Zonnebrand: Rode, pijnlijke huid door blootstelling aan zon

Bij zonnebrand ontstaat roodheid en pijn van de huid door overmatige blootstelling aan de zon of ander ultraviolet licht. Bij ernstige zonnebrand kunnen blaren ontstaan, en algemene symptomen zoals hoofdpijn en rillingen kunnen optreden. Hoewel er verschillende huismiddeltjes zijn die de pijn van een door de zon verbrande huid kunnen verzachten, is het vermijden van zonnebrand in eerste instantie veel beter dan het behandelen ervan. Chronische blootstelling aan de zon verhoogt het risico op huidkanker en versnelt de huidveroudering.

• Oorzaken en risicofactoren: Langdurige blootstelling aan de zon
• Symptomen
• Alarmsymptomen van zonnebrand
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van zonverbranding
• Prognose en complicaties
• Preventie: Goede bescherming

Oorzaken en risicofactoren: Langdurige blootstelling aan de zon

Bij overmatige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van de zon ontstaan tekenen van zonnebrand op de huid. De zon zendt drie typen ultraviolet licht uit: UVA, UVB en UVC. UVC-licht bereikt het aardoppervlak niet, terwijl UVA- en UVB-stralen de huid binnendringen. UVA-stralen dringen dieper in de huid door en zijn verantwoordelijk voor vroegtijdige huidveroudering, terwijl UVB-stralen verantwoordelijk zijn voor zonnebrand. Hoe snel iemand zonnebrand ontwikkelt hangt af van verschillende factoren, zoals het huidtype, de intensiteit van de zon en de duur van de blootstelling. Het risico op zonnebrand is groter naarmate je dichter bij de evenaar komt. Hoe hoger de breedtegraad, hoe lager de intensiteit van de UV-stralen. Het grootste risico op zonnebrand is meestal tijdens de middaguren wanneer de zon het sterkst is.

Symptomen

De symptomen van zonnebrand variëren van mild tot ernstig en verschijnen vaak pas enkele uren tot 24 uur na blootstelling aan de zon. De huid kan rood, gevoelig en pijnlijk zijn, en kan warm aanvoelen. Er kunnen ook verbrande lippen optreden. Bij ernstige zonnebrand kunnen blaren ontstaan. Andere ernstige symptomen, soms aangeduid als zonvergiftiging, kunnen koorts, koude rillingen, misselijkheid, hoofdpijn, zwakte of een pijnlijke huiduitslag omvatten. Enkele dagen na de blootstelling kan de verbrande huid beginnen te vervellen, wat vaak gepaard gaat met jeuk, omdat het lichaam probeert beschadigde huidcellen te verwijderen.

Alarmsymptomen van zonnebrand

Zoek medische hulp als je last hebt van een lage bloeddruk (hypotensie), duizeligheid, extreme zwakte, flauwvallen, koorts, rillingen, ernstige pijn of blaren die 20% of meer van je huid bedekken. Raadpleeg ook een arts als je tekenen van uitdroging vertoont, zoals een droge mond (xerostomie), dorst (polydipsie), minder plassen (oligurie), duizeligheid of vermoeidheid.

Diagnose en onderzoeken

Bij milde zonnebrand is meestal geen medische hulp nodig. Bij ernstige symptomen is het echter cruciaal om medische hulp te zoeken. Een arts zal vragen stellen over je symptomen en medische geschiedenis, en een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Indien nodig kan de arts je doorverwijzen naar een dermatoloog (huidarts) voor verdere evaluatie.

Behandeling van zonverbranding

Begin de behandeling van zonnebrand zo snel mogelijk. Het aanbrengen van koude kompressen of het nemen van een koel bad kan de huid kalmeren. Verkoelende crèmes of gels met menthol, kamfer of aloë vera kunnen ook verlichting bieden. NSAID's (niet-steroïde ontstekingsremmers) zoals ibuprofen of naproxen kunnen pijn verlichten. Hydrocortisoncrème kan helpen bij het verminderen van ontsteking en jeuk. Het is ook belangrijk om voldoende water en andere vloeistoffen te drinken om uitdroging te voorkomen. Vermijd verdere blootstelling aan de zon totdat de huid genezen is. Blaren mogen niet worden opengebarsten; als blaren barsten, maak ze dan voorzichtig schoon met water en milde zeep.

Prognose en complicaties

De symptomen van zonnebrand verdwijnen doorgaans binnen enkele dagen tot weken. De schade aan huidcellen kan echter blijvend zijn, wat op de lange termijn ernstige gevolgen kan hebben. UV-stralen kunnen het DNA in de huid beschadigen, wat leidt tot vroegtijdige huidveroudering. Langdurige DNA-schade kan bijdragen aan huidkanker, waaronder het dodelijke melanoom. Ook kan langdurige blootstelling aan UV-stralen schade aan de ogen veroorzaken. Cataract en sneeuwblindheid zijn voorbeelden van oogaandoeningen die kunnen ontstaan door zonverbranding. De pijn van zonnebrand is het ergst tussen 6 en 48 uur na blootstelling aan de zon.

Preventie: Goede bescherming

Enkele tips voor het beschermen van je huid buitenshuis zijn:

• Vermijd de zon tussen 10.00 en 16.00 uur: Tijdens deze uren zijn de zonnestralen het sterkst. Als je tijdens deze tijden buiten moet zijn, zoek dan zoveel mogelijk de schaduw op.
• Draag beschermende kleding: Gebruik een hoed met een brede rand, een shirt en broek met lange mouwen, en een zonnebril die UV-stralen blokkeert.
• Gebruik zonnebrandcrème: Breng royaal een breedspectrum zonnebrandcrème aan die bescherming biedt tegen zowel UVA- als UVB-stralen met een zonbeschermingsfactor (SPF) van minimaal 30. Doe dit minstens 30 minuten voordat je naar buiten gaat en breng de crème om de twee uur opnieuw aan, of vaker als je gaat zwemmen of overmatig zweet.
• Vergeet niet op bewolkte dagen: UV-stralen dringen ook door wolken heen, dus blijf ook op bewolkte dagen zonnebrandcrème gebruiken.

Lees verder

• Zonnebrandmiddelen: Keuze van goede zonnebrandproducten
• Verbrande lippen door blootstelling zon: Tips voor genezing
• Huidschade door blootstelling aan UV-straling van de zon