Bijziendheid (myopie): Objecten wazig zien op afstand
Bij bijziendheid ziet de patiënt alles onduidelijk wat zich niet vlak bij het oog bevindt. Deze refractieafwijking (brekingsafwijking) wordt vaak veroorzaakt door een natuurlijke verandering in de vorm van de oogbol. De oogarts voert een uitgebreide onderzoek uit om de diagnose te stellen en schrijft vervolgens een bril of contactlenzen voor. Operatie is ook een optie voor volwassenen. Dankzij enkele zelfzorgtips kan de patiënt bijziendheid zelf behandelen, waardoor de progressie kan worden vertraagd of zelfs worden voorkomen. De prognose van bijziendheid is doorgaans goed, hoewel sommige patiënten ernstige netvliesproblemen kunnen ervaren.
Synoniemen bijziendheid
Bijziendheid is ook bekend onder de volgende synoniemen:
- Hypometropie (verouderde term)
- Kippigheid
- Myopia
- Myopie
Epidemiologie refractieafwijking
Bijziendheid is de meest voorkomende
refractiefout (brekingsfout) van het oog, waarbij ongeveer 25 tot 41% van de wereldbevolking betrokken is. Zowel mannen als vrouwen zijn in gelijke aantallen getroffen. De meeste patiënten krijgen de diagnose tussen de leeftijd van acht en twaalf jaar. Hoewel de aandoening meestal begint in de kindertijd en progressief is totdat de persoon volwassen is, kan bijziendheid ook bij volwassenen optreden door bepaalde medische aandoeningen.
Mechanisme
Bijziendheid (myopie) is een veelvoorkomende refractieve fout waarbij dichtbij goed zicht mogelijk is, maar veraf objecten wazig zijn. Het mechanisme achter bijziendheid is meestal een te lange oogbol of een te sterke breking van het licht door de lens, waardoor het beeld vóór het netvlies wordt gefocusseerd in plaats van erop.
Oogstructuur en breking van licht
Bijziendheid ontstaat wanneer het oog te lang is in de voor-achterwaartse richting, wat ervoor zorgt dat het licht dat het oog binnengaat niet op het netvlies wordt gefocusseerd. Dit veroorzaakt een onscherp beeld voor verre objecten. Een andere oorzaak kan een te sterke kromming van de hoornvlies of lens zijn, waardoor het licht te snel wordt gebroken en de focus zich te ver voor het netvlies bevindt.
Genetische en omgevingsfactoren
Het mechanisme van bijziendheid is deels genetisch bepaald. Patiënten met een familiegeschiedenis van bijziendheid hebben een verhoogd risico. Daarnaast speelt de omgeving een rol, bijvoorbeeld het langdurig kijken naar dichtbij gelegen objecten, zoals boeken of elektronische schermen, wat de ontwikkeling van bijziendheid kan bevorderen.
Veranderingen in de ooglens en hoornvlies tijdens de groei
Bij jonge kinderen die bijziendheid ontwikkelen, is het mechanisme vaak gerelateerd aan de groei van de oogbol en veranderingen in de lens- en hoornvliesstructuur. Naarmate het oog zich ontwikkelt, kunnen afwijkingen in de oogstructuur zich verder manifesteren, wat leidt tot een progressie van bijziendheid.
Oorzaken myopie
Bijziendheid (myopie) wordt veroorzaakt door verschillende factoren, waarvan genetische en omgevingsinvloeden de belangrijkste zijn. De oorzaken kunnen zowel structureel als functioneel zijn, afhankelijk van de vorm en het stadium van de aandoening.
Genetische factoren
Een van de primaire oorzaken van bijziendheid is genetische aanleg. Patiënten met een familiegeschiedenis van bijziendheid hebben een grotere kans om de aandoening te ontwikkelen. Erfelijke factoren beïnvloeden de lengte van de oogbol, wat leidt tot een verstoring van de breking van licht in het oog. Het is mogelijk dat bepaalde genen die betrokken zijn bij de ooggroei de neiging tot bijziendheid verhogen. Meerdere studies hebben genetische varianten geïdentificeerd die gerelateerd zijn aan de ontwikkeling van bijziendheid, en deze genetische risicofactoren kunnen een belangrijke rol spelen in de ernst en progressie van de aandoening.
Oogstructuur en breking van licht
De meest voorkomende oorzaak van bijziendheid is een afwijkende oogstructuur, zoals een te lange oogbol in de voor-achterwaartse richting. Dit zorgt ervoor dat het licht niet goed op het netvlies wordt gefocusseerd, maar voor het netvlies. Ook een te sterke kromming van de hoornvlies of lens kan leiden tot bijziendheid. In dit geval wordt het licht te veel gebroken, waardoor het beeld zich niet op het netvlies bevindt, wat resulteert in wazig zicht op verre objecten.
Omgevingsfactoren en levensstijl
Naast genetische invloeden spelen omgevingsfactoren ook een cruciale rol in het ontstaan van bijziendheid. Langdurig kijken naar dichtbij gelegen objecten, zoals boeken of schermen, is een belangrijke risicofactor voor de ontwikkeling van bijziendheid. Dit soort visuele stress kan de groei van de oogbol beïnvloeden en bijdragen aan de progressie van bijziendheid, vooral bij kinderen en adolescenten. Het gebrek aan tijd doorgebracht buiten, waar de ogen verder weg kijken, heeft ook een bewezen effect op de ontwikkeling van de aandoening.
Verkeerde visuele gewoonten
Visuele gewoonten, zoals het langdurig focussen op dichtbij gelegen objecten of het gebruik van elektronische apparaten, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van bijziendheid. Het regelmatig uitvoeren van activiteiten die nabijzicht vereisen, zoals lezen, het gebruik van smartphones of computers, kan het risico verhogen, vooral als deze activiteiten langdurig worden uitgevoerd zonder pauzes of het wisselen van focus. Deze gewoonten kunnen de vorming van een te lange oogbol of een onjuiste breking van licht bevorderen.
Hormonale veranderingen en groei
Bijziendheid komt vaak tot uiting tijdens de puberteit, een periode van hormonale veranderingen en snelle lichamelijke groei. Deze veranderingen kunnen de oogstructuur beïnvloeden, wat leidt tot een te lange oogbol. Bij sommige patiënten blijft de oogbol zich verder ontwikkelen, wat resulteert in een verslechtering van de bijziendheid. Dit is vooral het geval bij adolescenten, die een snellere ooggroei ervaren dan volwassenen.
Ziekten en aandoeningen die de ogen beïnvloeden
Er zijn ook bepaalde ziekten en medische aandoeningen die kunnen bijdragen aan het ontstaan van bijziendheid. Bijvoorbeeld, aandoeningen die de oogstructuur beïnvloeden, zoals cataract (grijze staar), kunnen de breking van licht verstoren en leiden tot wazig zicht. Ook netvliesaandoeningen, zoals degeneratie van de macula, kunnen de visuele scherpte beïnvloeden en een verergering van bijziendheid veroorzaken.
Risicofactoren brekingsafwijking
Er zijn verschillende risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van bijziendheid. Deze factoren kunnen genetisch van aard zijn, maar ook omgevingsinvloeden spelen een belangrijke rol.
Genetische predispositie
Een van de sterkste risicofactoren voor bijziendheid is een familiegeschiedenis van de aandoening. Als beide ouders bijziend zijn, is de kans groter dat hun kinderen ook bijziend worden. Genetische variaties die invloed hebben op de oogstructuur, zoals de lengte van de oogbol, kunnen bijdragen aan het ontstaan van bijziendheid.
Omgevingsfactoren en levensstijl
Langdurig gebruik van elektronische apparaten zoals smartphones, tablets en computers kan bijdragen aan de ontwikkeling van bijziendheid, vooral bij kinderen. Het kijken naar schermen op korte afstand en het onvoldoende doorbrengen van tijd buiten (wat bescherming biedt tegen de ontwikkeling van bijziendheid) kunnen het risico verhogen.
Verkeerde visuele gewoonten
Visuele stress door het langdurig focussen op dichtbij gelegen objecten kan de ontwikkeling van bijziendheid bevorderen. Dit komt vaak voor bij mensen die veel lezen, werken op computers, of die veel tijd doorbrengen met activiteiten waarbij de ogen zich voortdurend op korte afstand concentreren.
Risicogroepen
Bepaalde groepen lopen een groter risico om bijziendheid te ontwikkelen. Dit kan te maken hebben met genetische factoren, levensstijl of omgevingsfactoren.
Kinderen en adolescenten
Bijziendheid wordt vaak gediagnosticeerd bij kinderen, vooral tijdens hun groeifase. Tieners en jonge volwassenen zijn bijzonder vatbaar voor de progressie van bijziendheid, aangezien hun ogen nog in ontwikkeling zijn. Het risico neemt toe bij kinderen die veel tijd besteden aan activiteiten die intensieve nabijzicht vereisen, zoals lezen of het gebruik van elektronische apparaten.
Mensen met een familiegeschiedenis van bijziendheid
Personen met een familiaire aanleg voor bijziendheid hebben een veel grotere kans om de aandoening te ontwikkelen. De erfelijke factor speelt een belangrijke rol in de mate en snelheid waarmee bijziendheid zich kan ontwikkelen en verergeren.
Ouderen met leeftijdsgebonden veranderingen
Bij ouderen kan er een verandering optreden in het vermogen van de ooglens om scherp te stellen, een proces dat presbyopie wordt genoemd. Hoewel dit een andere aandoening is dan bijziendheid, kunnen sommige ouderen tegelijkertijd bijziendheid ervaren, wat hen vatbaarder maakt voor visuele problemen.
Symptomen: Objecten wazig zien op afstand
De symptomen van bijziendheid ontstaan meestal tijdens de schooltijd en verergeren naarmate de patiënt groeit. De patiënt moet regelmatig een nieuwe bril of
contactlenzen laten aanmeten. De progressie van bijziendheid stopt meestal wanneer de groei van het kind is gestopt, rond het begin van het tweede decennium. Bijziendheid kan ook bij volwassenen optreden, vaak als gevolg van medische aandoeningen zoals
diabetes mellitus of
hypertensie (hoge bloeddruk).
Bijziende patiënten zien objecten dichtbij duidelijk, maar objecten op afstand verschijnen wazig (
wazig gezichtsvermogen). Door te loensen kunnen verre objecten beter zichtbaar worden. Bijvoorbeeld, een bijziende persoon kan een boek goed lezen, maar heeft moeite met het lezen van een nummerplaat van een auto verderop. Andere symptomen zijn
hoofdpijn,
ochtendhoofdpijn (soms), scheelzien en
vermoeide ogen.
Alarmsymptomen
Bijziendheid wordt vaak geleidelijk erger, maar er zijn bepaalde alarmsymptomen die kunnen wijzen op een verergering van de aandoening of op complicaties die onmiddellijke aandacht vereisen.
Plotseling verlies van zicht
Een plotseling verlies van zicht, vooral in één oog, kan wijzen op ernstigere complicaties zoals een netvliesloslating of -scheur, wat onmiddellijke medische aandacht vereist. Dit kan optreden als de oogbol te veel uitrekt, wat de retina kan beschadigen.
Wazig zien, vooral op afstand
Bijziendheid leidt meestal tot wazig zien op verre afstanden, maar als de wazigheid plotseling toeneemt of niet meer gecorrigeerd kan worden met brillen of lenzen, kan dit wijzen op een verslechtering van de aandoening of op een andere onderliggende oogaandoening, zoals cataract of glaucoom.
Pijn in het oog of hoofdpijn
Pijn in het oog of frequente hoofdpijn kan optreden als gevolg van overmatige oogbelasting door niet-gekorrigeerde bijziendheid. Als deze symptomen samenhangen met visuele veranderingen, moet er onmiddellijk een oogarts geraadpleegd worden om de oorzaak te achterhalen.
Diagnose van de oogziekte en onderzoeken door de oogarts
De diagnose van bijziendheid wordt gesteld door de oogarts die de patiënt vraagt om oogkaarten voor te lezen. Het lezen van de oogkaart op afstand vormt een probleem, terwijl de patiënt de kaart dichtbij goed kan lezen. De oogarts voert daarna een
uitgebreid oogonderzoek uit via
oftalmoscopie, waarbij een oogspiegel wordt gebruikt om de structuur van de voorzijde van het oog te bestuderen. Daarnaast meet hij de oogdruk, een procedure bekend als
tonometrie, en onderzoekt het netvlies na het verwijden van de pupil met pupilverwijdende
oogdruppels (
mydriatica). De patiënt ondergaat ook een
kleurentest om te controleren op eventuele kleurenblindheid (
kleurenblindheid). Een
oogspieronderzoek kan ook nuttige informatie verschaffen. Tot slot test de oogarts de
gezichtsscherpte van de patiënt.
Behandeling van brekingsfout
Zelfzorg
De patiënt kan enkele zelfzorgmaatregelen nemen om de effecten van bijziendheid te beheren:
- Het dragen van een zonnebril met bescherming tegen ultraviolette straling (UV-straling) is aanbevolen.
- Een beschermende bril is nodig bij potentieel gevaarlijke activiteiten zoals lassen of het omgaan met giftige chemicaliën.
- Bij computerwerk is het belangrijk regelmatig pauzes te nemen om het Computer Vision Syndroom en bijziendheid te voorkomen.
- De patiënt wordt aangeraden om niet te roken en een voeding te volgen die rijk is aan fruit, groenten en omega-3-vetzuren.
- Lezen in bed wordt afgeraden om vermoeidheid van de ogen te voorkomen. Het is nuttig om ontspanningsoefeningen voor de ogen te doen, zoals oogyoga.
- Buitenspelen en regelmatig in de verte kijken wordt sterk aanbevolen om de progressie van bijziendheid te vertragen.
Professionele medische zorg
Professionele behandelingsopties omvatten:
- Het dragen van een bril of contactlenzen helpt om de lichtstralen direct op het netvlies te richten, wat zorgt voor een duidelijker beeld.
- Een LASIK-ooglaseroperatie of PRK-ooglaseroperatie kan bijziendheid corrigeren door de vorm van het hoornvlies aan te passen.
- Implanteerbare contactlenzen zijn een andere vorm van refractiechirurgie die kan helpen bij het corrigeren van bijziendheid.
- Het is belangrijk dat de arts eventuele chronische aandoeningen zoals hypertensie en diabetes behandelt en regelmatig controlebezoeken plant.
- Een regelmatig oogonderzoek wordt aanbevolen voor iedereen om de gezondheid van de ogen te monitoren.
Prognose refractieafwijking
De prognose voor bijziendheid is doorgaans goed, vooral wanneer de aandoening tijdig wordt gediagnosticeerd en behandeld. Vroege diagnose en behandeling kunnen helpen om emotionele en sociale problemen te voorkomen die ontstaan door visuele beperkingen.
Complicaties van de patiënt
Hoewel de meeste mensen met bijziendheid gezonde ogen hebben, kunnen er complicaties optreden bij ernstige gevallen van bijziendheid (in
medische termen bekend als “myopia magna”):
- Netvliesdegeneratie: Ernstige bijziendheid kan leiden tot netvliesdegeneratie of zelfs netvliesloslating.
- Infecties en hoornvlieszweren: Het dragen van contactlenzen kan het risico op infecties en hoornvlieszweren verhogen.
- Complicaties van ooglaseroperaties: Ooglaseroperaties kunnen ook complicaties met zich meebrengen.
Preventie en beheer
Preventie van bijziendheid kan deels worden bereikt door een gezonde levensstijl te bevorderen en risicofactoren te minimaliseren. Dit omvat het bevorderen van buitenspelen, het verminderen van langdurig dichtbij kijken, en het volgen van een gezonde voeding. Regelmatige oogonderzoeken helpen om de voortgang van bijziendheid te monitoren en tijdig in te grijpen indien nodig.
Praktische tips voor het omgaan met bijziendheid (myopie)
Bijziendheid, of myopie, is een veelvoorkomende refractiefout waarbij je moeite hebt om objecten op afstand scherp te zien, terwijl voorwerpen dichtbij vaak goed zichtbaar zijn. Deze aandoening kan het dagelijks leven beïnvloeden, vooral bij activiteiten zoals autorijden, lesgeven of het kijken naar het bord op school. Gelukkig zijn er verschillende manieren om met bijziendheid om te gaan en je levenskwaliteit te verbeteren. Hieronder volgen enkele praktische tips voor het dagelijks leven met bijziendheid.
Het dragen van een bril of contactlenzen is de meest voorkomende manier om bijziendheid te corrigeren. Het is belangrijk om je bril of lenzen regelmatig en volgens voorschrift te dragen om goed te kunnen zien. Vermijd het in de verleiding komen om je bril of lenzen af te nemen, vooral bij activiteiten die vereist dat je goed op afstand kunt kijken, zoals autorijden of het deelnemen aan vergaderingen. Zorg ervoor dat je bril goed op je gezicht zit en dat je contactlenzen goed passen, om ongemak of ooginfecties te voorkomen.
Overweeg een oogoperatie
Als je bijziendheid je dagelijks leven aanzienlijk beïnvloedt en je niet tevreden bent met brillen of lenzen, kan oogchirurgie een optie zijn. Lasik of PRK zijn populaire oogoperaties die de kromming van het hoornvlies aanpassen om de zichtbaarheid van objecten op afstand te verbeteren. Raadpleeg een oogarts om te bepalen of je een geschikte kandidaat bent voor deze procedures en bespreek de voordelen en risico’s.
Beperk schermtijd en neem regelmatig pauzes
Langdurige blootstelling aan schermen, zoals die van computers, smartphones en tablets, kan de symptomen van bijziendheid verergeren. Het is belangrijk om je ogen regelmatig te laten rusten door bijvoorbeeld elke 20 minuten een pauze te nemen en 20 seconden naar iets op minstens 20 meter afstand te kijken (de 20-20-20 regel). Dit kan helpen om vermoeidheid van de ogen te verminderen en verdere verslechtering van je zicht te voorkomen. Probeer ook je scherm helderheid en afstand goed af te stemmen, zodat je ogen niet te veel belast worden.
Zorg voor een goede verlichting bij lezen en werken
Een andere praktische tip is om altijd in goed verlichte ruimtes te werken of te lezen. Zwakke verlichting kan ervoor zorgen dat je ogen harder moeten werken, wat de symptomen van bijziendheid kan verergeren. Zorg ervoor dat je verlichting natuurlijk is of gebruik een goede bureaulamp om lees- of werkopdrachten makkelijker te maken. Ook kun je proberen om in natuurlijk daglicht te lezen, omdat dit minder belastend is voor je ogen dan kunstlicht.
Ondersteun een gezonde levensstijl voor je ogen
Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan de algehele gezondheid van je ogen. Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon dat rijk is aan vitamines en mineralen die goed zijn voor je ogen, zoals vitamine A, C, E, en zink. Groenten zoals wortelen, spinazie en broccoli, evenals vis zoals zalm en makreel, bevatten veel van deze voedingsstoffen. Voldoende hydratatie en het vermijden van roken zijn ook belangrijk voor de gezondheid van je ogen.
Regelmatige oogonderzoeken voor controle
Het is essentieel om regelmatig naar een opticien of oogarts te gaan voor een oogonderzoek. Dit helpt om veranderingen in je zicht te monitoren en zorgt ervoor dat eventuele aanpassingen in je brillen of lenzen op tijd worden doorgevoerd. Ook kunnen oogartsen andere aandoeningen opsporen die je zicht kunnen beïnvloeden, zoals glaucoom of staar. Zorg ervoor dat je je controleafspraken bijhoudt en bespreek met je arts of er veranderingen in je bijziendheid zijn.
Oogspieroefeningen en ontspanningstechnieken
Hoewel er geen wetenschappelijk bewezen oefeningen zijn die bijziendheid kunnen verhelpen, kunnen oogspieroefeningen en ontspanningstechnieken wel helpen om oogvermoeidheid te verminderen. Probeer bijvoorbeeld om je ogen afwisselend naar dichtbij en veraf te richten. Dit kan de oogspieren helpen ontspannen en vermoeidheid verminderen. Ook het oefenen van ontspanningstechnieken, zoals diepe ademhaling of meditatie, kan je helpen om stress te verminderen die soms bijdraagt aan oogproblemen.
Wees voorzichtig bij activiteiten die je ogen kunnen belasten
Als je actief bezig bent met sporten of andere intensieve activiteiten, zorg dan voor de juiste bescherming voor je ogen. Bij sporten zoals tennis of basketbal kan een beschermende bril nuttig zijn om letsel te voorkomen. Bovendien kunnen activiteiten zoals het werken met machines of het hanteren van chemische stoffen gevaarlijk zijn voor je ogen, dus draag de juiste oogbescherming. Het voorkomen van schade aan je ogen is essentieel om te voorkomen dat bijziendheid verder verergert.
Met deze tips kun je beter omgaan met bijziendheid en je zicht verbeteren. Het belangrijkste is om goed voor je ogen te zorgen, je behandelingsopties te volgen en regelmatige controles te hebben om de gezondheid van je ogen te waarborgen.
Misvattingen rond bijziendheid
Bijziendheid, of myopie, is een veelvoorkomende oogafwijking die ervoor zorgt dat mensen dichtbij goed kunnen zien, maar moeite hebben met het scherp zien van objecten op afstand. Er bestaan echter verschillende misvattingen over bijziendheid die het begrijpen van deze aandoening bemoeilijken. Het is belangrijk om de feiten te kennen om de juiste zorg te krijgen.
Bijziendheid is altijd genetisch bepaald
Veel mensen denken dat bijziendheid uitsluitend genetisch is, maar hoewel erfelijkheid een rol speelt, kunnen omgevingsfactoren ook bijdragen aan het ontwikkelen van myopie. Intensief lezen, langdurig naar schermen kijken, en weinig buiten zijn kunnen de ontwikkeling van bijziendheid bevorderen, vooral bij kinderen.
Bijziendheid kan niet worden gecorrigeerd
Een andere misvatting is dat bijziendheid niet gecorrigeerd kan worden. Dit is onjuist. Bijziendheid kan effectief worden gecorrigeerd met brillen of contactlenzen. In sommige gevallen kunnen mensen zelfs een oogoperatie ondergaan om hun zicht permanent te verbeteren.
Bijziendheid wordt veroorzaakt door te veel lezen
Er wordt vaak gedacht dat bijziendheid veroorzaakt wordt door te veel lezen. Hoewel langdurig lezen of dicht bij een scherm zitten kan bijdragen aan de verergering van de aandoening, is het niet de enige oorzaak. Genetische factoren spelen een grotere rol bij het ontwikkelen van bijziendheid, hoewel omgevingsfactoren zeker ook invloed hebben.
Oudere volwassenen krijgen geen bijziendheid
Er is een misvatting dat bijziendheid alleen bij kinderen en jongeren voorkomt. Hoewel het meestal in de kindertijd of adolescentie begint, kunnen mensen van alle leeftijden bijziend worden. Bij sommige ouderen kan bijziendheid zich zelfs ontwikkelen of verergeren als gevolg van veranderingen in het oog.
Bijziendheid heeft geen invloed op andere aspecten van het oog
Bijziendheid wordt vaak alleen geassocieerd met problemen met scherp zicht op afstand, maar het kan ook invloed hebben op andere ooggezondheid aspecten. Mensen met hoge bijziendheid hebben bijvoorbeeld een verhoogd risico op andere oogaandoeningen zoals netvliesproblemen, cataract en glaucoom.
Er is geen manier om bijziendheid te voorkomen
Hoewel bijziendheid niet altijd kan worden voorkomen, zijn er stappen die kunnen helpen het risico te verminderen of de progressie te vertragen. Regelmatig naar buiten gaan, voldoende daglicht krijgen en het vermijden van langdurig dichtbij kijken kan helpen om bijziendheid onder controle te houden.
Lees verder