Bijziendheid (myopie): Objecten wazig zien op afstand

Bij bijziendheid ziet de patiënt alles onduidelijk wat zich niet vlak bij het oog bevindt. Deze refractieafwijking (brekingsafwijking) wordt vaak veroorzaakt door een natuurlijke verandering in de vorm van de oogbol. De oogarts voert een uitgebreide onderzoek uit om de diagnose te stellen en schrijft vervolgens een bril of contactlenzen voor. Operatie is ook een optie voor volwassenen. Dankzij enkele zelfzorgtips kan de patiënt bijziendheid zelf behandelen, waardoor de progressie kan worden vertraagd of zelfs worden voorkomen. De prognose van bijziendheid is doorgaans goed, hoewel sommige patiënten ernstige netvliesproblemen kunnen ervaren.

• Synoniemen bijziendheid
• Epidemiologie refractieafwijking
• Mechanisme
• Oorzaken myopie
• Genetische factoren
• Oogstructuur en breking van licht
• Omgevingsfactoren en levensstijl
• Verkeerde visuele gewoonten
• Hormonale veranderingen en groei
• Ziekten en aandoeningen die de ogen beïnvloeden
• Risicofactoren brekingsafwijking
• Risicogroepen
• Symptomen: Objecten wazig zien op afstand
• Alarmsymptomen
• Diagnose van de oogziekte en onderzoeken door de oogarts
• Behandeling van brekingsfout
• Prognose refractieafwijking
• Complicaties van de patiënt
• Preventie en beheer

Synoniemen bijziendheid

Bijziendheid is ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Hypometropie (verouderde term)
• Kippigheid
• Myopia
• Myopie

Epidemiologie refractieafwijking

Bijziendheid is de meest voorkomende refractiefout (brekingsfout) van het oog, waarbij ongeveer 25 tot 41% van de wereldbevolking betrokken is. Zowel mannen als vrouwen zijn in gelijke aantallen getroffen. De meeste patiënten krijgen de diagnose tussen de leeftijd van acht en twaalf jaar. Hoewel de aandoening meestal begint in de kindertijd en progressief is totdat de persoon volwassen is, kan bijziendheid ook bij volwassenen optreden door bepaalde medische aandoeningen.

Mechanisme

Bijziendheid (myopie) is een veelvoorkomende refractieve fout waarbij dichtbij goed zicht mogelijk is, maar veraf objecten wazig zijn. Het mechanisme achter bijziendheid is meestal een te lange oogbol of een te sterke breking van het licht door de lens, waardoor het beeld vóór het netvlies wordt gefocusseerd in plaats van erop.

Oogstructuur en breking van licht
Bijziendheid ontstaat wanneer het oog te lang is in de voor-achterwaartse richting, wat ervoor zorgt dat het licht dat het oog binnengaat niet op het netvlies wordt gefocusseerd. Dit veroorzaakt een onscherp beeld voor verre objecten. Een andere oorzaak kan een te sterke kromming van de hoornvlies of lens zijn, waardoor het licht te snel wordt gebroken en de focus zich te ver voor het netvlies bevindt.

Genetische en omgevingsfactoren
Het mechanisme van bijziendheid is deels genetisch bepaald. Patiënten met een familiegeschiedenis van bijziendheid hebben een verhoogd risico. Daarnaast speelt de omgeving een rol, bijvoorbeeld het langdurig kijken naar dichtbij gelegen objecten, zoals boeken of elektronische schermen, wat de ontwikkeling van bijziendheid kan bevorderen.

Veranderingen in de ooglens en hoornvlies tijdens de groei
Bij jonge kinderen die bijziendheid ontwikkelen, is het mechanisme vaak gerelateerd aan de groei van de oogbol en veranderingen in de lens- en hoornvliesstructuur. Naarmate het oog zich ontwikkelt, kunnen afwijkingen in de oogstructuur zich verder manifesteren, wat leidt tot een progressie van bijziendheid.

Oorzaken myopie

Bijziendheid (myopie) wordt veroorzaakt door verschillende factoren, waarvan genetische en omgevingsinvloeden de belangrijkste zijn. De oorzaken kunnen zowel structureel als functioneel zijn, afhankelijk van de vorm en het stadium van de aandoening.

Genetische factoren

Een van de primaire oorzaken van bijziendheid is genetische aanleg. Patiënten met een familiegeschiedenis van bijziendheid hebben een grotere kans om de aandoening te ontwikkelen. Erfelijke factoren beïnvloeden de lengte van de oogbol, wat leidt tot een verstoring van de breking van licht in het oog. Het is mogelijk dat bepaalde genen die betrokken zijn bij de ooggroei de neiging tot bijziendheid verhogen. Meerdere studies hebben genetische varianten geïdentificeerd die gerelateerd zijn aan de ontwikkeling van bijziendheid, en deze genetische risicofactoren kunnen een belangrijke rol spelen in de ernst en progressie van de aandoening.

Oogstructuur en breking van licht

De meest voorkomende oorzaak van bijziendheid is een afwijkende oogstructuur, zoals een te lange oogbol in de voor-achterwaartse richting. Dit zorgt ervoor dat het licht niet goed op het netvlies wordt gefocusseerd, maar voor het netvlies. Ook een te sterke kromming van de hoornvlies of lens kan leiden tot bijziendheid. In dit geval wordt het licht te veel gebroken, waardoor het beeld zich niet op het netvlies bevindt, wat resulteert in wazig zicht op verre objecten.

Omgevingsfactoren en levensstijl

Naast genetische invloeden spelen omgevingsfactoren ook een cruciale rol in het ontstaan van bijziendheid. Langdurig kijken naar dichtbij gelegen objecten, zoals boeken of schermen, is een belangrijke risicofactor voor de ontwikkeling van bijziendheid. Dit soort visuele stress kan de groei van de oogbol beïnvloeden en bijdragen aan de progressie van bijziendheid, vooral bij kinderen en adolescenten. Het gebrek aan tijd doorgebracht buiten, waar de ogen verder weg kijken, heeft ook een bewezen effect op de ontwikkeling van de aandoening.

Verkeerde visuele gewoonten

Visuele gewoonten, zoals het langdurig focussen op dichtbij gelegen objecten of het gebruik van elektronische apparaten, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van bijziendheid. Het regelmatig uitvoeren van activiteiten die nabijzicht vereisen, zoals lezen, het gebruik van smartphones of computers, kan het risico verhogen, vooral als deze activiteiten langdurig worden uitgevoerd zonder pauzes of het wisselen van focus. Deze gewoonten kunnen de vorming van een te lange oogbol of een onjuiste breking van licht bevorderen.

Hormonale veranderingen en groei

Bijziendheid komt vaak tot uiting tijdens de puberteit, een periode van hormonale veranderingen en snelle lichamelijke groei. Deze veranderingen kunnen de oogstructuur beïnvloeden, wat leidt tot een te lange oogbol. Bij sommige patiënten blijft de oogbol zich verder ontwikkelen, wat resulteert in een verslechtering van de bijziendheid. Dit is vooral het geval bij adolescenten, die een snellere ooggroei ervaren dan volwassenen.

Ziekten en aandoeningen die de ogen beïnvloeden

Er zijn ook bepaalde ziekten en medische aandoeningen die kunnen bijdragen aan het ontstaan van bijziendheid. Bijvoorbeeld, aandoeningen die de oogstructuur beïnvloeden, zoals cataract (grijze staar), kunnen de breking van licht verstoren en leiden tot wazig zicht. Ook netvliesaandoeningen, zoals degeneratie van de macula, kunnen de visuele scherpte beïnvloeden en een verergering van bijziendheid veroorzaken.

Risicofactoren brekingsafwijking

Er zijn verschillende risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van bijziendheid. Deze factoren kunnen genetisch van aard zijn, maar ook omgevingsinvloeden spelen een belangrijke rol.

Genetische predispositie
Een van de sterkste risicofactoren voor bijziendheid is een familiegeschiedenis van de aandoening. Als beide ouders bijziend zijn, is de kans groter dat hun kinderen ook bijziend worden. Genetische variaties die invloed hebben op de oogstructuur, zoals de lengte van de oogbol, kunnen bijdragen aan het ontstaan van bijziendheid.

Omgevingsfactoren en levensstijl
Langdurig gebruik van elektronische apparaten zoals smartphones, tablets en computers kan bijdragen aan de ontwikkeling van bijziendheid, vooral bij kinderen. Het kijken naar schermen op korte afstand en het onvoldoende doorbrengen van tijd buiten (wat bescherming biedt tegen de ontwikkeling van bijziendheid) kunnen het risico verhogen.

Verkeerde visuele gewoonten
Visuele stress door het langdurig focussen op dichtbij gelegen objecten kan de ontwikkeling van bijziendheid bevorderen. Dit komt vaak voor bij mensen die veel lezen, werken op computers, of die veel tijd doorbrengen met activiteiten waarbij de ogen zich voortdurend op korte afstand concentreren.

Risicogroepen

Bepaalde groepen lopen een groter risico om bijziendheid te ontwikkelen. Dit kan te maken hebben met genetische factoren, levensstijl of omgevingsfactoren.

Kinderen en adolescenten
Bijziendheid wordt vaak gediagnosticeerd bij kinderen, vooral tijdens hun groeifase. Tieners en jonge volwassenen zijn bijzonder vatbaar voor de progressie van bijziendheid, aangezien hun ogen nog in ontwikkeling zijn. Het risico neemt toe bij kinderen die veel tijd besteden aan activiteiten die intensieve nabijzicht vereisen, zoals lezen of het gebruik van elektronische apparaten.

Mensen met een familiegeschiedenis van bijziendheid
Personen met een familiaire aanleg voor bijziendheid hebben een veel grotere kans om de aandoening te ontwikkelen. De erfelijke factor speelt een belangrijke rol in de mate en snelheid waarmee bijziendheid zich kan ontwikkelen en verergeren.

Ouderen met leeftijdsgebonden veranderingen
Bij ouderen kan er een verandering optreden in het vermogen van de ooglens om scherp te stellen, een proces dat presbyopie wordt genoemd. Hoewel dit een andere aandoening is dan bijziendheid, kunnen sommige ouderen tegelijkertijd bijziendheid ervaren, wat hen vatbaarder maakt voor visuele problemen.

Symptomen: Objecten wazig zien op afstand

De symptomen van bijziendheid ontstaan meestal tijdens de schooltijd en verergeren naarmate de patiënt groeit. De patiënt moet regelmatig een nieuwe bril of contactlenzen laten aanmeten. De progressie van bijziendheid stopt meestal wanneer de groei van het kind is gestopt, rond het begin van het tweede decennium. Bijziendheid kan ook bij volwassenen optreden, vaak als gevolg van medische aandoeningen zoals diabetes mellitus of hypertensie (hoge bloeddruk).

Bijziende patiënten zien objecten dichtbij duidelijk, maar objecten op afstand verschijnen wazig (wazig gezichtsvermogen). Door te loensen kunnen verre objecten beter zichtbaar worden. Bijvoorbeeld, een bijziende persoon kan een boek goed lezen, maar heeft moeite met het lezen van een nummerplaat van een auto verderop. Andere symptomen zijn hoofdpijn, ochtendhoofdpijn (soms), scheelzien en vermoeide ogen.

Alarmsymptomen

Bijziendheid wordt vaak geleidelijk erger, maar er zijn bepaalde alarmsymptomen die kunnen wijzen op een verergering van de aandoening of op complicaties die onmiddellijke aandacht vereisen.

Plotseling verlies van zicht
Een plotseling verlies van zicht, vooral in één oog, kan wijzen op ernstigere complicaties zoals een netvliesloslating of -scheur, wat onmiddellijke medische aandacht vereist. Dit kan optreden als de oogbol te veel uitrekt, wat de retina kan beschadigen.

Wazig zien, vooral op afstand
Bijziendheid leidt meestal tot wazig zien op verre afstanden, maar als de wazigheid plotseling toeneemt of niet meer gecorrigeerd kan worden met brillen of lenzen, kan dit wijzen op een verslechtering van de aandoening of op een andere onderliggende oogaandoening, zoals cataract of glaucoom.

Pijn in het oog of hoofdpijn
Pijn in het oog of frequente hoofdpijn kan optreden als gevolg van overmatige oogbelasting door niet-gekorrigeerde bijziendheid. Als deze symptomen samenhangen met visuele veranderingen, moet er onmiddellijk een oogarts geraadpleegd worden om de oorzaak te achterhalen.

Diagnose van de oogziekte en onderzoeken door de oogarts

De diagnose van bijziendheid wordt gesteld door de oogarts die de patiënt vraagt om oogkaarten voor te lezen. Het lezen van de oogkaart op afstand vormt een probleem, terwijl de patiënt de kaart dichtbij goed kan lezen. De oogarts voert daarna een uitgebreid oogonderzoek uit via oftalmoscopie, waarbij een oogspiegel wordt gebruikt om de structuur van de voorzijde van het oog te bestuderen. Daarnaast meet hij de oogdruk, een procedure bekend als tonometrie, en onderzoekt het netvlies na het verwijden van de pupil met pupilverwijdende oogdruppels (mydriatica). De patiënt ondergaat ook een kleurentest om te controleren op eventuele kleurenblindheid (kleurenblindheid). Een oogspieronderzoek kan ook nuttige informatie verschaffen. Tot slot test de oogarts de gezichtsscherpte van de patiënt.

Behandeling van brekingsfout

Zelfzorg
De patiënt kan enkele zelfzorgmaatregelen nemen om de effecten van bijziendheid te beheren:

• Het dragen van een zonnebril met bescherming tegen ultraviolette straling (UV-straling) is aanbevolen.
• Een beschermende bril is nodig bij potentieel gevaarlijke activiteiten zoals lassen of het omgaan met giftige chemicaliën.
• Bij computerwerk is het belangrijk regelmatig pauzes te nemen om het Computer Vision Syndroom en bijziendheid te voorkomen.
• De patiënt wordt aangeraden om niet te roken en een voeding te volgen die rijk is aan fruit, groenten en omega-3-vetzuren.
• Lezen in bed wordt afgeraden om vermoeidheid van de ogen te voorkomen. Het is nuttig om ontspanningsoefeningen voor de ogen te doen, zoals oogyoga.
• Buitenspelen en regelmatig in de verte kijken wordt sterk aanbevolen om de progressie van bijziendheid te vertragen.

Professionele medische zorg
Professionele behandelingsopties omvatten:

• Het dragen van een bril of contactlenzen helpt om de lichtstralen direct op het netvlies te richten, wat zorgt voor een duidelijker beeld.
• Een LASIK-ooglaseroperatie of PRK-ooglaseroperatie kan bijziendheid corrigeren door de vorm van het hoornvlies aan te passen.
• Implanteerbare contactlenzen zijn een andere vorm van refractiechirurgie die kan helpen bij het corrigeren van bijziendheid.
• Het is belangrijk dat de arts eventuele chronische aandoeningen zoals hypertensie en diabetes behandelt en regelmatig controlebezoeken plant.
• Een regelmatig oogonderzoek wordt aanbevolen voor iedereen om de gezondheid van de ogen te monitoren.

Prognose refractieafwijking

De prognose voor bijziendheid is doorgaans goed, vooral wanneer de aandoening tijdig wordt gediagnosticeerd en behandeld. Vroege diagnose en behandeling kunnen helpen om emotionele en sociale problemen te voorkomen die ontstaan door visuele beperkingen.

Complicaties van de patiënt

Hoewel de meeste mensen met bijziendheid gezonde ogen hebben, kunnen er complicaties optreden bij ernstige gevallen van bijziendheid (in medische termen bekend als “myopia magna”):

• Netvliesdegeneratie: Ernstige bijziendheid kan leiden tot netvliesdegeneratie of zelfs netvliesloslating.
• Infecties en hoornvlieszweren: Het dragen van contactlenzen kan het risico op infecties en hoornvlieszweren verhogen.
• Complicaties van ooglaseroperaties: Ooglaseroperaties kunnen ook complicaties met zich meebrengen.

Preventie en beheer

Preventie van bijziendheid kan deels worden bereikt door een gezonde levensstijl te bevorderen en risicofactoren te minimaliseren. Dit omvat het bevorderen van buitenspelen, het verminderen van langdurig dichtbij kijken, en het volgen van een gezonde voeding. Regelmatige oogonderzoeken helpen om de voortgang van bijziendheid te monitoren en tijdig in te grijpen indien nodig.

Lees verder

• (Plotseling) wazig zien: Oorzaken, symptomen & behandelingen
• Refractieafwijkingen: Soorten brekingsfouten van het oog
• Refractiechirurgie in het oog: Chirurgie en ooglaseren
• Contactlenzen: Soorten en algemene informatie
• Refractietest: Oogtest voor recept bril of contactlenzen