Gewrichtsstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten
Bij gewrichtsstijfheid ervaart een patiënt problemen om een gewricht te verplaatsen of bemerkt hij een verlies van het bewegingsbereik van een gewricht. Veel verschillende oorzaken liggen mogelijk aan de basis van de stijve gewrichten, zoals de veroudering, het te lang opgedroogd zijn van de gewrichtsvloeistof, weersveranderingen, artritis, botkanker en schade of letsel aan een gewricht. Diverse andere symptomen treden op bij de stijve gewrichten, zoals gewrichtspijn en een zwelling van het getroffen gewricht. Medicatie, warmte- en koudetherapie en vrij verkrijgbare pijnstillers zijn tot slot enkele behandelingsvormen voor de gewrichtsverstijving.
Oorzaken van gewrichtsverstijving
Veroudering
Bij het verouderen begint het kraakbeen (het sponsachtige materiaal dat de uiteinden van de botten beschermt) te verstijven. Het lichaam maakt ook minder gewrichtsvloeistof aan (deze olieachtige vloeistof maakt het makkelijker om gewrichten soepel te laten bewegen). De gewrichten bewegen mogelijk niet zo vrij als voorheen. De vloeistof is ironisch genoeg best in beweging om stijfheid te verminderen.
Slapen
De gewrichtsvloeistof droogt niet alleen op bij het verouderen. Bij het slapen of langdurig in een zittende houding doorbrengen, begint de vloeistof in de gewrichten op te drogen. Hierdoor werken ze niet goed wanneer mensen besluiten om te gaan bewegen. Bij het ontwaken zijn de knieën, enkels of
handen bijgevolg verstijfd en gezwollen. Het is belangrijk om gedurende de dag voldoende te bewegen zodat de gewrichten ’s nachts niet verstijven.
Weersveranderingen
Wanneer de atmosferische druk erg wijzigt (zoals bij weersveranderingen), doen de gewrichten
pijn en zijn ze stijver.
Artritis
Een gewricht is de plaats waar twee botten samenkomen. Het uiteinde van elk bot is bedekt met kraakbeen (beschermende laag wat het tegen elkaar wrijven van de botten voorkomt). Het kraakbeen slijt echter na verloop van tijd (of na een verwonding weg. Hierdoor gaan de botten tegen elkaar wrijven, waardoor kleine stukjes afbreken. Dit resulteert in stijve, gezwollen en pijnlijke gewrichten.
Reumatoïde artritis
Reumatoïde artritis (
ontsteking van gewrichten en organen), een vorm van
artritis (gewrichtsontsteking), is de meest voorkomende oorzaak van gewrichtsstijfheid. Deze chronische ontstekingsaandoening is een auto-immuunziekte waarbij de bekleding van de gewrichten aangetast is, wat gepaard gaat met
gewrichtspijn, gewrichtsstijfheid, gewrichtsmisvorming en boterosie.
Artrose
Een ander type artritis is
artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen), dat veel meer patiënten treft dan reumatoïde artritis. Hierbij is slijtage van de gewrichten aanwezig. Het kraakbeen in de gewrichten slijt bij gebruik. Na verloop van tijd heeft de patiënt onvoldoende kraakbeen om de botten te beschermen. De aandoening komt het vaakst voor aan de heupen, de knieën, de nek, de rug en de vingers. Pijn, zwelling en krakende geluiden (
gewrichtsgeluiden) bij een bewegend gewricht zijn kenmerkend.
Botbreuken komen voor wanneer de aandoening vordert. Het is zelfs mogelijk dat
osteofyten (benige botuitsteeksels rond gewrichten) ontstaan en daarna het kraakbeen verloren gaat. Dit leidt tot een grote invaliditeit. In ernstige gevallen is de vervanging van een gewricht noodzakelijk.
Jicht
Jicht is een vorm van artritis waarbij de patiënt
pijn ervaart aan de grote teen en andere gewrichten. De aandoening start wanneer zich kristallen van urinezuur vormen tussen de gewrichten
Botkanker
Botkanker is een mogelijke maar zeldzame oorzaak van pijn en stijfheid in de gewrichten.
Schade of letsel aan gewricht
Het stijve gewricht of de stijve gewrichten zijn ook mogelijk het gevolg van een letsel of ziekte van het gewricht. Daarnaast verschijnt gewrichtsschade (waaronder gewrichtsstijfheid) na verwonding aan het gewricht. Soms veroorzaken verwondingen of ontstekingen in de aangrenzende gebieden, zoals de bursae (slijmbeurzen), pijn met beperkte gewrichtsbewegingen en stijve gewrichten als gevolg. De schade aan de gewrichten ontstaat door bijvoorbeeld een genetische aandoening, of door een ontsteking of infectie.
Genetische aandoeningen
Gewrichtsstijfheid komt voor bij volgende genetische aandoeningen:
Ontstekingen en infecties
Enkele ontstekingen en infecties leiden tot de stijve gewrichten:
Symptomen van stijve gewrichten
De gewrichtsstijfheid gaat vaak gepaard met gewrichtspijn en/of een
zwelling van de gewrichten. Afhankelijk van de oorzaak van gewrichtsstijfheid, ontstaan nog bijkomende symptomen zoals roodheid, gevoeligheid, warmte, tintelingen of gevoelloosheid van een aangetast lichaamsdeel. Is de gewrichtsstijfheid langer dan een halfuur na het ontwaken nog aanwezig of verergeren de klachten, dan is medische hulp noodzakelijk.

Diverse medicijnen zijn beschikbaar /
Bron: Stevepb, PixabayBehandeling van gewrichtsstijfheid
De behandelingsvorm van stijfheid in de gewrichten is afhankelijk van de oorzaak.
Enkele behandelingen verminderen de gewrichtsstijfheid zoals:
- behoud van een gezond gewicht (eventueel is gewichtsverlies nodig bij overgewicht)
- corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers; deze zijn meestal niet effectief bij gevorderde artritis)
- massages en fysiotherapie
- rust en meditatie
- voeding: Ontstekingsremmende voedingsmiddelen zoals gember, soja-eiwit, kersen en rode druiven verminderen de ontsteking in de gewrichten met de geassocieerde stijfheid. Visolie-supplementen met omega-3-vetzuren verminderen eveneens de stijfheid van de gewrichten.
- vrij verkrijgbare pijnstillers zoals NSAID’s (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) zoals aspirine, ibuprofen en naproxen
- warmte- en koudetherapie
Lees verder