Huiduitslag: Veel voorkomende oorzaken van uitslag op huid

Veel aandoeningen, infecties en stoffen kunnen leiden tot een huiduitslag die besmettelijk of niet-besmettelijk is. Deze uitslag wordt gekenmerkt door een verandering in de kleur en textuur van de huid. Vaak ontstaat er een uitbarsting van rode plekken, vlekken of bultjes op de huid. Huiduitslag kan gepaard gaan met symptomen zoals roodheid, droogheid, pijn, bloedingen, pusvorming, branderigheid, bultjes, blaarvorming, schilfering, zweervorming, jeuk en andere klachten. De uitslag kan beperkt blijven tot een specifiek lichaamsdeel, maar kan ook naar andere gebieden verspreiden. Soms verdwijnt de uitslag vanzelf, maar in andere gevallen is medische behandeling noodzakelijk om de huiduitslag en andere symptomen te verhelpen.

• Soorten uitslag op de huid
• Allergie en huiduitslag
• Allergische reactie op insectensteken
• Latexallergie
• Make-upallergie
• Netelroos
• Pinda-allergie
• Schimmelallergie
• Auto-immuunziekten
• Lupus (systemische lupus erythematosus of SLE)
• Psoriasis
• Reumatoïde artritis (RA)
• Ziekte van Kawasaki
• Bacteriële infecties
• Capnocytophaga canimorsus
• Erysipeloïd
• Erythrasma
• Folliculitis
• Impetigo
• Luieruitslag
• Meningokokkemie (meningokokkenziekte)
• MRSA
• Reumatische koorts
• Roodvonk
• Stafylokokkeninfectie (Staphylococcus aureus)
• Toxic Shock-syndroom (TSS)
• Tyfus
• Huidaandoeningen en uitslag
• Acne (puistjes)
• Contactdermatitis
• Droge huid
• Ecthyma
• Eczeem (atopische dermatitis)
• Erythema nodosum
• Gifsumak
• Intertrigo
• Keratosis pilaris
• Lichen planus
• Rosacea
• Seborreïsche dermatitis
• Sweet-syndroom (acute febriele neutrofiele dermatose)
• Ziekte van Hailey-Hailey (Familiale goedaardige Pemphigus)
• Schimmelinfecties
• Histoplasmose
• Liesschimmel
• Ringworm
• Tinea versicolor
• Vaginale schimmelinfectie
• Tekenziekten
• Bourbon Virus
• Rocky Mountain spotted fever
• Tularemie
• Ziekte van Lyme
• Tropische infecties
• Apenpokken
• Chikungunya-infectie
• Dengue (knokkelkoorts)
• Ebola (Ebola-virusziekte of Ebola-hemorragische koorts)
• Lassakoorts
• Leishmaniasis
• Ziekte van Chagas (Amerikaanse Trypanosomiasis)
• Tumoren
• Alvleesklier neuro-endocriene tumoren (NET, eilandceltumoren)
• Borstknobbels (bij vrouwen)
• Multipel myeloom
• Virale infecties
• Cytomegalie-infectie (CMV)
• Gordelroos
• Hand-, voet- en mondziekte
• Herpangina
• Hiv / aids
• Klierkoorts (Epstein-Barr Virus)
• Marburg-virusziekte
• Mazelen
• Molluscum contagiosum
• Pokken
• Rubella
• Zika-virusinfectie
• Huidziekten
• Acne
• Eczeem (atopisch dermatitis)
• Herpes simplex
• Psoriasis
• Ringworm (tinea)
• Schildklieraandoeningen
• Vitiligo
• Auto-immuunziekten
• Systemische lupus erythematosus (SLE)
• Sclerodermie
• Sjögren-syndroom
• Ziekte van Crohn
• Diagnose en onderzoeken van huiduitslag
• Diagnose van huiduitslag
• Onderzoeken voor huiduitslag
• Vervolgonderzoeken

Soorten uitslag op de huid

Huiduitslag wordt gedefinieerd op basis van het uiterlijk:

• een maculaire uitslag verwijst naar platte, kleine rode vlekken op de huid
• een papulaire uitslag duidt op kleine, verhoogde rode bultjes op de huid
• een combinatie van een maculaire en papulaire huiduitslag is ook mogelijk (maculopapulaire huiduitslag)
• een vesiculaire huiduitslag omvat blaren op de huid (blaren)

Allergie en huiduitslag

Een allergie is een ongepaste reactie van het immuunsysteem op lichamelijk contact met bepaalde vreemde stoffen (allergenen). Wanneer deze allergenen in contact komen met het lichaam, kan het immuunsysteem een allergische reactie ontwikkelen bij mensen die daarvoor gevoelig zijn. De lichaamsdelen die vaak vatbaar zijn voor allergieën zijn de ogen, de neus, de longen, de huid en de maag. Veelvoorkomende allergische aandoeningen zijn hooikoorts, astma, oogallergieën, allergisch eczeem en netelroos. Huiduitslag kan hiermee gepaard gaan.

Allergische reactie op insectensteken

Veel stekende insecten, zoals bijen, dazen, horzels, wespen en vuurmieren, kunnen allergische reacties veroorzaken. De ernst van allergische reacties op steken en beten varieert, maar vaak ontwikkelt zich een uitslag op de huid bij mensen die allergisch zijn voor deze beten of steken. Een snelle behandeling is vaak essentieel, en allergie-injecties (immunotherapie) kunnen zeer effectief zijn.

Latexallergie

Latexallergie is een aandoening waarbij het lichaam reageert op latex, een natuurlijk product afkomstig van de rubberboom. De reactie kan vertraagd of onmiddellijk een huiduitslag veroorzaken, wat kan leiden tot anafylaxie (ernstige allergische reactie). Het vermijden van latex is de meest effectieve manier om een allergische reactie te voorkomen.

Make-upallergie

Geuren en conserveringsmiddelen in cosmetica kunnen bij sommige patiënten allergische reacties veroorzaken. Bekende symptomen zijn roodheid, jeuk en zwelling nadat het product in contact is gekomen met de huid. De behandeling bestaat meestal uit het gebruik van vrij verkrijgbare cortisoncrèmes.

Netelroos

Netelroos (urticaria) is een niet-besmettelijke huidaandoening die wordt veroorzaakt door een allergische reactie op een stof. Dit kan een allergie voor voedsel (voedselallergie) of medicijnen (medicatie-allergie) zijn, maar vaak is de oorzaak van de allergie (het allergeen) onbekend. Bekende symptomen van netelroos zijn een verhoogde, jeukende rode uitslag op de huid. Medische hulp is noodzakelijk als de patiënt kampt met slikproblemen, een piepende ademhaling, kortademigheid of een benauwde keel. Antihistaminica zijn effectief in de behandeling van netelroos.

Pinda-allergie

Ongeveer 1% tot 2% van de bevolking heeft een pinda-allergie. Bekende symptomen zijn uitslag, netelroos, roodheid en jeuk. Ernstige reacties kunnen leiden tot ademhalingsproblemen, misselijkheid, een verlaagde bloeddruk, duizeligheid en gedragsveranderingen. Patiënten met een pinda-allergie moeten altijd een epinefrine-auto-injector bij zich hebben.

Schimmelallergie

Blootstelling aan schimmels kan symptomen veroorzaken bij mensen die gevoelig zijn voor schimmels. Bekende symptomen van een schimmelallergie zijn niezen, een loopneus, een piepende ademhaling, hoesten, roodheid van de ogen en uitslag. Het laag houden van de luchtvochtigheid binnenshuis, tussen 30% en 50%, kan schimmelgroei helpen voorkomen. Het gebruik van ventilatoren in de badkamer tijdens het douchen, het snel repareren van sanitaire lekken en het gebruik van een airconditioner tijdens vochtige seizoenen zijn ook aanbevolen maatregelen.

Auto-immuunziekten

Lupus (systemische lupus erythematosus of SLE)

Systemische lupus erythematosus is een auto-immuunziekte waarbij de lichaamsweefsels chronisch ontstoken zijn. Lupus kan de huid, het hart, de longen, de nieren, de gewrichten en de hersenen aantasten. Wanneer alleen de huid betrokken is, spreekt men van discoïde lupus. Wanneer interne organen betrokken zijn, staat dit bekend als systemische lupus erythematosus (SLE).

Psoriasis

Psoriasis is een chronische huidaandoening die leidt tot grote plaques van droge, rode, verheven huid en huidschilfers. Er zijn verschillende soorten psoriasis, waaronder psoriasis vulgaris, psoriasis guttata (druppelvormige vlekken met jeuk), psoriasis inversa (rode, glanzende vlekken in huidplooien) en pustuleuze psoriasis (witte bultjes met pus). De symptomen variëren afhankelijk van het type psoriasis. Behandeling kan bestaan uit crèmes, lotions, orale medicatie, injecties, infusies van biologische geneesmiddelen en fototherapie (behandeling met licht). Voor deze auto-immuunziekte bestaat op maart 2020 geen remedie.

Reumatoïde artritis (RA)

Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte waarbij een chronische ontsteking van de gewrichten, het weefsel rond de gewrichten en andere organen in het lichaam ontstaat. Vroege tekenen zijn onder andere:

• algemeen: vermoeidheid, koorts, bloedarmoede, depressie
• gewrichten: gewrichtsvervorming, gezwollen gewrichten, gewrichtspijn, gewrichtsstijfheid, gevoeligheid van de gewrichten, manken, verlies van gewrichtsfunctie, verlies van gewrichtsbereik, veel gewrichtsaandoeningen (polyartritis)

Ziekte van Kawasaki

De ziekte van Kawasaki is een zeldzame kinderziekte die gekenmerkt wordt door koorts die langer dan vijf dagen aanhoudt. Dit gaat gepaard met minstens vier van de volgende vijf symptomen: huiduitslag, gezwollen lymfeklieren in de nek, een rode tong, zwelling of roodheid van handen of voeten en conjunctivitis (ontsteking van het oogbindvlies). Hoge doses aspirine zijn de behandeling voor de ziekte van Kawasaki. Cortison en ontstekingsremmende geneesmiddelen kunnen ook ingezet worden bij deze auto-immuunaandoening.

Bacteriële infecties

Capnocytophaga canimorsus

De bacterie Capnocytophaga canimorsus komt veel voor in de mond van katten, honden en mensen. Patiënten met een zwak immuunsysteem lopen risico op Capnocytophaga-infecties. De overdracht van de bacterie gebeurt door beten, krabben of likken (bijvoorbeeld aan een wond) waarbij besmet speeksel het lichaam binnendringt. Symptomen kunnen variëren en omvatten onder andere hartproblemen, gewrichtspijn, buikpijn, nierfalen, sepsis (bloedvergiftiging) en huiduitslag. Antibiotica doden deze bacterie.

Erysipeloïd

Erysipeloïd is een goedaardige huiduitslag die lijkt op erysipelas (vuurrode, verheven huiduitslag) en verschijnt vaak aan de vingers of op de handrug. Deze bacteriële huidinfectie treft vooral mensen die door hun beroep veel met dierlijke stoffen in aanraking komen, zoals slagers en personeel in vleeswarenfabrieken.

Erythrasma

Erythrasma is een chronische huiduitslag die moeilijk te genezen is en bestaat uit rode, roodbruine en gele jeukende plekken. De uitslag komt vooral voor in de liesplooien en oksels, of op andere plaatsen waar twee huidoppervlakken tegen elkaar liggen. Erythrasma wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie door een Corynebacterium.

Folliculitis

Folliculitis is een besmettelijke huidaandoening waarbij kleine rode bultjes ontstaan rond de haarzakjes. Huidbacteriën zoals Staphylococcus en Pseudomonas kunnen de follikels infecteren. De behandeling bestaat uit vrij verkrijgbare bacteriële wasbeurten, op de huid toegepaste antibiotica en/of lokale steroïden.

Impetigo

Impetigo is een besmettelijke huidinfectie veroorzaakt door stafylokokken en streptokokken. Er zijn twee soorten impetigo: niet-bulleus en bulleus. Bekende symptomen van niet-bulleuze impetigo zijn kleine blaren op de neus, het gezicht, de armen of benen, en mogelijk gezwollen klieren. Bulleuze impetigo wordt gekenmerkt door blaren op verschillende gebieden, vooral in het billengebied. De behandeling bestaat uit milde reiniging, het verwijderen van korstjes van blaren en het aanbrengen van voorgeschreven mupirocine-antibiotische zalf.

Luieruitslag

Luieruitslag veroorzaakt huidirritatie in het gebied dat bedekt is door een luier. De meeste luieruitslag wordt veroorzaakt door bacteriële infecties of schimmelinfecties, hoewel sommige vormen van luieruitslag het gevolg kunnen zijn van contactdermatitis of allergische reacties op luiers en doekjes. De beste behandeling bestaat uit reinigen met water en zachte doeken, gevolgd door het aanbrengen van vaseline of zinkoxide en frequente luierwisselingen.

Meningokokkemie (meningokokkenziekte)

Meningokokkemie is een bloedbaaninfectie veroorzaakt door de bacterie Neisseria meningitides. Bekende symptomen van meningokokkemie zijn koorts, hoofdpijn, vermoeidheid en lichaamspijn. De behandeling bestaat uit intraveneuze antibiotica.

MRSA

MRSA-bacteriën (methicilline-resistente Staphylococcus aureus) veroorzaken besmettelijke huidinfecties met de volgende symptomen: cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid), abcessen, karbonkels (verzameling van steenpuisten), impetigo en steenpuisten. Ook kan een huiduitslag optreden. Normaal huidweefsel biedt meestal geen ruimte voor een MRSA-infectie. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem en patiënten met snijwonden, schaafwonden of chronische huidaandoeningen zijn gevoeliger voor een MRSA-infectie.

Reumatische koorts

Reumatische koorts is een ziekte die soms optreedt na een infectie met groep A-streptokokken. Bekende symptomen zijn onder meer polyartritis, een huiduitslag, Sydenham's chorea (neurologische bewegingsstoornis) en koorts. De behandeling voor reumatische koorts omvat penicilline, erytromycine of azithromycine (soorten antibiotica). De verdere behandeling is gericht op het verlichten van de symptomen die ontstaan door de immunologische reactie van het lichaam op de bacteriën.

Roodvonk

Roodvonk, een bacteriële infectie veroorzaakt door groep A-streptokokkenbacteriën, vertoont symptomen zoals koorts, een huiduitslag met een schuurpapierachtige textuur en keelpijn. Orale (via de mond ingenomen) penicilline is de standaardbehandeling voor roodvonk (scarlatina).

Stafylokokkeninfectie (Staphylococcus aureus)

Stafylokokken zijn een groep bacteriën die een veelheid aan ziekten kunnen veroorzaken. Stafylokokbesmettingen kunnen zowel direct ontstaan door een infectie als indirect door de gifstoffen die de bacteriën produceren. Bekende symptomen van een stafylokokbesmetting zijn roodheid, zwelling, pijn en pusafscheiding. Kleine huidinfecties worden doorgaans behandeld met een antibiotische zalf, terwijl ernstigere infecties intraveneuze antibiotica vereisen.

Toxic Shock-syndroom (TSS)

Het toxic shock-syndroom is een ernstige bacteriële infectie die gepaard gaat met lage bloeddruk, koorts en een schilferige huiduitslag. De behandeling bestaat uit intraveneuze (via een ader) vochttoediening om de shock te behandelen, intraveneuze antibiotica en het reinigen van geïnfecteerde wonden.

Tyfus

Tyfus is een ziekte die wordt veroorzaakt door Rickettsia-bacteriën. Bekende symptomen zijn koorts, hoofdpijn, misselijkheid, braken, diarree en huiduitslag. Antibiotica worden gebruikt om endemische en epidemische tyfusinfecties te behandelen.

Huidaandoeningen en uitslag

Acne (puistjes)

Acne is een plaatselijke huidontsteking die voortkomt uit overactiviteit van talgklieren aan de basis van haarzakjes. Deze ontsteking kan zich uiten in oppervlakkige puistjes (met pus), puistjes, diepere cysten, verstopte poriën, witkopjes of mee-eters (kleine zwarte puntjes op het gezicht). Daarnaast kan roodheid van de huid en een huiduitslag optreden. De behandeling bestaat uit zelfzorgremedies, medicatie, lasertherapie en/of chirurgie.

Contactdermatitis

Contactdermatitis is een huiduitslag die optreedt na blootstelling aan een irriterend middel. Zowel allergische contactdermatitis als irriterende contactdermatitis zijn mogelijk. Bekende symptomen zijn een rode, verhoogde uitslag op de plaats van contact met de uitlokkende stof. De aandoening kan worden behandeld met crèmes, koude kompressen en lokale steroïden.

Droge huid

Een droge huid (xeroderma) kan het gevolg zijn van externe factoren, zoals koude temperaturen, lage luchtvochtigheid, harde zepen en bepaalde medicijnen, of interne factoren, zoals schildklieraandoeningen, diabetes mellitus (suikerziekte), psoriasis of het Sjögren-syndroom (aandoening met droge ogen, droge mond en droge keel). Bekende symptomen van een droge huid zijn jeuk en een rode, gebarsten (gebarsten huid) of schilferige huid. De belangrijkste behandeling voor een droge huid is regelmatige, dagelijkse bevochtiging van de huid.

Ecthyma

Ecthyma is een puistenvormende huidaandoening, veroorzaakt door andere ziekten.

• Ecthyma cachecticorum (ook bekend als ecthyma gangraenosum bij kinderen) veroorzaakt bijvoorbeeld uitslag en zweren, vooral op de billen en rug. Dit komt voort uit een algemene slechte toestand van het lichaam of een verzwakt immuunsysteem.
• Ecthyma contagiosum (schapenpokken, orf) verwijst naar een papuleuze, soms purulente virusaandoening van schapenhuid die besmettelijk is voor de mens.
• Ecthyma diabetica (ecthyma bij diabetes mellitus) is een uitslag die mogelijk wordt veroorzaakt door suikerziekte.
• Ecthyma syphiliticum is tot slot een huidaandoening die voorkomt in het tweede stadium van syfilis.

Eczeem (atopische dermatitis)

Eczeem (atopische dermatitis) verwijst naar verschillende soorten dermatitis (huidontsteking). Atopische dermatitis is de meest voorkomende vorm van eczeem. Andere vormen van eczeem zijn: contacteczeem, allergisch contacteczeem, seborreïsch eczeem, nummulair eczeem, stasis dermatitis en dyshidrotisch eczeem. De huidaandoening kenmerkt zich door ontstoken, ruwe huidplekken die af en toe met vocht gevulde bultjes kunnen veroorzaken die kunnen sijpelen. Er is op dit moment (maart 2020) geen remedie voor eczeem, hoewel vochtinbrengende crèmes/eczeemcrèmes en/of lokale steroïden de symptomen kunnen verlichten.

Erythema nodosum

Erythema nodosum is een huidontsteking die resulteert in roodachtige, pijnlijke, gevoelige knobbeltjes die zich meestal aan de voorkant van de benen onder de knieën bevinden. Erythema nodosum verdwijnt doorgaans binnen drie tot zes weken spontaan, waarna een gekneusd gebied kan achterblijven. De behandelingen bestaan uit ontstekingsremmende medicijnen en via de mond ingenomen of via een injectie toegediende corticosteroïden.

Gifsumak

Gifsumak is een plant die de stof urushiol bevat. Contact met deze stof kan leiden tot een uitslag. Bekende symptomen zijn onder meer een rode, gezwollen, jeukende huid, blaarvorming en een hobbelige uitslag. De behandeling bestaat uit het spoelen van het blootgestelde gebied met water, het innemen van antihistaminica en vrij verkrijgbare pijnstillers, het gebruik van lokale behandelingen zoals calaminelotion en het aanbrengen van koele kompressen.

Intertrigo

Intertrigo ontstaat door wrijving, verhoogde temperatuur en vocht. Bekende symptomen zijn jeuk, brandende gevoelens en rode uitslag. Vaak zijn de huidplooien getroffen. Aangetaste gebieden kunnen worden behandeld met een actueel steroïde en barrièrecrème.

Keratosis pilaris

Keratosis pilaris is een veelvoorkomende huidaandoening waarbij kleine witte of rode bultjes verschijnen rond de haarzakjes op de bovenarmen, dijen, billen en wangen. De oorzaak van deze huidziekte is onbekend (maart 2020). Er is op dit moment geen remedie voor keratosis pilaris, maar de aandoening verdwijnt vaak vanzelf. Professionele handmatige verwijdering van de letsels, chemische peelings en microdermabrasie, in combinatie met op de huid toegepaste producten, zijn de beste behandelingen voor deze aandoening.

Lichen planus

Lichen planus is een veel voorkomende huidziekte die zich uit in kleine, jeukende roze of paarse vlekken op de armen of benen. De abnormale gebieden op de huid bij lichen planus zijn meestal plat, jeukend en hebben vaak een (veel)hoekige vorm.

Rosacea

Rosacea is een huidziekte gekenmerkt door roodheid van het voorhoofd, de kin en de onderste helft van de neus. Naast ontsteking van de gezichtshuid omvatten de symptomen een verwijding van de bloedvaten en puistjes (acne rosacea) in het middelste derde van het gezicht. Behandelingen voor rosacea omvatten antibiotica, zowel oraal als lokaal toegepast. Indien onbehandeld kan rosacea leiden tot rhinophyma (een knolneus).

Seborreïsche dermatitis

Seborreïsche dermatitis is een chronische huidaandoening. Kenmerkende symptomen zijn onder andere een rode, schilferige uitslag op de hoofdhuid (hoofdroos), het gezicht, de oren en de romp. De behandeling omvat het gebruik van een medicinale shampoo en het aanbrengen van een steroïde lotion.

Sweet-syndroom (acute febriele neutrofiele dermatose)

Het Sweet-syndroom (acute febriele neutrofiele dermatose) is een huidaandoening die soms optreedt als gevolg van:

• bepaalde kankers
• bepaalde medicijnen
• bloedaandoeningen
• een immuunsysteemreactie op reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• een zwangerschap
• inflammatoire darmaandoeningen (ontstekingsaandoeningen van de darm)
• luchtweginfecties

Kenmerkende symptomen zijn onder meer karakteristieke huidletsels die groeien en zich verspreiden in clusters. Oogpijn, hoge koorts, aften, hoofdpijn en gewrichtspijn kunnen ook optreden. Hoewel het Sweet-syndroom vaak vanzelf verdwijnt, moet een arts bij patiënten met ernstigere symptomen mogelijk medicijnen zoals corticosteroïden voorschrijven.

Ziekte van Hailey-Hailey (Familiale goedaardige Pemphigus)

De ziekte van Hailey-Hailey (familiale goedaardige pemphigus) is een erfelijke huidziekte die pijnlijke blaarvorming op de huidplooien veroorzaakt. Tot maart 2020 is er geen specifieke behandeling beschikbaar voor deze aandoening. De behandeling richt zich op het verlichten van de symptomen.

Schimmelinfecties

Histoplasmose

Histoplasmose is een infectieziekte veroorzaakt door de schimmel Histoplasma capsulatum. Patiënten ervaren hierbij koorts, leukopenie (verlaagd aantal witte bloedcellen), een vergrote milt en lever, mediastinale lymfadenopathie (gezwollen lymfeklieren in de ruimte in de borstkas tussen de beide longen), bloedarmoede en een maculopapillaire uitslag.

Liesschimmel

Liesschimmel kenmerkt zich door een jeukende rode uitslag in het liesgebied. Patiënten met diabetes en obesitas (zwaarlijvigheid) hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van deze jeuk. Schimmeldodende shampoos, crèmes en pillen kunnen de jeuk verlichten. Bacteriële jeuk wordt door de arts behandeld met antibacteriële zepen en antibiotica, zowel lokaal als oraal toegediend.

Ringworm

De term ringworm verwijst naar besmettelijke schimmelinfecties die zich op het huidoppervlak manifesteren en gepaard gaan met huiduitslag. Een lichamelijk onderzoek van de aangetaste huid, een microscopisch onderzoek van huidafkrabsels en een cultuurtest zijn nodig om de juiste diagnose te stellen, wat essentieel is voor een succesvolle behandeling. Tot de verschillende soorten ringworm behoren de volgende: tinea barbae (baardstreek), tinea capitis (hoofdschimmel), tinea corporis (lichaamsschimmel), tinea cruris (liesschimmel), tinea faciei (schilferige vlekken op het gezicht), tinea manuum (handschimmel), tinea pedis (voetschimmel) en tinea unguium (schimmelnagel).

Tinea versicolor

Tinea versicolor is een schimmelinfectie die voornamelijk de huid van jongeren aantast. De uitslag kenmerkt zich door lichte of roodbruine schilferige vlekken en gebieden die lichter zijn dan de omringende huid (hypopigmentatie). Tinea versicolor wordt veroorzaakt door een gist die van nature in de huid aanwezig is. Factoren zoals hitte, vochtigheid en zweet bevorderen de groei van de gist, wat resulteert in een niet-besmettelijke uitslag.

Vaginale schimmelinfectie

Vaginale schimmelinfecties bij vrouwen worden veroorzaakt door een overgroei van de gist Candida albicans. Bekende symptomen van een vaginale schimmelinfectie zijn onder andere vaginale pijn bij het plassen, een vaginale afscheiding, een onaangename vaginale geur, een vaginale huiduitslag en vaginale jeuk. De behandeling bestaat doorgaans uit vrij verkrijgbare medicijnen. Een man kan de schimmelinfectie mogelijk van zijn vrouwelijke seksuele partner krijgen, wat kan leiden tot jeukende symptomen op de penis. De behandeling voor mannen omvat vaak orale of plaatselijke medicatie.

Tekenziekten

Teken zijn bekende verspreiders van ziekten voor zowel mensen als dieren. Enkele bekende door teken overgedragen ziekten zijn de ziekte van Lyme, Rocky Mountain spotted fever, Q-koorts, tularemie en babesiose. Geïnfecteerde teken verspreiden de ziekteverwekkers zodra ze een gastheer hebben gebeten, waardoor de ziekteverwekkers via hun speeksel en mond in de huid en het bloed van de gastheer terechtkomen. Tekenbeten zijn meestal pijnloos, maar de plaats van de beet kan later jeuken, branden, rood worden en pijnlijk aanvoelen. Patiënten die allergisch zijn voor tekenbeten kunnen huiduitslag, zwelling, kortademigheid, gevoelloosheid of verlamming ervaren. De behandeling van tekenbeten omvat het reinigen van de huid en het aanbrengen van een antibiotische crème.

Bourbon Virus

De Bourbon-virusziekte is een door teken overgedragen ziekte die leidt tot koorts, huiduitslag, hoofdpijn, braken en misselijkheid. De Lone Star-teek is verantwoordelijk voor de overdracht van de ziekte op de mens. De behandeling richt zich op het bieden van ondersteunende zorg.

Rocky Mountain spotted fever

Rocky Mountain spotted fever is een door teken overgedragen ziekte die symptomen veroorzaakt zoals koorts, huiduitslag, hoofdpijn en spierpijn. Het antibioticum doxycycline is de standaardbehandeling voor deze tekenziekte.

Tularemie

Tularemie (konijnenkoorts) is een infectie veroorzaakt door de bacterie Francisella tularensis. Patiënten kunnen besmet raken met tularemie door contact met besmette dieren of door een tekenbeet. Bekende symptomen zijn koorts, hoofdpijn en huiduitslag. Tularemie wordt behandeld met streptomycine of gentamicine.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme is een niet-besmettelijke bacteriële infectie die wordt verspreid door teken wanneer ze op de huid bijten. Aanvankelijk tast de ziekte de huid aan, wat leidt tot een roodachtige uitslag die gepaard gaat met griepachtige symptomen. Na de eerste roodheid van de huid kunnen de effecten zich weken tot maanden later door het lichaam verspreiden. De ziekte van Lyme is te behandelen met antibiotica.

Tropische infecties

Apenpokken

Apenpokken is een tropische virale ziekte die wordt gekenmerkt door koorts, zweten en een uitslag met bultjes en puisten op het gezicht en de borst. Speciale bloedonderzoeken zijn noodzakelijk om deze ziekte te diagnosticeren. De behandeling bestaat meestal uit het toedienen van een pokkenvaccin, cidofovir en mogelijk ook immunoglobuline.

Chikungunya-infectie

Chikungunya is een virale infectie die wordt verspreid door de beet van een geïnfecteerde mug. Veelvoorkomende symptomen van een Chikungunya-virusinfectie zijn gewrichtspijn, hoofdpijn, een huiduitslag en koorts. Sinds maart 2020 is er geen specifiek medicijn of vaccin beschikbaar om Chikungunya-infecties te behandelen of te voorkomen. Sommige medicijnen en huismiddeltjes kunnen de symptomen van een Chikungunya-virusinfectie verlichten.

Dengue (knokkelkoorts)

Dengue (knokkelkoorts) is een tropische ziekte die wordt veroorzaakt door de beet van een gestreepte Aedes aegypti-mug. Bekende symptomen van knokkelkoorts zijn hoofdpijn, koorts, uitputting, ernstige gewrichtspijn, spierpijn, een huiduitslag en gezwollen klieren. Omdat dengue door een virus wordt veroorzaakt, is er geen specifiek medicijn voor de behandeling ervan. De behandeling richt zich op het verlichten van de symptomen.

Ebola (Ebola-virusziekte of Ebola-hemorragische koorts)

Ebola-hemorragische koorts is een vaak dodelijke infectieziekte die gepaard gaat met koorts, hoofdpijn, braken, diarree, keelpijn, buikpijn, een huiduitslag en rode ogen. Sinds maart 2020 bestaat er geen standaardbehandeling voor ebola.

Lassakoorts

Lassakoorts is een virale hemorragische koorts die griepachtige symptomen veroorzaakt, waarbij een tijdelijke huiduitslag ook kan voorkomen. Ribavirine is de standaardbehandeling voor Lassakoorts. Gehoorverlies is een veelvoorkomende complicatie van Lassakoorts.

Leishmaniasis

Leishmaniasis is een ziekte die het gevolg is van de beet van een geïnfecteerde zandvlieg. De meest voorkomende vormen van leishmaniasis zijn cutane (huid) en viscerale leishmaniasis. Leishmaniasis komt vooral voor in de subtropen en de tropen. Bekende symptomen van cutane leishmaniasis zijn huidzweren met een opstaande rand en een centrale krater, terwijl viscerale leishmaniasis vaak gepaard gaat met koorts, gewichtsverlies en een vergrote lever en milt.

Ziekte van Chagas (Amerikaanse Trypanosomiasis)

De ziekte van Chagas is een infectie veroorzaakt door de T. cruzi-parasiet. Bekende symptomen van de ziekte van Chagas zijn onder meer een uitslag, gezwollen lymfeklieren, koorts, vermoeidheid, misselijkheid en braken. De behandeling is afhankelijk van de fase van de ziekte en de leeftijd van de patiënt.

Tumoren

Alvleesklier neuro-endocriene tumoren (NET, eilandceltumoren)

Er zijn veel verschillende soorten pancreas neuro-endocriene tumoren (NET's), waaronder een gastrinoom, een insulinoom (dat zorgt voor een aanhoudende insulineproductie), een glucagonoom (dat leidt tot een verhoogd glucagonniveau in het bloed), een VIPoom (dat diarree veroorzaakt) en een somatostatinoom. De symptomen variëren afhankelijk van het type pancreas NET, maar soms kan een huiduitslag aanwezig zijn. De standaardbehandelingen omvatten chirurgie, chemotherapie, hormoontherapie, chemo-embolisatie, gerichte therapie en ondersteunende zorg.

Borstknobbels (bij vrouwen)

Borstknobbels bij vrouwen kunnen het gevolg zijn van een borstontsteking, een borstinfectie, verwondingen aan de borst of borstkanker. Soms kunnen deze borstgezwellen gepaard gaan met een huiduitslag. De diagnose wordt gesteld aan de hand van lichamelijk onderzoek, een mammografie, een echografie, een MRI-scan en/of biopsie. De behandeling van borstknobbels bij vrouwen hangt af van de onderliggende oorzaak.

Multipel myeloom

Multipel myeloom (ziekte van Kahler) is een vorm van kanker die zich ontwikkelt in plasmacellen, de witte bloedcellen die antilichamen aanmaken. Bekende symptomen zijn onder andere botpijn, zwakte, extreme dorst, misselijkheid, frequent urineren en botbreuken. De behandeling van multipel myeloom hangt af van de stadia van de ziekte en de aanwezige symptomen.

Virale infecties

Cytomegalie-infectie (CMV)

Het cytomegalovirus (CMV) is een virus dat van persoon tot persoon wordt verspreid via speeksel, sperma, vaginale afscheidingen, urine, bloed, seksueel contact, borstvoeding, bloedtransfusies, orgaantransplantaties en moedermelk. Patiënten met een hiv-infectie lopen het grootste risico op CMV-infectie. Bekende symptomen van CMV zijn vermoeidheid, gezwollen klieren, koorts en keelpijn. Vooral bij baby's kan een maculopapulaire uitslag optreden. Regelmatig en grondig handen wassen en het gebruik van condooms zijn belangrijk om de infectie te voorkomen.

Gordelroos

Gordelroos (herpes zoster) is een besmettelijke infectie veroorzaakt door het varicella-zoster-virus. Bekende symptomen van gordelroos zijn een branderige huid, gevoelloosheid en tintelingen, en een pijnlijke rode, blaarachtige uitslag. Andere symptomen zijn hoofdpijn, koorts, misselijkheid en lichaamspijn. Gordelroos is besmettelijk totdat alle blaren zijn verdwenen. De behandeling richt zich op pijnbestrijding en het verkorten van de ziekteduur met antivirale medicijnen.

Hand-, voet- en mondziekte

De hand-, voet- en mondziekte is een zeer besmettelijke ziekte veroorzaakt door verschillende enterovirussen. Deze virussen worden overgedragen via neusafscheidingen, zoenen en speeksel. De aandoening veroorzaakt prikkelbaarheid, een verminderde eetlust, keelpijn, koorts, zwakte, pijnlijke zweren en een huiduitslag op de handen, de voeten en in de mond.

Herpangina

Herpangina is een besmettelijke ziekte die vaak voorkomt bij kinderen, veroorzaakt door een infectie met een Coxsackievirus of een enterovirus. Bekende symptomen zijn mondzweertjes, koorts en keelpijn. De behandeling richt zich op het verlichten van koorts en pijn met paracetamol en ibuprofen. Het is belangrijk dat kinderen goed blijven drinken.

Hiv / aids

Het humaan immunodeficiëntievirus (hiv) veroorzaakt een hiv-infectie. Het verworven immunodeficiëntiesyndroom (aids) is een aandoening die ontstaat nadat hiv het immuunsysteem van een patiënt ernstig heeft beschadigd. Risicofactoren voor hiv en aids zijn onder meer het gebruik van besmette naalden of spuiten, onbeschermde seks, soa's, veel sekspartners en overdracht van moeder op kind. Patiënten met hiv/aids lopen een verhoogd risico op een huiduitslag.

Klierkoorts (Epstein-Barr Virus)

Het Epstein-Barr-virus is een veel voorkomende oorzaak van klierkoorts. Bekende symptomen zijn onder andere gezwollen lymfeklieren, koorts, een huiduitslag, keelpijn, malaise (een algemeen ziek gevoel) en een gezwollen lever en/of gezwollen milt. De behandeling richt zich op het verminderen van de ernst van de symptomen. Anno maart 2020 is er geen vaccin beschikbaar om deze infectie te voorkomen.

Marburg-virusziekte

De Marburg-virusziekte is een zoönotische infectie die wordt gekenmerkt door koude rillingen, hoofdpijn, koorts en spierpijn. De behandeling van de Marburg-virusziekte is ondersteunend. Barrière- en isolatietechnieken zijn de beste preventieve maatregelen tegen Marburg-infecties.

Mazelen

Mazelen (rubeola) is een zeer besmettelijke virale infectie. Bekende symptomen zijn onder andere een huiduitslag, hoge koorts, hoesten, een loopneus en rode ogen. De behandeling richt zich op het verlichten van de symptomen. Mazelen kan worden voorkomen met het vaccin tegen mazelen, bof, rubella en waterpokken (varicella).

Molluscum contagiosum

Molluscum contagiosum is een besmettelijke huidinfectie veroorzaakt door een type pokkenvirus. De patiënt heeft roze, pijnloze bultjes op de huid. De infectie verdwijnt meestal binnen zes tot twaalf maanden. Behandelopties omvatten cryotherapie, curettage en het aanbrengen van topische geneesmiddelen zoals imiquimod.

Pokken

De variolavirus-infectie, oftewel pokken, veroorzaakt koorts, hoofdpijn en een huiduitslag. De ziekte kan ernstige complicaties veroorzaken en is momenteel wereldwijd uitgeroeid door vaccinatie. Patiënten moeten geïsoleerd worden en een arts raadplegen voor aanvullende ondersteuning en vaccinatie om andere infecties te voorkomen.

Rubella

Rubella, of Duitse mazelen, veroorzaakt een milde huiduitslag en koorts. De symptomen zijn vaak mild, maar de ziekte kan ernstige gevolgen hebben voor een zwangere vrouw en haar ongeboren kind. Rubella kan worden voorkomen door vaccinatie.

Zika-virusinfectie

Zika-virusinfectie wordt overgedragen door muggen en kan koorts, huiduitslag en gewrichtspijn veroorzaken. Tijdens de zwangerschap kan het Zika-virus ernstige complicaties veroorzaken bij de baby, zoals een microcefalie. Het gebruik van muggenwerende middelen en het vermijden van muggenbeten zijn belangrijke preventieve maatregelen.

Huidziekten

Acne

Acne is een veelvoorkomende huidaandoening die zich kenmerkt door puistjes, mee-eters, cysten en ontstoken gebieden. Behandelopties variëren van topische behandelingen tot orale medicatie zoals antibiotica en isotretinoïne.

Eczeem (atopisch dermatitis)

Eczeem of atopische dermatitis is een chronische ontstekingsziekte van de huid. Symptomen zijn jeuk, roodheid en ontsteking van de huid. Behandelopties omvatten het gebruik van vochtinbrengende crèmes, corticosteroïden en andere ontstekingsremmende middelen.

Herpes simplex

Herpes simplex is een virale infectie die kan leiden tot blaren rond de mond (koortslip) of in de genitaliën (genitale herpes). De symptomen omvatten pijn, jeuk en branderigheid. Behandelopties zijn antivirale middelen zoals acyclovir.

Psoriasis

Psoriasis is een auto-immuunziekte die leidt tot een versnelde celgroei, wat resulteert in schilferige, rode vlekken op de huid. Behandelopties omvatten topische crèmes, fototherapie en systemische medicatie.

Ringworm (tinea)

Ringworm, of tinea, is een schimmelinfectie die leidt tot ronde, jeukende huiduitslag. Behandelopties omvatten topische antischimmelmiddelen en orale antischimmelmedicatie voor ernstigere gevallen.

Schildklieraandoeningen

Schildklieraandoeningen, zoals hypothyreoïdie en hyperthyreoïdie, kunnen symptomen zoals vermoeidheid, gewichtsverandering, en huiduitslag veroorzaken. Behandeling omvat meestal hormoontherapie en andere medicamenteuze behandelingen.

Vitiligo

Vitiligo is een huidaandoening waarbij de huid pigment verliest, wat resulteert in witte vlekken op de huid. Behandelopties omvatten topische behandelingen, lichttherapie en in sommige gevallen chirurgische opties.

Auto-immuunziekten

Systemische lupus erythematosus (SLE)

Systemische lupus erythematosus (SLE) is een chronische auto-immuunziekte die verschillende organen kan aantasten, waaronder de huid. Bekende symptomen zijn een vlindervormige huiduitslag op de wangen, vermoeidheid en gewrichtspijn. Behandeling richt zich op het onderdrukken van het immuunsysteem en het verminderen van ontsteking.

Sclerodermie

[Sclerodermie[/ARTIKEL] is een auto-immuunziekte die leidt tot verharding en verstijving van de huid en soms de inwendige organen. Symptomen kunnen huiduitslag, zwelling en pijn zijn. Behandeling richt zich op het beheren van symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven.

Sjögren-syndroom

Het Sjögren-syndroom is een auto-immuunziekte die de speeksel- en traanklieren aantast, wat leidt tot een droge mond en droge ogen. Behandelopties omvatten het gebruik van kunstmatige tranen en speekselvervangers, evenals andere symptomatische behandelingen.

Ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn is een ontstekingsziekte van het maagdarmkanaal die symptomen zoals buikpijn, diarree en vermoeidheid kan veroorzaken. Bij deze ziekte kunnen er huiduitslag en andere extracutane manifestaties optreden. Behandeling richt zich op het beheersen van ontstekingen en symptomen door middel van medicatie en voedingstherapie.

Diagnose en onderzoeken van huiduitslag

Diagnose van huiduitslag

Het diagnosticeren van huiduitslag begint meestal met een grondig klinisch onderzoek door een arts. De arts beoordeelt de aard, het patroon en de verspreiding van de uitslag. Belangrijke vragen omvatten de duur van de uitslag, eventuele symptomen zoals jeuk of pijn, en of er recent contact is geweest met allergenen of infecties.

Onderzoeken voor huiduitslag

Afhankelijk van de symptomen en vermoedelijke oorzaak kunnen verschillende onderzoeken worden uitgevoerd:

• Echografie: Echografie kan worden gebruikt om dieper gelegen huidstructuren en eventuele onderliggende problemen te beoordelen.
• MRI-scan: Voor complexere gevallen kan een MRI-scan nodig zijn om gedetailleerde beelden van de huid en omliggende weefsels te verkrijgen.
• Biopsie: Een huidbiopsie houdt in dat een klein monster van de huid wordt genomen en wordt onderzocht onder een microscoop om de oorzaak van de uitslag te bepalen.
• Patch-test: Deze test helpt bij het identificeren van allergische reacties door het aanbrengen van kleine hoeveelheden verdachte stoffen op de huid en het observeren van eventuele reacties.
• Cultuur- en gevoeligheidstesten: Bij vermoedelijke infecties kan een cultuur worden uitgevoerd om te identificeren welk type micro-organisme de uitslag veroorzaakt en welke behandelingen het meest effectief zijn.
• Serologische testen: Deze testen kunnen worden uitgevoerd om te controleren op bepaalde virale of bacteriële infecties die mogelijk verantwoordelijk zijn voor de uitslag.
• Bloedonderzoek: Bloedonderzoek kan helpen bij het identificeren van systemische aandoeningen die huiduitslag kunnen veroorzaken, zoals auto-immuunziekten of infecties.

Vervolgonderzoeken

Afhankelijk van de bevindingen kunnen vervolgonderzoeken nodig zijn om een definitieve diagnose te stellen en de meest geschikte behandeling te bepalen. Het is belangrijk om nauw samen te werken met een dermatoloog of specialist om een nauwkeurige diagnose en effectieve behandelplan te waarborgen.

Lees verder

• Uitslag op de oksel (huidirritatie): Oorzaken en symptomen
• Huiduitslag aan handpalm: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Huiduitslag op, rond of tussen borsten: Oorzaken van uitslag
• Huiduitslag en huidafwijkingen bij baby's (pasgeborenen)
• Huiduitslag rond ogen: Oorzaken, symptomen en behandelingen