonderzoek, kunnen verhoogde eiwitwaarden en verminderde nierfunctie aantonen. Beeldvormende technieken zoals een angiografie (radiografisch beeld van de bloedvaten), een CT-angiografie, een MR-angiografie, een Dopplerechografie (meet bloedstroomsnelheid) en/of een nierechografie kunnen worden gebruikt om de diagnose te bevestigen en de ernst van de vernauwing te beoordelen.

Behandeling van nierarteriestenose

Zelfzorg

Een belangrijk aspect van de behandeling van nierarteriestenose is het verlagen van de bloeddruk om de nieren te ontlasten. Dit kan door veranderingen in levensstijl, zoals stoppen met roken, regelmatig bewegen, stress verminderen, een gezond gewicht bereiken en behouden, en een gezonde, gevarieerde voeding te volgen met beperkte suiker-, vet- en zoutinname. Beperk ook de consumptie van cafeïne en alcohol.

Medische behandeling

Als levensstijlaanpassingen onvoldoende blijken, kan de arts medicijnen voorschrijven om de bloeddruk te verlagen. Dit kan het uitproberen van verschillende medicijnen vereisen voordat een effectief middel gevonden wordt. Veelvoorkomende bloeddrukverlagende medicijnen zijn ACE-remmers, bètablokkers, calciumantagonisten en diuretica (plaspillen). Soms is een chirurgische ingreep noodzakelijk, zoals percutane angioplastiek waarbij een ballon of stent wordt gebruikt om de slagader te openen, of een bypassoperatie waarbij een nieuw pad om de blokkade heen wordt gecreëerd. In sommige gevallen kan een nefrectomie nodig zijn, waarbij één of beide nieren chirurgisch worden verwijderd.

Complicaties van nierarteriestenose

Als nierarteriestenose niet wordt behandeld, kan dit leiden tot ernstige complicaties:

• Verminderde nierfunctie, wat kan resulteren in chronische nierziekte of nierfalen.
• Kransslagaderziekte, waarbij de slagaders die bloed naar het hart brengen, vernauwen en verharden.
• Een verhoogd risico op beroertes door verhoogde bloeddruk, wat schade aan de hersenen kan veroorzaken door onvoldoende bloedtoevoer.
• Perifere vaatziekte, waarbij de bloedvaten naar de benen verstopt raken, wat de bloedstroom vanuit het hart naar andere lichaamsdelen belemmert.

Preventie van nierarteriestenose

Er zijn geen specifieke preventieve maatregelen bekend voor nierarteriestenose, maar een gezonde levensstijl kan helpen om het risico te verkleinen. Het handhaven van een gezonde bloeddruk, een evenwichtig dieet, regelmatige lichaamsbeweging en het vermijden van risicofactoren zoals roken kunnen bijdragen aan het voorkomen van atherosclerose en andere aandoeningen die nierarteriestenose kunnen veroorzaken. Het verbeteren van de niergezondheid door deze maatregelen kan de kans op het ontwikkelen van nierarteriestenose verminderen en de algehele gezondheid bevorderen.

Lees verder

• Nierfalen: Verminderde of afwezige nierfunctie
• Niergezondheid: Tips voor gezonde nieren & goede nierfunctie
• Nierhypertensie: Hoge bloeddruk door slagader(s) van nieren
• Atherosclerose of arteriosclerose: Slagaderverkalking
• Fibromusculaire dysplasie: Abnormale groei in wand slagader