Verbrande ogen (zonnebrand) door blootstelling aan zon
De zon is voor iedereen een belangrijke bron van vitamine D. Hoewel de zon veel essentiële vitaminen biedt, kan de huid beschadigd raken bij te lange blootstelling aan zonlicht. De huid wordt donkerder door zonnebrand, wat leidt tot roodheid, pijn, irritatie en jeuk. Ook de ogen kunnen door de zon worden beschadigd. De schadelijke UV-stralen van de zon kunnen beide ogen aantasten bij langdurige blootstelling. Symptomen van door de zon verbrande ogen zijn droge ogen, tranende ogen en oogpijn. Meestal volstaan enkele zelfzorgmaatregelen om deze ooggerelateerde symptomen te behandelen. Bij ernstige zonnebrand in de ogen is een bezoek aan de oogarts noodzakelijk, omdat dan mogelijk medicijnen nodig zijn. Normaal gesproken herstelt de patiënt binnen enkele weken van zonnebrand aan de ogen.- Epidemiologie
- Wereldwijde incidentie
- Seizoensgebonden variaties
- Mechanisme
- UV-stralen en celbeschadiging
- Beschadiging van het hoornvlies
- Oorzaken: Door blootstelling aan UV-stralen van de zon
- Risicofactoren
- Risicogroepen
- Kinderen en ouderen
- Mensen met lichte ogen of huidtype
- Buitensporters en werkers in de buitenlucht
- Symptomen
- Alarmsymptomen
- Roodheid en irritatie
- Gevoeligheid voor licht (fotofobie)
- Wazig zicht en pijn
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling en preventie van verbrande ogen door de zon
- Lichte schade
- Ernstige schade
- Prognose van zonnebrand aan ogen
- Tijdige behandeling
- Ernstige gevallen
- Complicaties
- Preventie
- Praktische tips voor het omgaan met verbrande ogen door zonblootstelling
- Zorg voor verkoeling bij verbrande ogen
- Gebruik oogdruppels om irritatie te verlichten
- Bescherm je ogen tegen toekomstige zonblootstelling
- Herstel de huid rondom de ogen
- Let op de tekenen van ernstigere oogbeschadiging
- Vermijd wrijven aan je ogen
- Zorg voor een gezonde oogzorgroutine
- Misvattingen rond verbrande ogen
- Verbrande ogen komen alleen voor door te veel zon
- Verbrande ogen genezen vanzelf zonder behandeling
- Verbrande ogen zijn niet ernstig en veroorzaken geen blijvende schade
- Verbrande ogen kunnen niet behandeld worden met een koud kompres
- Oogdruppels zijn de enige oplossing voor verbrande ogen
- Verbrande ogen kunnen niet worden voorkomen
- Oogbescherming is alleen nodig bij direct zonlicht
Epidemiologie
Zonnebrand van de ogen is wereldwijd een steeds vaker voorkomend probleem, vooral door de toegenomen blootstelling aan zonlicht en de effecten van klimaatverandering. Het komt voor in alle regio’s, maar de incidentie varieert afhankelijk van geografische locatie, zonnestraling en seizoensgebonden factoren. Mensen die zich regelmatig buiten begeven of werken in gebieden met intense zonkracht hebben een verhoogd risico. De prevalentie van zonnebrand van de ogen is moeilijk exact te meten, maar studies tonen aan dat jaarlijks duizenden gevallen optreden, met een piek in de zomermaanden.Wereldwijde incidentie
In tropische en mediterrane regio’s, waar de zonkracht het hoogst is, komen oogbranden vaker voor. De incidentie van zonnebrand van de ogen is dus sterk afhankelijk van het geografische gebied en de intensiteit van de zonnestraling. In landen met een gematigd klimaat is de incidentie lager, maar nog steeds significant, vooral onder mensen die veel tijd buiten doorbrengen.Seizoensgebonden variaties
De meeste gevallen van zonnebrand van de ogen doen zich voor in de zomer, wanneer de zonkracht het sterkst is. Dit komt doordat mensen vaker buiten zijn zonder adequate oogbescherming. Ook het aantal uren zonneschijn per dag speelt een belangrijke rol in de incidentie. Het risico is hoger in de maanden waarin mensen vaak vakantie nemen, naar het strand gaan of deelnemen aan buitensportactiviteiten.Mechanisme
De schadelijke effecten van UV-straling op de ogen ontstaan wanneer de ogen worden blootgesteld aan ultraviolette straling van de zon, die diep doordringt in het oogweefsel. Dit veroorzaakt een celbeschadiging in het hoornvlies en bindvlies, met ontsteking en mogelijk schade aan de retina. Dit mechanisme kan leiden tot tijdelijk of permanent verlies van gezichtsvermogen, afhankelijk van de intensiteit en duur van de blootstelling.UV-stralen en celbeschadiging
UV-stralen zijn verdeeld in drie categorieën: UVA, UVB en UVC. UVA-straling dringt diep door in de huid en de ogen, terwijl UVB-straling verantwoordelijk is voor de meeste schade aan het hoornvlies en het bindvlies. UVC-straling wordt grotendeels door de atmosfeer gefilterd. Wanneer het hoornvlies of bindvlies wordt blootgesteld aan UVB-stralen, beschadigen de cellen in deze weefsels, wat ontsteking en pijn veroorzaakt.Beschadiging van het hoornvlies
Het hoornvlies is bijzonder gevoelig voor UV-straling. Overmatige blootstelling kan leiden tot een zogenaamde "zonneschade" aan het hoornvlies, wat bekend staat als fotokeratitis. Dit kan leiden tot symptomen zoals pijn, roodheid, tranen en wazig zicht. In ernstigere gevallen kan de schade blijvende gevolgen hebben voor het gezichtsvermogen.Oorzaken: Door blootstelling aan UV-stralen van de zon
Net als bij zonnebrand op de huid, veroorzaken UV-stralen een ontsteking van de ogen, met name aan de hoornvliezen. Dit wordt meestal veroorzaakt door een langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht of zonnebankcabines. Verbrande ogen komen voornamelijk voor in de zomerperiode.Risicofactoren
Enkele belangrijke risicofactoren voor zonnebrand aan de ogen zijn:Blootstelling aan intensieve zonlicht
Langdurige blootstelling aan zonlicht, vooral tijdens de uren van maximale UV-straling (tussen 10.00 en 16.00 uur), verhoogt het risico op zonnebrand aan de ogen.
Onvoldoende oogbescherming
Het niet dragen van geschikte zonnebrillen met UV-bescherming tijdens blootstelling aan de zon vergroot het risico op schade aan de ogen.
Reflectie van UV-stralen
UV-stralen kunnen worden gereflecteerd door oppervlakken zoals water, sneeuw en zand. Personen die in dergelijke omgevingen verkeren, lopen een verhoogd risico op zonnebrand aan de ogen.
Zonnebankgebruik
Overmatig gebruik van zonnebanken kan ook bijdragen aan het risico op zonnebrand aan de ogen door blootstelling aan schadelijke UV-stralen.
Geschiedenis van oogproblemen
Mensen met een voorgeschiedenis van oogproblemen of eerdere zonnebrand aan de ogen hebben een verhoogd risico op herhaalde episodes en ernstige schade.
Risicogroepen
Bepaalde groepen mensen lopen een verhoogd risico op zonnebrand van de ogen. Dit heeft te maken met zowel biologische factoren als het soort activiteiten waaraan ze deelnemen.Kinderen en ouderen
Kinderen zijn kwetsbaarder voor zonnestraling omdat hun huid en ogen nog niet volledig ontwikkeld zijn. Ze hebben vaak meer moeite met het herkennen van de gevaren van zonnestraling en kunnen de bescherming vergeten. Ouderen hebben vaak een verzwakt immuunsysteem en hun ogen kunnen minder effectief omgaan met UV-stralen. Beide groepen moeten extra aandacht besteden aan bescherming tegen zonnestraling.Mensen met lichte ogen of huidtype
Personen met een lichte huidskleur en blauwe of groene ogen hebben een verminderde hoeveelheid melanine in hun ogen, wat hen kwetsbaarder maakt voor de schadelijke effecten van UV-straling. Melanine biedt enige bescherming tegen de schadelijke effecten van UV-stralen, dus mensen met een lichter huidskleurtype lopen meer risico op oogbeschadiging door de zon.Buitensporters en werkers in de buitenlucht
Sporters die vaak buiten zijn, evenals mensen die buitenshuis werken, zoals bouwvakkers of tuiniers, lopen een verhoogd risico op zonnebrand van de ogen. Zij kunnen lange uren in de zon doorbrengen zonder de juiste bescherming, wat de kans op schade vergroot.
Zonnebrand aan de ogen leidt tot rode ogen / Bron: Marco Mayer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Symptomen
Zonnebrand veroorzaakt symptomen nadat de patiënt urenlang in de zon heeft gelegen zonder geschikte oogbescherming. Verbrande ogen door de zon gaan gepaard met de volgende mogelijke tekenen:- Droge ogen
- Een tijdelijk verlies van het gezichtsvermogen (soms)
- Wazig gezichtsvermogen
- Gevoel van glasscherven in de ogen
- Gevoeligheid voor glanzende dingen
- Jeukende ogen
- Oogpijn
- Pijnlijke oogbewegingen
- Rode ogen
- Tranende ogen
Hoe langer de ogen blootgesteld zijn aan de zon, hoe ernstiger de symptomen en uitkomsten zijn. Bij ernstige symptomen lijdt de patiënt aan fotokeratitis (sneeuwblindheid).
Alarmsymptomen
Bij zonnebrand van de ogen kunnen verschillende symptomen optreden die wijzen op schade aan het oogweefsel. Het is belangrijk om alert te zijn op deze symptomen om op tijd medische hulp in te schakelen en verdere schade te voorkomen.Roodheid en irritatie
Een van de eerste symptomen van zonnebrand van de ogen is roodheid van het oogwit, die vaak gepaard gaat met irritatie. Deze roodheid wordt veroorzaakt door ontsteking van de bloedvaten in het oog.Gevoeligheid voor licht (fotofobie)
Een veelvoorkomend symptoom is verhoogde gevoeligheid voor licht. Dit kan een pijnlijke ervaring zijn, vooral wanneer iemand buiten of in fel verlichte omgevingen is. Het oog reageert sterker op licht door de ontsteking en schade aan het hoornvlies.Wazig zicht en pijn
In ernstige gevallen kunnen de ogen gezwollen raken, wat leidt tot wazig zicht. Dit kan gepaard gaan met intense pijn en het gevoel van zand in de ogen. Bij zeer ernstige gevallen kan het zicht langdurig worden aangetast.Diagnose en onderzoeken
De diagnose van zonnebrand aan de ogen wordt vaak gesteld op basis van de klinische symptomen en medische geschiedenis van de patiënt. De volgende onderzoeken kunnen worden uitgevoerd om de diagnose te bevestigen en de ernst van de schade te evalueren:Klinisch onderzoek
Een oogarts onderzoekt de ogen van de patiënt om tekenen van zonnebrand te identificeren, zoals roodheid, tranen, en pijn. Het klinisch onderzoek helpt ook om andere mogelijke oorzaken van de symptomen uit te sluiten.
Spleetlamponderzoek
Een spleetlamp is een instrument dat wordt gebruikt om het voorste segment van het oog in detail te bekijken. Dit onderzoek kan helpen bij het beoordelen van schade aan het hoornvlies en het identificeren van tekenen van fotokeratitis.
Oogdrukmeting
Hoewel niet altijd noodzakelijk, kan het meten van de oogdruk helpen bij het uitsluiten van andere oogproblemen die symptomen kunnen nabootsen die vergelijkbaar zijn met zonnebrand.
Beeldvorming
In zeldzame gevallen kunnen aanvullende beeldvormingsonderzoeken zoals een OCT (Optical Coherence Tomography) worden gebruikt om de schade aan het hoornvlies en andere structuren van het oog beter in kaart te brengen.
Behandeling en preventie van verbrande ogen door de zon
De behandeling voor door de zon verbrande ogen is afhankelijk van de ernst van de brandwonden.Lichte schade
Voor lichte zonnebrand in de ogen mag de patiënt huismiddeltjes gebruiken zoals:- Crèmes en lotions met zonbeschermingsfactor aanbrengen op de huid in de buurt van de ogen om deze te beschermen tegen direct zonlicht.
- De ogen altijd schoon houden door deze te wassen met schoon water.
- Een hoofdbedekking en zonnehoed dragen; dit biedt de ogen bescherming tegen het krijgen van een zonnebrand en verbrande ogen door UV-stralen.
- Een UV-zonnebril dragen telkens wanneer de zon het hoogst is en de patiënt naar buiten gaat.
- Veel vocht drinken om uitdroging te voorkomen.
- Vrij verkrijgbare oogdruppels gebruiken.
In de ogen wrijven is tot slot geen goed idee.
Ernstige schade
Bij ernstige oogpijn of andere ernstige oogproblemen is het aangeraden om een oogarts te bezoeken, omdat er dan mogelijk sprake is van fotokeratitis. De oogarts schrijft dan mogelijk antibiotica-oogdruppels of oogzalf voor.Prognose van zonnebrand aan ogen
De prognose voor zonnebrand van de ogen hangt af van de ernst van de schade en de tijdige behandeling. In de meeste gevallen herstellen de ogen snel en volledig, maar zonder de juiste zorg kunnen er langdurige effecten zijn.Tijdige behandeling
Als zonnebrand van de ogen snel wordt behandeld, bijvoorbeeld door het dragen van een zonnebril, het gebruik van ontstekingsremmende oogdruppels en rust, is de prognose meestal goed. De symptomen verdwijnen vaak binnen enkele dagen tot weken, zonder blijvende schade.Ernstige gevallen
In zeldzame gevallen kan een ernstige zonnebrand van de ogen leiden tot permanente schade. Dit kan vooral het geval zijn bij herhaalde of langdurige blootstelling aan UV-straling zonder adequate bescherming. Ernstige gevallen kunnen leiden tot chronische oogproblemen of zelfs verlies van gezichtsvermogen.Complicaties
Bij zonnebrand aan de ogen kunnen de volgende complicaties optreden:Fotokeratitis
Fotokeratitis, ook bekend als sneeuwblindheid, is een tijdelijke maar pijnlijke aandoening van het hoornvlies die ontstaat door intensieve blootstelling aan UV-stralen. Symptomen kunnen ernstige oogpijn, lichtgevoeligheid, tranen en wazig zicht omvatten.
Langdurige oogproblemen
Bij ernstige gevallen waarbij het netvlies wordt aangetast door UV-stralen, zoals bij het kijken naar een zonsverduistering, kan er een risico zijn op langdurige oogproblemen. Dit kan leiden tot blijvende schade aan het gezichtsvermogen en verminderde visuele scherpte.
Secundaire infecties
In zeldzame gevallen kan zonnebrand aan de ogen leiden tot secundaire infecties. Door het wrijven van de ogen kan de huid beschadigd raken, wat een toegangspoort voor bacteriën kan vormen en infecties kan veroorzaken.
Preventie
Om zonnebrand aan de ogen te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen worden genomen:Bescherming tegen UV-stralen
Draag een UV-zonnebril wanneer je naar buiten gaat, vooral tijdens de piekuren van zonlicht (tussen 10.00 en 16.00 uur). Kies een bril die 100% UV-bescherming biedt om de ogen te beschermen tegen schadelijke stralen.
Gebruik van hoed en zonnehoed
Een brede zonnehoed kan helpen om schaduw te creëren en de ogen te beschermen tegen directe zonnestralen. Dit vermindert de hoeveelheid UV-straling die de ogen bereikt.
Vermijden van zonnebankgebruik
Het gebruik van zonnebanken kan ook schadelijke UV-stralen produceren die de ogen kunnen beschadigen. Het is raadzaam om zonnebankgebruik te vermijden of te beperken.
Regelmatige oogcontroles
Laat regelmatig je ogen controleren door een oogarts, vooral als je vaak aan zonlicht wordt blootgesteld. Vroege detectie van eventuele schade kan helpen om ernstige complicaties te voorkomen.
