Gezwollen knie: Oorzaken & behandeling van zwelling van knie

Een knie bestaat uit twee gewrichten, een knieschijf, verschillende ligamenten en een meniscus die helpt bij het maken van beweging en ondersteuning biedt. Zowel een probleem met de gewrichten als een probleem met de ligamenten resulteert mogelijk in een zwelling van de knie. Een gezwollen knie is een medisch symptoom dat veel optreedt bij patiënten met een knieprobleem, zoals artritis (gewrichtsontsteking) en een verwonding. Naast een zwelling van de knie treden vaak pijn en stijfheid op. De behandeling kan meestal thuis gebeuren met rust, het toepassen van ijs, het aanbrengen van een drukverband en het omhoog brengen van het aangetaste gebied, maar soms zijn medische onderzoeken en een professionele behandeling vereist.

• Oorzaken van gezwollen knie
• Artritis
• Infectie
• Prepatellaire bursitis
• Slechte voeding
• Tumor
• Verwonding of trauma
• Ziekte van Lyme bij kinderen
• Zwangerschap
• Risicofactoren van kniezwelling
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling bij zwelling van de knie
• Rust, ijs, compressie en elevatie (RICE)
• Medicatie
• Voeding
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken van gezwollen knie

Artritis

Chronische artritis (gewrichtsontsteking) resulteert in een zwelling van de knie, vooral wanneer deze niet goed of niet op de juiste manier behandeld is. Artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen), psoriatrische artritis (symptomen aan huid en gewrichten) reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen), jicht en pseudojicht tasten de gewrichten aan, waaronder de knieën. Jicht resulteert uit een ophoping van urinezuurkristallen in gewrichtsgebieden van de enkels, de handen, de tenen en de knieën. Pseudojicht ontstaat door de opeenhoping van calciumkristallen die uiteindelijk resulteert in een gewrichtszwelling van de knie.

Infectie

Een infectie veroorzaakt mogelijk een gezwollen knie wanneer de ontsteking plaatsvindt als een immuunrespons. Een infectie is soms ook het gevolg van een onbehandelde knieblessure of een trauma aan de knie

Prepatellaire bursitis

Prepatellaire bursitis treedt op wanneer de slijmbeurs (met vocht gevulde zakje) rond de knie gaat ontsteken door overbelasting. De patiënt ervaart waardoor pijn in de voorkant van de knie in combinatie met een rode en gezwollen knie. Rust, ijs aanbrengen, de knie verhogen en ontstekingsremmende medicijnen nemen (zoals ibuprofen) verlichten de klachten.

Slechte voeding

Patiënten met een voorgeschiedenis van een zwelling aan de knie en aandoeningen die een gezwollen knie veroorzaken, krijgen vaker opnieuw te maken met dit symptoom en dan vooral als ze een slechte voeding consumeren. De verhoogde inname van zout en zout voedsel leidt tot een zwelling van de knie. De patiënt mag maar beperkt zout innemen en dan vooral tijdens de zwangerschap omdat zout water aantrekt, wat leidt tot vochtretentie (vocht vasthouden). Een verhoogde inname van purinerijk voedsel is ook verbonden aan een gezwollen knie, want het eindproduct van purine is urinezuur.

Tumor

Zelden resulteert een gezwollen knie uit een tumor in de buurt van het gewricht. Ervaart de patiënt een kniezwelling in combinatie met vermoeidheid en onverklaarbaar gewichtsverlies, dan is advies van een arts noodzakelijk.

Verwonding of trauma

Bij een patiënt met een letsel aan de knie vindt een ontstekingsproces plaats (auto-immuunreactie. Een trauma resulteert ook in een bloedophoping waardoor de zwelling toeneemt. Een ophoping van gewrichtsvloeistof gebeurt door bijvoorbeeld

• een gescheurd ligament, en dan vooral een gescheurde voorste kruisband
• een gescheurde meniscus
• gebroken botten
• irritatie door overmatig gebruik

Ziekte van Lyme bij kinderen

Wanneer de ziekte van Lyme (bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet) een kind aantast, krijgt het kind in de latere fase te maken met gewrichtsproblemen zoals een ontsteking. Kniepijn en een zwelling van de knie komen dan tot uiting.

Zwangerschap

Tijdens de zwangerschap kampen vrouwen vaak met vochtretentie (wat leidt tot oedeem (zwelling), vooral in de onderste ledematen). Dit verschijnsel komt vooral voor in het tweede zwangerschapstrimester. Naarmate de baarmoeder groeit, ontstaat een gedeeltelijke belemmering van de vena cava van de moeder. Dit is het belangrijkste bloedvat dat verantwoordelijk is voor de systemische bloedcirculatie. Hierdoor ontstaat vochtretentie in de onderste ledematen.

Risicofactoren van kniezwelling

De kans op het ontwikkelen van een kniezwelling stijgt naarmate de patiënt veroudert. Artritis is bijvoorbeeld een typische aandoening bij ouderen. Patiënten die sporten beoefenen waarbij de knie wordt gedraaid, zoals basketbal, hebben meer kans om een knieletsel te ervaren waardoor een zwelling tot stand komt. Overgewicht zorgt tot slot voor extra belasting op het kniegewricht waardoor het weefsel en de gewrichten overbelast worden wat uiteindelijk leidt tot een gezwollen knie. Ook verhoogt obesitas het risico op artrose.

Symptomen

De kniezwelling is acuut of chronisch. Patiënten met een gezwollen knie ervaren een beperkt bewegingsbereik en pijn en ongemak dat ongeveer 48 uur of zelfs langer aanhoudt. Een bijkomend symptoom omvat de stijfheid van de knie, wat meestal vroeg in de ochtend optreedt.

Alarmsymptomen

In een aantal gevallen is direct contact met de arts nodig:

• de knie heeft een uitgesproken afwijking of is sterk opgezwollen
• de knie is gedurende drie dagen of langer gezwollen
• de knie kan niet volledig buigen of rechttrekken
• de patiënt heeft extreme kniepijn
• de patiënt heeft hoge koorts
• de patiënt kan niet op de knie lopen
• het gebied is rood en heet

Diagnose en onderzoeken

De arts wil de oorzaak van de kniezwelling kennen en daarom zet hij enkele diagnostische onderzoeken in.

Artrocentese
Bij dit onderzoek, ook bekend als een gewrichtsaspiratie, gebruikt de arts een zuignaald om vloeistof uit de aangetaste knie te verwijderen. In het laboratorium wordt het aantal cellen genoteerd. In het laboratorium gebeurt bovendien een kweek van de vloeistof om de aanwezigheid van bacteriën en andere ziekteveroorzakers op te sporen. Kristallisatie wijst op de aanwezigheid van jicht, waardoor verdere onderzoeken vereist zijn, zoals het controleren op het aantal bloedzuurtellingen van urinezuur.

Bloedonderzoek
Een bloedonderzoek identificeert de aanwezigheid van een ontsteking of infectie. Een verhoogde ESR- of erytrocytsedimentatiesnelheid duidt op de aanwezigheid van een ontsteking. Een verhoogd niveau van CRP of C-reactief eiwit duidt op een infectie, evenals de aanwezigheid van een ontstekingsproces.

Echografie
De arts gebruikt ene echografie om tekenen van artritis op te sporen. Ook is het mogelijk om hiermee aandoeningen te detecteren die de pezen of ligamenten aantasten.

Röntgenfoto
Een röntgenfoto van de knie identificeert de aanwezigheid van een letsel of trauma aan de knie.

MRI-scan
De arts is dankzij een MRI-scan in staat om de getroffen knie duidelijk te bekijken. Hiermee krijgt hij een beeld van kleine afwijkingen die meestal niet verschijnen op in een röntgenfoto.

Behandeling bij zwelling van de knie

Rust, ijs, compressie en elevatie (RICE)

Meestal is de patiënt gebaat met rust of bedrust. Verder is het nuttig om ijs toe te passen aan de getroffen knie. De patiënt mag koude echter niet te laten toepassen omdat dit mogelijke verdere schade veroorzaakt. Verder is het nuttig om een drukverband aan te brengen om de zwelling te verminderen. Het is echter verstandig dat een professionele zorgverlener dit verband aanbrengt om geen ongewenst resultaat te hebben, zoals het afsnijden van de bloedtoevoer. De patiënt mag een drukverband ook niet al te lang dragen. Voorts mag de patiënt het aangetaste gebied verhogen (elevatie), waardoor de zwelling sneller verdwijnt. Tot slot is het dragen van een kniebrace een goede optie om de zwelling te verminderen.

Medicatie

Ontstekingsremmende middelen (NSAID’s) zoals ibuprofen verlichten heel wat ongemak. Verder mag de patiënt ook pijnstillers nemen zoals paracetamol.

Voeding

De inname van zouten / zoute voedingsmiddelen en purinerijke voedingsmiddelen moet de patiënt beperken.

Complicaties

Complicaties van een gezwollen knie zijn spierverlies en een Baker's cyste (ophoping van gewrichtsvloeistof in knieholte).

Preventie

Een gezond gewicht behouden is verstandig. Verder beoefenen mensen sporten met weinig belasting op de knie, zoals wateraerobics en zwemmen. Spierversterkende oefeningen verlichten tot slot de druk op het kniegewricht.

Lees verder

• Knie-effusie (vocht in knie): Pijn & stijfheid kniegewricht
• Kniepijn: Oorzaken pijnlijke knie (pijn aan kniegewricht)
• Knieartrose: Pijn en stijfheid door slijtage van kraakbeen
• Pijn in knieholte (posterieure kniepijn): Oorzaken
• Verstuikte knie: Oorzaken en behandeling van knieverstuiking