UV-straling: Soorten, oogproblemen en bescherming van ogen

De ogen zijn erg gevoelig en lopen gemakkelijk schade op door blootstelling aan de zon. Wanneer mensen blootgesteld zijn aan ultraviolette stralen (UV-straling) van zonlicht ontstaat schade aan de ogen en de gevoelige huid rond de ogen. Het dragen van een veilige zonnebril en breedgerande hoeden bieden de ogen bescherming. Deze maatregelen zijn erg belangrijk wanneer personen zich in de buurt van reflecterende oppervlakken bevinden, zoals water, zand en sneeuw. Zonschade aan de ogen treedt op elk moment tijdens het jaar mogelijk op en niet alleen in de zomer. Het gebruik van een hoed, beschermende kledij en een zonnebril is bijgevolg essentieel buitenshuis.

• Soorten ultraviolette straling
• UVC-straling
• UVB-stralen
• UVA-stralen
• De UV-index
• Risicofactoren voor oogproblemen door zonlicht
• Symptomen van blootstelling aan UV-straling
• Tijdelijke effecten op de ogen
• Lange termijneffecten
• Bescherming van ogen: Hoeden en zonnebrillen
• Voorgeschreven bril
• Kinderen en zonnebrillen
• Oogbescherming voor buitenwerkers
• Gereflecteerde UV-stralen

Soorten ultraviolette straling

Hoewel veel mensen UV-straling als ultraviolet licht beschouwen, is de term technisch onjuist omdat UV-stralen onzichtbaar zijn. De drie categorieën van onzichtbare hoogenergetische UV-stralen zijn UVC-straling, UVB-straling en UVA-straling.

UVC-straling

UVC-stralen hebben een golflengte van 100-280 nanometer (nm). Dit zijn de UV-stralen met de hoogste energie. UVC-straling is mogelijk de schadelijkste soort ultraviolette straling voor de ogen en de huid. De ozonlaag van de atmosfeer blokkeert echter vrijwel alle UVC-stralen.

UVB-stralen

Deze hebben iets langere golflengten (280-315 nm) en lagere energie dan UVC-stralen. Deze stralen worden gedeeltelijk gefilterd door de ozonlaag, maar sommige bereiken nog steeds het aardoppervlak. In lage doses stimuleert UVB-straling de productie van melanine (een huidpigment), waardoor de huid donkerder wordt, waardoor zonnebrand ontstaat. In hogere doses veroorzaken UVB-stralen zonnebrand die het risico op huidkanker verhoogt. UVB-stralen veroorzaken ook huidverkleuringen, rimpels en andere tekenen van voortijdige veroudering van de huid.

UVA-stralen

Deze bevinden zich dichter bij zichtbare lichtstralen en hebben een lagere energie dan UVB- en UVC-stralen. UVA-stralen dringen echter mogelijk het hoornvlies van het oog binnen en bereiken dan de ooglens en het netvlies in het oog.

De UV-index

De UV-index (Ultraviolet Index) is een internationale, wetenschappelijke maatstaf voor het niveau van UV-straling in de omgeving. Hoe hoger het getal, hoe groter het risico op huidbeschadiging. Een zonnebril en beschermende breedgerande hoed is buitenshuis altijd nodig, zelfs als er wolken zijn. Wanneer de UV-index 2 of minder bedraagt, is het risico op zonschade aan de ogen laag, maar de oogbescherming blijft ook dan nodig.

Risicofactoren voor oogproblemen door zonlicht

Enkele mensen lijden sneller aan oogproblemen door de blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht:

• mensen die een cataractoperatie (kunstlens vervangt troebele lens bij staar, een oogziekte) hebben ondergaan
• mensen die fotosensibiliserende (lichtgevoelige) medicijnen gebruiken (deze medicijnen maken de huid gevoeliger voor licht) zoals bepaalde antibiotica, anticonceptiepillen, antimalariamedicijnen en medicatie voor de behandeling van de chronische huidziekte psoriasis (droge huid en schilfers)
• mensen met lichtgekleurde ogen

Symptomen van blootstelling aan UV-straling

Tijdelijke effecten op de ogen

Een acute blootstelling aan te veel UV-straling veroorzaakt tijdelijke effecten die meestal binnen 48 uur verdwijnen waaronder:

• een zanderig gevoel in het oog
• fotoconjunctivitis: ontsteking van het oogbindvlies door blootstelling aan zonlicht
• fotokeratitis (sneeuwblindheid): ontsteking van het hoornvlies (keratitis) als gevolg van verbranding van het oog
• milde oogirritatie

Lange termijneffecten

De regelmatige blootstelling aan te veel UV-straling veroorzaakt mogelijk ernstige schade aan de ogen waaronder:

• een basaalcelcarcinoom (huidkanker) van de huid rond het oog
• een pterygium (een witte of romige vlezige groei op het oogoppervlak)
• een verhoogd risico op cataract (vertroebeling van de ooglens)
• een verhoogd risico op maculadegeneratie
• kanker van het hoornvlies of oogbindvlies (zelden)

Bescherming van ogen: Hoeden en zonnebrillen

Buitenshuis is het verstandig een hoed en een UV-beschermende zonnebril te dragen voor de bescherming van de gevoelige huid rond de ogen. De hoed moet een brede rand hebben (minimale rand van 7,5 cm) zodat de hoeveelheid UV-straling die de ogen bereikt, met ongeveer 50% of meer verminderd wordt. Een veilige zonnebril biedt UV-bescherming. Het niveau van bescherming tegen UV-straling hangt af van het type glas en de stijl van een zonnebril. De ogen moeten goed afgesloten zijn door het dragen van de zonnebril. De kleur van het glas heeft geen betrekking op de hoeveelheid bescherming tegen UV-straling die de zonnebril geeft. Enkel het label van de bril bezit de juiste informatie inzake het beschermingsniveau. Het dragen van een zonnebril in combinatie met een hoed met een brede rand vermindert de hoeveelheid UV-straling die de ogen bereikt tot 98%.

Voorgeschreven bril

Als de persoon een bril op recept draagt, zijn er verschillende opties om de ogen te beschermen zoals:

• een beschermende zonnefilter/zonnebril op de bril
• een UV-beschermende behandeling wanneer de bril wordt gemaakt
• een voorgeschreven zonnebril
• meekleurende glazen (overgangsglazen) die binnenshuis helder zijn maar donker worden als reactie op zonlicht

Kinderen en zonnebrillen

Kinderen brengen vaak meer tijd dan volwassenen door in de zon, waardoor ze sneller schade aan de ogen oplopen. Ook zijn kinderen gevoeliger voor netvliesschade door UV-stralen omdat de ooglens van een kind helderder is dan de lens van een volwassen persoon, waardoor meer UV diep in het oog kan doordringen. Ook voor kinderen zijn veilige zonnebrillen daarom nodig. Speelgoedbrillen mogen niet worden gebruikt om de kinderogen te beschermen tegen UV-straling omdat ze geen afdoende bescherming bieden. Kinderen moeten voorts worden aangemoedigd om een zonnehoed te dragen tijdens het buitenspelen. Een breedgerande hoed (minimaal 7,5 cm rand) biedt aanzienlijke bescherming voor de ogen. Wanneer het kind zich rondom zeer reflecterende oppervlakken (zoals water of sneeuw) bevindt, is het van groot belang dat de kinderogen worden beschermd.

Oogbescherming voor buitenwerkers

Mensen die buitenwerk uitvoeren, dragen een zonnebril / veiligheidsbril die voldoet aan de veiligheidsnormen en tevens bestand is tegen UV-stralen. Als een persoon in de volle zon of in de buurt van sterk reflecterende oppervlakken werkt, is meestal een gekleurde veiligheidsbril vereist.

Gereflecteerde UV-stralen

Naast UV-straling uit de lucht, wordt de straling door veel oppervlakken gereflecteerd. Zand reflecteert ongeveer 15% van de UV-straling, water reflecteert ongeveer 25% van de UV-stralen en verse sneeuw reflecteert ongeveer 80%. Het is daarom noodzakelijk om een zonnebril te dragen in de sneeuw, op het strand, rond water of rond zand.

Lees verder

• Goede zonnebril kopen: Tips voor goed gezichtsvermogen
• Pterygium en pinguecula, goedaardige letsels in de ogen
• Sneeuwblindheid (fotokeratitis): Oogziekte door UV-straling
• Oogproblemen in zomer: Soorten oogziekten in zomerperiode
• Verbrande ogen (zonnebrand) door blootstelling aan zon