De invloed van een chronisch slaaptekort op de gezondheid

Een goede nachtrust speelt een belangrijke rol voor de gezondheid. ’s Nachts woelen en links en rechts draaien in plaats van een goede nachtrust is voor veel mensen enorm frustrerend. Een gebrek aan slaap leidt niet enkel tot een vermoeid gevoel de volgende dag. Een regelmatig slaaptekort heeft immers een zware tol op vele aspecten van de gezondheid. Het seksleven, de algemene gezondheid, het uiterlijk, het geheugen, enzovoort, zijn getroffen bij een chronisch slaaptekort. De kosten van de gezondheidszorg zijn met andere woorden hoger dan verwacht door een tekort aan slaap. Het behandelen van de slaap is daarom geen luxe, maar een prioriteit. Dit vormt een belangrijke stap in het voorkomen van een hele reeks aandoeningen.

• Altijd koud hebben door aanhoudend gebrek aan slaap
• Chronische aandoeningen door chronisch tekort aan slaap
• Gestoord immuunsysteem
• Gewichtstoename
• Haaruitval
• Huidproblemen
• Ongevallen door chronisch slaaptekort
• Psychische problemen
• Verlies van spiermassa
• Verminderd libido
• Medisch advies bij slaaptekort
• Epidemiologie van slaapstoornissen
• Oorzaken van slaapstoornissen
• Risicofactoren voor slaapstoornissen
• Symptomen van slaapstoornissen
• Alarmsymptomen bij slaapstoornissen
• Diagnose en onderzoeken bij slaapstoornissen
• Behandeling van slaapstoornissen
• Prognose bij slaapstoornissen
• Complicaties van slaapstoornissen
• Preventie van slaapstoornissen

Altijd koud hebben door aanhoudend gebrek aan slaap

Koude-intolerantie (sneller koud hebben) komt mogelijk tot stand door een chronisch slaaptekort, omdat patiënten hierdoor een trager metabolisme en een verminderde energieproductie hebben. Dit heeft invloed op de lichaamstemperatuur. Ook de hypothalamus in de hersenen, die verantwoordelijk is voor de regulatie van de lichaamstemperatuur, werkt trager door een aanhoudend tekort aan slaap.

Chronische aandoeningen door chronisch tekort aan slaap

Slaapgebrek resulteert soms in enkele chronische aandoeningen, waaronder diabetes mellitus (suikerziekte), hart- en vaatziekten (hartziekte, hartaanval, hartfalen, een onregelmatige hartslag, een hoge bloeddruk (hypertensie), een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen) en zelfs een vroegtijdig overlijden.

Gestoord immuunsysteem

Het immuunsysteem in het lichaam is belangrijk om infecties te bestrijden. Mensen die ziek zijn, gaan van nature naar bed om “uit te zieken”, want het immuunsysteem produceert stoffen die leiden tot vermoeidheid. Dankzij een goed slaappatroon is het bestrijden van infecties gemakkelijker dan bij mensen die veel minder slapen. Voldoende slaap verhoogt bijgevolg de immuniteit.

Gewichtstoename

Gewicht verliezen is moeilijker naarmate iemand veroudert, maar het is een flinke uitdaging wanneer iemand onvoldoende slaapt (minder dan zes uur per nacht). Dankzij een goede nachtrust is de hormonale balans die zorgt voor honger, steeds op peil. Met een slechte nachtrust verlangt iemand meer naar voedsel als gevolg van een hormonale onbalans, wat resulteert in een gewichtstoename wanneer mensen meer gaan eten. Een chronisch slaaptekort is met andere woorden een risicofactor voor obesitas.

Haaruitval

Een slechte kwaliteit van de slaap heeft invloed op het haar, waardoor haaruitval of zelfs kaalheid ontstaat.

Huidproblemen

Onvoldoende slaap resulteert in problemen op het gezicht. Gezwollen ogen zijn hiervan een bekend voorbeeld, maar er is meer, want ook huidproblemen treden op. Een doffe huid, fijne lijntjes en donkere kringen onder de ogen zijn typerend bij een chronisch slaaptekort. Daarenboven komt meer van het stresshormoon cortisol vrij bij onvoldoende nachtrust. Wanneer cortisol in grote hoeveelheden aanwezig is, breekt het hormoon huidcollageen af. Dit is een eiwit dat een belangrijke rol speelt in de gladheid en elasticiteit van de huid. Des te langer iemand niet goed slaapt, des te permanenter deze veranderingen zijn. De veroudering van de huid verloopt sneller bij een slechte nachtrust. Een jonge persoon ziet er bij een chronisch slechte slaap bijgevolg vaak ouder uit dan hij in werkelijkheid is.

Ongevallen door chronisch slaaptekort

Slaaptekort vormt een groot gevaar voor de openbare veiligheid, en dan vooral op de weg en bij jongeren onder de 25 jaar oud. Zo vertraagt slaperigheid de reactietijd, net zoals dat bij dronken personen gebeurt. Een tekort aan slaap of een te slechte slaapkwaliteit leidt tot ongevallen op de baan. Maar niet alleen in het verkeer levert onvoldoende slaapproblemen op. Zo ontstaan meer ongevallen op het werk (arbeidsongevallen) en melden mensen zich ook vaker ziek voor het werk.

Psychische problemen

Slecht slapen tast het geheugen aan. Vroegtijdige dementie is dus niet altijd meteen aan de orde wanneer iemand wat vergeetachtig begint te worden. Voldoende slapen verhelpt het probleem veelal. De verschillende slaapcycli zorgen er tevens voor dat iemand de herinneringen “vast prent” in het geheugen. Daardoor is het makkelijker om de informatie en ervaringen van overdag te onthouden. Leren is bijgevolg moeilijker wanneer iemand onvoldoende slaapt. Daarnaast is de aandacht, de alertheid, de concentratie (concentratieproblemen), het redeneervermogen en het oplossend vermogen getroffen, waardoor het moeilijker is om efficiënt te leren en om te gaan met anderen. Slaapproblemen dragen bovendien bij tot de symptomen van een depressie of angst. Mensen met slapeloosheid die minder dan zes uur per nacht slapen, hebben een vijf keer hogere kans dan mensen zonder slaapstoornissen, op het ontwikkelen van een depressie. Een vicieuze cirkel ontstaat bij de aanwezigheid van slapeloosheid en een depressie. Zo verergert een slaapgebrek de symptomen van een depressie, terwijl een depressie het moeilijker maakt om in slaap te vallen. Anderzijds vermindert een depressie wanneer personen werken aan de slaapproblemen en omgekeerd. Uit de grote variëteit van psychische klachten die optreden bij een chronisch slaapgebrek, blijkt dat voldoende slaap leidt tot een evenwichtige geestelijke gezondheid.

Verlies van spiermassa

Wanneer iemand te weinig slaapt door het overslaan van de remslaap, dan verliest hij eveneens spiermassa, zelfs al sport de persoon vele uren in de sportschool. Al deze inspanningen gaan teniet bij te weinig nachtrust. REM-slaap is eigenlijk een afkorting. REM staat voor "rapid-eye movements". Dit is het slaapstadium gekenmerkt door snelle oogbewegingen (nystagmus) en een snellere en onregelmatige ademhaling en hartslag.

Verminderd libido

Wanneer iemand de zin in seks verloren heeft, is dit niet altijd automatisch het gevolg van veroudering … maar wel de schuld van het slechte slaapgedrag. Door een slechte nachtrust vermindert het libido. Mannen produceren zelfs minder testosteron door een mindere slaap.

Medisch advies bij slaaptekort

Een arts informeren over de slaapproblemen is aanbevolen, want veranderingen in de levensstijl en/of medische behandelingen zijn vaak mogelijk. Een arts verwijst de patiënt indien nodig verder naar een slaapcentrum voor een uitgebreid slaaponderzoek (polysomnografie).

Epidemiologie van slaapstoornissen

Slaapstoornissen komen veel voor en kunnen invloed hebben op alle leeftijdsgroepen. Ongeveer 30% van de volwassenen heeft af en toe last van slaapproblemen, terwijl 10% chronische slaapproblemen ervaart. Slaapstoornissen kunnen ook verband houden met andere gezondheidsproblemen en kunnen een aanzienlijk effect hebben op de levenskwaliteit.

Oorzaken van slaapstoornissen

De oorzaken van slaapstoornissen kunnen variëren van stress en angst tot medische aandoeningen zoals slaapapneu, restless legs syndrome, en chronische pijn. Leefstijlfactoren zoals ongezonde eetgewoonten en een onregelmatig slaapschema kunnen ook bijdragen aan slaapproblemen.

Risicofactoren voor slaapstoornissen

Belangrijke risicofactoren voor slaapstoornissen zijn onder andere chronische stress, roken, alcoholgebruik, een gebrek aan lichaamsbeweging, en een onregelmatig slaapschema. Ook ouderdom, psychiatrische aandoeningen en bepaalde medicijnen kunnen het risico op slaapstoornissen verhogen.

Symptomen van slaapstoornissen

Veelvoorkomende symptomen van slaapstoornissen zijn moeite met in slaap vallen, frequent wakker worden gedurende de nacht, en moeheid of slaperigheid gedurende de dag. Andere symptomen kunnen stemmingswisselingen, concentratieproblemen en een verminderd geheugen zijn.

Alarmsymptomen bij slaapstoornissen

Alarmsymptomen die medische aandacht vereisen zijn ernstige en aanhoudende slaapproblemen, zoals moeite met ademhalen tijdens de slaap, overmatige slaperigheid gedurende de dag, en symptomen van ernstige angst of depressie. Onbehandelde slaapstoornissen kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen.

Diagnose en onderzoeken bij slaapstoornissen

De diagnose van slaapstoornissen omvat vaak een gedetailleerde medische geschiedenis, een slaapanamnese, en mogelijk een slaaponderzoek zoals polysomnografie. Dit kan helpen om onderliggende oorzaken van de slaapstoornissen te identificeren en de meest geschikte behandeling te bepalen.

Behandeling van slaapstoornissen

Behandelmethoden voor slaapstoornissen kunnen variëren van gedragsmatige therapieën zoals cognitieve gedragstherapie voor slapeloosheid (CGT-I), aanpassing van levensstijlfactoren, tot medicamenteuze behandelingen. Het doel is om de slaapkwaliteit te verbeteren en de symptomen te verlichten.

Prognose bij slaapstoornissen

De prognose voor mensen met slaapstoornissen hangt af van de oorzaak en de ernst van de stoornis. Met de juiste behandeling en aanpassingen in de levensstijl kunnen veel mensen hun slaapkwaliteit verbeteren en symptomen verminderen.

Complicaties van slaapstoornissen

Onbehandelde slaapstoornissen kunnen leiden tot complicaties zoals verhoogd risico op cardiovasculaire aandoeningen, diabetes, en mentale gezondheidsproblemen. Slaapstoornissen kunnen ook de algehele levenskwaliteit en functioneren aanzienlijk beïnvloeden.

Preventie van slaapstoornissen

Preventieve maatregelen voor slaapstoornissen omvatten het handhaven van een regelmatig slaapschema, het vermijden van stimulerende middelen zoals cafeïne en nicotine voor het slapen, en het bevorderen van een gezonde slaapomgeving. Stressmanagement en het toepassen van ontspanningstechnieken kunnen ook helpen bij het voorkomen van slaapstoornissen.

Lees verder

• Voedingsmiddelen die slaap (duur en kwaliteit) bevorderen
• Slaapzucht (slaperigheid): Overdag abnormaal slaperig