Vermoeidheid: Oorzaken van uitputting en vermoeide gevoelens

Bijna iedereen is af en toe wel eens oververmoeid of overwerkt. Dergelijke tijdelijke vermoeidheid heeft meestal een identificeerbare oorzaak en verdwijnt gemakkelijk wanneer de oorzaak is aangepakt en een patiënt voldoende rust neemt. Sommige patiënten krijgen echter te maken met ernstige, aanhoudende uitputting. Dit soort vermoeidheid duurt langer, is dieper en verdwijnt niet door voldoende te rusten. Deze (bijna) constante staat van vermoeidheid ontwikkelt zich in de loop van de tijd en tast de energie, motivatie en concentratie aan. Vermoeidheid op dit niveau heeft ook invloed op het emotionele en psychologische welzijn. Vaak zorgen leefstijlfactoren voor deze uitputtende gevoelens, maar in tien procent van de gevallen is sprake van een onderliggende medische aandoening. Treden een aantal symptomen op buiten de extreme uitputting of houdt de vermoeidheid aan, dan is advies van een arts nodig.

• Wat is vermoeidheid?
• Soorten van uitputtende gevoelens
• Lichamelijke vermoeidheid
• Mentale vermoeidheid
• Aandoeningen en vermoeid zijn
• Allergie en hooikoorts
• Auto-immuunziekten
• Bloedarmoede
• Chronisch vermoeidheidssyndroom
• Chronische infecties
• Chronische pijn
• Coeliakie
• COPD (chronisch obstructief longlijden)
• Depressie, angst, stress en verdriet
• Diabetes mellitus type 2
• Fibromyalgie
• Hartziekten
• Hepatitis
• Kanker
• Maag- en darmproblemen
• Neurologische aandoeningen
• Neuromusculaire ziekten
• Slaapstoornissen
• Te traag werkende schildklier (hypothyroïdie)
• Uitdroging
• Voedselallergieën en voedselintolerantie
• Omgevingsfactoren en uitputting
• Gewicht
• Lichaamsbeweging
• Medicatie
• Ongezonde eetgewoonten
• Slaapproblemen
• Andere omgevingsfactoren
• Geassocieerde symptomen bij uitputting
• Alarmsymptomen bij vermoeidheid

Wat is vermoeidheid?

Patiënten met vermoeidheid hebben onverklaarbare, aanhoudende en terugkerende uitputting. Het is vergelijkbaar met hoe een patiënt zich voelt als hij griep heeft of veel slaap heeft gemist. Als een patiënt lijdt aan chronische vermoeidheid of aan systemische intolerantie voor inspanning, ontwaakt hij ’s morgens met het gevoel dat hij niet geslapen heeft. Door het vermoeide gevoel functioneert een patiënt mogelijk niet goed thuis of is hij niet productief op het werk. Sommige patiënten kunnen door de uitputting thuis geen dagelijkse activiteiten uitvoeren. In de meeste gevallen is er een oorzaak voor de vermoeidheid.

Soorten van uitputtende gevoelens

Er zijn verschillende soorten vermoeidheid. Vaak treedt een combinatie op van lichamelijke en mentale vermoeidheid.

Lichamelijke vermoeidheid

Een patiënt vindt het fysiek moeilijk om de dingen te doen die hij gewoonlijk doet of vroeger deed, bijvoorbeeld traplopen. De patiënt ervaart hierbij vooral spierzwakte.

Mentale vermoeidheid

Een patiënt vindt het moeilijker om zich op dingen te concentreren en zich bezig te blijven houden met een bepaalde taak. De patiënt voelt zich slaperig of heeft moeite om wakker te blijven tijdens het werken.

Aandoeningen en vermoeid zijn

Allergie en hooikoorts

Allergische rhinitis is een veelvoorkomende oorzaak van chronische vermoeidheid. Een patiënt reageert hierbij allergisch op pollen, insecten (huisstofmijt of kakkerlakken), huidschilfers van dieren, schimmels en meeldauw, weersveranderingen of iets anders. Bekende symptomen van hooikoorts zijn vermoeidheid, hoofdpijn, jeuk, een verstopte neus en een loopneus. De patiënt moet het schadelijke allergeen vermijden om de vermoeidheid en andere symptomen te verminderen. Ook door het nemen van medicatie verminderen de symptomen. Medicijnen die inzetbaar zijn bij allergische rhinitis zijn onder meer:

• actuele nasale antihistaminica
• leukotriene modificatoren
• mestcelstabilisatoren
• niet-slaperige, tweede generatie orale (via de mond ingenomen) antihistaminica
• topische (op de huid aangebrachte) nasale steroïden (aanbevolen)

Immunotherapie is nuttig bij patiënten met ernstige symptomen. Bij deze behandeling krijgt de patiënt wekelijkse injecties met steeds hogere oplossingen van de allergenen die problemen veroorzaken. De allergie-injecties hebben tijd nodig om effectief te zijn en worden meestal toegediend over een periode van drie tot vijf jaar.

Auto-immuunziekten

Soms produceert het immuunsysteem antilichamen die de eigen lichaamsweefsels aanvalt. Dit doet het immuunsysteem als reactie op een onbekende uitlokkende factor (trigger). De patiënt krijgt dan een chronische ontstekingsreactie, hetgeen kenmerkend is voor de meeste auto-immuunziekten.

Voorbeelden van auto-immuunziekten zijn:

• de ziekte van Graves (overproductie van schildklierhormonen)
• diabetes mellitus type 1
• een inflammatoire darmaandoening (ontstekingsaandoening van de darm)
• Hashimoto’s thyroïditis (verminderde schildklierfunctie)
• het Guillan-Barré syndroom (zwakte en pijn door zenuwschade)
• multiple sclerose (MS)
• myasthenia gravis (aandoening met spierzwakte aan gezicht = gezichtszwakte, ledematen en ogen)
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• reumatoïde artritis
• systemische lupus erythematosus (lupus, SLE)

Reumatoïde artritis
Reumatoïde artritis, een vorm van inflammatoire artritis (gewrichtsontsteking), is een andere oorzaak van overmatige vermoeidheid. Deze aandoening veroorzaakt een ontsteking van de gewrichten. Volgende symptomen komen mogelijk tot uiting: vermoeidheid, ochtendstijfheid, gewrichtspijn, en ontstoken gewrichten. Omdat gewrichtsschade mogelijk resulteert in invaliditeit, is een vroege en agressieve behandeling de beste benadering voor reumatoïde artritis. In een vroege fase van de ziekte zet de arts volgende medicijnen mogelijk in: disease-modifying antirheumatic drugs (DMARD’s) en/of niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's). Andere geneesmiddelen die de arts voorschrijft bij ernstigere vormen van reumatoïde artritis omvatten de anti-cytokine therapieën (antitumor necrose factor alfa-agentia), evenals injecties en andere vormen van behandeling.

Bloedarmoede

Oorzaken
Bloedarmoede (anemie) is een bloedaandoening waarbij een patiënt niet genoeg rode bloedcellen heeft. Dit is het gevolg van bloedverlies of een verminderde productie van rode bloedcellen. Soms is dit ook te wijten aan aambeien of problemen met het spijsverteringsstelsels, zoals maagzweren of kanker. Bloedarmoede treft vooral vrouwen in de vruchtbare jaren. Dit geldt vooral voor vrouwen met zware menstruatiecycli, vleesbomen of baarmoederpoliepen. Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) zoals ibuprofen of aspirine leiden soms ook tot maag- en darmproblemen en een bloeding met anemie tot gevolg. Andere oorzaken van anemie zijn een tekort aan ijzer (ferriprieve anemie), een foliumzuurtekort of een tekort aan vitamine B12. Chronische ziekten zoals diabetes mellitus (suikerziekte) of nieraandoeningen zijn soms ook de oorzaak van bloedarmoede.

Symptomen, diagnose en behandeling
De patiënt kampt met vermoeidheid, duizeligheid, koude gevoelens en prikkelbaarheid. Om een diagnose van bloedarmoede te bevestigen, is een bloedonderzoek nodig. Als een ijzertekort de oorzaak is van de vermoeidheid, moet de patiënt voldoende ijzer innemen via een gezonde en gevarieerde voeding waarbij de patiënt voldoende spinazie, broccoli en rood vlees moet consumeren. Ook bestaat de behandeling soms uit ijzersupplementen.

Chronisch vermoeidheidssyndroom

Het chronisch vermoeidheidssyndroom is een aandoening die zich kenmerkt door chronische vermoeidheid, geen duidelijke oorzaak heeft anno oktober 2020 en gepaard gaat met cognitieve problemen. Voorbeelden van cognitieve problemen zijn verbale dyslexie (leerstoornis: moeite met lezen en spellen) en problemen met kortetermijngeheugen.

Chronische infecties

Verschillende chronische infecties veroorzaken vermoeidheid. Voorbeelden zijn endocarditis (een infectie van de hartkleppen), tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen, klierkoorts, hepatitis, een parasitaire ziekte, een hiv-infectie en het cytomegalovirus. Aanvullende laboratoriumtesten zijn soms nodig om deze aandoeningen te detecteren. De arts schrijft meestal medicijnen voor om deze infecties te behandelen.

Klierkoorts
Klierkoorts is een veel voorkomende virale infectie die vermoeidheid veroorzaakt, samen met koorts, keelpijn en gezwollen klieren. De meeste patiënten zijn tieners en jongvolwassenen. De symptomen verdwijnen meestal binnen vier tot zes weken, maar de vermoeidheid blijft soms nog enkele maanden hangen.

Chronische pijn

Patiënten met chronische pijn worden vaak 's nachts vaak wakker. Ze worden meestal moe en slecht uitgerust wakker, en hebben geen slaap van goede kwaliteit. De combinatie van pijn en een slaapgebrek zorgt voor aanhoudende vermoeidheid en uitputtende gevoelens.

Coeliakie

Coeliakie is een levenslange ziekte veroorzaakt door het immuunsysteem. Het immuunsysteem reageert hierbij namelijk op gluten. Gluten is een eiwit dat voorkomt in brood, gebak en ontbijtgranen. Eén op de honderd mensen lijdt aan glutenintolerantie, al weten velen dit niet. Andere symptomen van coeliakie, afgezien van vermoeidheid, zijn diarree, een opgeblazen gevoel, bloedarmoede en gewichtsverlies. Een bloedonderzoek onthult de inflammatoire darmaandoening. De patiënt vermijdt best gluten.

COPD (chronisch obstructief longlijden)

Een chronische obstructieve longziekte (COPD) verwijst naar een groep aandoeningen die blokkades in de luchtdoorstroming. De patiënt kampt dan met kortademigheid, hoesten, een slijmproductie (sputum) en een piepende ademhaling. Vormen van COPD zijn emfyseem (longaandoening met kortademigheid en hoesten), chronische bronchitis (ontsteking van luchtpijpvertakkingen) en in sommige gevallen ook astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen). Tabaksrook is de belangrijkste oorzaak van de ontwikkeling en progressie van COPD. Genetische factoren, de blootstelling aan luchtverontreinigende stoffen en luchtweginfecties spelen ook een rol bij de totstandkoming van de longaandoening. Hoewel kortademigheid het meest voorkomende symptoom is van COPD, klagen veel patiënten ook over vermoeidheid.

Depressie, angst, stress en verdriet

Soms is een depressie de oorzaak van chronische vermoeidheid. Een depressie treft tweemaal zo veel vrouwen als mannen en is vaak in families aanwezig. Het begint meestal tussen de leeftijd van vijftien en dertig jaar. Vrouwen krijgen soms een postpartumdepressie na de geboorte van een baby. Sommige patiënten krijgen een seizoensgebonden affectieve stoornis in de winter (winterdepressie), met gevoelens van vermoeidheid en verdriet. Een grote depressie is ook een onderdeel van een bipolaire stoornis (stemmingsstoornis). Patiënten met een depressie zijn het grootste deel van de dag in een depressieve stemming. De patiënt heeft misschien weinig interesse in de dagelijkse activiteiten. Omdat de patiënt zich vermoeid voelt en kampt met deze depressieve gevoelens, eet hij te veel of te weinig, voelt hij zich hopeloos en waardeloos en/of heeft hij andere, ernstige symptomen. Ook stress, angst en verdriet leiden mogelijk tot uitputtende gevoelens.

Angstsymptomen bestaan uit:

• agitatie (rusteloosheid)
• een gevoel van dreigende ondergang
• nervositeit
• overmatig piekeren
• slaapproblemen
• zich meestal ‘alert’ voelen

Als een patiënt zich depressief voelt of als hij regelmatig angstgevoelens heeft, is een fysiek onderzoek bij de arts nodig. Vindt de arts geen fysieke oorzaak voor de depressie of angst, dan zet de arts vaak medicijnen in om deze psychische aandoeningen te behandelen. Ook een doorverwijzing naar een psychiater of psycholoog is vaak nodig. Hoewel de specifieke oorzaken van een depressie en/of angst onduidelijk zijn, zijn dit zeer goed behandelbare medische problemen. Medicatie en/of psychotherapie verlichten de symptomen.

Diabetes mellitus type 2

Bekende symptomen van diabetes mellitus type 2 omvatten extreme vermoeidheid, een verhoogde dorst en honger, meer plassen en ongewoon gewichtsverlies. Volgende tips helpen bij de behandeling van diabetes mellitus type 2:

• de bloeddruk onder controle houden
• diabetesmedicatie (insuline of andere medicijnen) nemen
• een koolhydraatarme voeding met een lage glycemische index consumeren
• het cholesterolgehalte verlagen
• meer fysieke activiteit uitvoeren
• overtollig gewicht verliezen
• stoppen met roken
• strikte bloedglucosecontrole handhaven

Fibromyalgie

Fibromyalgie is één van de meest voorkomende oorzaken van chronische vermoeidheid en musculoskeletale pijn, vooral bij vrouwen. Fibromyalgie en het chronisch vermoeidheidssyndroom zijn afzonderlijke maar gerelateerde aandoeningen. Ze delen een veel voorkomend symptoom met name ernstige vermoeidheid die het leven van patiënten ernstig verstoort. Een patiënt met fibromyalgie voelt zich altijd moe, ook al slaapt hij voldoende. De slaap is soms ook onderbroken door regelmatig wakker te worden. Toch herinnert de patiënt zich de volgende dag geen slaapverstoringen meer. Sommige patiënten met fibromyalgie leven in een constante 'fibro-mist'. Dit is een wazig, mentaal gevoel dat het moeilijk maakt om zich te concentreren (concentratieproblemen). Naast de chronische vermoeidheid, en slaapproblemen, kampt een patiënt ook nog met diepe spierpijn, pijnlijke gevoelige punten en soms ook met angst en een depressie. Constante moeheid overdag resulteert vaak in verminderde lichaamsbeweging waardoor de patiënt zich niet meer fit voelt. Hij krijgt soms ook te maken met stemmingsproblemen. De beste manier om deze effecten te compenseren, is door juist meer te sporten. Lichaamsbeweging heeft een enorm gunstig effect op de slaap, de stemming en vermoeidheid. Zwemmen (of een gematigde vorm van lichaamsbeweging) is een goede sport om vermoeidheid door fibromyalgie te verminderen. De patiënt start steeds geleidelijk met bewegen. De patiënt zoekt best een goede balans tussen rust en lichaamsbeweging.

Hartziekten

Soms is een patiënt uitgeput na een activiteit die vroeger gemakkelijk was, bijvoorbeeld de trap oplopen. Dit wijst mogelijk op een hartaandoening. Als de vermoeidheid gerelateerd is aan het hart, schrijft de arts medicatie voor of zet hij andere procedures in om het probleem op te lossen, de vermoeidheid te verminderen en de energie te herstellen.

Hepatitis

Hepatitis duidt op een ontsteking van de lever met verschillende mogelijke oorzaken, variërend van infecties tot obesitas. De lever heeft vele belangrijke functies in het lichaam, zoals onder andere de afbraak van toxines (gifstoffen), de productie van eiwitten die de bloedstolling regelen en het metaboliseren en opslaan van koolhydraten. Wanneer de lever ontstoken is, zijn deze belangrijke processen verstoord. Naast vermoeidheid zijn veel voorkomende tekenen van een leveraandoening geelzucht (een gelige verkleuring van de huid en het wit van de ogen), buikpijn, misselijkheid, donkergele urine en een lichtgekleurde ontlasting. Een bloedonderzoek onthult leverafwijkingen.

Kanker

Chronische vermoeidheid komt veel voor bij patiënten met kanker en is vaak het meest verontrustende symptoom. De kankervermoeidheid komt voor naast de kankerpijn. Kankergerelateerde vermoeidheid is meestal het gevolg van de ziekte zelf. Soms is vermoeidheid het eerste symptoom van kanker. Patiënten met vergevorderde kanker hebben echter meer kans op vermoeidheid dan patiënten in een vroeg stadium. Kankergerelateerde vermoeidheid is soms ook gerelateerd aan andere factoren zoals bloedarmoede, angst, een depressie en bijwerkingen van de behandeling.

Maag- en darmproblemen

Verschillende maag- en darmklachten gaan gepaard met vermoeidheid. Voorbeelden zijn maagzweren, gastro-enteritis (buikgriep), inflammatoire darmaandoeningen, kanker en het prikkelbare darmsyndroom. Patiënten met maagdarmproblemen hebben echter meestal ook andere klachten, zoals buikpijn, misselijkheid, braken, constipatie of diarree.

Neurologische aandoeningen

Verschillende neurologische aandoeningen gaan gepaard met uitputting. Vermoeide gevoelens zijn vaak een prominent symptoom bij patiënten met een beroerte, multiple sclerose en de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen).

Neuromusculaire ziekten

Vermoeidheid is mogelijk aanwezig bij verschillende neuromusculaire aandoeningen zoals:

• amyotrofische Laterale Sclerose (ALS)
• de ziekte van Charcot-Marie-Tooth (aandoening met aantasting van perifere zenuwen)
• facioscapulohumerale dystrofie (spierzwakte in bovenlichaam)
• het Guillain-Barré syndroom
• het post-polio syndroom (PPS)
• immuun neuropathie
• metabolische myopathie
• mitochondriale myopathie (aandoening van energieproducerende cellen met symptomen aan spieren en hersenen)
• myasthenia gravis
• myotone dystrofie (aandoening met spierverlies en spierzwakte)
• spierdystrofie (progressief verlies van spiermassa)

Spierzwakte treedt vaak op bij deze aandoeningen naast de vermoeidheid.

Slaapstoornissen

Rusteloze benen syndroom
Bij het rusteloze benen syndroom heeft een patiënt de overweldigende drang om de benen te bewegen, waardoor de patiënt 's nachts mogelijk wakker blijft. Daarnaast ervaart de patiënt een vervelende tintelende gevoelens, nachtelijke schokken in de benen of een diepe beenpijn. De slaap wordt meestal verstoord en de overige slaap is meestal van slechte kwaliteit, dus een patiënt voelt zich overdag vaak heel moe. De patiënt volgt best een gezonde levensstijl en laat eventuele onderliggende medische problemen diagnosticeren en behandelen. Eventueel zet de arts medicijnen in.

Slaapapneu
Meer dan één derde van de volwassenen snurkt op zijn minst een paar nachten per week. Als snurken geassocieerd is met perioden waarin de ademhaling stopt (slaapapneu), is de patiënt overdag slaperig en voelt hij zich overmatig moe. Obstructieve slaapapneu resulteert in een laag zuurstofgehalte in het bloed. Dat komt omdat de lucht door blokkades niet naar de longen kan gaan. De lage zuurstofniveaus tasten ook de hart- en hersenfunctie aan. Soms is chronische vermoeidheid de enige aanwijzing van slaapapneu. Een slaaponderzoek bevestigt de aandoening. Gewicht verliezen bij overgewicht en stoppen met roken zijn belangrijke adviezen, omdat beiden risicofactoren zijn voor slaapapneu. Slapen op de zij in plaats van op de rug helpt ook bij milde slaapapneu. Soms schrijft de arts CPAP (continue positieve luchtwegdruk) voor. Dit toestel helpt om de luchtwegen open te houden terwijl de patiënt slaapt. In ernstige gevallen van slaapapneu is een operatie nodig. De chirurg verwijdert weefsels die de luchtwegen blokkeren. Indien onbehandeld vergroot slaapapneu het risico op een beroerte of een hartaanval.

Te traag werkende schildklier (hypothyroïdie)

Ongeveer 17% van alle vrouwen ervaart op zestigjarige leeftijd een schildklieraandoening, al weten de meesten niet dat ze hieraan lijden. De meest voorkomende oorzaak is een auto-immuunziekte die bekend staat als de thyroïditis (ontsteking en zwelling van de schildklier) van Hashimoto. Door de ziekte van Hashimoto kan de schildklier niet voldoende schildklierhormonen produceren. Het resultaat is hypothyreoïdie, of een langzaam metabolisme. De patiënt ervaart extreme vermoeidheid, traagheid, een oververmoeid gevoel, en depressie, koude-intolerantie (sneller koud hebben) en een gewichtstoename. Een bloedonderzoek onthult deze schildklieraandoening. Als deze hormonen laag zijn, zet de arts synthetische hormonen (medicatie) in waardoor de patiënt zich weer sneller beter voelt.

Uitdroging

Een gebrek aan vocht in het lichaam leidt mogelijk tot uitputtende gevoelens. Water is de beste optie om het lichaam voldoende gehydrateerd te houden. Het is vrij van suiker, calorieën en cafeïne. De meeste experts adviseren ongeveer acht glazen per dag te drinken, maar een persoon heeft mogelijk meer water nodig in het lichaam als hij sport of in een warme omgeving werkt of woont. Mensen die voldoende gehydrateerd zijn, hebben heldere of lichtgele urine. Donkere urine is vaak één van de symptomen van uitdroging.

Voedselallergieën en voedselintolerantie

Voedsel geeft mensen energie, maar verborgen voedselintoleranties of voedselallergieën hebben het tegenovergestelde effect. Vermoeidheid is zelfs een vroeg waarschuwingssignaal van voedselintolerantie of een voedselallergie. Vermoeidheid, slaperigheid en zich voortdurend uitgeput voelen zijn enkele symptomen die mogelijk optreden bij deze voedselproblemen. Een eliminatiedieet brengt mogelijk voedselintoleranties of voedselallergieën aan het licht. De arts zet soms ook een voedselallergietest in om de uitlokkende voedingsmiddelen te achterhalen, die de patiënt dan best kan vermijden.

Niet-aflatende uitputting is mogelijk eveneens een teken van een andere aandoening zoals:

• acuut leverfalen
• een chronische nierziekte
• een hersenschudding
• een jetlag
• traumatische hersenschade

Omgevingsfactoren en uitputting

Gewicht

Ondergewicht
Een patiënt die lijdt aan ondergewicht, is ook vaak vermoeid. Het abnormaal gewichtsverlies is te wijten aan eetstoornissen, kanker, een chronische ziekte en een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie).

Overgewicht
Overgewicht verhoogt het risico op vermoeidheid, om verschillende redenen. Meer gewicht moeten dragen vergroot immers de kans op gewrichtspijn en spierpijn. Ook kampt de patiënt dan vaker met een aandoening waarbij vermoeidheid een veel voorkomend symptoom is, zoals diabetes mellitus of slaapapneu.

Lichaamsbeweging

Gebrek aan lichaamsbeweging of inspanning
Een patiënt die zich vermoeid voelt, wil vaak geen lichaamsbeweging uitvoeren, terwijl een gebrek aan lichaamsbeweging ook verdere vermoeidheid veroorzaakt. Een gebrek aan lichaamsbeweging leidt uiteindelijk tot deconditionering, waardoor het moeilijker en vermoeiender wordt om een fysieke taak uit te voeren.

Langdurige lichaamsbeweging of inspanning
Uitputting komt ook voor na een langdurige, intense mentale of fysieke activiteit. Langdurig wakker blijven zonder pauze, vooral tijdens het autorijden, verhoogt het risico op fouten en ongelukken. Het is belangrijk om niet te rijden bij slaperige gevoelens.

Medicatie

Vermoeidheid is een veel voorkomende bijwerking van veel vrij verkrijgbare of voorgeschreven geneesmiddelen. Veel geneesmiddelen die worden gebruikt voor de behandeling van een hoge bloeddruk zijn gekoppeld aan vermoeidheid. Cholesterolverlagende medicijnen (statines) veroorzaken eveneens uitputting naast spierpijn en spierzwakte. Antihistaminica, vaak gebruikt om allergieën te behandelen, leiden mogelijk tot vermoeidheid. De behandeling met benzodiazepinen (medicatie bij angst en slaapproblemen), antidepressiva en antipsychotica houdt ook verband met vermoeidheid. Hetzelfde geldt voor opoïde medicijnen die vaak worden gebruikt voor pijnverlichting. Chemotherapie voor de behandeling van kanker veroorzaakt tot slot ook uitputtende gevoelens als bijwerking.

Ongezonde eetgewoonten

Lage kilojoule-diëten, koolhydraatarme diëten of voedingsmiddelen met een hoge energie die qua voedingswaarde slecht zijn, bieden het lichaam niet genoeg brandstof of voedingsstoffen om optimaal te kunnen functioneren. Ook chocoladerepen of cafeïnehoudende dranken leiden snel tot vermoeidheid of verergeren dit symptoom. Deze voedingsmiddelen bieden namelijk slechts een tijdelijke energieboost die snel verdwijnt.

Slaapproblemen

Slaapgebrek
Een gebrek aan slaap veroorzaakt vermoeidheid en heeft een negatieve invloed op de algehele gezondheid en het welzijn. De patiënt moet elke nacht zeven tot acht uur slaap krijgen. Hiervoor gaat hij best elke avond op hetzelfde tijdstip naar bed en ontwaakt hij elke ochtend op hetzelfde tijdstip om zichzelf op schema te houden. De matras moet comfortabel zijn, de kamer moet voldoende donker en koel zijn en de patiënt mag niet bezig zijn met zijn mobiele telefoon of kijken naar televisie in de slaapkamer. Als de patiënt nog steeds niet kan slapen na het aanbrengen van wijzigingen in de slaapomgeving, is het belangrijk om een arts te raadplegen om een slaapstoornis uit te sluiten.

Teveel aan slaap
Volwassenen die meer dan elf uur per nacht slapen, krijgen mogelijk te maken met overmatige slaperigheid overdag.

Andere omgevingsfactoren

Diverse andere omgevingsfactoren leiden mogelijk tot vermoeidheid:

• alcoholmisbruik en alcoholontwenning
• drugsmisbruik en drugsontwenning
• ploegendienst op het werk

Geassocieerde symptomen bij uitputting

Vermoeidheid veroorzaakt een groot aantal andere lichamelijke, mentale en emotionele symptomen waaronder:

• concentratieproblemen
• duizeligheid
• een verlies van eetlust
• een verminderd vermogen om aandacht te schenken aan een situatie
• een verminderde besluitvorming en oordeel
• een verminderde immuunsysteemfunctie
• een verminderde oog-handcoördinatie
• een wazig gezichtsvermogen
• hallucinaties (waanvoorstellingen en onechte percepties)
• hoofdpijn
• humeurigheid, zoals prikkelbaarheid
• pijnlijke spieren
• problemen met het kortetermijngeheugen
• slaperigheid
• spierzwakte
• vertraagde reflexen en reacties
• weinig motivatie (apathie)

Alarmsymptomen bij vermoeidheid

Wanneer de uitputting optreedt in combinatie met één of meer van volgende symptomen, is het belangrijk om onmiddellijk een arts op te zoeken:

• abnormale bloedingen, waaronder bloedverlies uit het rectum
• een onregelmatige hartslag of een snelle hartslag
• ernstige buik-, bekken- of rugklachten
• ernstige hoofdpijn
• flauwvallen
• kortademigheid
• pijn op de borst

Lees verder

• Asthenie: Verlies van kracht, zwakte en vermoeidheid
• De invloed van een chronisch slaaptekort op de gezondheid
• Chronisch vermoeidheidssyndroom: Aanhoudende vermoeidheid
• Fibromyalgie: Chronische aandoening met pijn en vermoeidheid
• Kankervermoeidheid: Oorzaken, symptomen en behandeling