Kwijlen tijdens slaap: Oorzaken kwijlgedrag tijdens de nacht

Bij patiënten die kwijlen, loopt het speeksel uit de mond. Zowel volwassenen als kinderen kwijlen als er een overmatige ophoping van speeksel in de mond is en als de slikreflex ontspannen is. Dit gebeurt meestal als een patiënt slaapt, maar in sommige gevallen gebeurt het kwijlen eveneens wanneer een patiënt wakker is. Normaal gesproken neemt 's nachts de speekselsecretie in de mond af, maar soms gebeurt dit niet. Het verzamelde speeksel glijdt dan in plaats van in de keel en de maag uit de mondhoek. Dit gebeurt vooral bij patiënten met bepaalde gezondheidsproblemen of bij patiënten waarbij bepaalde omgevingsfactoren aanwezig zijn. Als het nachtelijk kwijlen lastig is voor de patiënt, helpen diverse huismiddeltjes en medicijnen om dit gênante probleem te stoppen. Meestal is de speekselafscheiding wel vervelend maar is de onderliggende oorzaak niet ernstig en goed te behandelen.

• Aandoeningen en kwijlen tijdens het slapen
• Allergieën en infecties
• Anatomie van de mond
• Neurologische aandoeningen
• Ochtendmisselijkheid
• Slaapapneu
• Tandheelkundige problemen
• Zure reflux
• Omgevingsfactoren en kwijlgedrag tijdens de slaap
• Medicijnen
• Mondademhaling
• Onjuiste slaaphouding
• Behandeling van nachtelijke speekselafscheiding
• Complicaties van kwijlgedrag tijdens de nacht

Aandoeningen en kwijlen tijdens het slapen

Allergieën en infecties

Allergische rhinitis (ontsteking van het neusslijmvlies), sinusitis en een keelamandelontsteking (tonsillitis) leiden mogelijk allen tot het kwijlen tijdens de slaap.

Anatomie van de mond

De anatomie van de mond veroorzaakt soms ook een speekselafscheiding tijdens de nacht. Dit is dan te wijten aan een grote tong, vergrote amandelen, een overvol gebit of gezwollen adenoïden.

Neurologische aandoeningen

Patiënten die lijden aan o.a. volgende neurologische aandoeningen, kwijlen gemakkelijker uit de mond wanneer ze slapen:

• autismespectrumstoornis (autisme: problemen met sociale interactie, communicatie en gedrag)
• de ziekte van Alzheimer (vorm van dementie)
• de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen)
• een beroerte
• hersenverlamming (ziekte met symptomen aan spieren en bewegingen)
• het syndroom van Down
• multiple sclerose (chronische auto-immuunaandoening)

Bij sommige patiënten komt het kwijlgedrag ook overdag tot stand doordat de mondspieren ontspannen of verlamd zijn.

Ochtendmisselijkheid

Vrouwen die zwanger zijn en lijden aan ochtendmisselijkheid (braken en misselijkheid tijdens de zwangerschap), moeten mogelijk ook kwijlen tijdens de nacht. Dit symptoom verdwijnt wanneer de vrouw bevallen is.

Slaapapneu

Patiënten die veel snurken of hun mond openhouden, lijden mogelijk aan slaapapneu. Deze patiënten zijn geneigd om tijdens de nacht te kwijlen. Een patiënt met slaapapneu is mogelijk gebaat met het gebruik van een CPAP-apparaat. Dit toestel behandelt de nachtelijke speekselafscheiding en vermindert het risico op een hartaanval.

Tandheelkundige problemen

Afwezige tanden, gebroken tanden en een tandvleesontsteking veroorzaken mogelijk allen een verhoogde speekselafscheiding, die 's nachts uit de mondhoek gaat druipen.

Zure reflux

Zure reflux leidt tot een reflex in de slokdarm en het speekselsysteem. Dit veroorzaakt een verhoogde productie van speeksel om de maaginhoud te verdunnen. Te veel speeksel, indien aanwezig tijdens de slaap, gaat uit de mond lekken, vooral als de patiënt slaapt in een zijwaartse slaaphouding.

Omgevingsfactoren en kwijlgedrag tijdens de slaap

Medicijnen

Bepaalde medicijnen produceren te veel speeksel in de mond en bijgevolg gaan patiënten kwijlen tijdens de slaap. Dit gebeurt bij antipsychotica en geneesmiddelen die de arts inzet voor de behandeling van de ziekte van Alzheimer. De arts herbekijkt eventueel het medicatiegebruik of de dosis zodat de speekselafscheiding tijdens de nacht vermindert.

Mondademhaling

Eén van de belangrijkste oorzaken van kwijlen tijdens het slapen is ademen via de mond. De meeste patiënten hebben en mondademhaling uit noodzaak, bijvoorbeeld omdat ze via de neus te weinig zuurstof binnenkrijgen. Dit gebeurt door bijvoorbeeld een allergie, een verstopte neus, een sinusinfectie, een afwijkend neustussenschot, …

Onjuiste slaaphouding

Het speeksel druppelt vaak uit de mond als de patiënt op de zij of op de buik slaapt. Wanneer de patiënt echter op de rug slaapt, wordt het speeksel dat zich ophoopt tijdens het slapen natuurlijk geabsorbeerd, zodat kwijlen niet tot stand komt. Een betere slaaphouding is dus aanbevolen.

Behandeling van nachtelijke speekselafscheiding

Kwijlen is een gênant en ongemakkelijk probleem voor de patiënt. De behandeling bestaat uit het aanpakken van de onderliggende oorzaak. Een medicamenteuze behandeling, medische procedures en/of gedragswijzigingen verminderen het kwijlen tijdens het slapen. Indien alle conventionele medische behandelingen en zelfzorgmaatregelen falen, is een chirurgische behandeling mogelijk waarbij de arts de speekselklier verwijdert.

Complicaties van kwijlgedrag tijdens de nacht

Kwijlen is in principe een stil en algemeen symptoom. In zeldzame gevallen komt het verzamelde speeksel 's nachts echter in de longen terecht, wat gevaarlijk is omdat speeksel uit de mond bacteriën bevat. Dit resulteert dan in een bacteriële longinfectie.

Lees verder

• Kwijlen: Speeksel uit mond door infecties of aandoeningen
• Mondademhaling (door de mond ademen): Oorzaken en symptomen