Ochtendstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten in ochtend

Ochtendstijfheid duidt op stijve gewrichten die vooral tijdens de ochtend merkbaar zijn voor patiënten. Het is voor patiënten met gewrichtsstijfheid in de ochtend dan moeilijk en vaak ook pijnlijk om uit bed te komen. Dit symptoom is een veel voorkomend probleem bij ouderen, maar dat betekent niet noodzakelijk dat het een normaal onderdeel van de ouderdom is. Ochtendstijfheid wijst namelijk mogelijk op andere gezondheidsproblemen. Als een patiënt zich zorgen maakt over de stijfheid in de ochtend, moet hij dit met de arts overleggen. Des te sneller de patiënt een diagnose krijgt, des te sneller hij een behandeling kan krijgen en zich beter gaat voelen. Dankzij enkele eenvoudige tips, zoals een beter slaappatroon, meer bewegen en warmte toepassen, is het mogelijk om de symptomen in de ochtend zoveel mogelijk te verminderen.

• Oorzaken van pijnlijke en stijve gewrichten in de ochtend
• Risicofactoren van gewrichtsstijfheid in ochtend
• Artritis
• Andere aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Behandeling van ochtendstijfheid
• Dagelijks bewegen
• Douche nemen
• Gezond ontbijten
• Gezonde gewrichten behouden
• Goed slaappatroon aannemen
• Kleding opwarmen
• Oefeningen uitvoeren in bed
• Vooruitplannen

Oorzaken van pijnlijke en stijve gewrichten in de ochtend

Een langdurige periode van rust (zoals na het slapen) verhoogt vaak de gewrichtsstijfheid. Tijdens de slaap is de vloeistof die onze gewrichten gesmeerd houdt ongelijk verdeeld in de gewrichtsruimte. Hierdoor raken sommige gebieden niet goed gesmeerd, wat leidt tot stijfheid in de ochtend. Bovendien weekt het gewrichtskraakbeen tijdens rust in deze vloeistof, wat wederom resulteert in een verminderde smering. Bij het rondlopen blijft de vloeistof de gewrichten uniform gesmeerd met weinig of geen stijfheidsklachten tot gevolg.

Risicofactoren van gewrichtsstijfheid in ochtend

Enkele aandoeningen leiden sneller tot gewrichtsstijfheid in de ochtend.

Artritis

Artritis (ontsteking van gewrichten) is een veel voorkomende aandoening die de gewrichten aantast. Er zijn veel verschillende soorten artritis. Sommige soorten resulteren uit een eenvoudige slijtage van de gewrichten, terwijl andere typen duiden op een auto-immuunziekte. Gewrichtsstijfheid gedurende één uur of langer is vaak één van de eerste tekenen van artritis. De twee belangrijkste soorten artritis zijn artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen) en reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen).

Artrose
Bij artrose breekt het kraakbeen tussen de twee botten af als gevolg van slijtage. Als gevolg hiervan wrijven de botten tegen elkaar en ervaart de patiënt gewrichtspijn en gewrichtsstijfheid. Ochtendstijfheid is behoorlijk ernstig, maar naarmate de dag vordert, neemt de pijn enigszins af. Meestal houdt de ochtendstijfheid bij artrose minder dan een halfuur aan.

Reumatoïde artritis
Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de gezonde gewrichten aanvalt. Dit leidt tot een ontsteking en stijfheid. Bij reumatoïde artritis houdt de gewrichtsstijfheid vaak uren aan. Net zoals bij artrose is de pijn en stijfheid meestal erger in de ochtend.

Andere aandoeningen

Ochtendstijfheid is soms ook het resultaat van andere aandoeningen zoals:

• fibromyalgie: chronische aandoening met pijn en vermoeidheid
• lumbale spondylose: aandoening met veroudering van wervelkolom in onderrug
• polymyositis: auto-immuunaandoening met spierzwakte
• psoriatrische artritis: aandoening met symptomen aan huid en gewrichten
• ziekte van Bechterew: aandoening met blijvende gewrichtsontsteking
• ziekte van Still: aandoening met koorts en symptomen aan gewrichten en huid

Omgevingsfactoren

Ochtendstijfheid komt ook vaker voor wanneer een patiënt niet lichamelijk actief is of overgewicht heeft. Ook slaapproblemen of leven in een koude en vochtige omgeving zijn risicofactoren voor het ervaren van stijve gewrichten in de ochtend. Het consumeren van een slechte voeding met veel koolhydraten, resulteert in spierzwakte, lethargie en een slechte houding hetgeen uiteindelijk leidt tot ochtendstijfheid.

Behandeling van ochtendstijfheid

Enkele eenvoudige tips verminderen de stijfheid in de ochtend.

Dagelijks bewegen

Dagelijks trainen en bewegen helpt om de ochtendstijfheid te verminderen, omdat regelmatige lichaamsbeweging de spieren sterk houdt, wat beter is voor de ondersteuning van de gewrichten.

Douche nemen

Een warme douche net na het opstaan uit bed is rustgevend voor de spieren omdat hierdoor de bloedcirculatie verbetert, hetgeen nodig is om zich minder stijf te voelen.

Gezond ontbijten

Een gezond ontbijt biedt het lichaam energie en brandstof om het de hele dag door goed te laten functioneren.

Gezonde gewrichten behouden

Enkele tips helpen voor het behouden van een goede gewrichtsgezondheid.

Goed slaappatroon aannemen

De patiënt slaapt het best in een positie die de gewrichten ondersteunt. De slaapomgeving moet voorts warm zijn. Eventueel gebruikt de patiënt ook verwarmingskussens en elektrische dekens voor extra warmte. Voldoende slaap en een diepe nachtrust zijn tot slot essentieel.

Kleding opwarmen

De kledij vijf minuten opwarmen in de droogtrommel biedt warmte, wat de bloedsomloop bevordert en de pijn vermindert. Warmte vermindert de stijfheid, dus speciale crèmes, warmtepacks of andere warmtemethodes zijn ook inzetbaar.

Oefeningen uitvoeren in bed

Alvorens de patiënt het bed verlaat, voltooit hij het best enkele eenvoudige bewegingsoefeningen met de handen, de polsen, de schouders en de ellebogen. Hij beweegt deze lichaamsdelen voorzichtig om ze op te warmen en de mobiliteit te vergroten. Zodra het bovenlichaam opgewarmd is, mag de patiënt in bed werken aan de tenen, de enkels, de knieën en de heupen.

Vooruitplannen

De patiënt legt het best ontstekingsremmers op het nachtkastje, evenals een glas water en een paar zoutcrackers. Deze items zorgen er voor dat de patiënt in het bed al medicatie kan nemen en wat kan eten zodat de ochtendstijfheid minder ernstig is bij het verlaten van het bed.

Lees verder

• Gewrichtspijn: Oorzaken pijnlijke gewrichten (artralgie)
• Gewrichtsgezondheid: Tips voor behoud van gezonde gewrichten
• Gewrichtsstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten
• Artrose: Reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen
• Artritis: Hulpmiddelen en aanpassingen in en rond het huis