Gewrichtspijn: Oorzaken pijnlijke gewrichten (artralgie)

Bij gewrichtspijn (artralgie) ontstaat pijn in één of meerdere gewrichten. Dit verschijnt door een onderliggende aandoening of een letsel. Door de pijn aan het gewricht of de gewrichten, krijgt de patiënt mogelijk een beperkt bewegingsbereik en/of andere problemen bij de dagelijkse activiteiten. De pijn is scherp, dof, stekend, brandend of kloppend van aard en varieert in intensiteit van mild tot ernstig. De behandeling voor gewrichtspijn is meestal afhankelijk van het aangetaste gewricht, de intensiteit en chroniciteit van de pijn en de onderliggende oorzaak. Een snelle en nauwkeurige diagnose van het onderliggend probleem helpt bij het voorkomen van onomkeerbare schade en invaliditeit. In de meeste gevallen zijn complicaties door pijnlijke gewrichten niet levensbedreigend, maar medische hulp is toch nodig in een aantal situaties.

• Soorten gewrichtspijn
• Typen van pijn aan gewrichten
• Oorzaken van gewrichtspijn
• Risicofactoren voor gewrichtspijn
• Symptomen geassocieerd met artralgie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van pijnlijke gewrichten
• Prognose van onderliggende aandoeningen en infecties
• Complicaties

Soorten gewrichtspijn

Gewrichtspijn is lokaal of uitgestraald.

Lokale gewrichtspijn

Dit type pijn bevindt zich in het gewricht en de omliggende structuren (bovenliggende spier- of peesmantel, slijmbeurs, externe of interne gewrichtsbanden, binnenste gewrichtskapsel, gewrichtssynovium en periostium). Het getroffen gewricht is pijnlijk bij aanraking, ontstoken en opgezwollen. Lokale gewrichtspijn treedt op door een verstuiking, myofasciale pijn, een slijmbeursontsteking (bursitis), een peesontsteking (tendinitis), een gedeeltelijke of volledige scheuring, capsulitis en een frozen shoulder (pijnlijke en stijve schouder).

Uitgestraalde gewrichtspijn

Uitgestraalde gewrichtspijn treedt op op locaties die ver weg liggen van het getroffen gewricht zoals de proximale spieren en gewrichten, de zenuwen en de wervelkolomstructuur. Dit type gewrichtspijn resulteert niet enkel uit de oorzaken van lokale gewrichtspijn, maar ook uit neuralgie (zenuwpijnen), ischias (aandoening met pijn en zwakte aan rug en been), lage rugpijn en nekpijn.

Typen van pijn aan gewrichten

Interne verstikking

Dit type pijn treedt op wanneer vloeistof zich ophoopt in het gewricht na een verwonding, een scheur in een ligament en het kraakbeen, en wanneer er losse lichamen zoals bot of kraakbeen in de gewrichtsruimte drijven en ook in de meniscus bekneld raken. Wanneer een overmatige vochtophoping in een gewricht optreedt, resulteert dit in pijn en zwelling rondom gewricht. Ligament- en kraakbeenscheuren komen vrij vaak voor, vooral in het kniegewricht, en meestal aan één of beide van de kruisbanden en meniscus. Soms breekt een stuk bot of kraakbeen los van de gewrichtsstructuren en zweeft dit in de gewrichtsruimte waardoor pijn en een gesloten gewricht ontstaat. De beknelling van de meniscus veroorzaakt eveneens gewrichtspijn en een gewrichtsontsteking, waardoor het bewegingsbereik van de gewrichten beperkt is.

Ontsteking

Artritis
Door een gewrichtsontsteking ontstaat pijn en ongemak aan het aangetaste gewricht. Artritis en osteoartritis (artrose) zijn de twee meest voorkomende ontstekingsaandoeningen die gewrichtspijn met zich meebrengen. Reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen) treft meestal gewrichten aan beide zijden van het lichaam en komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Vooral de polsen, vingers, knieën, voeten en enkels zijn aangetast. Het verloop en de ernst van reumatoïde artritis varieert.

Artrose
Artrose is de meest voorkomende vorm van artritis en treedt op als het gewrichtskraakbeen in de loop van de tijd slijt. Symptomen van artrose zijn gewrichtspijn, gevoeligheid, gewrichtsstijfheid en een gebrek aan flexibiliteit. De vaakst getroffen gewrichten zijn de handen, de heupen, de knieën, de nek en de onderrug. Artrose is progressief en een remedie bestaat niet. Wel is medicatie beschikbaar om de gewrichtspijnklachten te verilchten zodat de patiënt actief kan blijven.

Een gewrichtsontsteking ontstaat eveneens bij reumatoïde artritis, arthritis psoriatica (symptomen aan huid en gewrichten) en septische artritis (ontsteking van een gewricht door een infectie). Inflammatoire gewrichtspijn is vaak het gevolg van een ontsteking van het zachte weefsel zoals dat ook gebeurt bij bursitis, tendinitis en myofascitis.

Trauma

Gewrichtspijn ontstaat vaak door een trauma. Na een sportongeval of auto-ongeluk ontstaat een letsel of schade aan ligamenten, pezen, spieren of weefsels. De slijmbeurs (bursa) is eveneens vaak aangetast door een trauma. De bursa is het met vloeistof gevulde zakje wat nodig is om de wrijving tussen pezen en botten rond het gewricht te verminderen. Een scheur in het ligament, de pees of de spier rond een gewricht veroorzaakt bijgevolg pijn en zwelling en een beperkt gewrichtsbereik. Traumatische letsels zoals fracturen of gebroken botten veroorzaken ook een gewrichtszwelling en gewrichtspijn. De ernst van trauma-geïnduceerde gewrichtspijn hangt af van het type en de locatie van de verwonding. Door de schade aan het gewricht ontstaat een dislocatie (ontwrichting) of subluxatie (onvolkomen ontwrichting van gewrichten, hetgeen leidt tot pijnlijke gewrichten. Verwondingen van de weke delen die het gewricht ondersteunen, veroorzaken ook hevige pijn. Een zacht weefselletsel, zoals een peesscheur of verstuiking, een gescheurd ligament en een spierscheur vereisen een chirurgische behandeling.

Oorzaken van gewrichtspijn

Pijnlijke gewrichten ontstaan door tal van aandoeningen.

Gewrichtsklachten

Gewrichtspijn komt tot uiting door een probleem met de gewrichten zelf:

• artrose
• het syndroom van Reiter (reactieve artritis: ziekte met symptomen aan huid, maag, darmen en ogen)
• jicht (ziekte met pijn en zwelling aan grote teen en andere gewrichten)
• pseudo-jicht (pijn en zwelling van gewricht in knie en pols)
• reumatische koorts (complicatie van streptokokkeninfectie)
• reumatoïde artritis
• septische artritis (infectieuze artritis)

Trauma

Volgende verwondingen leiden tot pijnlijke gewrichten:

• discushernia
• dislocatie van botten
• een fysiek trauma
• een peesbreuk
• gebroken botten of een gebroken bot
• het overmatig gebruik van een gewricht
• repetitieve bewegingsstoornissen
• stressfracturen (herhaalde belasting op botten met botpijn)
• verstuikingen
• zenuwbeknelling of compressie (beknelde zenuw)

Infecties

Volgende infecties gaan gepaard met pijn aan gewrichten:

• bof (virale infectie van de speekselklieren in de nek)
• gonokokkenartritis (ziekte met symptomen aan gewrichten, pezen en huid)
• griep (influenza)
• hepatitis (leverontsteking)
• klierkoorts (infectie door Epstein-Barr-virus met keelpijn)
• mazelen (virale infectieziekte met symptomen aan ogen en huid)
• ziekte van Lyme (bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet)

Andere oorzaken

Andere oorzaken van pijnlijke gewrichten omvatten:

• bijwerkingen of allergische reactie op medicijnen, zoals bijvoorbeeld chemotherapie voor de behandeling van kanker
• bursitis
• degeneratieve aandoeningen
• een zwak immuunsysteem
• fibromyalgie (chronische aandoening met pijn en vermoeidheid)
• hemartrose (bloeding in gewrichtsholte met pijn en zwelling)
• hypotyhreoïdie (te traag werkende schildklier)
• leukemie
• osteomyelitis (een botinfectie)
• spondylitis
• systemische lupus erythematosus (auto-immuunaandoening)
• tendinitis
• tumor aan het bot (bottumor), het gewricht en / of het zacht weefsel

Risicofactoren voor gewrichtspijn

Ouderen zijn vaker aangetast door pijn aan een gewricht of pijn aan de gewrichten. Verder vormt zwaarlijvigheid een risicofactor en dit dan vooral aan de knie en de enkels. Roken is schadelijk voor het lichaam en draagt bij aan chronische pijn, waaronder gewrichtspijn. Ook stress veroorzaakt ontstekingen in het lichaam, die pijn en zwelling in de gewrichten veroorzaken. Het uitvoeren van repetitieve activiteiten die druk uitoefenen op de gewrichten verhoogt de kans op het krijgen van gewrichtspijn. Tot slot zorgt eerdere gewrichtsschade sneller voor pijnlijke gewrichten.

Symptomen geassocieerd met artralgie

De milde tot ernstige pijn van gewrichtspijn is stekend, kloppend, brandend, saai of scherp. De klachten treden plots of geleidelijk op. Ook de duur van de pijn is variabel. Sommige patiënten hebben enkel overdag pijn, of slechts af en toe pijn, terwijl anderen ’s nachts gewrichtspijn ervaren of zelfs constant pijn hebben. De gewrichtsstijfheid of pijn verergert vaak na lange perioden van inactiviteit, zoals tijdens de slaap, waardoor deze meer prominent is na het ontwaken. De pijn aan de gewrichten verbetert echter mogelijk met een beetje beweging. De meest voorkomende gebieden waar patiënten artralgie ervaren, zijn de vingers, de polsen, de rug, de schouders, de heupbeenderen, de bekkenbodem, de voeten, de knieën en de armen. Al deze pijnen maken het soms lastig om dagelijkse activiteiten uit te voeren. Dit veroorzaakt soms ook slaapproblemen. Voor een aantal patiënten is de levenskwaliteit verlaagd. Dit leidt eveneens tot mentale problemen als gevolg van de fysieke pijn.

Bijkomende klachten

Enkele van de andere veel voorkomende symptomen in combinatie met gewrichtspijn zijn:

• een doof gevoel
• een uitstekend bot (bot steekt uit de huid)
• een verminderde mobiliteit (bewegingsbereik van de gewrichten)
• gewrichtsstijfheid
• hoge koorts
• jeuk
• overvloedig bloeden
• pijn of gevoeligheid n het lichaam
• plotselinge ontwikkeling van gewrichtsmisvorming
• spierpijn
• roodheid, warmte of zwelling van de huid boven het aangetaste gewricht
• tintelingen of andere ongewone gevoelens

Medische hulp inschakelen bij pijn aan gewricht(en)

Het inwinnen van medische hulp is belangrijk bij pijnlijke gewrichten als gevolg van verwondingen waarbij sprake is van overvloedige bloedingen of weefselschade, een bot dat uitsteekt uit de huid, ernstige gewrichtspijn of hoge koorts. Medische zorg is eveneens vereist als de symptomen terugkeren of zelfs na de behandeling aanhouden. Zeer ernstige gewrichtspijn vereist tot slot ook professioneel medisch advies.

Diagnose en onderzoeken

Een uitgebreid vraaggesprek is vereist, daar gewrichtsklachten vaak optreden in combinatie met andere tekenen, die mogelijk wijzen naar een aandoening, infectie, … Wanneer de arts een lichamelijk onderzoek uitvoert, bemerkt hij een ontsteking en misvorming van de gewrichten. De arts kijkt ook naar andere aanwezige symptomen. Een bloedonderzoek identificeert de oorzaak van de pijn aan het gewricht. Bloedarmoede (anemie) verwijst naar een chronische ziekte of bloedverlies door maagirritatie secundair aan het gebruik van NSAID's. Neutrofilie is aanwezig bij septische artritis, eosinofilie is aanwezig in polyarteritis nodosa (bloedvatziekte met variabele symptomen), neutropenie (laag aantal neutrofielen = soort witte bloedcellen) is aanwezig bij het Felty-syndroom (afwijkingen aan gewrichten, bloed en milt) en leukopenie (verlaagd aantal witte bloedcellen) is aanwezig bij systemische lupus erythematosus. Trombocytopanie is voorts aanwezig bij systemische lupus erythematosus. Een toename van de bloedplaatjes verwijst vaak naar reumatoïde artritis. Ook andere bloedonderzoeken zijn nog nodig. Voorts voert de arts een urineonderzoek uit. Bij het nefrotisch syndroom (nierziekte met te veel eiwit in de urine) geassocieerd met een bindweefselziekte is bijvoorbeeld sprake van proteïnurie (een verlies van eiwit via de urine). Ook test de arts soms het synoviaal vocht; het aantal witte bloedcellen neemt namelijk toe bij een infectie. Wanneer de arts vermoedt dat de longen aangetast zijn, is een thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas) nodig. Ook andere beeldvormende onderzoeken zijn nuttig, zoals een echografie, een CT-scan en een MRI-scan.

Behandeling van pijnlijke gewrichten

De behandeling van de pijn aan het gewricht of pijn aan de gewrichten is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Daarnaast is de behandelingsoptie afhankelijk van de locatie van het getroffen gewricht en de ernst van de pijn.

Huismiddeltjes

Lichte pijn in de gewrichten behandelen patiënten bijvoorbeeld door het koelen van het gewricht, door warme baden nemen, door fysieke activiteiten te beperken of door het uitvoeren van rekoefeningen. Vrij verkrijgbare geneesmiddelen verminderen de pijn en zwelling rond de gewrichten. Stoppen met roken en gewicht verliezen bij overgewicht zijn andere nuttige tips.

Professionele medische behandeling

Veroorzaken medicijnen gewrichtspijn en gezwollen gewrichten, dan moet de patiënt deze na een doktersbezoek vaak stopzetten; de arts schrijft andere medicijnen voor. In veel gevallen adviseert de arts fysiotherapie voor het verlichten van de gewrichtspijn. Een patiënt met een gewrichtsontsteking krijgt mogelijk steroïde injecties. Om vloeistof uit het aangetaste gewricht te verwijderen, voert de arts een gewrichtsaspiratie (arthrocentesis) uit. Bij een gebroken bot of een breuk is een operatie, een gips of een spalk nodig. Infecties die leiden tot pijnlijke gewrichten, behandelt de arts via antibiotica en/of een operatie. Gewrichtsvervangende chirurgie is nodig bij voor ernstig beschadigde gewrichten. Daarnaast zijn andere, aanvullende behandelingen inzetbaar, zoals chiropractie, acupunctuur, massagetherapie en yoga.

Prognose van onderliggende aandoeningen en infecties

Vaak treedt een verlichting van de symptomen op indien de arts de onderliggende oorzaak van artralgie op kan sporen en behandelen.

Complicaties

De resulterende complicaties van artralgie omvatten invaliditeit, amputatie, ernstige infecties, verspreiding van infecties, het onvermogen om normale dagelijkse taken uit te voeren en zichtbare afwijking van het aangetaste gewricht.

Lees verder

• Musculoskeletale pijn: Pijn in o.a. botten, spieren en pezen
• Gewrichtsstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten
• Gezwollen gewrichten: Oorzaken van gewrichtszwelling
• Gewrichtsgezondheid: Tips voor behoud van gezonde gewrichten
• Ochtendstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten in ochtend