Cryptokokkose: Schimmelinfectie met aantasting longen & huid
Cryptokokkose is een schimmelinfectie veroorzaakt door het inademen van de schimmel Cryptococcus neoformans of Cryptococcus gattii. De symptomen presenteren zich hoofdzakelijk bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem. Vooral de longen en de huid zijn aangetast, al breidt de infectie zich bij sommige patiënten uit naar de hersenen, waarbij een ernstige meningitis (ontsteking van de ruggen- en hersenvliezen) mogelijk is. De arts behandelt deze infectie met medicatie, waardoor heel wat patiënten snel herstellen. Niettemin komen jaarlijks enkele honderdduizenden patiënten wereldwijd te overlijden aan deze ziekte. De schimmelaandoening werd voor het eerst beschreven in 1894 door de patholoog Busse.
Synoniemen cryptokokkose
Cryptokokkose is eveneens gekend onder deze synoniemen:
- cryptococcose
- cryptococcosis
- ziekte van Busse-Buschke
Epidemiologie schimmelaandoening
De schimmelaandoening komt wereldwijd voor, hoewel de schimmel in (sub)tropische gebieden zoals Australië, Zuid-Amerika, Zuidoost-Azië en Centraal- en sub-Sahara Afrika vaker gerapporteerd zijn. Vooral patiënten met een
verzwakt immuunsysteem lijden aan de schimmelaandoening. Ongeveer 7 tot 15% van de AIDS-patiënten ontwikkelt de aandoening (zwaarst getroffen groep). Daarnaast komt de infectie vaker tot uiting bij
hiv-patiënten, patiënten met een
Hodgkin-lymfoom (
kanker van lymfesysteem met vergrote
lymfeklieren, koorts en
vermoeidheid), patiënten met
sarcoïdose, patiënten die
chemotherapie krijgen bij de
behandeling van kanker, patiënten die een orgaantransplantatie hebben ondergaan en patiënten die hoge doses
corticosteroïden nemen. Twee derde van de patiënten is ouder dan veertig jaar. Voorts is er geen raciale voorliefde gemeld. Mannen lijden tot slot drie keer vaker dan vrouwen aan cryptokokkose.
De schimmel
Cryptococcus veroorzaakt de ziekte. Meer dan vijftig soorten zijn bekend, maar enkel
Cryptococcus neoformans en
Cryptococcus gattii veroorzaken symptomen bij de mens. De schimmel bevindt zich meestal in de bodem. De schimmel
infecteert de longen wanneer de patiënt deze inademt. De infectie verdwijnt veelal spontaan bij gezonde patiënten, maar bij verzwakte patiënten is de infectie in de longen aanwezig of verspreidt deze zich over het hele lichaam. De verspreiding gebeurt enkel door het inademen van de schimmel en is dus niet mogelijk van persoon tot persoon.
Symptomen van de ziekte: Aantasting longen, huid en hersenen
De ernst en uitgebreidheid van de symptomen variëren per patiënt van mild tot zeer ernstig (levensbedreigend). Patiënten met een normaal immuunsysteem vertonen meestal geen symptomen van de ziekte. Naast de algemene symptomen, concentreren de tekenen van de ziekte zich bij andere patiënten vooral op de longen en de huid. Daarnaast zijn mogelijk de
hersenen aangetast. Tot slot zijn minder vaak voorkomende symptomen soms ook aanwezig bij de patiënt.
Algemene symptomen
Algemene symptomen omvatten
botpijn of gevoeligheid van het borstbeen,
hoofdpijn en
ochtendhoofdpijn,
koorts,
misselijkheid,
nachtelijk zweten,
onbedoeld gewichtsverlies,
gezwollen lymfeklieren (de
medische term hiervoor is "lymfadenopathie") en vermoeidheid

Pijn op de borst komt voor bij cryptokokkose /
Bron: Pexels, Pixabay Longen
De patiënt heeft problemen met de longen, waardoor hij lijdt aan
kortademigheid, een droge
hoest heeft,
bloed moet ophoesten (hemoptoe) en
pijn heeft op de borst (
pijn op de borst).
Huid
De patiënt vertoont een typische
huiduitslag, bestaande uit kleine rode vlekjes (
petechiën),
huidzweren of andere huidletsels.
Hersenen
Ook de hersenen zijn mogelijk aangetast bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem. De patiënt krijgt een langzame zwelling en irritatie van de hersenen en het ruggenmerg.
Verwardheid, een
wazig gezichtsvermogen,
fotofobie (lichtschuwheid) of
dubbelzien (diplopie) treden mogelijk op.
Minder vaak voorkomende symptomen
Minder vaak voorkomende symptomen omvatten
chorioretinitis, een
bijnieraandoening, een buikvliesontsteking, een
nierabces, een
oogzenuwontsteking of
endoftalmitis,
hepatitis (leverontsteking),
myocarditis (hartspierontsteking) en
myositis (spierontsteking).
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit bij de patiënt. Hierbij is een anamnese, een grondig vraaggesprek, onontbeerlijk. De arts merkt tevens de zichtbare symptomen op waaronder abnormale
ademgeluiden, een
stijve nek, een versnelde hartslag (
tachycardie), koorts, opgezwollen klieren en gedragsmatige veranderingen.
Diagnostisch onderzoek
Volgende diagnostische onderzoeken zijn mogelijk:
Differentiële diagnose
De arts verwart cryptokokkose vaak met volgende aandoeningen of syndromen:
Behandeling
De arts bekijkt grondig de symptomen van de patiënt, en stemt hierop een behandeling af. Bij milde symptomen is een behandeling veelal niet vereist. Desondanks zijn controlebezoeken belangrijk zodat de arts tijdig een mogelijke verspreiding van de infectie opspoort. De patiënt neemt gedurende langere tijd
antimycotica in om de schimmel te doden bij
longproblemen of wanneer de infectie zich verspreid heeft.
Prognose
De meeste patiënten herstellen (eventueel met
medicatie) snel. Wanneer echter het centraal zenuwstelsel aangetast is, komt de patiënt veelal te overlijden of treedt permanente schade op. Jaarlijks overlijden wereldwijd circa 600.000 AIDS-patiënten aan
meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek), geassocieerd met cryptokokkose.