Mondademhaling (door de mond ademen): Oorzaken en symptomen

De meeste mensen ademen grotendeels door de neus en slechts af en toe door de mond. Bij sommige mensen verloopt het in- en uitademen altijd door de mond. Dit staat bekend als ‘mondademhaling’. Soms gebeurt dit zonder reden, maar bij sommige mensen ligt een (tijdelijke) aandoening aan de basis van de mondademhaling. Ook enkele omgevingsfactoren leiden tot het ademen door de mond. Niet altijd is zo’n onderliggende ziekte ernstig, zoals een verkoudheid, maar bij een aantal aandoeningen is een medische of chirurgische behandeling noodzakelijk, omdat hierdoor anders afwijkingen aan het gezicht en andere gezondheidscomplicaties tot stand komen.

• Oorzaken van ademen door mond
• Risicofactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ademhaling door mond
• Prognose
• Complicaties van de mondademhaling

Oorzaken van ademen door mond

De mondademhaling kent diverse oorzaken. Meestal is de boosdoener een verstopte neus. Wanneer mensen normaal door de neus ademen, wordt de lucht die we inademen warm en vochtig voordat deze naar de longen gaat. Als een persoon problemen heeft met het ademen door de neus, moet hij koude, droge lucht door de mond inademen.

Risicofactoren

Aandoeningen

Verschillende aandoeningen leiden tot het ademen door de mond zoals:

• aangeboren afwijkingen zoals choanale atresie (verstopping of vernauwing van de neusopening), een gespleten verhemelte (schisis) of het Pierre Robin-syndroom (afwijkingen aan de kaak, tong en mond)
• allergieën
• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• chronische sinusitis (chronische ontsteking van de neusbijholte)
• een afwijkend neustussenschut
• een chronische verkoudheid
• een geschiedenis van de vingerzuigen of duimzuigen
• sinuspoliepen
• vergrote tonsillen (keelamandelen) en adenoïden (neusamandelen)

Omgevingsfactoren

Medicatiegebruik leidt soms door de mondademhaling nadat de klieren beschadigd zijn door chemotherapie en radiotherapie voor de behandeling van kanker.

Symptomen

Heesheid

Ademen door de mond droogt sneller de luchtwegen uit, waardoor een hese stem verschijnt.

Kaakafwijkingen

De kaakontwikkeling is ook aangetast waardoor een langer gezicht ontstaat en de kaken niet gelijkmatig gepositioneerd zijn. Daarnaast hebben veel kinderen een overbeet (retrognathie). Dit is een gelaatsvorm waarbij de kaken achter het frontvlak van het voorhoofd liggen.

Keel- en neusproblemen

Een verstopte neus, een loopneus, een droge keel, een jeukende keel, een brandende keel of keelpijn zijn mogelijke klachten bij een verkoudheid of een andere tijdelijke ziekte.

Mondproblemen

Vaak is de mond bij mensen die door de mond ademen, een beetje geopend. Mensen horen de ademhaling ook sneller wanneer dit rechtstreeks uit de mond komt. Bij het eten maken ze verder veel lawaai, omdat de ademhaling door de mond blijft lopen. Verder komen een stinkende adem (halitose), een droge mond (xerostomie) en tandvleesbloedingen voor.

Spraakveranderingen

De mondademhaling is geassocieerd met een groter risico op lispelen. Dit is een spraakgebrek waarbij de patiënt de klank ‘s’ met een sissend geluid uitspreekt (met de tong tegen het harde verhemelte).

Tandproblemen

Door de mondademhaling ontstaat een slechte kaakpositie, wat leidt tot kaakpijn, knarsende tanden (bruxisme) en een onregelmatige beet.

Diagnose en onderzoeken

Contact met de arts

Bij tekenen van een droge mond bij het ontwaken en een chronische slechte adem is het voorts verstandig om een arts te raadplegen. Ook wanneer ouders merken dat kinderen veel snurken of door de mond ademen in plaats van door de neus, nemen ze het beste contact op met een arts.

Vraaggesprek

Een volledige medische geschiedenis van de patiënt is voor de arts nodig, dus hij stelt veel vragen. Hij wil daarnaast weten wanneer de symptomen ontstaan zijn, welke omgevingsfactoren of in welke situaties de klachten verergeren of juist verbeteren, alsook wat de ernst van de tekenen is.

Lichamelijk onderzoek

De mond, de keel en de neus bekijkt de arts grondig bij het lichamelijk onderzoek. Hij zoekt namelijk naar een mogelijke zwelling of afwijkingen en identificeert het ademhalingspatroon.

Diagnostisch onderzoek

Soms zijn beeldvormende onderzoeken van de neus en longen nodig om te kijken welke onderliggende aandoeningen mogelijk aanwezig zijn. Bij een vermoeden van slaapapneu, bestelt de arts een polysomnografie (slaaponderzoek). Tijdens deze test identificeert monitoringsapparatuur wanneer en hoe vaak een patiënt stopt met ademen bij het slapen.

Behandeling van ademhaling door mond

De arts moet eerst de onderliggende oorzaak van de mondademhaling opsporen en zet dan een gepaste behandeling in. Bij vergrote amandelen is een chirurgische ingreep nodig om deze te verwijderen, wat gebeurt door een oor-, neus- en keelspecialist. Verder is een chirurgische ingreep eveneens nodig wanneer een neusafwijking aanwezig is. Bij tijdelijke mondademhaling mag de patiënt medicijnen nemen zoals ontstekingsremmende neussprays, antihistaminica (tegen een allergische reactie) en decongestiva (zwelling van de slijmvliezen in de neus verminderen). Sommige patiënten krijgen een verwijzing naar een fysiotherapeut zodat ze daar ademhalingstechnieken aanleren waardoor ze door de neus in plaats van door de mond gaan ademen. Het is tot slot aanbevolen om tijdens de nacht een luchtbevochtiger te gebruiken.

Prognose

Door de mond ademen is vrijwel altijd goed te behandelen waardoor de prognose zeer goed is. Des te sneller de arts een behandeling inzet, des te kleiner de kans dat de mondademhaling chronisch wordt en langetermijncomplicaties ontstaan.

Complicaties van de mondademhaling

Astma

De mondademhaling verergert mogelijk astma. De ingeademde adem is niet zo warm of vochtig als bij een neusademhaling. Warmte en vochtigheid verminderen namelijk irritatie aan de luchtwegen.

Slaapapneu

Ook patiënten met slaapapneu ervaren een verergering van de klachten bij een mondademhaling. Bij patiënten met slaapapneu die chronisch door de mond ademen, ontstaat mogelijk een gewijzigde kaak- en mondpositie waardoor het ademen door de mond niet meer lukt. Ademhalingsproblemen en slaapstoornissen zijn hiervan het gevolg. Daarom hebben patiënten mogelijk een continue positief luchtwegdruk (CPAP)-masker nodig.

Andere complicaties

Chronische mondademhaling is verder geassocieerd met verschillende andere complicaties zoals:

• een groter risico op tandcomplicaties, zoals rotte tanden of een tandvleesaandoening (gingivitis): door een overdreven droge mond blijven bacteriën sneller aanwezig (speeksel verwijdert bacteriën)
• een hogere incidentie van snurken en slaapapneu
• een verslechtering van astmagerelateerde symptomen
• frequentie luchtweginfecties doordat de ingeademde lucht niet wordt gefilterd
• geen goede stand van de tanden
• kwijlen
• problemen met de kaakgewrichten
• slaapstoornissen wat leidt tot chronische vermoeidheid
• spijsverteringsstoornissen zoals winderigheid, een maagontsteking, zure reflux, …
• spraak- en slikproblemen
• vergrote tonsillen en adenoïden