Amblyopie (lui oog): Verminderde gezichtsscherpte in één oog

Amblyopie, wat meestal aangeboren en soms verworven is, is de meest voorkomende oorzaak van gezichtsverlies bij kinderen. Bij de oogafwijking amblyopie, wat beter gekend is als een lui oog, heeft de patiënt een verminderde gezichtsscherpte doordat hij één oog niet of minder goed gebruikt. Een bril of contactlenzen helpen hierbij niet, maar andere behandelingsmethoden waaronder het afplakken van het oog, zijn voorhanden. Door een snelle diagnose en behandeling voorkomt de patiënt het verlies van het gezichtsvermogen uit het aangetaste oog.

• Synoniemen amblyopie
• Epidemiologie oogafwijking
• Oorzaken lui oog: Fout in de hersenen
• Symptomen: Verminderde gezichtsscherpte in één oog of soms beide ogen
• Diagnose van de oogziekte en onderzoeken door de oogarts
• Behandeling lui oog: Onderliggende oogaandoening, afplakken, veiligheidsbril
• Prognose oogafwijking
• Complicaties oogaandoening
• Preventie: Vroege opsporing en behandeling

Synoniemen amblyopie

Amblyopie is ook gekend onder deze synoniemen

• Amblyopia
• Lui oog

Epidemiologie oogafwijking

Naar schatting 2 tot 3% van de wereldwijde bevolking lijdt aan enige mate van amblyopie. Deze oogziekte kent geen raciale of etnische voorkeur. Mannen en vrouwen zijn tot slot in gelijke aantallen getroffen.

Oorzaken lui oog: Fout in de hersenen

In de kindertijd gebeurt een fout in de ontwikkeling van de zenuwbaan van het éne oog naar de hersenen. Bij amblyopie stuurt het luie oog (abnormale oog) namelijk een wazig beeld of het verkeerde beeld naar de hersenen. De hersenen zijn hierdoor verward. Ze leren hierdoor om de afbeelding van het zwakkere oog te negeren. Scheelzien (strabisme) is de meest voorkomende oorzaak van amblyopie. Vaak is een familiale geschiedenis van deze aandoening bekend. De term "lui oog" verijst naar amblyopie, wat vaak optreedt in combinatie met strabisme. Amblyopie treedt mogelijk echter ook op zonder scheelzien. Daarnaast lijden niet alle patiënten met strabisme aan amblyopie. Andere oorzaken van amblyopie zijn onder meer infantiele cataract (staar in de kindertijd) en verziendheid (hypermetropie), bijziendheid (in medische termen gekend als myopie) of astigmatisme, vooral als deze groter is in één oog.

Symptomen: Verminderde gezichtsscherpte in één oog of soms beide ogen

Bij de oogafwijking draaien de ogen naar binnen of naar buiten. Ze lijken hierbij niet samen te werken. Ook heeft de patiënt een verminderde gezichtsscherpte met één oog, al is het ook mogelijk dat de patiënt met beide ogen slecht ziet. Tot slot heeft hij last van het inschatten van de diepte. Zijn dieptezicht is bijgevolg verstoord.

Diagnose van de oogziekte en onderzoeken door de oogarts

Oogheelkundig onderzoek

De oogarts voert een uitgebreid oogonderzoek via oftalmoscopie uit en diagnosticeert op deze manier amblyopie. Normaalgezien zijn geen verdere diagnostische onderzoeken vereist.

Diagnostisch onderzoek

Wanneer de oogarts vermoedt dat de amblyopie veroorzaakt is door een andere oogaandoening en dit onomkeerbaar is, zet hij toch enkele diagnostische onderzoeken in. Hij voert beeldvormende onderzoeken uit, zoals een CT-scan of MRI-scan. Ook een fluoresceïne angiografie is nuttig waarbij de oogarts het netvlies beoordeelt. Andere handige diagnostische instrumenten zijn een ERG-onderzoek en een OCT-scan.

Differentiële diagnose

Mogelijk verwart de oogarts amblyopie met volgende aandoeningen:

• esotropie (binnenwaarts scheelzien met afwijkende oogstand)
• exotropie (buitenwaarts scheelzien)
• het monofixatie syndroom
• ptosis (een afhangend ooglid)

Behandeling lui oog: Onderliggende oogaandoening, afplakken, veiligheidsbril

Onderliggende oogaandoening verhelpen

Als de patiënt met amblyopie een onderliggende oogaandoening zoals cataract heeft, zal de oogarts deze als eerste corrigeren. Daarnaast zijn nog enkele behandelingen beschikbaar om het aangetaste oog te stimuleren. Deze behandelingsmethoden gebeuren steeds op advies en onder controle van de oogarts en zijn afhankelijk van de ernst van de amblyopie en de onderliggende (oog)aandoening.

Aangetaste oog stimuleren

De oogarts probeert de hersenen te dwingen om beelden van het aangetaste oog te verwerken. Dit doet hij door het goede, normaal werkende oog tijdelijk uit te schakelen.

Goede oog afplakken
Bij kinderen met een refractieafwijking (bijziendheid, verziendheid of astigmatisme) is een bril vereist. De oogarts plakt als volgende stap het goede (normaal werkende) oog af gedurende de helft of de hele tijd van de wakkere uren. De hersenen zijn hierdoor gedwongen om het beeld uit het oog met amblyopie te herkennen. Het afplakken gebeurt met speciale stickers, maar is ook mogelijk met ooglapjes. Deze zijn vaak beschikbaar met versieringen of tekeningen wat kinderen en hun omgeving aanspreekt zodat het afplakken minder erg is. Ook gebruikt de patiënt mogelijk ondoorzichtige contactlenzen.

Goede oog met oogdruppels wazig maken
Bij sommige patiënten met lichte tot matige amblyopie zet de oogarts atropine oogdruppels in, die de begeleider van de patiënt toepast in het normale oog. Op deze manier krijgt de patiënt eveneens een wazig gezichtsvermogen in het goede oog. De begeleider hanteert hiervoor correcte oogdruppelrichtlijnen.

Krasbestendige veiligheidsbril

Een krasbestendige veiligheidsbril of speciale, stevige sportbril is aangeraden bij kinderen waarbij het gezichtsvermogen zich niet volledig herstelt en die slechts met één oog goed zien door een (oog)aandoening. Deze veiligheidsbril of sportbril draagt de patiënt bij sportactiviteiten waarbij de dieptezichtproblemen tot uiting komen.

Prognose oogafwijking

De behandeling van aangeboren amblyopie gebeurt altijd snel, en liefst voor de leeftijd van vijf jaar. Het gezichtsvermogen herstelt zich dan bijna volledig. Wel treden soms nog steeds problemen op met het dieptezicht. De behandeling van amblyopie via het afplakken van het goede oog kent meestal een tijdsduur van vaak verschillende maanden. De verbetering start reeds na enkele weken maar een optimaal resultaten is vaak pas maanden later duidelijk. Soms is na de verbetering nog een onderhoudsbehandeling nodig waarbij de patiënt slechts af en toe het goede oog afplakt, of waarbij de patiënt slechts op bepaalde momenten de atropine oogdruppels toedient.

Complicaties oogaandoening

De behandeling gebeurt best voor vijfjarige leeftijd. Gebeurt deze pas na de leeftijd van tien jaar, dan herstelt het gezichtsvermogen zich slechts gedeeltelijk. Andere complicaties omvatten oogspierproblemen waarvoor meerdere operaties nodig zijn en een permanent verlies van het gezichtsvermogen in het getroffen oog.

Preventie: Vroege opsporing en behandeling

Een patiënt tussen de leeftijd van drie en vijf jaar krijgt best een uitgebreid oogonderzoek. Op deze manier spoort de oogarts amblyopie en mogelijk andere oogaandoeningen op en is hij in staat om de behandeling zo snel mogelijk op te starten. Dit is nodig om een volledig of groot verlies van het gezichtsvermogen te voorkomen. De oogarts gebruikt speciale onderzoekstechnieken om de ogen van de jonge patiënt te testen.

Lees verder

• Ooglapje: Indicatie en tips en bij afplakken van oog
• Gezichtsscherpte: Belang en meting via een Snellen-kaart