Bursitis: Ontsteking van een slijmbeurs door overbelasting

Een bursa is een met vloeistof gevulde zak (zakvormige ruimte) die fungeert als een kussen tussen spieren, pezen en botten. Bij bursitis raakt zo’n slijmbeurs (bursa) gezwollen en ontstoken. Deze slijmbeursontsteking ontstaat vaak door herhaalde bewegingen of overbelasting. De patiënt vertoont vaak stijve, gezwollen gewrichten die pijnlijk zijn, vooral bij beweging. De eerste behandelingsstap is meestal conservatief, waarbij de patiënt voldoende rust neemt en de activiteiten geleidelijk hervat. Indien nodig, kunnen andere behandelingsmethoden worden overwogen. De prognose voor bursitis is doorgaans goed, hoewel terugvallen mogelijk zijn. Het vermijden van overbelasting is cruciaal voor een goed herstel.

• Epidemiologie van bursitis
• Oorzaken van slijmbeursontsteking: Overbelasting
• Symptomen: Pijn, stijve en gezwollen gewrichten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van bursitis
• Preventie van bursitis
• Vermijd overbelasting
• Beoefen juiste trainingstechnieken
• Versterk en stretch spieren
• Gebruik beschermende uitrusting
• Draag goed passende schoenen
• Houd een gezond gewicht
• Pas activiteitsniveaus geleidelijk aan
• Vermijd herhaalde belastingen

Epidemiologie van bursitis

Volgens Emedicine lijdt wereldwijd ongeveer 0,4% van de patiënten die artsen of ziekenhuizen bezoeken aan een vorm van bursitis. De incidentie is hoger bij atleten, maar ook bij mensen die in hun beroep zwaar lichamelijk werk verrichten of veel knielen, zoals bouwvakkers en werknemers in de voedings- en vleesindustrie. Mannen worden significant vaker getroffen dan vrouwen. Bursitis komt vaak voor in de schouder, knie, elleboog en heup, maar kan ook de achillespees en de voet aantasten. Bij bursitis calcarea gaat de ontsteking vaak gepaard met kalkafzettingen. Bursitis praepatellaris verwijst naar ontsteking van de slijmbeurs boven de knieschijf en komt vaak voor bij mensen die veel moeten kruipen.

Oorzaken van slijmbeursontsteking: Overbelasting

Overbelasting is een veelvoorkomende oorzaak van bursitis. Wanneer iemand zijn bewegingspatroon aanpast of intensieve activiteiten onderneemt, zoals marathontraining of frequente krachttraining, kan de slijmbeurs overbelast raken. Repetitieve bewegingen komen ook voor in veel beroepen, hobby’s en huishoudelijke taken. Andere oorzaken kunnen een trauma, reumatoïde artritis (chronische auto-immuunziekte met ontsteking van gewrichten en andere organen), jicht (ontsteking door urinezuurafzettingen in gewrichten) of infecties zijn. In sommige gevallen blijft de oorzaak onbekend.

Symptomen: Pijn, stijve en gezwollen gewrichten

De belangrijkste tekenen van ontsteking, vaak aangeduid als de vijf "Cardinale tekenen", zijn: dolor (pijn), tumor (zwelling), rubor (roodheid), calor (warmte) en functio laesa (functieverlies). Deze symptomen treden ook op bij bursitis. Patiënten ervaren gewrichtspijn en gevoeligheid op en rond het aangedane gewricht. Pijn en gewrichtsstijfheid blijven vaak bestaan bij beweging. Het gewricht is gezwollen (gewrichtszwelling), voelt warm aan en kan rood zijn. Bursitis kan acuut optreden, maar er is ook een chronische vorm die leidt tot voortdurende pijn en verzwakking van de omliggende ligamenten en pezen, wat kan resulteren in een peesscheur. Tendinitis (peesontsteking) en bursitis komen vaak samen voor.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Een gedetailleerde anamnese (vraaggesprek) en een uitgebreid lichamelijk onderzoek zijn noodzakelijk om de diagnose te stellen. De arts zal pijn en gevoeligheid beoordelen door de ontstoken plaats te palpateren. De huid rond de ontstoken bursa kan warm, gezwollen (oedeem) en rood (erytheem) aanvoelen.

Diagnostisch onderzoek
De arts kan vocht afnemen (aspiratie) uit de ontstoken bursa en dit onderzoeken op infecties of reumatoïde artritis. Om andere aandoeningen uit te sluiten of bij twijfel over de diagnose, kunnen aanvullende onderzoeken zoals een bloedonderzoek, een botscan, een echografie of een röntgenfoto (radiografisch onderzoek) nodig zijn.

Differentiële diagnose
Bursitis kan worden verward met andere aandoeningen zoals tendinitis, een spierletsel, cellulitis (huidinfectie met pijnlijke, rode en gezwollen huid), jicht, pseudojicht (pijn en zwelling in gewrichten zoals knie en pols), reumatoïde artritis en knieblessures.

Behandeling

De eerste stap in de behandeling van bursitis is meestal conservatief. Dit omvat rust, koude- en hittebehandelingen en thuisoefeningen. De arts kan ook steroïdale ontstekingsremmende geneesmiddelen voorschrijven. Bij ernstigere gevallen kan het vocht uit de bursa worden verwijderd en kan een injectie met corticosteroïden worden toegediend. Soms wordt fysiotherapie aanbevolen om de symptomen te verlichten en de functionaliteit te verbeteren. Chirurgie is zeldzaam en wordt alleen overwogen als andere behandelingen niet effectief zijn.

Prognose

Met een juiste en tijdige behandeling, inclusief medicatie en/of oefeningen, herstellen de meeste patiënten volledig. In sommige gevallen kan de oorzaak van de bursitis niet worden achterhaald en kan de patiënt blijvende pijn ervaren. Terugvallen zijn mogelijk, maar de mortaliteit door bursitis is zeer laag.

Complicaties van bursitis

Hoewel bursitis doorgaans goed behandelbaar is, kunnen er complicaties optreden:

Chronische pijn
Langdurige ontsteking kan leiden tot chronische pijn, zelfs na behandeling.

Beperkingen in beweging
Chronische bursitis kan blijvende beperkingen in de bewegingsvrijheid veroorzaken, wat invloed heeft op dagelijkse activiteiten en sportprestaties.

Benige uitgroei
Langdurige ontsteking kan leiden tot de vorming van een benige uitgroei, zoals bij de ziekte van Haglund, wat extra pijn en ongemak kan veroorzaken.

Secundaire infecties
In zeldzame gevallen kan een geïnfecteerde slijmbeurs ontstaan, vooral als gevolg van een open wond of verspreiding van een infectie.

Complicaties door behandeling
Steroïde injecties kunnen bijwerkingen hebben, zoals een verhoogd risico op peesscheuren. Fysiotherapie moet zorgvuldig worden uitgevoerd om verergering van symptomen te voorkomen.

Preventie van bursitis

Om bursitis te voorkomen, zijn er verschillende effectieve maatregelen die je kunt nemen:

Vermijd overbelasting

Het vermijden van overbelasting is cruciaal. Zorg voor een goede balans tussen activiteit en rust, vooral bij herhaalde of intense fysieke activiteiten. Vermijd het maken van lange ritten of het uitvoeren van repetitieve bewegingen zonder voldoende pauzes.

Beoefen juiste trainingstechnieken

Bij sport en fysieke oefeningen is het belangrijk om de juiste techniek te gebruiken. Een goede techniek vermindert de kans op overbelasting en letsel. Overweeg het inschakelen van een professionele trainer of coach om je training te optimaliseren.

Versterk en stretch spieren

Regelmatig stretchen en het versterken van de spieren rondom de gewrichten kan helpen om de belasting gelijkmatiger te verdelen en de kans op slijmbeursontsteking te verminderen. Focus op oefeningen die de kracht en flexibiliteit van de spieren en pezen rondom de gewrichten verbeteren.

Gebruik beschermende uitrusting

Bij activiteiten met een hoog risico op letsel, zoals contactsporten of werkzaamheden met veel knielen, is het gebruik van beschermende uitrusting aan te raden. Dit kan helpen om de slijmbeurzen te beschermen tegen directe impact en overbelasting.

Draag goed passende schoenen

Het dragen van goed passende schoenen met voldoende demping en ondersteuning kan de belasting op de gewrichten en slijmbeurzen verminderen. Vermijd schoenen die te strak of te los zitten, aangezien dit kan bijdragen aan een onjuiste belasting van de voeten en enkels.

Houd een gezond gewicht

Een gezond gewicht kan de belasting op de gewrichten verminderen. Overgewicht kan extra druk uitoefenen op de gewrichten, wat het risico op slijmbeursontsteking verhoogt. Een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging helpen om een gezond gewicht te behouden.

Pas activiteitsniveaus geleidelijk aan

Verander je activiteitsniveau geleidelijk om te voorkomen dat je je slijmbeurzen overbelast. Voer nieuwe oefeningen of activiteiten stap voor stap in om je lichaam de tijd te geven om zich aan te passen.

Vermijd herhaalde belastingen

Probeer herhaalde belasting van dezelfde slijmbeurs te vermijden door variatie aan te brengen in je dagelijkse activiteiten en werkzaamheden. Als je een taak hebt die veel knielen of druk op bepaalde gewrichten vereist, zorg dan voor voldoende afwisseling en pauzes.

Lees verder

• Trochanterische bursitis: Pijn aan zijkant van heup