Neurofibromatose: Afwijkingen aan huid en ogen

Neurofibromatose is een erfelijke neurologische aandoening die wordt gekenmerkt door de ontwikkeling van goedaardige tumoren, genaamd neurofibromen, die ontstaan vanuit perifere zenuwen. Deze aandoening komt vaak tot uiting in de adolescentie of jongvolwassenheid en tast voornamelijk de huid aan. De meest opvallende huidafwijkingen zijn café-au-lait-vlekken, die zich kenmerken door hun lichte bruine kleur. Naast de huid kunnen ook de ogen, oogleden en andere delen van het lichaam worden aangetast. Neurofibromatose komt voor in twee hoofdtypes, waarvan de symptomen en ernst sterk variëren. De behandeling richt zich meestal op chirurgie en medicatie, waarbij de vooruitzichten per patiënt verschillen.

• Oorzaken en erfelijkheid neurologische aandoening
• Symptomen: Afwijkingen aan Huid en Ogen
• Diagnose en Onderzoeken
• Behandeling Neurofibromatose met Chirurgie en Medicatie
• Prognose is Variabel
• Complicaties van Neurofibromatose

Oorzaken en erfelijkheid neurologische aandoening

Neurofibromatose type 1

Neurofibromatose type 1 (NF1), ook bekend als de "ziekte van Von Recklinghausen" of "perifere neurofibromatose," is de meest voorkomende vorm van neurofibromatose en komt voor bij ongeveer 95% van alle patiënten met deze aandoening. Het NF1-gen bevindt zich op de lange arm van chromosoom 17. Ongeveer 1 op 3000 personen lijdt aan deze vorm van neurofibromatose.

Neurofibromatose type 2

Neurofibromatose type 2 (NF2), ook wel "akoestische neurofibromatose," "centrale neurofibromatose" of "schwannomatose" genoemd, is een zeldzame erfelijke aandoening die wordt veroorzaakt door mutaties in het NF2-gen, dat zich bevindt op chromosoom 22. Bij NF2 ontwikkelen zich neurofibromen in de hersenen, het ruggenmerg, en meningeomen, wat langzaam groeiende, goedaardige tumoren zijn die ontstaan uit het spinnenwebvlies van de hersenen. Deze vorm komt voor bij ongeveer 1 op 25.000 personen.

Bij ongeveer de helft van de patiënten met neurofibromatose ontstaat de aandoening spontaan, zonder een bekende familiale voorgeschiedenis.

Overerving

Neurofibromatose volgt een autosomaal dominante overervingspatroon, wat betekent dat slechts één kopie van het gemuteerde gen van een ouder voldoende is om de symptomen te veroorzaken.

Symptomen: Afwijkingen aan Huid en Ogen

De symptomen van neurofibromatose kunnen sterk variëren, zowel in aard als in ernst, van mild tot ernstig.

Type I

Hart
Cardiovasculaire complicaties bij NF1 omvatten aangeboren hartafwijkingen, hypertensie (hoge bloeddruk) en vaatproblemen zoals vernauwingen, blokkades of beschadigde bloedvaten (vasculopathie).

Huid
Patiënten met NF1 ontwikkelen vanaf de geboorte of in de eerste levensjaren vaak zes of meer onregelmatig gevormde café-au-lait-vlekken op de huid. Deze vlekken zijn donkerder dan de omringende huid en meten meer dan 5 mm in diameter. Ze bevinden zich vaak onder de oksels, in de elleboog- en knieholtes, en rond de liesstreek. De vlekken nemen toe in grootte en aantal gedurende de eerste tien levensjaren. Daarnaast ontwikkelen zich op of onder de huid knobbeltjes genaamd neurofibromen, die op elke leeftijd kunnen verschijnen. Vaak zijn er meerdere neurofibromen aanwezig, en soms groeien deze verder in het lichaam.

Ogen
Bij NF1 kunnen de oogleden verdikken en onregelmatig van vorm worden door de groei van neurofibromen. Dit kan leiden tot verhoogde oogboldruk (glaucoom) of een lui oog (amblyopie). Op de iris (regenboogvlies) ontstaan pigmentvlekjes, bekend als Lisch-knobbeltjes, die meestal geen invloed hebben op het gezichtsvermogen. Een ander mogelijk gevolg is een goedaardige tumor op de oogzenuw, een opticusglioom, die wel visusproblemen kan veroorzaken.

Andere Symptomen
NF1 kan ook de botontwikkeling beïnvloeden, wat kan leiden tot skeletafwijkingen zoals scoliose, afwijkingen aan de armen en benen, en een groot hoofd (macrocefalie). Andere mogelijke symptomen zijn hoofdpijn, epileptische aanvallen, verminderde intellectuele functies, eenzijdig gehoorverlies, ontwikkelingsstoornissen en kort gestalte. In zeldzame gevallen kan NF1 leiden tot kanker zoals leukemie, Wilmstumor, rhabdomyosarcoom en feochromocytoom.

Type II

NF2 komt vaak tot uiting in de tienerjaren of jongvolwassenheid met gehoorproblemen veroorzaakt door een tumor op de gehoorzenuw, een akoestisch neuroom. Andere symptomen zijn hoofdpijn, evenwichtsproblemen, oorsuizen, vroege ontwikkeling van cataract (posterior subcapsulaire cataract), Lisch-knobbeltjes, en zwakte in een arm of been.

Diagnose en Onderzoeken

De diagnose van neurofibromatose wordt gesteld door een combinatie van lichamelijk onderzoek, dermatologisch onderzoek, gehooronderzoek, oogonderzoek en neurologisch onderzoek. Beeldvormende technieken zoals röntgenfoto's, MRI-scans en CT-scans helpen bij het opsporen van interne tumoren en andere afwijkingen. Genetisch onderzoek kan de diagnose bevestigen, wat belangrijk is voor het uitsluiten van andere aandoeningen zoals het Legius-syndroom of het Noonan-syndroom.

Behandeling Neurofibromatose met Chirurgie en Medicatie

De behandeling van neurofibromatose richt zich voornamelijk op symptoombeheer. Ooglidproblemen kunnen chirurgisch worden behandeld, hoewel de kans op terugkeer van de neurofibromen groot is. Behandeling van opticusgliomen is meestal niet nodig als het gezichtsvermogen niet aangetast is. Chirurgische verwijdering van tumoren is mogelijk, vooral als ze de hersenen bedreigen, waarbij soms ook chemotherapie en radiotherapie nodig zijn. Medicatie kan helpen bij het behandelen van hoofdpijn en epilepsie. Bij ernstige gehoorproblemen kan een cochleair implantaat een oplossing bieden.

Prognose is Variabel

NF1

NF1 is een progressieve aandoening, wat betekent dat de symptomen na verloop van tijd kunnen verergeren. Bij sommige patiënten blijven de symptomen echter stabiel. De ernst en het verloop van de ziekte variëren sterk tussen patiënten. De levensverwachting is meestal normaal, hoewel de aanwezigheid van neurofibromen kan leiden tot cosmetische en psychologische problemen.

NF2

NF2 is zeldzamer dan NF1 en de symptomen zijn vaak ernstiger. De ontwikkeling van brughoektumoren kan leiden tot progressieve gehoor- en evenwichtsproblemen. Jongere patiënten met meningeomen hebben doorgaans een slechtere prognose dan oudere patiënten.

Complicaties van Neurofibromatose

Mogelijke complicaties zijn:

• aantasting van het uiterlijk
• ademhalingsproblemen
• cardiovasculaire problemen
• een goedaardige bijniertumor (feochromocytoom)
• gedeeltelijke of volledige doofheid
• gewrichtsaandoeningen
• hormonale veranderingen
• kanker (zoals borstkanker, leukemie, hersentumoren en sommige vormen van weke delen kanker)
• kleine goedaardige huidtumoren (huid schwannoma's)
• meerdere goedaardige hersentumoren of spinale tumoren
• neurologische problemen (ontwikkelingsstoornissen, epilepsie, hydrocefalie, …)
• problemen met het gezichtsvermogen
• zenuwbeschadiging aan het gezicht
• zwakte of gevoelloosheid in de armen en/of benen en/of het gezicht (gezichtszwakte)