Bijbalontsteking en teelbalontsteking: symptomen en oorzaak

Bijbalontsteking en teelbalontsteking symptomen zijn vooral zwelling en roodheid van de aangetaste zaadbal en bijbal. Bijbalontsteking en teelbalontsteking (ontsteking aan de zaadbal, testis of testikel), is meestal het gevolg van een infectie. Een teelbal- en bijbalontsteking kan door een urineweginfectie worden veroorzaakt waarbij een bacterie vanuit de urinewegen via de zaadleider in de bijbal terechtkomt. Een bijbalontsteking kan ook het gevolg van een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Een antibioticumkuur wordt vaak voorgeschreven om de infectie te bestrijden. Daarnaast is bedrust van belang en zo nodig kan een pijnstiller worden genomen. Een inenting tegen bof en veilig vrijen verminderen de kans op een teelbalontsteking.

Bijbalontsteking en teelbalontsteking

Epididymo-orchitis: bijbalontsteking en teelbalontsteking
Oorzaken bijbalontsteking en teelbalontsteking
Wat zijn de verschijnselen en symptomen van epididymo-orchitis?
Diagnose en onderzoek
Behandeling epididymo-orchitis
Antibiotica
Ziekenhuisopname
Orchiëctomie
Stoppen met amiodaron
Behandeling op maat
Bedrust en pijnstilling
Complicaties bijbalontsteking en teelbalontsteking
Preventie

Epididymo-orchitis: bijbalontsteking en teelbalontsteking

Epididymo-orchitis is een ontsteking van zowel de teelbal als de bijbal (epididymis) respectievelijk bijbalontsteking en teelbalontsteking genoemd. Aangezien de zaadbal en bijbal dicht naast elkaar liggen, is het vaak moeilijk te zeggen wanneer de bijbal, de testis of beide ontstoken zijn. Daarom wordt bijna altijd de term epididymo-orchitis gebruikt.

Een ontsteking van de teelbal wordt orchitis genoemd. De testisontsteking kan op zichzelf optreden of in combinatie met de ontsteking van de epididymis, epididymo-orchitis genoemd.

Oorzaken bijbalontsteking en teelbalontsteking

De meeste gevallen van deze aandoening zijn het gevolg van een infectie, die kan worden veroorzaakt door de volgende complicaties:

een urineweginfectie (in de blaas, urinebuis, urineleiders of prostaat), die vaak wordt veroorzaakt door de bacterie Escherichia coli;
seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), hetgeen vaak het geval is bij mannen jonger dan 35 jaar;
vroeger was de bofvirus een veel voorkomende oorzaak, waarbij het virus in 1 op de 5 gevallen via de bloedbaan de testikels bereikt;
in sporadische gevallen kan tuberculose (tbc) leiden tot epididymo-orchitis;
een ontsteking aan de teelballen is een typisch nevenverschijnsel dat wel eens voorkomt bij het langdurig en veelvuldig gebruiken van speed, de straatnaam voor amfetaminen en wekaminen.

Wat zijn de verschijnselen en symptomen van epididymo-orchitis?

De symptomen ontwikkelen zich gewoonlijk snel - vaak binnen een dag. De volgende klachten kunnen optreden:

de aangetaste zaadbal en bijbal zwellen snel op en het scrotum wordt groter¹;
naast zwelling, treden roodheid en gevoeligheid op - het kan heel pijnlijk zijn;
koorts en rillingen;
afscheiding vanuit de plasbuis (bij urethrale infectie);
pijn bij het urineren (plassen), kan zeker het geval zijn bij een urineweginfectie;
pijn tijdens de geslachtsgemeenschap of tijdens de ejaculatie (zaadlozing);
de pijn in de teelbal wordt soms heviger tijdens het defeceren (ontlasten/poepen) of bij inspanning;
soms kunnen er pijnlijke en opgezette lymfeknopen aan de aangedane zijde aanwezig zijn.

De klachten kunnen lijken op een torsie van de teelbal. Bij teelbaltorsie is de teelbal in het scrotum gedraaid en dit zorgt voor hevige pijn.

Diagnose en onderzoek

Een urineonderzoek zal plaatsvinden wanneer een urineweginfectie de oorzaak lijkt te zijn. Een uitstrijkje uit de urinebuis (plasbuis) zal worden verricht bij vermoeden van een soa. Bij twijfel of er sprake is van een teelbaltorsie, kan een echo uitgevoerd worden.

Huisarts met patiënt / Bron: Istock.com/monkeybusinessimages

Behandeling epididymo-orchitis

Antibiotica

Een antibioticumkuur is de meest aangewezen behandeling, behalve bij het bofvirus want dan heeft een antibioticum geen zin; antibiotica doden geen virussen. De pijn neemt meestal na een paar dagen af, maar de zwelling kan een week aanhouden en soms zelfs langer. De keuze van het antibioticum hangt af van de onderliggende oorzaak van de infectie.

De meest voorkomende antibiotica gebruikt worden zijn:

doxycycline;
ciprofloxacine;
levofloxacin; en
co-trimoxazol (een combinatie van een sulfonamide met trimethopriom).

Ziekenhuisopname

Bij complicaties moet je in het ziekenhuis verblijven voor een behandeling. Bijvoorbeeld als je frequent moet braken, hoge koorts hebt of als antibiotica beter per infuus gegeven kan worden.

Orchiëctomie

Tuberculose epididymitis is ernstiger, maar is zeer zeldzaam. Het wordt behandeld met anti-tuberculose geneesmiddelen. Soms is een operatie nodig om de testikel en de bijbal te verwijderen (orchiëctomie).

Stoppen met amiodaron

Epididymitis veroorzaakt door amiodaron, een middel dat gebruikt wordt bij hartritmestoornissen, wordt behandeld door het beperken of stoppen van het gebruik van het geneesmiddel.

Behandeling op maat

Voor andere vormen van niet-infectieuze epididymitis, is er geen geprotocoliseerde behandeling en zal per geval bekeken worden wat nodig is.

Bedrust en pijnstilling

Het is belangrijk bedrust te houden en veel te drinken. Er kan worden geadviseerd het scrotum hoog te leggen. Het doel is het ontstoken gebied boven het niveau van het hart te krijgen. Dit helpt de doorbloeding, waardoor zwelling en pijn vermindert, en het helpt bij de genezing. De patiënt kan middelen nemen ter verlichting van de pijn. Anti-inflammatoire pijnstillers zoals ibuprofen of naproxen kunnen de pijn verlichten. Zij verminderen ook de zwelling die de pijn veroorzaakt. Een ijskompres kan helpen om de zwelling tegen te gaan.

Complicaties bijbalontsteking en teelbalontsteking

De meeste mensen herstellen volledig en complicaties zijn zeldzaam. Mogelijke complicaties zijn:

een abces;
verminderde vruchtbaarheid in de getroffen testis, vooral in gevallen waarin het is veroorzaakt door het bofvirus;
een chronische ontsteking die af en toe de kop opsteekt;
in zeer zeldzame gevallen kan ernstige schade aan de testis optreden en hetgeen resulteert in gangreen (dood weefsel) in de testis dat operatief verwijderd moet worden.

Preventie

Een inenting tegen bof en veilig vrijen verminderen de kans op een teelbalontsteking.

Noot:

Een excessieve hoeveelheid vocht dat zich ophoopt in de teelbal waarbij een zwelling ontstaat, wordt hydrokèle genoemd.

Lees verder

© 2009 - 2025 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Vanaf 2021 is InfoNu gestopt met het publiceren van nieuwe artikelen. Het bestaande artikelbestand blijft beschikbaar, maar wordt niet meer geactualiseerd.

Bronnen en referenties

Alles over seks (be) - Wat is het effect van speed op seks
Dr. Jannes J.E. van Everdingen (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006.
Epididymo-orchitis. http://www.patient.co.uk/health/Epididymo-orchitis.htm
Prof. dr. R.O.B. Gans, prof. dr. P.E.Y. Van Schil, prof. dr. J.P. Vandenbroucke, prof. dr. C. van Weel (hoofdred.). Codex Medicus. Reed Business, Amsterdam, 13e druk 2009, tweede en derde oplage 2010 en 2012.
Afbeelding bron 1: Istock.com/monkeybusinessimages

Reacties

Jan, 06-03-2016
Hallo,
Ik heb nog nooit geslachtgemeenscap gehad en ik ben 16 jaar oud, maar een weekje of 2 geleden had ik een heel erg branderig gevoel bij mijn penis en ging ik plassen, nadat ik klaar was kwam er een soort van witte afscheiding uit mijn penis, de dag erna was dit precies hetzelfde, de pijn was daarna opgehouden alleen komt er nu af en toe nog een soort van doorzichtige vloeistof uit mijn penis, moet ik berzorgd zijn ofzo?

Alvast bedanktReactie infoteur, 23-09-2016
Een plasbuisontsteking geeft vaak pus- of witachtige slijmafscheiding uit de penis en wordt vaak veroorzaakt door bacteriën die verantwoordelijk zijn voor seksueel overdraagbare aandoeningen, maar het kan ook worden veroorzaakt door bacteriën die urineweginfecties veroorzaken. Raadpleeg je huisarts zodat hij of zij kan bekijken wat er aan de hand is.

Alex, 14-10-2013
Ik heb al sinds jaren problemen met ontstekingen aan de teel, zaadbal. Ik weet wat ik aan de hand is, de arts bevestigt en schrijft enkel een kuur voor. Het komt voor dat ik er absoluut geen last van heb en dan steekt het weer de kop op. Ik ben nu 40 jaar oud en heb dit probleem al zeker sinds 20 jaar. Wat kan ik er aan doen?Reactie infoteur, 20-11-2013
Misschien is het verstandig als uw situatie door een specialist, in dit geval een uroloog, wordt beoordeeld. Urologie is het vakgebied dat zich bezighoudt met ziekten in de organen die betrokken zijn bij de urinewegen en de mannelijke voortplantingsorganen. Als u klachten heeft op dit gebied kan de huisarts u doorverwijzen naar de urologen van het ziekenhuis bij u in de buurt voor aanvullende diagnostiek en/of behandeling.

Bendel, 11-06-2013
Ik heb een ontsteking in myn teelbal/zaadbal of zaadleiders. Er komt nog een echo-onderzoek, maar ik slik nu penicilline. Ik las iets over ontstopping van de zaadleiders door masturberen

Vraag: wordt masturberen afgeraden tijdens 1 van die ontstekingen?Reactie infoteur, 07-07-2013
Een folder over dit onderwerp vindt u hier: http://alturl.com/25625

Mike, 20-05-2013
LS
Ik sukkel al 3 maanden met een bijbal ontsteking en ben al 3 keer bij Spoed eisende hulp beland vanwege de hevige pijnen en koorts en sperma die geurloos en als water is. Ik heb 2X een ciprofloxacine (500 mg) antibiotica kuur van elk 20 tabletten gehad en voor het makkelijker ledigen van de blaas ook nog Alfuzosine HCL 10 mg. Tegen de koorts kreeg ik ook paracetamol. Bij de eerste cipro kuur voelde ik al na een dag verlichting maar toen de ontsteking na 3 weken terug kwam en ik een 2de cipro kuur kreeg duurde het 5 dagen voordat de zwelling afnam. Tot nu toe heb ik een raar gevoel in de onderbuik, pijnlijke 'steken' in de lies en rechterzij en is de testikel zeer gevoelig en loopt er een iet wat verharde ader achter de testikel. Mijn vraag is: 'is er manier om na te gaan of de infectie gestopt is dmv bv lab onderzoek, en wat zou dan het beste onderzoek zijn (urine onderzoek/kweek). Ik heb zo het gevoel dat de infectie in mindere mate nog doorsluimerd. De poortarts vond dat de uroloog er direkt werk van moest maken maar de uroloog zegt dat ik over 2 maanden langs moest komen voor controle.Reactie infoteur, 26-05-2013
Indien u twijfelt aan het oordeel van de medisch specialist, kunt een een second opinion aanvragen. Second opinion betekent ‘tweede mening’. Een andere deskundige dan uw eigen arts geeft haar of zijn mening over uw diagnose of behandeling. Hoe vraagt u een second opinion aan? Waar moet u rekening mee houden? Men leze: http://alturl.com/7jkmf

Patient, 24-03-2013
Hallo,

Vorige week ben ik geopereerd van een torsio testis. Dit is een draaiing van de linker of rechter bal. Nu was ik in mijn geval te laat bij het melden en is mijn linker bal verwijderd. Voor de operatie had ik een actief seksleven maar door de rust die ik nu moet nemen heb ik dit niet meer. Nu is mijn vraag: Zou ik alweer seks mogen hebben? En zou masturberen ook weer mogen? Ik ben nu precies een week ontslagen uit het ziekenhuis. Bij voorbaat dank.Reactie infoteur, 01-04-2013
Hier vindt u een folder over dit onderwerp: http://alturl.com/25625

Patient 2. 1., 29-01-2013
Ik heb last in mijn testikel, het is eerder een raar gevoel, kan het zijn dat ik aan mijn linker teelbal gwoon mijn bijbal voel? heb geen pijn, maar wel beetje schrik voor eventuele knobbeltjes. Mijn linkerteelbal.hangt ook lager dan mijn rechter en ik denk dat ik aders kan voelen.Reactie infoteur, 03-02-2013
Onderstaande informatie is van informatieve en niet van diagnostische aard en is géén vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.

De testikels zijn bijna nooit even groot en hangen maar zelden even hoog; het blijkt dat bij maar liefst 85 procent van de mannen de linker teelbal het laagst hangt.

Aan de achterkant van de teelbal zit de bijbal. Daar is het normaal onregelmatigheden te voelen.

Een varicocèle (hiermee niét gezegd dat u hier last van hebt) is een verzameling van verwijde bloedvaten in het scrotum. Een varicocèle levert vaak geen klachten op. De meeste varicocèles worden dan ook vaak bij toeval ontdekt tijdens lichamelijk onderzoek. Symptomen die kunnen optreden zijn een 'trekkend' gevoel of zeurderige pijn door de varicocèle. De aangedane kant van het scrotum kan wat lager hangen dan normaal. Lees hier verder: http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/89764-varicocele-zakaderbreuk-symptomen-oorzaak-en-behandeling.html

Ik adviseer u om uw huisarts te bezoeken, zodat deze u kan onderzoeken en kan vaststellen of er wat aan de hand is en wat dat dan is.

Patient, 14-01-2012
Eergisteren werd ik wakker met een onaangename, irriterende pijn aan mijn rechter testikel. Tijdens een onderzoek gisteren bij een Uroloog, is bij mij een teelbal-ontsteking geconstateerd. Ik ben door de desbetreffende arts op non-actief gesteld en heb het antibioticum Ciproflocacin AbZ in 500mg tabletten voorgeschreven gekregen. Deze moet ik 's morgens en 's avonds innemen met als grote bijkomstigheid dat ik in een tijdvlak van 4 uur (2 uur voor en 2 uur er na) bepaalde melk- en cafeïneprodukten niet mag nuttigen. Deze zouden invloed op de werking van het antibioticum hebben. Daarnaast moet ik de desbetreffende teelbal steeds 30 minuten koelen met een icepack terwijl de balkzak omhooggedrukt dient te worden door een opgerolde handdoek tussen mijn benen te klemmen.

Overmorgen heb ik een nieuwe afspraak bij de uroloog om te controleren of de ontsteking afneemt. Tot die tijd moest ik veel rust nemen, mede omdat de bijverschijnselen voornamelijk koortsachtig zijn.

In een moment van verstandsverbijstering tijdens het gesprek met de uroloog over de diagnose, ben ik natuurlijk een aantal dingen vergeten te vragen. Een vraag die voornamelijk bij me op komt betreft het volgende.

Ik heb een tamelijk hoog libido - als ik dat zo vrij mag beweren - en ik heb daardoor ook vaak een erectie. Ik masturbeer in het dagelijks leven minstens een keer per dag zodat het mij de rest van de tijd niet stoort, bijvoorbeeld tijdens mijn werk.
Mijn vraag is dan ook of het is toegestaan te masturberen terwijl men aan een teelbal-onsteking leid? Is het schadelijk of juist bevorderlijk voor bijvoorbeeld de doorbloeding? Raad met dat af? Heeft het invloed op het genezingsproces?

Zijn er verder nog tips of methodes die ik nog niet heb beschreven maar die het genezingsproces helpen? Tot nu toe gaat echter alles redelijk tot goed en is de pijn minder heftig dan 2 dagen geleden.

Bij voorbaat dank voor uw antwoord.Reactie infoteur, 15-01-2012
Meestal wordt orchitis behandeld met een antibioticum. De pijn kan door middel van ontstekingsremmers worden verlicht. Verder kunnen de pijn en zwelling worden bestreden door:
- kortdurende bedrust
- met een speciaal verband (een kussentje van watten) hoogleggen van het scrotum;
- lokale koeling met koude kompressen.

Er worden in de NHG-standaard (NHG staat voor 'Nederlands Huisartsen Genootschap') geen andere niet-medicamenteuze adviezen gegeven. De NHG-standaard vermeldt niet dat seksuele onthouding het herstel bevordert. Vraag verder uw huisarts om advies.

P. de Groot, 09-06-2011
Vlak voor Pasen werd ik getroffen door hevige pijn in mijn linker testikel. Ben ijlings naar het ziekenhuis gegaan. De dienstdoende arts van de eerste hulp vertrouwde het niet en verwees mij door naar de uroloog. Deze constateerde een bijbalontsteking. Voor de zekerheid is er een echo gemaakt. Het bleek (gelukkig) geen kanker te zijn. Ik werd huiswaarts gezonden met de mededeling dat "de natuur haar werk moest doen". Medicijnen heb ik niet voorgeschreven gekregen. De huisarts vertelde mij, naar aanleiding van de uitslag van de echo, dat ik maar pijnstillers moest slikken en het 2 maanden aan moest kijken. Als het er dan nog zou zitten "zou het wellicht iets anders kunnen zijn". Vooral die laatste opmerking heeft mij ietwat nerveus gemaakt. We zijn nu een ruim een maand verder, en ik blijf last houden van een zeurderig gevoel in mijn linker testikel. Soms is het weg, soms iets heviger terug dan "normaal". Ik heb geen last/pijn met plassen, poepen, ejaculeren. Geen bloed in de urine of sperma. Kan zonder problemen sporten (joggen), maar toch zit het me niet lekker. Wie weet wat hier mogelijk nog meer aan de hand kan zijn, en hoe lang deze zottigheid kan duren?Reactie infoteur, 10-06-2011
Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) is de wetenschappelijke vereniging van huisartsen. Het NHG stelt standaarden op. De NHG-standaard betreffende 'acute epididymitis' vermeldt met betrekking tot de differentiaaldiagnose (diagnoses die veel van dezelfde karakteristieken gemeen hebben):

"De belangrijkste differentiaal diagnose bij (jonge) mannen met (sub)acute scrotale pijn is torsie van het testikel. Torsio testis komt vooral voor rond de puberteit en veroorzaakt een acute heftige pijn. Andere oorzaken van scrotale pijn en zwelling kunnen zijn een trauma, een torsie van een appendix testis of een beklemde liesbreuk."

Epididymitis (bijbalontsteking) geeft pijn en zwelling aan de achterzijde van de testis. De epididymis (bijbal) voelt meestal wat harder aan. De pijn vermindert bij elevatie (het naar boven bewegen) van het scrotum. Acute epididymitis wordt gekarakteriseerd door unilaterale (eenzijdige) pijn in het scrotum en zwelling van de epididymis (bijbal). Het moet worden onderscheiden van chronische epididymitis. Dit geeft persisterende (aanhoudende) pijn in het scrotum, vaak zonder scrotale zwelling.

Bij de acute vorm wordt volgens de staandaard naast een antibioticum zo nodig gelijktijdig pijnstilling met paracetamol of een NSAID toegepast. Over een zogenaamde chronische vorm is geen literatuur gevonden; daarom zijn hierover geen richtlijnen te geven, aldus de richtlijn.

Vraag uw huisarts om advies. Dit geldt sowieso bij een niet-pluisgevoel.

Geraadpleegde literatuur:
- NHG-standaard 'acute epididymitis': http://download.nhg.org/FTP_NHG/standaarden/FTR/AcuteEpididymitis_text.html
- Een bedrieglijke bijbal in Huisarts en Wetenschap, jaargang 2006, nummer 3:161-162.

G. Baas, 04-04-2010
Op dit moment heb ik een bijbal ontsteking, Ik gebruik sinds een paar dagen het medicijn Tavanic het zijn 500 miligram tabletten. Mijn vraag is gebruik ik de goeie medicijn?Reactie infoteur, 08-04-2010
Hallo,

Tavanic tabletten kunnen worden gebruikt voor de behandeling van infecties van de:

• Bijholten van de neus
• Longen, bij mensen met langdurige ademhalingsproblemen of longontsteking
• Urineweg, waaronder uw nieren of blaas
• Prostaat, waar u een langdurige infectie heeft
• Huid en onderhuid, inclusief spieren. Dit worden soms \'weke delen\' genoemd.

Mvg, Tartuffel