Zaadbalontsteking, orchitis: symptomen & behandeling

Zaadbalontsteking, orchitis: symptomen & behandeling Wat is een zaadbalontsteking, wat zijn de symptomen van een zaadbalontsteking en hoe wordt een zaadbalontsteking behandeld? Een ontsteking van de zaadbal (testis of teelbal) wordt orchitis genoemd. Een andere naam is zaadbalontsteking of teelbalontsteking. Zo'n ontsteking kan gepaard gaan een ontsteking van de bijbal (epididymis). Dit wordt epididymo-orchitis genoemd. Meestal is slechts één kant aangedaan, maar soms doet de ontsteking zich voor in beide zaadballen. Symptomen zijn onder meer roodheid en zwelling van de zaadbal aan de aangedane zijde en pijn.

Wat is een zaadbalontsteking?

Een ontsteking van de zaadbal (testis of teelbal) wordt orchitis genoemd. De testisontsteking kan op zichzelf optreden of in combinatie met de ontsteking van de bijbal (epididymis). In dat geval wordt het epididymo-orchitis genoemd. Meestal is slechts één kant aangedaan, maar soms doet de ontsteking zich voor in beide zaadballen.

Oorzaken van een zaadbalontsteking

Bacteriën en virussen

Zowel bacteriën als virussen kunnen orchitis veroorzaken. De bacteriën Escherichia coli, Staphylococcus, en Streptococcus zijn vaak de boosdoeners. Orchitis kan ook ontstaan als complicatie na een prostaatontsteking (prostatitis). En zoals in de inleiding reeds opgemerkt, kan een ontsteking van de bijbal (epididymitis) ook leiden tot orchitis.

Seksueel overdraagbare aandoening

Bacteriën die seksueel overdraagbare aandoeningen (soa), veroorzaken, zoals gonorroe, chlamydia en syfilis, kunnen orchitis veroorzaken. Deze bacteriën worden tijdens het vrijen overgedragen. Een risicofactor is het hebben van veel wisselende seksuele partners.

Bof

Een andere oorzaak voor orchitis is parotitis epidemica, oftewel de bof. Tijdens de kindertijd treedt deze complicatie van bof slechts zelden op. Na de kindertijd gaat echter een hoger percentage van de gevallen met complicaties gepaard. Orchitis komt bij 25% van de postpuberale mannen met bof voor. Het is een gevreesde complicatie vanwege de vermeende kans op vruchtbaarheidsstoornissen. Aangezien het doorgaans eenzijdige orchitis betreft, treedt onvruchtbaarheid nauwelijks op. Slechts 1 op de 6 patiënten heeft bilaterale orchitis en zelfs in deze gevallen leidt het zelden tot steriliteit. Het is dus een onterechte zorg.¹

Teelbalkanker / Bron: Joshya/Shutterstock.comTeelbalkanker / Bron: Joshya/Shutterstock.com

Geen verhoogde kans op teelbalkanker

Enkele onderzoekers beweren dat het doormaken van zaadbalontsteking de kans verhoogt op het ontstaan van zaadbalkanker.² Hiervoor is echter onvoldoende bewijs geleverd.³

Symptomen van zaadbalontsteking

De symptomen van orchitis zijn onder andere:
  • (hoge) koorts;
  • misselijkheid en braken;
  • diarree;
  • roodheid en zwelling van de zaadbal aan de aangedane zijde;
  • afscheiding vanuit de plasbuis (urethra);
  • pijn bij het plassen (dysurie);
  • bloed in het sperma;
  • pijn tijdens de geslachtsgemeenschap of tijdens de zaadlozing;
  • pijn in de lies;
  • pijn in de dijen, bij de balzak of de onderbuik;
  • de pijn in de testis wordt vaak heviger tijdens de ontlasting (poepen) of bij inspanning.

Bij een orchitis als complicatie van de bof, is er eerst een zwelling van één of beide wangen door een ontsteking van de oorspeekselklier. De hierboven opgesomde verschijnselen van orchitis, beginnen ongeveer zeven tot tien dagen na het begin van de bof.

Bloedafname / Bron: Istock.com/anna1311Bloedafname / Bron: Istock.com/anna1311

Onderzoek en diagnose

Door middel van urineonderzoek kan onderzocht worden welke organismen de infectie hebben veroorzaakt. Bij het vermoeden dat er een geslachtsziekte in het spel is, zal er bloedonderzoek plaatsvinden. Een echografie van de ontstoken testikel kan uitsluitsel geven of er spake is van orchitis of van een teelbaltorsie, een andere pijnlijke aandoening van de teelbal waarbij de zaadstreng om de teelbal is gedraaid.

Behandeling van orchitis

Meestal wordt orchitis behandeld met een antibioticum. De pijn kan door middel van ontstekingsremmers worden verlicht. Verder kunnen de pijn en zwelling worden bestreden door:
  • bedrust
  • met een speciaal verband (een kussentje van watten) het scrotum hoger brengen;
  • ijspakkingen en koude kompressen.

Voorts moeten eventuele achterliggende oorzaken adequaat worden behandeld.

Prognose

Over het algemeen zullen de meeste gevallen van virale orchitis en met antibiotica behandelde bacteriële orchitis zonder complicaties goed genezen. Mogelijke complicaties die kunnen optreden zijn:
  • Krimp (atrofie) van de aangetaste zaadbal.
  • Verminderde vruchtbaarheid, of zelden steriliteit
  • Terugkeer van de klachten.
  • Scrotaal abces.

Preventie

Neem de volgende maatregelen in acht om zaalbalontsteking te voorkomen:
  • Zorg dat je kind wordt ingeënt tegen de bof. Het bofvaccin zit samen met het mazelen- en rodehondvaccin verwerkt in het BMR (Bof, Mazelen, Rodehond) vaccin.
  • Beoefen veilige seks, om te helpen beschermen tegen soa's die bacteriële orchitis kunnen veroorzaken.

Noten:
  1. RIVM. Bof, wat weten we er nog van? http://www.rivm.nl/infectieziektenbulletin/bul124/bof.html
  2. Swerdlow AJ, Huttly SR, Smith PG. Testicular cancer and antecedent diseases. Br J Cancer. 1987;55:97-103.
  3. S.E. van Brummelen, E. de Vries, P.M. Schneeberger, R.S. van Binnendijk, P. Lestrade en P.C. Wever. Twee patiënten met de bof. Ned Tijdschr Geneeskd. 2006;150:1732-5

Lees verder

© 2010 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Orchitis: Ontsteking van de teelbal (teelbalontsteking)Orchitis: Ontsteking van de teelbal (teelbalontsteking)Bij orchitis ontstaat een zwelling (ontsteking) van één of beide testikels (teelballen) bij de man. Dit is meestal het g…
Gezwollen balzak: oorzaken zwelling van balzak of scrotumGezwollen balzak: oorzaken zwelling van balzak of scrotumEen zwelling van de balzak, gezwollen balzak of vergrote scrotum kan verschillende oorzaken hebben. Een gezwollen balzak…
Gezwollen testikels: Oorzaken van zwelling van teelballenGezwollen testikels: Oorzaken van zwelling van teelballenIn het scrotum (balzak) bevinden zich de testikels (testes, teelballen, zaadballen). Dit zijn de mannelijke geslachtskli…
Teelbalkanker of zaadbalkanker: symptomen, behandelingTeelbalkanker of zaadbalkanker: symptomen, behandelingBij teelbalkanker/zaadbalkanker is er sprake van een kwaadaardig gezwel van de teelbal. Teelbalkanker komt niet vaak voo…

Hypochondrie (ziektevrees), is een serieuze kwaalHypochondrie (ziektevrees), is een serieuze kwaalSommige mensen raken bij de minste en geringste verandering van hun lichaam in paniek. Ze controleren ook vaak de huid e…
Kalmerende kruidenmengselsDe kruidenmengsels die ik hier vermeld zijn historische recepturen uit oudere kruidenboeken en officiële farmacopees. Me…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Istock.com/AW
  • Emedicine Health. Inflammation of the Testicle (Orchitis). https://www.emedicinehealth.com/inflammation_of_the_testicle_orchitis/article_em.htm (ingezien op 12-9-2021)
  • http://www.emedicinehealth.com/inflammation_of_the_testicle_orchitis
  • http://www.gezondiza.nl/%7Bdd1d7ee0-55a0-4361-b9bb-c2f8dec39796%7D
  • http://www.agisweb.nl/Voor_Consumenten/Agis_Extra_s/Zorgservice/Medische_encyclopedie/Medische_encyclopedie?view=medicinfo&page=2&index=%7B8214c4fc-6e2f-469b-a290-7de5ac563e85%7D
  • Mayo Clinic. Orchitis. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/orchitis/symptoms-causes/syc-20375860 (ingezien op 12-9-2021)
  • RIVM. Bof, wat weten we er nog van? http://www.rivm.nl/infectieziektenbulletin/bul124/bof.html
  • S.E. van Brummelen, E. de Vries, P.M. Schneeberger, R.S. van Binnendijk, P. Lestrade en P.C. Wever. Twee patiënten met de bof. Ned Tijdschr Geneeskd. 2006;150:1732-5
  • Swerdlow AJ, Huttly SR, Smith PG. Testicular cancer and antecedent diseases. Br J Cancer. 1987;55:97-103.
  • Afbeelding bron 1: Joshya/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/anna1311
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 07-05-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 11
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.