Congenitale (aangeboren) syfilis: Ernstige SOA bij baby's

Syfilis is een seksueel overdraagbare aandoening die veroorzaakt is door een bacterie. Een zwangere moeder die syfilis heeft, verspreidt de ziekte mogelijk via de placenta naar het ongeboren kind. Mogelijk ontstaan de symptomen pas jaren later. Enkele mogelijke tekenen zijn prikkelbaarheid, koorts, een laag geboortegewicht en oogproblemen. De behandeling bestaat uit antibiotica. Aangeboren syfilis is een ernstige, invaliderende en vaak levensbedreigende infectie bij baby’s. Zonder behandeling ontstaat potentieel ernstige complicaties.

• Oorzaken van bacteriële infectie
• Symptomen
• Jonge baby’s tot twee jaar
• Jonge kinderen
• Diagnose en onderzoeken
• Moeder
• Baby
• Behandeling van ernstige SOA bij baby's
• Prognose van congenitale syfilis
• Complicaties
• Preventie van aangeboren syfilis

Oorzaken van bacteriële infectie

De bacterie Treponema pallidum is verantwoordelijk voor congenitale syfilis. De bacteriële infectie wordt van moeder op baby overgedragen tijdens de ontwikkeling van de foetus (transplacentaal) of bij de geboorte.

Symptomen

De symptomen van deze ziekte treden pas enkele weken of maanden na de geboorte op en in sommige gevallen duurt het zelfs jaren voordat de tekenen verschijnen.

Jonge baby’s tot twee jaar

De meeste baby's die vóór de geboorte zijn besmet, lijken normaal bij de geboorte. Na verloop van tijd ontwikkelen patiënten symptomen van de seksueel overdraagbare aandoening. Bij jonge baby’s en kinderen tot twee jaar bestaan de symptomen uit:

• aseptische meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn en een stijve nek)
• bloedarmoede
• convulsies
• een huiduitslag die begint als kleine blaren, vooral op de handpalmen en voetzolen, en later verandert in een koperkleurige, vlakke of hobbelige huiduitslag
• een laag geboortegewicht
• een longontsteking
• een loopneus
• een vergrote lever (hepatomegalie) en/of vergrote milt (splenomegalie) (hepatosplenomegalie)
• een verstandelijke handicap
• geelzucht (gelige kleur van de huid)
• groeiproblemen
• hoge cholesterolwaarden bij de geboorte
• huidirritatie en een gebarsten huid rond de mond, de geslachtsorganen en de anus
• koorts
• monocytose (toename van het aantal monocyten in het circulerende bloed)
• niet in staat zijn om een arm of been te bewegen door pijn
• periostitis (ontsteking rond de botten veroorzaakt gevoelige ledematen en gewrichten)
• prikkelbaarheid
• problemen om aan te komen in gewicht
• skeletafwijkingen
• voedingsproblemen

Jonge kinderen

Soms treden de tekenen van aangeboren syfilis pas tussen de leeftijd van twee en vijf jaar op.

Genitaliën
Er zijn mogelijk grijze, slijmachtige plekken rond de anus en de vagina aanwezig. Ook zijn er soms littekens aanwezig op de huid rond de geslachtsorganen en de anus.

Gezicht
Enkele gezichtsafwijkingen bij jonge kinderen met aangeboren syfilis zijn:

• abnormaal gevormde, kleine en pinvormige tanden (hutchinson-tanden)
• een korte bovenkaak
• een verminderd gehoor of doofheid
• een vervorming van de neus met een afgeplatte neusbrug (zadelneus)
• een vooruitstekende onderkaak
• littekens van de huid rond de mond

Ogen
Oogproblemen bij jonge kinderen met congenitale syfilis zijn:

• blindheid
• een vertroebeling van het hoornvlies (de bedekking van de oogbal)
• interstitiële keratitis (hoornvliesontsteking die zich kenmerkt door wazig zien, abnormaal tranende ogen, oogpijn en een abnormale gevoeligheid voor licht)
• retinitis pigmentosa (verlies van kegeltjes en staafjes in het oog)

Spieren, botten en gewrichten
Diverse spier-, bot- en gewrichtsafwijkingen treden mogelijk op:

• botpijn
• een botprobleem van het onderbeen
• een zwelling van de gewrichten
• gezwollen knieën

Diagnose en onderzoeken

Moeder

De arts voert tijdens de zwangerschap bij de moeder een standaard bloedtest uit voor het opsporen van syfilis.

Baby

Als de arts de infectie vermoedt op het moment van de geboorte, onderzoekt hij de placenta op symptomen van syfilis. Een lichamelijk onderzoek van de baby onthult tekenen van een zwelling van de lever en milt en een botontsteking.

Een baby of kind krijgt mogelijk nog volgende onderzoeken om de seksueel overdraagbare aandoening te bevestigen:

• donkerveldmicroscopie om syfilisbacteriën onder een microscoop te detecteren
• een botröntgenfoto
• een lumbale punctie (ruggenprik: onderzoek van hersenvocht)
• een oogonderzoek
• een uitgebreid bloedonderzoek

Behandeling van ernstige SOA bij baby's

Penicilline is het meest geschikte medicijn voor de behandeling van congenitale syfilis. De arts geeft deze vorm van antibiotica intraveneus (via een ader) als een injectie. Andere antibiotica zijn inzetbaar als de baby allergisch is voor penicilline. Tetracyclines zijn wel gecontra-indiceerd tijdens de zwangerschap vanwege hun effect op de foetale bot- en tandontwikkeling.

Prognose van congenitale syfilis

Bijna de helft van alle baby’s die met syfilis zijn besmet terwijl ze in de baarmoeder zijn, sterft kort voor of na de geboorte. Dit geldt vooral voor baby’s die vroeg in de zwangerschap zijn geïnfecteerd. Baby's die geïnfecteerd raken bij het passeren van het geboortekanaal hebben een betere prognose dan baby’s die eerder tijdens de zwangerschap zijn geïnfecteerd.

Complicaties

Complicaties die optreden als de baby geen behandeling krijgt, omvatten:

• blindheid
• doofheid
• een vervorming van het gezicht
• hersenverlamming
• hydrocefalie (waterhoofd: te veel hersen- en ruggenmergvocht in de schedel)
• neurologische problemen

Preventie van aangeboren syfilis

Veiligere seksuele praktijken helpen de verspreiding van syfilis te voorkomen. Een behandeling van de aanstaande moeder met syfilis verlaagt het risico op congenitale syfilis bij de baby. Prenatale zorg is voorts erg belangrijk. De arts voert tijdens de zwangerschap van de vrouw standaard bloedonderzoeken uit voor het opsporen van syfilis. Deze bloedonderzoeken helpen bij het identificeren van geïnfecteerde moeders, zodat ze en behandeling kunnen krijgen zodat er minder risico’s zijn voor de baby en voor zichzelf. Baby's van geïnfecteerde moeders die tijdens de zwangerschap een juiste antibioticabehandeling hebben ondergaan, hebben een minimaal risico op congenitale syfilis.

Lees verder

• Syfilis: Bacteriële infectie via seksueel contact
• Seksueel overdraagbare aandoeningen bij mannen en vrouwen
• Neurosyfilis: Vormen & Lichamelijke en mentale symptomen