Amblyopie (lui oog): Verminderde gezichtsscherpte in één oog

Amblyopie, vaak aangeduid als een lui oog, is de meest voorkomende oorzaak van gezichtsverlies bij kinderen. Bij amblyopie heeft een patiënt een verminderde gezichtsscherpte doordat één oog niet of minder goed functioneert dan het andere. Het gebruik van een bril of contactlenzen biedt meestal geen verbetering. Behandelingsopties zoals het afplakken van het gezonde oog zijn beschikbaar. Vroege diagnose en behandeling kunnen helpen om het gezichtsvermogen van het aangedane oog te behouden.

• Synoniemen amblyopie
• Epidemiologie oogafwijking
• Oorzaken van amblyopie: Fout in de hersenen
• Ontwikkelingsstoornis
• Scheelzien (strabisme)
• Refractiefouten
• Symptomen: Verminderde gezichtsscherpte en dieptezichtproblemen
• Oogafwijkingen
• Problemen met dieptezicht
• Diagnose van amblyopie en onderzoeken door de oogarts
• Oogheelkundig onderzoek
• Diagnostisch onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van amblyopie: Onderliggende oogaandoeningen, afplakken, en veiligheidsbril
• Onderliggende oogaandoening verhelpen
• Aangetast oog stimuleren
• Krasbestendige veiligheidsbril
• Prognose van amblyopie
• Complicaties van amblyopie
• Preventie: Vroege opsporing en behandeling

Synoniemen amblyopie

Amblyopie staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Amblyopia
• Lui oog

Epidemiologie oogafwijking

Ongeveer 2 tot 3% van de wereldwijde bevolking lijdt aan amblyopie. Deze aandoening komt voor bij zowel mannen als vrouwen en vertoont geen raciale of etnische voorkeuren. Amblyopie wordt vaak vastgesteld bij jonge kinderen, maar kan in sommige gevallen ook bij oudere kinderen of volwassenen worden ontdekt.

Oorzaken van amblyopie: Fout in de hersenen

Ontwikkelingsstoornis

Amblyopie ontstaat door een ontwikkelingsstoornis waarbij de zenuwbaan van het ene oog naar de hersenen niet normaal functioneert. Dit resulteert in een wazig of vertekend beeld dat door de hersenen wordt ontvangen, waardoor het aangetaste oog genegeerd wordt. Dit kan leiden tot een verminderd gebruik van het aangedane oog en uiteindelijk verlies van gezichtsscherpte.

Scheelzien (strabisme)

Scheelzien, of strabisme, is de meest voorkomende oorzaak van amblyopie. Bij scheelzien staan de ogen niet in dezelfde richting, wat leidt tot een afwijkende oogstand. Dit kan het gebruik van het aangedane oog verminderen, wat bijdraagt aan amblyopie. Niet alle patiënten met scheelzien ontwikkelen amblyopie, en amblyopie kan ook zonder scheelzien optreden.

Refractiefouten

Andere oorzaken van amblyopie zijn refractiefouten zoals infantiele cataract (staar bij kinderen) en visuele onregelmatigheden zoals verziendheid (hypermetropie), bijziendheid (myopie) of astigmatisme. Vooral als deze refractiefouten significant verschillen tussen de twee ogen, kan dit leiden tot amblyopie.

Symptomen: Verminderde gezichtsscherpte en dieptezichtproblemen

Oogafwijkingen

Bij amblyopie kunnen de ogen naar binnen of naar buiten draaien, wat wijst op scheelzien. De ogen lijken niet samen te werken, wat kan leiden tot problemen met dieptezicht. Patiënten kunnen ook een verminderde gezichtsscherpte ervaren in één of beide ogen. Het gezichtsvermogen kan hierdoor verstoord zijn, en het inschatten van afstanden kan problematisch zijn.

Problemen met dieptezicht

Patiënten met amblyopie kunnen moeite hebben met het inschatten van diepte. Dit kan dagelijkse activiteiten beïnvloeden, zoals het lezen van een boek of het navigeren in een ruimte. Deze problemen zijn het gevolg van het slechte functioneren van het aangetaste oog.

Diagnose van amblyopie en onderzoeken door de oogarts

Oogheelkundig onderzoek

De diagnose amblyopie wordt vaak gesteld door een oogarts op basis van een uitgebreid oogonderzoek. Dit onderzoek kan onder meer oftalmoscopie omvatten om de toestand van de ogen te evalueren. In veel gevallen zijn geen verdere diagnostische onderzoeken nodig om amblyopie te bevestigen.

Diagnostisch onderzoek

Indien de oogarts vermoedt dat amblyopie wordt veroorzaakt door een andere oogaandoening, kan aanvullend onderzoek nodig zijn. Dit kan bestaan uit beeldvormende onderzoeken zoals een CT-scan of MRI-scan. Ook kan een fluoresceïne angiografie nuttig zijn om het netvlies te beoordelen. Andere diagnostische tests zoals een ERG-onderzoek en een OCT-scan kunnen aanvullende informatie bieden over de ooggezondheid.

Differentiële diagnose

Amblyopie moet worden onderscheiden van andere aandoeningen die vergelijkbare symptomen vertonen, zoals:

• Esotropie (binnenwaarts scheelzien)
• Exotropie (buitenwaarts scheelzien)
• Het monofixatiesyndroom
• Ptosis (afhangend ooglid)

Behandeling van amblyopie: Onderliggende oogaandoeningen, afplakken, en veiligheidsbril

Onderliggende oogaandoening verhelpen

Als amblyopie wordt veroorzaakt door een onderliggende oogaandoening zoals cataract, moet deze aandoening eerst worden behandeld. Dit kan chirurgische ingrepen of andere medische behandelingen omvatten. Zodra de onderliggende aandoening is aangepakt, kunnen aanvullende behandelingsmethoden worden ingezet om het aangetaste oog te stimuleren.

Aangetast oog stimuleren

De behandeling van amblyopie richt zich op het stimuleren van het aangetaste oog door het gezonde oog tijdelijk uit te schakelen. Dit kan op verschillende manieren worden gedaan:

Goede oog afplakken
Bij kinderen met een refractieafwijking zoals bijziendheid, verziendheid of astigmatisme is een bril vaak noodzakelijk. Als aanvullende behandeling plakt de oogarts het goede (normaal werkende) oog af gedurende een deel van de wakkere uren. Het afplakken kan worden gedaan met speciale stickers of ooglapjes, die vaak zijn versierd om het proces aantrekkelijker te maken voor kinderen. Een andere optie zijn ondoorzichtige contactlenzen die ook kunnen helpen bij het behandelen van amblyopie.

Goede oog met ogdruppels wazig maken
Voor sommige patiënten met lichte tot matige amblyopie kan de oogarts atropine-oogdruppels voorschrijven. Deze druppels worden in het gezonde oog aangebracht om tijdelijk wazig zicht te creëren, zodat het aangetaste oog meer wordt gebruikt. Dit helpt de hersenen om het beeld van het amblyope oog te verwerken. De oogdruppels worden toegepast volgens oogdruppelrichtlijnen.

Krasbestendige veiligheidsbril

Bij kinderen waarvan het gezichtsvermogen zich niet volledig herstelt, kan een krasbestendige veiligheidsbril of speciale sportbril worden aanbevolen. Deze bril beschermt het goede oog tijdens activiteiten waarbij dieptezichtproblemen zich voordoen.

Prognose van amblyopie

De prognose voor amblyopie is het beste als de behandeling vroeg wordt gestart, idealiter vóór de leeftijd van vijf jaar. Bij vroege behandeling kan het gezichtsvermogen vaak bijna volledig herstellen, hoewel sommige patiënten nog steeds problemen met dieptezicht kunnen ondervinden. De behandeling kan enkele maanden duren, waarbij verbetering vaak zichtbaar wordt na enkele weken. Soms is een onderhoudsbehandeling nodig waarbij het goede oog af en toe wordt afgedekt of atropine-oogdruppels worden toegediend.

Complicaties van amblyopie

Als de behandeling niet op tijd begint, kan het gezichtsvermogen zich slechts gedeeltelijk herstellen, vooral als de behandeling na de leeftijd van tien jaar wordt gestart. Andere mogelijke complicaties omvatten problemen met de oogspieren die meerdere operaties kunnen vereisen en een blijvend verlies van gezichtsvermogen in het aangedane oog.

Preventie: Vroege opsporing en behandeling

Om amblyopie en ernstige gevolgen te voorkomen, is het raadzaam om een uitgebreid oogonderzoek uit te voeren bij kinderen tussen de drie en vijf jaar. Dit stelt de oogarts in staat om amblyopie en andere oogaandoeningen vroegtijdig te detecteren en de behandeling snel te starten. Speciale onderzoekstechnieken worden gebruikt om de ogen van jonge patiënten effectief te testen en te evalueren.

Lees verder

• Ooglapje: Indicatie en tips en bij afplakken van oog
• Gezichtsscherpte: Belang en meting via een Snellen-kaart