Testikeltorsie: Verdraaiing van teelbal met pijn en zwelling

Een testikeltorsie is een aandoening waarbij de zaadstreng in het scrotum (de balzak) verdraait. Wanneer dit gebeurt, wordt de bloedtoevoer naar de testikels en het nabijgelegen weefsel in het scrotum afgesloten. Plotse en intense teelbalpijn is het vaakst voorkomende symptoom, maar ook andere tekenen kunnen optreden. Een spoedoperatie is vereist om blijvende schade te voorkomen. Wanneer de behandeling uitblijft, bestaat de kans dat de zaadbal afsterft. De vooruitzichten zijn doorgaans goed wanneer de behandeling snel plaatsvindt.

• Synoniemen van teelbaltorsie
• Epidemiologie van testikeltorsie
• Oorzaken van testikelverdraaiing
• Risicofactoren van testikeltorsie
• Symptomen: Pijn en zwelling
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van teelbalverdraaiing via chirurgie
• Prognose van testikeltorsie
• Complicaties van testikeltorsie
• Preventie van testikeltorsie

Synoniemen van teelbaltorsie

Een teelbaltorsie staat ook bekend onder deze synoniemen:

• teelbalverdraaiing
• testikeltorsie
• testikelverdraaiing
• torsio testis

Epidemiologie van testikeltorsie

Testikeltorsie komt het vaakst voor bij kinderen tot één jaar oud, jonge mannen tussen tien en twintig jaar, en ouderen. De aandoening kan ook voorkomen bij mensen met een erfelijke aanleg waardoor de testikels vrij kunnen roteren in het scrotum.

Oorzaken van testikelverdraaiing

Elke zaadbal is bevestigd aan de zaadstreng en het scrotum. De zaadstreng zorgt ervoor dat de testikels in een vaste positie blijven. Een teelbalverdraaiing vindt plaats als de teelbal ronddraait rond de zaadstreng die omhoog loopt van de zaadbal naar de buik. De zaadstreng roteert vervolgens in het scrotum waardoor de bloedstroom vermindert. Als de testikel meerdere keren draait, kan de bloedstroom volledig worden afgeremd, wat sneller tot schade leidt. Mannen met een testikeltorsie hebben soms een overgeërfde eigenschap waardoor één of beide testikels vrij in het scrotum kunnen roteren (draaien).

Risicofactoren van testikeltorsie

Een testikeltorsie komt vaak voor bij:

• Kinderen tot één jaar oud
• Jonge mannen tussen tien en twintig jaar
• Ouderen
• Mannen met defecten in het bindweefsel van het scrotum
• Na een blessure aan het scrotum met veel zwelling
• Na zware inspanning
• Bij mannen die van een warmere omgeving naar een koelere omgeving gaan
• Tijdens de snelle groei van de testikel tijdens de puberteit

Een eerdere testikeltorsie die vanzelf is verdwenen zonder behandeling kan een risicofactor zijn voor een recidief, tenzij een arts een operatie heeft uitgevoerd om het onderliggende probleem te corrigeren. Soms is de oorzaak niet duidelijk.

Symptomen: Pijn en zwelling

Een teelbalverdraaiing kan op elk moment optreden: bij het rechtstaan, slapen, trainen of zonder duidelijke oorzaak. Normaal gesproken verschijnen de symptomen plotseling, maar af en toe kunnen ze geleidelijk (over enkele dagen) toenemen. Enkel de linker- of rechterzaadbal kan getroffen zijn. De patiënt ervaart plotselinge intense testikelpijn in combinatie met buikpijn, bloed in het sperma (hematospermie), koorts, frequent urineren (pollakisurie), misselijkheid en braken. Mannen met een teelbalverdraaiing ervaren ongemak, zwelling en knobbels in het scrotum. Verder kan de aangetaste zaadbal groter dan normaal zijn (gezwollen testikel), hoger dan normaal geplaatst zijn of in een andere positie staan. De aangetaste zaadbal kan ook roder of donkerder van kleur zijn.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Een teelbaltorsie is normaal gesproken een noodgeval. De diagnose moet dan ook snel worden gesteld. De arts onderzoekt het scrotum, de testikels, de buik en de lies, en bevraagt de patiënt over de symptomen. De arts test bovendien de reflexen van de patiënt door voorzichtig op de binnenkant van de dij van de aangetaste zijde te wrijven of te knijpen. Hierdoor zou normaal gesproken de teelbal krimpen, maar bij een teelbalverdraaiing treedt deze reflex niet op. Als de diagnose onzeker is, krijgt de patiënt een onmiddellijke verwijzing naar een uroloog om te voorkomen dat de gezondheid van de zaadbal in het gedrang komt.

Diagnostisch onderzoek
Medische testen die de diagnose bevestigen of een ander probleem uitsluiten, zijn onder andere:

• een nucleaire scan van de testikels (kleine hoeveelheden radioactief materiaal in de bloedbaan injecteren om gebieden met verminderde bloedstroom te detecteren)
• een scrotale echografie (beoordeelt de bloedstroom)
• een urineonderzoek en bloedonderzoek (onthult een infectie)
• een verkennende operatie (bepaalt of de symptomen het gevolg zijn van de torsie van de teelbal of een andere aandoening)

Als de pijn al enkele uren aanhoudt, volgt mogelijk meteen een operatie zonder dat de arts aanvullende testen uitvoert.

Differentiële diagnose

Het uitvoeren van de onderzoeken is ook nodig om de volgende aandoeningen uit te sluiten:

• een liesbreuk (uitstulping of zwelling in de lies of balzak)
• epididymitis (pijnlijke ontsteking van de bijbal)
• epididymo-orchitis (ontsteking van bijbal en testikels)
• scrotaal oedeem (gezwollen balzak)

Behandeling van teelbalverdraaiing via chirurgie

Het is belangrijk om spoedeisende hulp te zoeken voor plotselinge of ernstige zaadbalpijn. De klachten zijn soms het resultaat van een andere aandoening, maar een snelle behandeling voorkomt ernstige beschadiging of verlies van de zaadbal als de patiënt lijdt aan een testikeltorsie. Zelfs als de symptomen verdwenen zijn, is het nodig om een arts te raadplegen, omdat verdere behandeling nodig kan zijn om recidieven te voorkomen. De arts voert een spoedoperatie uit om de testikelpijn te verlichten en permanente schade aan de balzak te voorkomen. De operatie moet normaal gesproken binnen vier tot zes uur na het optreden van de symptomen plaatsvinden. De chirurg maakt de zaadstreng los om de bloedtoevoer te herstellen. Een handmatige losmaking is soms mogelijk, maar een operatie voorkomt een herhaling.

Prognose van testikeltorsie

De prognose bij testikeltorsie hangt sterk af van de snelheid waarmee de behandeling wordt gestart. Wanneer de symptomen binnen zes uur na het ontstaan van de pijn worden behandeld, zijn de vooruitzichten doorgaans goed en kan de testikel vaak behouden blijven. Na twaalf uur zonder behandeling stijgt het risico op blijvende schade aanzienlijk, en is er een kans van ongeveer 75 procent dat de zaadbal verloren gaat.

Bij een tijdige interventie kunnen de meeste patiënten volledig herstellen zonder langdurige gevolgen. De kans op onvruchtbaarheid of andere complicaties neemt toe naarmate de tijd tussen het begin van de symptomen en de behandeling langer is. In gevallen waarin de zaadbal al is afgestorven, moet deze chirurgisch worden verwijderd om verdere gezondheidsrisico's te voorkomen.

Het is cruciaal om na de behandeling de aanbevelingen van de arts op te volgen en vervolgcontroles te ondergaan om ervoor te zorgen dat er geen recidief of andere complicaties optreden.

Complicaties van testikeltorsie

Na zes uur na het starten van de symptomen kan blijvende schade optreden en na twaalf uur is er een kans van 75 procent om de zaadbal te verliezen. Een dode zaadbal moet door de arts chirurgisch worden verwijderd om een gangreneuze infectie te voorkomen. Na de operatie mag de man gedurende enkele weken geen vermoeiende activiteiten en seksuele activiteiten uitvoeren. De man kan ook onvruchtbaarheid (mannelijke onvruchtbaarheid) ervaren wanneer de testikeltorsie te lang onbehandeld is gebleven.

Preventie van testikeltorsie

Preventie van testikeltorsie richt zich op het vermijden van risicofactoren en het tijdig behandelen van onderliggende aandoeningen:

• Vermijd ernstige fysieke activiteiten en trauma’s aan het scrotum die de zaadbal kunnen beschadigen.
• Raadpleeg een arts bij eerdere gevallen van testikeltorsie om mogelijke herhaling te voorkomen door middel van een chirurgische correctie.
• Kleed je aan in lagen en vermijd plotselinge temperatuurveranderingen die mogelijk een rol kunnen spelen bij het optreden van testikeltorsie.

Lees verder

• Testikelpijn: Pijn in één of beide zaadballen (teelballen)
• Gezwollen testikels: Oorzaken van zwelling van teelballen