Syfilis: symptomen vrouwen en mannen & behandeling, oorzaak
Syfilis symptomen, oorzaak en behandeling. Syfilis is een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Syfilis ontwikkelt zich in vier fasen, elk met verschillende symptomen. Tijdens het eerste stadium van syfilis, ontstaat er een meestal pijnloze en harde zweer die zich ontwikkelt op de plaats waar de bacteriën het lichaam zijn binnengedrongen. Dit gebeurt meestal binnen 3 weken na blootstelling aan de bacterie. Een adequate behandeling in het eerste stadium voorkomt dat de ziekte een andere fase bereikt. Veilig vrijen en een condoom gebruiken kunnen besmetting voorkomen. Seksuele onthouding is de meest effectieve methode om een seksueel overdraagbare aandoening te voorkomen.- Syfilis oorzaak
- Vóórkomen
- Overdracht en besmetting
- Risicofactoren
- Syfilis complicaties
- Zweren en tumoren
- Neurologische problemen
- Cardiovasculaire problemen
- Eerder hiv na syfilisbesmetting
- Complicaties rondom zwangerschap en bevalling
- Syfilis symptomen bij mannen en vrouwen
- Primaire fase
- Secundaire fase
- Latente fase
- Tertiaire fase
- Diagnose en onderzoek
- Lichamelijk en vervolgonderzoek
- Differentiaaldiagnose
- Syfilis behandelen
- Antibiotica
- Reactie van Jarisch-Herxheimer
- Syfilis voorkómen
Treponema pallidum / Bron: CDC Dr. David Cox, Wikimedia Commons (Publiek domein)Syfilis oorzaak
Syfilis is een seksueel overdraagbare aandoening (SOA), die wordt veroorzaakt door de bacterie Treponema pallidum. Seksueel overdraagbare aandoeningen zijn infecties die kunnen worden overgedragen van de ene persoon naar de andere persoon door middel van elke vorm van seksueel contact. De bacterie Treponema pallidum infecteert de persoon door zich in te graven in het vochtige slijmvlies van de mond of genitaliën. Vermoedelijk kunnen treponema’s een intacte huid niet binnendringen. Vervolgens ontstaat er een klassieke, pijnloze ulcus, ook wel bekend als een sjanker of zweer.Vóórkomen
Syfilis komt wereldwijd voor, vaker in stedelijke gebieden dan in landelijke gebieden. Deze soa komt vooral voor in ontwikkelingslanden, hoofdzakelijk Zuid- en Zuidoost-Azië, op de voet gevolgd door Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara. Het aantal gevallen ligt hoger bij mannen die seks hebben met andere mannen (MSM). Jongvolwassenen in de leeftijd van 15 tot 29 jaar, zijn het vaakst getroffen.
Een ongeboren kind in de baarmoeder met de placenta / Bron: Magnus Manske / Amada44, Wikimedia Commons (Publiek domein)Overdracht en besmetting
De infectie kan worden overgebracht van de ene persoon naar de andere persoon door seksueel contact met de penis, vagina, mond of anus. Een persoon met syfilis die een zweer of huiduitslag heeft, kan deze ziekte doorgeven aan anderen. Een besmette zwangere vrouw kan via de placenta syfilis doorgeven op de ongeboren vrucht.Risicofactoren
Sommige factoren verhogen de kans op syfilis, zoals onbeschermde seks (of het niet correct gebruiken van condooms) met een onbekende partner. Je loopt in de volgende gevallen een verhoogd risico op syfilis:- Als je je inlaat met onbeschermde seks;
- Als je wisselende partners hebt;
- Als je een man bent die seks heeft met mannen; en
- Als je bent besmet met hiv.
Syfilis complicaties
Zonder behandeling kan syfilis leiden tot allerlei complicaties door je hele lichaam. Syfilis verhoogt ook het risico op een hiv-infectie en bij vrouwen kan het problemen veroorzaken tijdens de zwangerschap.Zweren en tumoren
Knobbels en zweren (gumma) kunnen zich ontwikkelen op de huid, botten, lever of een ander orgaan in het late stadium van syfilis. Gummas verdwijnen meestal na behandeling met antibiotica.Neurologische problemen
Syfilis kan een aantal problemen veroorzaken met betrekking tot het zenuwstelsel, waaronder:- Beroerte;
- Hersenvliesontsteking (met hoofdpijn, koorts en een stijve nek);
- Gehoorverlies;
- Visuele problemen;
- Zwakzinnigheid;
- Verlies van het vermogen om bepaalde sensaties zoals pijn of temperatuur te voelen;
- Seksuele disfunctie bij mannen (impotentie);
- Blaasincontinentie;
- Plotselinge, bliksemachtige pijn.
Aneurysma / Bron: Martin SulmanCardiovasculaire problemen
Deze kunnen onder meer bestaan uit een aneurysma en ontsteking van de aorta, de belangrijkste slagader in het lichaam, en andere bloedvaten. Syfilis kan ook de hartkleppen beschadigen.Eerder hiv na syfilisbesmetting
Volwassenen met syfilis hebben naar schatting twee tot vijf keer meer risico op hiv. Een syfiliszweer kan gemakkelijk bloeden, en vormt aldus een porte d'entrée voor het hiv-virus om in de bloedbaan terecht te komen tijdens seksuele activiteit. Onder mannen met homoseksuele contacten is syfilisbesmetting een sterke risicofactor voor een opvolgende besmetting met het aidsvirus. Een syfilisdiagnose zou dan ook voor zorgverleners aanleiding moeten zijn ze prompt hiv-profylaxe aan te bieden. Dit zegt een groep internationale onderzoekers onder leiding van Marc Solomon (Clin Infect Dis. 2014;59:1020-6).
Complicaties tijdens zwangerschap / Bron: Greyerbaby, PixabayComplicaties rondom zwangerschap en bevalling
Als je zwanger bent, kun je syfilis doorgeven aan je ongeboren kind. Congenitale syfilis verhoogt het risico op een miskraam, doodgeboorte of overlijden van de pasgeboren binnen een paar dagen na de geboorte.Syfilis symptomen bij mannen en vrouwen
Syfilis ontwikkelt zich in vier fasen, elk met verschillende symptomen.Primaire fase
Tijdens het eerste stadium van syfilis, ontstaat er een meestal pijnloze en harde zweer (sjanker) die zich ontwikkelt op de plaats waar de bacteriën het lichaam zijn binnengedrongen. Dit gebeurt meestal binnen 3 weken na blootstelling aan de bacterie, ofschoon het kan variëren van 10 tot 90 dagen. Een persoon is zeer besmettelijk gedurende de primaire fase.
Harde sjanker / Bron: Pygmalion, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)De sjanker blijft zo'n één tot zes weken en geneest zonder behandeling, soms met achterlating van een klein litteken. Dat de sjanker is verdwenen betekent niet dat de syfilis is genezen of dat een persoon de infectie niet langer kan doorgeven aan anderen.
Secundaire fase
Ongeveer 4 tot 10 weken nadat de sjanker is verschenen, krijgt 60-90% van de onbehandelde personen huiduitslag. Het betreft een niet-jeukende, besmettelijke roodbruine uitslag over het hele lichaam, inclusief de handpalmen en voetzolen. Ook kunnen er in sommige gevallen dikke, grijze of roze, vochtige wratachtige plekken in de huidplooien van de genitaliën en de anus ontstaan. Ander symptomen die mogelijk kunnen optreden zijn:- slechts sporadisch ongelijkmatige haaruitval in plukken, vooral in de wenkbrauwen, wimpers en hoofdhaar;
- nagels kunnen uitvallen (onycholyse);
- koorts;
- hoofdpijn;
Keelpijn / Bron: Piotr Marcinski/Shutterstock.com - spierpijn;
- gewrichtspijn;
- een zere keel of keelpijn;
- een vaag gevoel van algehele malaise of ongemak door het hele lichaam;
- verlies van eetlust en gewichtsverlies;
- huiduitslag (meestal op de handpalmen en voetzolen);
- veranderingen in het gezichtsvermogen;
- vermoeidheid;
- vochtige, wratachtige vlekken ('condylomata lata') in de geslachtsdelen of huidplooien;
- zweren in of rond de mond, de vagina of de penis;
- zwelling van de lymfeklieren, verspreid door het gehele lichaam.
Een persoon is zeer besmettelijk tijdens de secundaire fase. Na circa vier tot twaalf weken verdwijnen deze symptomen vanzelf, maar de ziekte blijft aanwezig.
Latente fase
Na de infectieuze periode van fase 1 en fase 2, volgt - indien onbehandeld - een periode van latentie zonder klinische verschijnselen. Latent betekent 'sluimerend'. De latente fase kan zo kort zijn als 1 jaar of variëren van 5 tot 20 jaar. Sommige mensen hebben de rest van hun leven geen symptomen, doch indien behandeling achterwege blijft, dan zal één op de drie mensen vijf, tien tot twintig jaar na de eerste besmetting tertiaire syfilis krijgen.Tertiaire fase
Dit is de meest destructieve stadium van syfilis. Als syfilis niet wordt gediagnosticeerd en behandeld in de vroege stadia, kan dat leiden tot andere ernstige gezondheidsproblemen. Deze kunnen bestaan uit blindheid, problemen met het zenuwstelsel en het hart, en psychische stoornissen. Het kan ook leiden tot de dood.
Huisarts met patiënt / Bron: Istock.com/monkeybusinessimagesDiagnose en onderzoek
Lichamelijk en vervolgonderzoek
Op basis van de klachten kan de arts vermoeden dat er sprake is van syfilis. Een definitieve diagnose wordt gesteld op basis van de resultaten van laboratoriumonderzoeken: bloedonderzoek en in het primaire of secundaire stadium vindt afname van vocht uit een huid- of mondzweer plaats met identificatie van de bacteriën onder een microscoop. In het latente stadium wordt onderzoek verricht op antilichamen in bloed en ruggenmergvocht. In het tertiaire stadium zal een antilichaamtest worden uitgevoerd en biopsie van een gumma (zweren).Differentiaaldiagnose
Differentiaal diagnostisch kan gedacht worden aan:- blaasontsteking bij vrouwen;
- candidiasis, een schimmelinfectie die veroorzaakt wordt door gistachtige schimmels;
- donovanosis of granuloma inguinale, een bacteriële seksueel overdraagbare aandoening;
- eczema herpeticum, wat vaak wordt gezien een complicatie van constitutioneel eczeem, waarbij de huid geïnfecteerd raakt door het herpes simplex virus (HSV);
- framboesia, een tropische infectieziekte die wordt veroorzaakt door een aan de verwekker van syfilis verwante bacterie;
- genitale wratten (condylomata acuminata);
- herpes zoster of gordelroos;
- hiv;
- lymphogranuloma venereum (LGV), een agresiseve chlamydia die in Nederland vooral voorkomt onder hiv-positieve mannen die seks hebben met mannen (MSM);
- uretritis (plasbuisontsteking);
- urineweginfectie bij mannen;
- urineweginfectie tijdens zwangerschap;
- varicella-zoster-virus, welke waterpokken veroorzaakt.
