Knie-effusie (vocht in knie): Pijn & stijfheid kniegewricht

Rond de gewrichten bevindt zich bij iedereen een kleine hoeveelheid synoviale vloeistof. Deze vloeistof vermindert de wrijving en zorgt ervoor dat gewrichten soepel kunnen bewegen. Bij knie-effusie hoopt zich echter overmatig vocht op in en rond het kniegewricht. Dit kan het gevolg zijn van een blessure, infectie of een onderliggende medische aandoening. De belangrijkste symptomen van knie-effusie zijn pijn, zwelling, stijfheid en een beperkt bewegingsbereik. Het is essentieel om onmiddellijk een arts te raadplegen, aangezien het kniegewricht zonder tijdige behandeling blijvende schade kan oplopen. Verschillende behandelingen, waaronder medicatie, fysiotherapie en soms chirurgie, kunnen helpen de symptomen te verlichten. Dankzij deze behandelingen kunnen de meeste patiënten uiteindelijk weer klachtenvrij functioneren.

• Oorzaken van knie-effusie
• Artrose
• Jicht
• Reumatoïde artritis
• Pseudojicht
• Psoriatische artritis
• Trauma
• Tumoren
• Ziekte van Lyme
• Risicofactoren voor vochtophoping in de knie
• Symptomen: Pijn, zwelling en stijfheid in het kniegewricht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van knie-effusie
• Zelfzorg
• Professionele medische behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van vochtophoping in de knie

Oorzaken van knie-effusie

Artrose

Artrose kan elk gewricht in het lichaam aantasten, maar komt vaak voor in de handen, knieën, heupen en de wervelkolom. Deze progressieve reumatische aandoening veroorzaakt schade aan het gewrichtskraakbeen, wat kan leiden tot ontsteking en zwelling in de gewrichten, en uiteindelijk tot knie-effusie.

Jicht

Wanneer er een opeenhoping van urinezuur in het lichaam optreedt, kan dit leiden tot jicht. Dit gebeurt wanneer het lichaam te veel urinezuur produceert of het niet efficiënt kan uitscheiden. De ophoping van urinezuurkristallen veroorzaakt hevige gewrichtspijn, vaak in de grote teen, maar kan ook knie-effusie veroorzaken.

Reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis is een chronische auto-immuunziekte die niet alleen de gewrichten, maar ook ligamenten, spieren en pezen kan aantasten. Dit leidt tot ontsteking, pijn, roodheid en zwelling, met als gevolg knie-effusie als de knieën zijn aangedaan.

Pseudojicht

Pseudojicht is het resultaat van de afzetting van calciumpyrofosfaatkristallen in de gewrichten, wat vaak leidt tot pijn en zwelling, met name in de knie of pols.

Psoriatische artritis

Psoriatische artritis is een vorm van artritis die voorkomt bij sommige patiënten met psoriasis. Deze huidaandoening, gekenmerkt door rode vlekken met zilverachtige schilfers, kan ontstekingen in de gewrichten veroorzaken, waaronder knie-effusie.

Trauma

Een acute knieblessure kan leiden tot pijn, zwelling en stijfheid. Vaak zijn hierbij de pezen, spieren en ligamenten gekneusd of gescheurd, wat de kans op tendinitis (peesontsteking), bursitis (slijmbeursontsteking) en knie-effusie vergroot. Na een blessure treedt vaak zwelling op omdat het lichaam de knie wil beschermen door deze met vocht te omgeven.

Tumoren

Knie-effusie kan ook worden veroorzaakt door een tumor of cyste in de knie.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme, overgedragen door een tekenbeet, is een bacteriële infectie die naast andere symptomen ook knie-effusie kan veroorzaken. Typische symptomen zijn vermoeidheid, rillingen, koorts, hoofdpijn, gezwollen lymfeklieren, spierpijn en gewrichtspijn.

Risicofactoren voor vochtophoping in de knie

Knie-effusie ontstaat vaak door overmatige druk op de knie. De volgende risicofactoren kunnen dit proces versnellen:

• Aandoeningen: Artrose en reumatoïde artritis vergroten de kans op knieproblemen.
• Beroep: Beroepen waarbij men langdurig op de knieën zit (zoals dakwerkers en tapijtleggers) verhogen de kans op vochtophoping in de slijmbeurs, wat kan leiden tot prepatellaire bursitis.
• Leeftijd: De kans op knie-effusie neemt toe met de leeftijd.
• Sport: Sporten die veel van de knieën vergen, zoals worstelen, basketbal en voetbal, verhogen het risico op knie-effusie.
• Zwaarlijvigheid: Overgewicht (obesitas) legt extra druk op de kniegewrichten, wat knie-effusie kan veroorzaken.

Symptomen: Pijn, zwelling en stijfheid in het kniegewricht

Een veelvoorkomend symptoom van knie-effusie is een gezwollen knie. Daarnaast kan de patiënt last hebben van pijn, stijfheid, warmte en een beperkt bewegingsbereik (moeite met buigen of strekken). Het exacte klachtenpatroon hangt af van de oorzaak. Bij artrose kan de pijn verergeren tijdens het belasten van het gewricht, maar meestal neemt de pijn af met rust. De ene knie kan ook groter lijken dan de andere. Soms zijn er ‘zichtbare vochtophopingen’ rond de benige delen van de knie, die opvallen in vergelijking met de andere knie. Bij een verwonding kan er een blauwe plek ontstaan aan de voorkant, zijkanten of achterkant van de knie.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts onderzoekt de knie op tekenen van pijn, warmte, zwelling en stijfheid en controleert of het gewricht verkleurd is. Daarnaast test hij het bewegingsbereik van het kniegewricht. Bij het constateren van een zwelling in de knie zijn verdere diagnostische onderzoeken noodzakelijk.

Diagnostisch onderzoek
De arts kan een echografie of een MRI-scan uitvoeren om de mate van vochtophoping vast te stellen en de diagnose te bevestigen. Soms wordt er ook een röntgenfoto gemaakt om een botbreuk uit te sluiten. Een bloedonderzoek kan helpen bij het identificeren van bacteriële infecties. In sommige gevallen voert de arts een artrocentese uit, waarbij met een injectiespuit synoviale vloeistof rechtstreeks uit het getroffen gewricht wordt gehaald. Deze vloeistof wordt vervolgens geanalyseerd op kleur, helderheid, viscositeit en witte bloedcellen. Artrocentese is een snelle en relatief ongemakkelijke procedure met zowel diagnostische als therapeutische waarde.

Behandeling van knie-effusie

De behandeling van knie-effusie is afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Zelfzorg

Hoewel het belangrijk is om een arts te raadplegen voor een correcte diagnose, kunnen de volgende zelfzorgmaatregelen helpen om pijn en zwelling te verminderen:

• Rust: Geef de knie voldoende rust.
• Hoogte: Leg het getroffen kniegewricht omhoog.
• IJs: Breng ijs aan op de knie (ingewikkeld in een doek) gedurende 15 tot 20 minuten per keer.
• Medicatie: Gebruik niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) om zwelling en pijn te verminderen.

Professionele medische behandeling

Medicatie
Als NSAID's niet voldoende effectief zijn, kan de arts corticosteroïden voorschrijven om pijn en zwelling te verminderen. Bij jicht- of pseudojichtaanvallen kan colchicine helpen, samen met NSAID's en corticosteroïde-injecties. Allopurinol of probenecide kunnen worden voorgeschreven om de productie van urinezuur te verminderen. Bij een infectie schrijft de arts antibiotica voor, maar het vocht moet ook uit de knie worden verwijderd.

Chirurgie
In sommige gevallen kan een artrocentese worden uitgevoerd om pijn te verlichten. De arts kan ook een artroscopie uitvoeren, waarbij een kleine camera in de knie wordt ingebracht om interne structuren te bekijken en beschadigde delen te herstellen. In ernstige gevallen kan een knieprothese nodig zijn als het gewricht onherstelbaar beschadigd is. Een fysiotherapeut kan oefeningen en fitnessactiviteiten aanbevelen om het kniegewricht te versterken.

Prognose

De hersteltijd varieert afhankelijk van de oorzaak en behandeling van knie-effusie. Na een aspiratie moet de patiënt het gebied droog en schoon houden en zware inspanningen vermijden, afhankelijk van het advies van de arts. Hoewel sommige patiënten langdurige pijn kunnen ervaren, kunnen pijnstillers de meeste pijnklachten verlichten.

Complicaties

Indien knie-effusie niet tijdig wordt behandeld, kan dit na verloop van tijd leiden tot schade aan de spieren en structuren van de knie, wat resulteert in verzwakking of afsterven van de dijspieren. Knie-effusies kunnen ook kraakbeenletsels en beenmerginfecties veroorzaken.

Preventie van vochtophoping in de knie

Patiënten met chronische aandoeningen zoals reumatoïde artritis of artrose hebben een verhoogd risico op knie-effusie en moeten zich daarom regelmatig laten controleren door een arts. Vroege herkenning en behandeling kunnen complicaties voorkomen. Daarnaast wordt deze patiënten vaak aangeraden om knie-vriendelijke oefeningen te doen, zoals zwemmen of wateraerobics. Obese patiënten wordt geadviseerd om af te vallen om druk op de knieën te verminderen.

Lees verder

• Gewrichtspijn: Oorzaken pijnlijke gewrichten (artralgie)
• Gewrichtsstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten
• Gezwollen knie: Oorzaken & behandeling van zwelling van knie
• Knieartrose: Pijn en stijfheid door slijtage van kraakbeen
• Gezwollen gewrichten: Oorzaken van gewrichtszwelling