Huiduitslag: Veel voorkomende oorzaken van uitslag op huid
Veel aandoeningen, infecties en stoffen kunnen leiden tot een huiduitslag die besmettelijk of niet-besmettelijk is. Deze uitslag wordt gekenmerkt door een verandering in de kleur en textuur van de huid. Vaak ontstaat er een uitbarsting van rode plekken, vlekken of bultjes op de huid. Huiduitslag kan gepaard gaan met symptomen zoals roodheid, droogheid, pijn, bloedingen, pusvorming, branderigheid, bultjes, blaarvorming, schilfering, zweervorming, jeuk en andere klachten. De uitslag kan beperkt blijven tot een specifiek lichaamsdeel, maar kan ook naar andere gebieden verspreiden. Soms verdwijnt de uitslag vanzelf, maar in andere gevallen is medische behandeling noodzakelijk om de huiduitslag en andere symptomen te verhelpen.
Epidemiologie
Huiduitslag is een veelvoorkomende aandoening die wereldwijd voorkomt. De prevalentie varieert afhankelijk van de oorzaak van de uitslag. Allergische reacties en huidinfecties zijn veelvoorkomende oorzaken, en naar schatting ervaart ongeveer 20-30% van de mensen in hun leven minstens één keer een vorm van huiduitslag. Bij kinderen is de incidentie vaak hoger, vooral door veelvoorkomende infecties zoals waterpokken en rodehond. Ook zijn er bepaalde bevolkingsgroepen, zoals mensen met een geschiedenis van eczeem of allergieën, die een verhoogd risico op huiduitslag hebben.
Soorten uitslag op de huid
Huiduitslag wordt gedefinieerd op basis van het uiterlijk:
- een maculaire uitslag verwijst naar platte, kleine rode vlekken op de huid
- een papulaire uitslag duidt op kleine, verhoogde rode bultjes op de huid
- een combinatie van een maculaire en papulaire huiduitslag is ook mogelijk (maculopapulaire huiduitslag)
- een vesiculaire huiduitslag omvat blaren op de huid (blaren)
Allergie en huiduitslag
Een
allergie is een ongepaste reactie van het immuunsysteem op lichamelijk contact met bepaalde vreemde stoffen (allergenen). Wanneer deze allergenen in contact komen met het lichaam, kan het immuunsysteem een
allergische reactie ontwikkelen bij mensen die daarvoor gevoelig zijn. De lichaamsdelen die vaak vatbaar zijn voor allergieën zijn de
ogen, de
neus, de
longen, de huid en de
maag. Veelvoorkomende allergische aandoeningen zijn
hooikoorts,
astma,
oogallergieën,
allergisch eczeem en
netelroos. Huiduitslag kan hiermee gepaard gaan.
Allergische reactie op insectensteken
Veel stekende insecten, zoals
bijen,
dazen, horzels,
wespen en vuurmieren, kunnen allergische reacties veroorzaken. De ernst van
allergische reacties op steken en beten varieert, maar vaak ontwikkelt zich een uitslag op de huid bij mensen die allergisch zijn voor deze beten of steken. Een snelle behandeling is vaak essentieel, en allergie-injecties (
immunotherapie) kunnen zeer effectief zijn.
Latexallergie
Latexallergie is een aandoening waarbij het lichaam reageert op latex, een natuurlijk product afkomstig van de rubberboom. De reactie kan vertraagd of onmiddellijk een huiduitslag veroorzaken, wat kan leiden tot
anafylaxie (ernstige allergische reactie). Het vermijden van latex is de meest effectieve manier om een allergische reactie te voorkomen.
Sommige patiënten kampen met een make-upallergie /
Bron: WerbeFabrik, PixabayMake-upallergie
Geuren en conserveringsmiddelen in
cosmetica kunnen bij sommige patiënten allergische reacties veroorzaken. Bekende symptomen zijn roodheid, jeuk en zwelling nadat het product in contact is gekomen met de huid. De behandeling bestaat meestal uit het gebruik van vrij verkrijgbare cortisoncrèmes.
Netelroos
Netelroos (urticaria) is een niet-besmettelijke huidaandoening die wordt veroorzaakt door een allergische reactie op een stof. Dit kan een allergie voor voedsel (
voedselallergie) of medicijnen (
medicatie-allergie) zijn, maar vaak is de oorzaak van de allergie (het allergeen) onbekend. Bekende symptomen van netelroos zijn een verhoogde, jeukende rode uitslag op de huid. Medische hulp is noodzakelijk als de patiënt kampt met
slikproblemen, een
piepende ademhaling,
kortademigheid of een
benauwde keel. Antihistaminica zijn effectief in de behandeling van netelroos.
Pinda-allergie
Ongeveer 1% tot 2% van de bevolking heeft een
pinda-allergie. Bekende symptomen zijn uitslag, netelroos, roodheid en jeuk. Ernstige reacties kunnen leiden tot
ademhalingsproblemen, misselijkheid, een
verlaagde bloeddruk,
duizeligheid en gedragsveranderingen. Patiënten met een pinda-allergie moeten altijd een epinefrine-auto-injector bij zich hebben.
Schimmelallergie
Blootstelling aan schimmels kan symptomen veroorzaken bij mensen die gevoelig zijn voor schimmels. Bekende symptomen van een
schimmelallergie zijn
niezen, een
loopneus, een
piepende ademhaling,
hoesten, roodheid van de ogen en uitslag. Het laag houden van de luchtvochtigheid binnenshuis, tussen 30% en 50%, kan schimmelgroei helpen voorkomen. Het gebruik van ventilatoren in de badkamer tijdens het douchen, het snel repareren van sanitaire lekken en het gebruik van een
airconditioner tijdens vochtige seizoenen zijn ook aanbevolen maatregelen.
Auto-immuunziekten
Lupus (systemische lupus erythematosus of SLE)
Systemische lupus erythematosus is een auto-immuunziekte waarbij de lichaamsweefsels chronisch ontstoken zijn. Lupus kan de huid, het
hart, de longen, de
nieren, de gewrichten en de
hersenen aantasten. Wanneer alleen de huid betrokken is, spreekt men van
discoïde lupus. Wanneer interne organen betrokken zijn, staat dit bekend als systemische lupus erythematosus (SLE).
Psoriasis
Psoriasis is een chronische huidaandoening die leidt tot grote plaques van droge, rode, verheven huid en huidschilfers. Er zijn verschillende soorten psoriasis, waaronder psoriasis vulgaris,
psoriasis guttata (druppelvormige vlekken met jeuk),
psoriasis inversa (rode, glanzende vlekken in huidplooien) en
pustuleuze psoriasis (witte bultjes met pus). De symptomen variëren afhankelijk van het type psoriasis. Behandeling kan bestaan uit crèmes, lotions, orale medicatie, injecties, infusies van biologische geneesmiddelen en
fototherapie (behandeling met licht). Voor deze
auto-immuunziekte bestaat op maart 2020 geen remedie.
Reumatoïde artritis (RA)
Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte waarbij een chronische ontsteking van de gewrichten, het weefsel rond de gewrichten en andere organen in het lichaam ontstaat. Vroege tekenen zijn onder andere:
- algemeen: vermoeidheid, koorts, bloedarmoede, depressie
- gewrichten: gewrichtsvervorming, gezwollen gewrichten, gewrichtspijn, gewrichtsstijfheid, gevoeligheid van de gewrichten, manken, verlies van gewrichtsfunctie, verlies van gewrichtsbereik, veel gewrichtsaandoeningen (polyartritis)
Sclerodermie
[Sclerodermie[/ARTIKEL] is een auto-immuunziekte die leidt tot verharding en verstijving van de huid en soms de inwendige organen. Symptomen kunnen huiduitslag, zwelling en pijn zijn. Behandeling richt zich op het beheren van symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven.
Sjögren-syndroom
Het Sjögren-syndroom is een auto-immuunziekte die de speeksel- en traanklieren aantast, wat leidt tot een droge mond en droge ogen. Behandelopties omvatten het gebruik van kunstmatige tranen en speekselvervangers, evenals andere symptomatische behandelingen.
Ziekte van Crohn
De ziekte van Crohn is een ontstekingsziekte van het maagdarmkanaal die symptomen zoals buikpijn, diarree en vermoeidheid kan veroorzaken. Bij deze ziekte kunnen er huiduitslag en andere extracutane manifestaties optreden. Behandeling richt zich op het beheersen van ontstekingen en symptomen door middel van medicatie en voedingstherapie.
Ziekte van Kawasaki
De
ziekte van Kawasaki is een zeldzame kinderziekte die gekenmerkt wordt door koorts die langer dan vijf dagen aanhoudt. Dit gaat gepaard met minstens vier van de volgende vijf symptomen: huiduitslag, gezwollen
lymfeklieren in de nek, een
rode tong, zwelling of roodheid van handen of voeten en conjunctivitis (ontsteking van het
oogbindvlies). Hoge doses
aspirine zijn de behandeling voor de ziekte van Kawasaki. Cortison en ontstekingsremmende geneesmiddelen kunnen ook ingezet worden bij deze auto-immuunaandoening.
Bacteriële infecties
Capnocytophaga canimorsus
De bacterie
Capnocytophaga canimorsus komt veel voor in de
mond van
katten, honden en mensen. Patiënten met een
zwak immuunsysteem lopen risico op
Capnocytophaga-infecties. De
overdracht van de bacterie gebeurt door beten, krabben of likken (bijvoorbeeld aan een wond) waarbij besmet
speeksel het lichaam binnendringt. Symptomen kunnen variëren en omvatten onder andere
hartproblemen,
gewrichtspijn,
buikpijn,
nierfalen,
sepsis (bloedvergiftiging) en huiduitslag.
Antibiotica doden deze bacterie.
Erysipeloïd
Erysipeloïd is een goedaardige huiduitslag die lijkt op
erysipelas (vuurrode, verheven huiduitslag) en verschijnt vaak aan de vingers of op de handrug. Deze bacteriële huidinfectie treft vooral mensen die door hun beroep veel met dierlijke stoffen in aanraking komen, zoals slagers en personeel in vleeswarenfabrieken.
Erythrasma
Erythrasma is een chronische huiduitslag die moeilijk te genezen is en bestaat uit rode, roodbruine en gele jeukende plekken. De uitslag komt vooral voor in de liesplooien en oksels, of op andere plaatsen waar twee huidoppervlakken tegen elkaar liggen. Erythrasma wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie door een Corynebacterium.
Folliculitis
Folliculitis is een
besmettelijke huidaandoening waarbij kleine rode bultjes ontstaan rond de haarzakjes. Huidbacteriën zoals
Staphylococcus en
Pseudomonas kunnen de follikels infecteren. De behandeling bestaat uit vrij verkrijgbare bacteriële wasbeurten,
op de huid toegepaste antibiotica en/of lokale steroïden.
Impetigo
Impetigo is een besmettelijke huidinfectie veroorzaakt door
stafylokokken en
streptokokken. Er zijn twee soorten impetigo: niet-bulleus en bulleus. Bekende symptomen van niet-bulleuze impetigo zijn kleine blaren op de neus, het gezicht, de armen of benen, en mogelijk gezwollen klieren. Bulleuze impetigo wordt gekenmerkt door blaren op verschillende gebieden, vooral in het billengebied. De behandeling bestaat uit milde reiniging, het verwijderen van korstjes van blaren en het aanbrengen van voorgeschreven mupirocine-antibiotische zalf.
Luieruitslag
Luieruitslag veroorzaakt huidirritatie in het gebied dat bedekt is door een luier. De meeste luieruitslag wordt veroorzaakt door bacteriële infecties of schimmelinfecties, hoewel sommige vormen van luieruitslag het gevolg kunnen zijn van contactdermatitis of allergische reacties op luiers en doekjes. De beste behandeling bestaat uit reinigen met water en zachte doeken, gevolgd door het aanbrengen van vaseline of zinkoxide en frequente luierwisselingen.
Hoofdpijn komt voor bij meningokokkemie /
Bron: Geralt, PixabayMeningokokkemie (meningokokkenziekte)
Meningokokkemie is een
bloedbaaninfectie veroorzaakt door de bacterie
Neisseria meningitides. Bekende symptomen van meningokokkemie zijn koorts, hoofdpijn, vermoeidheid en lichaamspijn. De behandeling bestaat uit intraveneuze antibiotica.
MRSA
MRSA-bacteriën (methicilline-resistente Staphylococcus aureus) veroorzaken besmettelijke huidinfecties met de volgende symptomen:
cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid),
abcessen,
karbonkels (verzameling van steenpuisten), impetigo en steenpuisten. Ook kan een huiduitslag optreden. Normaal huidweefsel biedt meestal geen ruimte voor een MRSA-infectie. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem en patiënten met
snijwonden,
schaafwonden of chronische huidaandoeningen zijn gevoeliger voor een
MRSA-infectie.
Reumatische koorts
Reumatische koorts is een ziekte die soms optreedt na een infectie met groep A-
streptokokken. Bekende symptomen zijn onder meer polyartritis, een huiduitslag,
Sydenham's chorea (neurologische bewegingsstoornis) en koorts. De behandeling voor reumatische koorts omvat penicilline, erytromycine of azithromycine (soorten antibiotica). De verdere behandeling is gericht op het verlichten van de symptomen die ontstaan door de immunologische reactie van het lichaam op de bacteriën.
Roodvonk
Roodvonk, een bacteriële infectie veroorzaakt door groep A-streptokokkenbacteriën, vertoont symptomen zoals koorts, een huiduitslag met een schuurpapierachtige textuur en keelpijn. Orale (via de mond ingenomen) penicilline is de standaardbehandeling voor roodvonk (scarlatina).
Stafylokokkeninfectie (Staphylococcus aureus)
Stafylokokken zijn een groep bacteriën die een veelheid aan ziekten kunnen veroorzaken. Stafylokokbesmettingen kunnen zowel direct ontstaan door een infectie als indirect door de gifstoffen die de bacteriën produceren. Bekende symptomen van een stafylokokbesmetting zijn roodheid, zwelling, pijn en pusafscheiding. Kleine huidinfecties worden doorgaans behandeld met een antibiotische zalf, terwijl ernstigere infecties intraveneuze antibiotica vereisen.
Toxic Shock-syndroom (TSS)
Het
toxic shock-syndroom is een ernstige bacteriële infectie die gepaard gaat met lage bloeddruk, koorts en een schilferige huiduitslag. De behandeling bestaat uit intraveneuze (via een ader) vochttoediening om de
shock te behandelen, intraveneuze antibiotica en het reinigen van geïnfecteerde wonden.
Tyfus
Tyfus is een ziekte die wordt veroorzaakt door Rickettsia-bacteriën. Bekende symptomen zijn koorts, hoofdpijn, misselijkheid, braken, diarree en huiduitslag. Antibiotica worden gebruikt om endemische en epidemische tyfusinfecties te behandelen.
Huidaandoeningen en uitslag
Medicijnen verminderen de tekenen van acne /
Bron: Stevepb, Pixabay
Acne (puistjes)
Acne is een plaatselijke
huidontsteking die voortkomt uit overactiviteit van
talgklieren aan de basis van haarzakjes. Deze
ontsteking kan zich uiten in oppervlakkige puistjes (met pus), puistjes, diepere
cysten, verstopte poriën, witkopjes of
mee-eters (kleine zwarte puntjes op het
gezicht). Daarnaast kan
roodheid van de huid en een huiduitslag optreden. De behandeling bestaat uit zelfzorgremedies,
medicatie, lasertherapie en/of chirurgie.
Contactdermatitis is een huiduitslag die optreedt na blootstelling aan een irriterend middel. Zowel
allergische contactdermatitis als
irriterende contactdermatitis zijn mogelijk. Bekende symptomen zijn een rode, verhoogde uitslag op de plaats van contact met de uitlokkende stof. De aandoening kan worden behandeld met crèmes, koude kompressen en lokale steroïden.
Droge huid
Een
droge huid (xeroderma) kan het gevolg zijn van externe factoren, zoals koude temperaturen, lage luchtvochtigheid, harde zepen en bepaalde medicijnen, of interne factoren, zoals
schildklieraandoeningen,
diabetes mellitus (suikerziekte),
psoriasis of het
Sjögren-syndroom (aandoening met
droge ogen,
droge mond en
droge keel). Bekende symptomen van een droge huid zijn jeuk en een rode, gebarsten (
gebarsten huid) of
schilferige huid. De belangrijkste behandeling voor een droge huid is regelmatige, dagelijkse bevochtiging van de huid.
Ecthyma
Ecthyma is een puistenvormende huidaandoening, veroorzaakt door andere ziekten.
- Ecthyma cachecticorum (ook bekend als ecthyma gangraenosum bij kinderen) veroorzaakt bijvoorbeeld uitslag en zweren, vooral op de billen en rug. Dit komt voort uit een algemene slechte toestand van het lichaam of een verzwakt immuunsysteem.
- Ecthyma contagiosum (schapenpokken, orf) verwijst naar een papuleuze, soms purulente virusaandoening van schapenhuid die besmettelijk is voor de mens.
- Ecthyma diabetica (ecthyma bij diabetes mellitus) is een uitslag die mogelijk wordt veroorzaakt door suikerziekte.
- Ecthyma syphiliticum is tot slot een huidaandoening die voorkomt in het tweede stadium van syfilis.
Vochtinbrengende crèmes kunnen helpen bij eczeem /
Bron: Kiyok, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Eczeem (atopische dermatitis)
Eczeem (
atopische dermatitis) verwijst naar verschillende soorten dermatitis (huidontsteking). Atopische dermatitis is de meest voorkomende vorm van eczeem. Andere vormen van eczeem zijn:
contacteczeem,
allergisch contacteczeem,
seborreïsch eczeem,
nummulair eczeem,
stasis dermatitis en
dyshidrotisch eczeem. De huidaandoening kenmerkt zich door
ontstoken,
ruwe huidplekken die af en toe met vocht gevulde bultjes kunnen veroorzaken die kunnen sijpelen. Er is op dit moment (maart 2020) geen remedie voor eczeem, hoewel
vochtinbrengende crèmes/eczeemcrèmes en/of lokale
steroïden de symptomen kunnen verlichten.
Erythema nodosum
Erythema nodosum is een huidontsteking die resulteert in roodachtige,
pijnlijke, gevoelige
knobbeltjes die zich meestal aan de voorkant van de
benen onder de knieën bevinden. Erythema nodosum verdwijnt doorgaans binnen drie tot zes weken spontaan, waarna een gekneusd gebied kan achterblijven. De behandelingen bestaan uit ontstekingsremmende medicijnen en via de mond ingenomen of via een injectie toegediende corticosteroïden.
Gifsumak
Gifsumak is een plant die de stof urushiol bevat. Contact met deze stof kan leiden tot een uitslag. Bekende symptomen zijn onder meer een rode, gezwollen,
jeukende huid, blaarvorming en een hobbelige uitslag. De behandeling bestaat uit het spoelen van het blootgestelde gebied met water, het innemen van
antihistaminica en vrij verkrijgbare
pijnstillers, het gebruik van lokale behandelingen zoals calaminelotion en het aanbrengen van koele kompressen.
Herpes simplex
Herpes simplex is een virale infectie die kan leiden tot blaren rond de mond (koortslip) of in de genitaliën (genitale herpes). De symptomen omvatten pijn, jeuk en branderigheid. Behandelopties zijn antivirale middelen zoals acyclovir.
Intertrigo
Intertrigo ontstaat door wrijving, verhoogde temperatuur en vocht. Bekende symptomen zijn jeuk,
brandende gevoelens en rode uitslag. Vaak zijn de huidplooien getroffen. Aangetaste gebieden kunnen worden behandeld met een actueel steroïde en barrièrecrème.
Keratosis pilaris
Keratosis pilaris is een veelvoorkomende huidaandoening waarbij kleine witte of rode bultjes verschijnen rond de haarzakjes op de bovenarmen, dijen, billen en wangen. De oorzaak van deze huidziekte is onbekend (maart 2020). Er is op dit moment geen remedie voor keratosis pilaris, maar de aandoening verdwijnt vaak vanzelf. Professionele handmatige verwijdering van de letsels, chemische peelings en
microdermabrasie, in combinatie met op de huid toegepaste producten, zijn de beste behandelingen voor deze aandoening.
Lichen planus
Lichen planus is een veel voorkomende huidziekte die zich uit in kleine, jeukende roze of paarse vlekken op de armen of benen. De abnormale gebieden op de huid bij lichen planus zijn meestal plat, jeukend en hebben vaak een (veel)hoekige vorm.
Psoriasis
Psoriasis is een auto-immuunziekte die leidt tot een versnelde celgroei, wat resulteert in schilferige, rode vlekken op de huid. Behandelopties omvatten topische crèmes, fototherapie en systemische medicatie.
Ringworm (tinea)
Ringworm, of tinea, is een schimmelinfectie die leidt tot ronde, jeukende huiduitslag. Behandelopties omvatten topische antischimmelmiddelen en orale antischimmelmedicatie voor ernstigere gevallen.
Rosacea
Rosacea is een huidziekte gekenmerkt door roodheid van het voorhoofd, de kin en de onderste helft van de neus. Naast ontsteking van de gezichtshuid omvatten de symptomen een verwijding van de bloedvaten en puistjes (acne rosacea) in het middelste derde van het gezicht. Behandelingen voor rosacea omvatten antibiotica, zowel oraal als lokaal toegepast. Indien onbehandeld kan rosacea leiden tot rhinophyma (een
knolneus).
Schildklieraandoeningen
Schildklieraandoeningen, zoals hypothyreoïdie en hyperthyreoïdie, kunnen symptomen zoals vermoeidheid, gewichtsverandering, en huiduitslag veroorzaken. Behandeling omvat meestal hormoontherapie en andere medicamenteuze behandelingen.
Seborreïsche dermatitis
Seborreïsche dermatitis is een chronische huidaandoening. Kenmerkende symptomen zijn onder andere een rode, schilferige uitslag op de hoofdhuid (
hoofdroos), het gezicht, de
oren en de romp. De behandeling omvat het gebruik van een medicinale shampoo en het aanbrengen van een steroïde lotion.
Na een zwangerschap kan een vrouw mogelijk last krijgen van het Sweet-syndroom. /
Bron: PublicDomainPictures, PixabaySweet-syndroom (acute febriele neutrofiele dermatose)
Het
Sweet-syndroom (acute febriele neutrofiele dermatose) is een huidaandoening die soms optreedt als gevolg van:
Kenmerkende symptomen zijn onder meer karakteristieke huidletsels die groeien en zich verspreiden in clusters.
Oogpijn, hoge koorts, aften, hoofdpijn en gewrichtspijn kunnen ook optreden. Hoewel het Sweet-syndroom vaak vanzelf verdwijnt, moet een arts bij patiënten met ernstigere symptomen mogelijk medicijnen zoals corticosteroïden voorschrijven.
Vitiligo
Vitiligo is een huidaandoening waarbij de huid pigment verliest, wat resulteert in witte vlekken op de huid. Behandelopties omvatten topische behandelingen, lichttherapie en in sommige gevallen chirurgische opties.
Ziekte van Hailey-Hailey (Familiale goedaardige Pemphigus)
De ziekte van Hailey-Hailey (familiale goedaardige pemphigus) is een erfelijke huidziekte die pijnlijke blaarvorming op de huidplooien veroorzaakt. Tot maart 2020 is er geen specifieke behandeling beschikbaar voor deze aandoening. De behandeling richt zich op het verlichten van de symptomen.
Schimmelinfecties
Histoplasmose
Histoplasmose is een infectieziekte veroorzaakt door de schimmel
Histoplasma capsulatum. Patiënten ervaren hierbij koorts,
leukopenie (verlaagd aantal witte bloedcellen), een vergrote milt en lever, mediastinale lymfadenopathie (gezwollen lymfeklieren in de ruimte in de
borstkas tussen de beide longen),
bloedarmoede en een maculopapillaire uitslag.
Zwaarlijvigheid is een risicofactor voor liesschimmel. /
Bron: Tobyotter, Flickr (CC BY-2.0)
Liesschimmel
Liesschimmel kenmerkt zich door een jeukende rode uitslag in het liesgebied. Patiënten met diabetes en obesitas (
zwaarlijvigheid) hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van deze jeuk.
Schimmeldodende shampoos, crèmes en pillen kunnen de jeuk verlichten. Bacteriële jeuk wordt door de arts behandeld met antibacteriële zepen en antibiotica, zowel lokaal als oraal toegediend.
Ringworm
De term
ringworm verwijst naar besmettelijke schimmelinfecties die zich op het huidoppervlak manifesteren en gepaard gaan met huiduitslag. Een lichamelijk onderzoek van de aangetaste huid, een microscopisch onderzoek van huidafkrabsels en een cultuurtest zijn nodig om de juiste diagnose te stellen, wat essentieel is voor een succesvolle behandeling. Tot de verschillende soorten ringworm behoren de volgende:
tinea barbae (baardstreek),
tinea capitis (hoofdschimmel),
tinea corporis (lichaamsschimmel), tinea cruris (liesschimmel),
tinea faciei (schilferige vlekken op het gezicht),
tinea manuum (handschimmel),
tinea pedis (voetschimmel) en tinea unguium (
schimmelnagel).
Tinea versicolor
Tinea versicolor is een schimmelinfectie die voornamelijk de huid van jongeren aantast. De uitslag kenmerkt zich door lichte of roodbruine schilferige vlekken en gebieden die lichter zijn dan de omringende huid (
hypopigmentatie). Tinea versicolor wordt veroorzaakt door een gist die van nature in de huid aanwezig is. Factoren zoals hitte, vochtigheid en zweet bevorderen de groei van de gist, wat resulteert in een niet-besmettelijke uitslag.
Vaginale schimmelinfectie
Vaginale schimmelinfecties bij vrouwen worden veroorzaakt door een overgroei van de gist
Candida albicans. Bekende symptomen van een vaginale schimmelinfectie zijn onder andere
vaginale pijn bij het plassen, een
vaginale afscheiding, een
onaangename vaginale geur, een
vaginale huiduitslag en
vaginale jeuk. De behandeling bestaat doorgaans uit vrij verkrijgbare medicijnen. Een man kan de schimmelinfectie mogelijk van zijn vrouwelijke seksuele partner krijgen, wat kan leiden tot jeukende symptomen op de penis. De behandeling voor mannen omvat vaak orale of plaatselijke medicatie.
Tekenziekten
Teken zijn bekende verspreiders van ziekten voor zowel mensen als dieren. Enkele bekende door teken overgedragen ziekten zijn
de ziekte van Lyme,
Rocky Mountain spotted fever,
Q-koorts,
tularemie en
babesiose. Geïnfecteerde teken verspreiden de ziekteverwekkers zodra ze een gastheer hebben gebeten, waardoor de ziekteverwekkers via hun speeksel en mond in de huid en het bloed van de gastheer terechtkomen. Tekenbeten zijn meestal pijnloos, maar de plaats van de beet kan later jeuken, branden, rood worden en pijnlijk aanvoelen. Patiënten die allergisch zijn voor tekenbeten kunnen huiduitslag, zwelling, kortademigheid, gevoelloosheid of
verlamming ervaren. De behandeling van tekenbeten omvat het reinigen van de huid en het aanbrengen van een antibiotische crème.
Bourbon Virus
De Bourbon-virusziekte is een door
teken overgedragen ziekte die leidt tot
koorts, huiduitslag,
hoofdpijn,
braken en
misselijkheid. De Lone Star-
teek is verantwoordelijk voor de overdracht van de ziekte op de mens. De behandeling richt zich op het bieden van ondersteunende zorg.
Rocky Mountain spotted fever
Rocky Mountain spotted fever is een door teken overgedragen ziekte die symptomen veroorzaakt zoals koorts, huiduitslag, hoofdpijn en spierpijn. Het antibioticum
doxycycline is de standaardbehandeling voor deze tekenziekte.
Tularemie
Tularemie (konijnenkoorts) is een infectie veroorzaakt door de bacterie
Francisella tularensis. Patiënten kunnen besmet raken met tularemie door contact met besmette dieren of door een tekenbeet. Bekende symptomen zijn koorts, hoofdpijn en huiduitslag. Tularemie wordt behandeld met streptomycine of gentamicine.
Ziekte van Lyme
De ziekte van Lyme is een niet-besmettelijke bacteriële infectie die wordt verspreid door teken wanneer ze op de huid bijten. Aanvankelijk tast de ziekte de huid aan, wat leidt tot een roodachtige uitslag die gepaard gaat met griepachtige symptomen. Na de eerste roodheid van de huid kunnen de effecten zich weken tot maanden later door het lichaam verspreiden. De ziekte van Lyme is te behandelen met antibiotica.
Tropische infecties
Speciale bloedtesten diagnosticeren apenpokken /
Bron: Frolicsomepl, Pixabay
Apenpokken
Apenpokken is een tropische virale ziekte die wordt gekenmerkt door koorts,
zweten en een uitslag met bultjes en puisten op het gezicht en de borst. Speciale
bloedonderzoeken zijn noodzakelijk om deze ziekte te diagnosticeren. De behandeling bestaat meestal uit het toedienen van een pokkenvaccin, cidofovir en mogelijk ook immunoglobuline.
Chikungunya-infectie
Chikungunya is een virale infectie die wordt verspreid door de beet van
een geïnfecteerde mug. Veelvoorkomende symptomen van een Chikungunya-virusinfectie zijn gewrichtspijn, hoofdpijn, een huiduitslag en
koorts. Sinds maart 2020 is er geen specifiek medicijn of vaccin beschikbaar om Chikungunya-infecties te behandelen of te voorkomen. Sommige medicijnen en huismiddeltjes kunnen de symptomen van een Chikungunya-virusinfectie verlichten.
Dengue (knokkelkoorts)
Dengue (knokkelkoorts) is een
tropische ziekte die wordt veroorzaakt door de beet van een gestreepte
Aedes aegypti-mug. Bekende symptomen van knokkelkoorts zijn hoofdpijn, koorts, uitputting, ernstige gewrichtspijn,
spierpijn, een huiduitslag en
gezwollen klieren. Omdat dengue door een virus wordt veroorzaakt, is er geen specifiek medicijn voor de behandeling ervan. De behandeling richt zich op het verlichten van de symptomen.
Ebola (Ebola-virusziekte of Ebola-hemorragische koorts)
Ebola-
hemorragische koorts is een vaak dodelijke infectieziekte die gepaard gaat met koorts, hoofdpijn, braken,
diarree, keelpijn, buikpijn, een huiduitslag en
rode ogen. Sinds maart 2020 bestaat er geen standaardbehandeling voor ebola.
Lassakoorts
Lassakoorts is een virale hemorragische koorts die
griepachtige symptomen veroorzaakt, waarbij een tijdelijke huiduitslag ook kan voorkomen. Ribavirine is de standaardbehandeling voor Lassakoorts.
Gehoorverlies is een veelvoorkomende complicatie van Lassakoorts.
Leishmaniasis
Leishmaniasis is een ziekte die het gevolg is van de beet van een geïnfecteerde zandvlieg. De meest voorkomende vormen van leishmaniasis zijn cutane (huid) en viscerale leishmaniasis. Leishmaniasis komt vooral voor in de subtropen en de tropen. Bekende symptomen van cutane leishmaniasis zijn huidzweren met een opstaande rand en een centrale krater, terwijl viscerale leishmaniasis vaak gepaard gaat met koorts, gewichtsverlies en een vergrote lever en milt.
Ziekte van Chagas (Amerikaanse Trypanosomiasis)
De
ziekte van Chagas is een infectie veroorzaakt door de
T. cruzi-parasiet. Bekende symptomen van de ziekte van Chagas zijn onder meer een uitslag,
gezwollen lymfeklieren, koorts, vermoeidheid, misselijkheid en braken. De behandeling is afhankelijk van de fase van de ziekte en de leeftijd van de patiënt.
Tumoren
Alvleesklier neuro-endocriene tumoren (NET, eilandceltumoren)
Er zijn veel verschillende soorten
pancreas neuro-endocriene tumoren (NET's), waaronder een gastrinoom, een
insulinoom (dat zorgt voor een aanhoudende insulineproductie), een
glucagonoom (dat leidt tot een verhoogd glucagonniveau in het bloed), een
VIPoom (dat diarree veroorzaakt) en een somatostatinoom. De symptomen variëren afhankelijk van het type pancreas NET, maar soms kan een huiduitslag aanwezig zijn. De standaardbehandelingen omvatten chirurgie,
chemotherapie, hormoontherapie, chemo-embolisatie, gerichte therapie en ondersteunende zorg.
Borstknobbels (bij vrouwen)
Borstknobbels bij vrouwen kunnen het gevolg zijn van een
borstontsteking, een borstinfectie, verwondingen aan de borst of
borstkanker. Soms kunnen deze borstgezwellen gepaard gaan met een huiduitslag. De diagnose wordt gesteld aan de hand van lichamelijk onderzoek, een
mammografie, een
echografie, een
MRI-scan en/of
biopsie. De behandeling van borstknobbels bij vrouwen hangt af van de onderliggende oorzaak.
Multipel myeloom
Multipel myeloom (
ziekte van Kahler) is een vorm van kanker die zich ontwikkelt in plasmacellen, de witte bloedcellen die antilichamen aanmaken. Bekende symptomen zijn onder andere
botpijn, zwakte,
extreme dorst, misselijkheid,
frequent urineren en
botbreuken. De behandeling van multipel myeloom hangt af van de stadia van de ziekte en de aanwezige symptomen.
Virale infecties
Bij een cytomegalie-infectie kan vermoeidheid optreden /
Bron: Concord90, Pixabay
Cytomegalie-infectie (CMV)
Het
cytomegalovirus (CMV) is een virus dat van persoon tot persoon wordt verspreid via speeksel, sperma, vaginale afscheidingen, urine, bloed, seksueel contact,
borstvoeding,
bloedtransfusies, orgaantransplantaties en moedermelk. Patiënten met een
hiv-infectie lopen het grootste risico op CMV-infectie. Bekende symptomen van CMV zijn
vermoeidheid, gezwollen klieren, koorts en
keelpijn. Vooral bij
baby's kan een maculopapulaire uitslag optreden. Regelmatig en grondig
handen wassen en het gebruik van condooms zijn belangrijk om de infectie te voorkomen.
Gordelroos
Gordelroos (herpes zoster) is een besmettelijke infectie veroorzaakt door het varicella-zoster-virus. Bekende symptomen van gordelroos zijn een branderige huid, gevoelloosheid en tintelingen, en een
pijnlijke rode, blaarachtige uitslag. Andere symptomen zijn hoofdpijn, koorts, misselijkheid en
lichaamspijn. Gordelroos is besmettelijk totdat alle blaren zijn verdwenen. De behandeling richt zich op pijnbestrijding en het verkorten van de ziekteduur met
antivirale medicijnen.
Hand-, voet- en mondziekte
De
hand-, voet- en mondziekte is een zeer besmettelijke ziekte veroorzaakt door verschillende
enterovirussen. Deze virussen worden overgedragen via neusafscheidingen, zoenen en speeksel. De aandoening veroorzaakt
prikkelbaarheid, een
verminderde eetlust, keelpijn, koorts, zwakte, pijnlijke
zweren en een huiduitslag op de
handen, de
voeten en in de mond.
Herpangina
Herpangina is een besmettelijke ziekte die vaak voorkomt bij kinderen, veroorzaakt door een infectie met een Coxsackievirus of een enterovirus. Bekende symptomen zijn
mondzweertjes, koorts en keelpijn. De behandeling richt zich op het verlichten van koorts en pijn met
paracetamol en
ibuprofen. Het is belangrijk dat kinderen goed blijven drinken.
Hiv / aids
Het humaan immunodeficiëntievirus (hiv) veroorzaakt een
hiv-infectie. Het verworven immunodeficiëntiesyndroom (aids) is een aandoening die ontstaat nadat hiv het immuunsysteem van een patiënt ernstig heeft beschadigd. Risicofactoren voor hiv en aids zijn onder meer het gebruik van besmette naalden of spuiten, onbeschermde seks,
soa's, veel sekspartners en overdracht van moeder op kind. Patiënten met hiv/aids lopen een verhoogd risico op een
huiduitslag.
Klierkoorts (Epstein-Barr Virus)
Het Epstein-Barr-virus is een veel voorkomende oorzaak van
klierkoorts. Bekende symptomen zijn onder andere gezwollen lymfeklieren, koorts, een huiduitslag, keelpijn, malaise (een algemeen ziek gevoel) en een
gezwollen lever en/of
gezwollen milt. De behandeling richt zich op het verminderen van de ernst van de symptomen. Anno maart 2020 is er geen vaccin beschikbaar om deze infectie te voorkomen.
Marburg-virusziekte
De Marburg-virusziekte is een zoönotische infectie die wordt gekenmerkt door koude
rillingen, hoofdpijn, koorts en spierpijn. De behandeling van de Marburg-virusziekte is ondersteunend. Barrière- en isolatietechnieken zijn de beste preventieve maatregelen tegen Marburg-infecties.
Mazelen
Mazelen (rubeola) is een zeer besmettelijke virale infectie. Bekende symptomen zijn onder andere een huiduitslag, hoge koorts, hoesten, een loopneus en rode ogen. De behandeling richt zich op het verlichten van de symptomen. Mazelen kan worden voorkomen met het vaccin tegen mazelen, bof, rubella en waterpokken (varicella).
Molluscum contagiosum
Molluscum contagiosum is een besmettelijke huidinfectie veroorzaakt door een type
pokkenvirus. De patiënt heeft roze, pijnloze
bultjes op de huid. De infectie verdwijnt meestal binnen zes tot twaalf maanden. Behandelopties omvatten cryotherapie, curettage en het aanbrengen van topische geneesmiddelen zoals
imiquimod.
Pokken
De variolavirus-infectie, oftewel
pokken, veroorzaakt koorts, hoofdpijn en een huiduitslag. De ziekte kan ernstige complicaties veroorzaken en is momenteel wereldwijd uitgeroeid door vaccinatie. Patiënten moeten geïsoleerd worden en een arts raadplegen voor aanvullende ondersteuning en vaccinatie om andere infecties te voorkomen.
Rubella
Rubella, of Duitse mazelen, veroorzaakt een milde huiduitslag en koorts. De symptomen zijn vaak mild, maar de ziekte kan ernstige gevolgen hebben voor een zwangere vrouw en haar ongeboren kind. Rubella kan worden voorkomen door vaccinatie.
Zika-virusinfectie
Zika-virusinfectie wordt overgedragen door muggen en kan koorts, huiduitslag en gewrichtspijn veroorzaken. Tijdens de zwangerschap kan het Zika-virus ernstige complicaties veroorzaken bij de baby, zoals een microcefalie. Het gebruik van muggenwerende middelen en het vermijden van muggenbeten zijn belangrijke preventieve maatregelen.
Risicofactoren
Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van huiduitslag kunnen verhogen. Deze factoren kunnen variëren afhankelijk van de oorzaak van de uitslag, maar enkele veelvoorkomende risicofactoren zijn:
- Allergieën: Personen met een geschiedenis van allergieën, zoals voedselallergieën of allergieën voor pollen en stof, hebben een verhoogd risico op huiduitslag, vooral in reactie op bepaalde stoffen.
- Huidtype: Mensen met een gevoelige huid of aandoeningen zoals eczeem hebben meer kans om huiduitslag te ontwikkelen als gevolg van irritatie of allergische reacties.
- Omgevingsfactoren: Blootstelling aan irriterende stoffen, zoals chemicaliën in schoonmaakmiddelen of cosmetica, kan leiden tot contactdermatitis en andere huidreacties.
- Infecties: Personen met een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld door chronische ziekten of het gebruik van immunosuppressiva, lopen een hoger risico op huidinfecties die huiduitslag kunnen veroorzaken.
- Stress: Hoge stressniveaus kunnen bijdragen aan de verergering van bestaande huidproblemen en de ontwikkeling van nieuwe huiduitslag.
- Hormonale veranderingen: Hormonale schommelingen, zoals die tijdens de puberteit, zwangerschap of menstruatie, kunnen ook bijdragen aan huiduitslag, vooral acne.
- Familiegeschiedenis: Een familiegeschiedenis van huidproblemen, zoals eczeem of psoriasis, kan het risico op het ontwikkelen van huiduitslag vergroten.
Door bewust te zijn van deze risicofactoren, kunnen individuen maatregelen nemen om hun kans op huiduitslag te verminderen.
Geassocieerde symptomen
Hieronder volgt een beschrijving van de geassocieerde symptomen van huiduitslag.
- Branderigheid: Dit symptoom wordt vaak ervaren als een branderig gevoel op de huid, meestal rondom de aangedane gebieden. Het kan intens zijn en kan de dagelijkse activiteiten van de persoon beïnvloeden. Brandend gevoel kan wijzen op een allergische reactie of een ontsteking.
- Jeuk: Jeuk is een van de meest voorkomende symptomen die gepaard gaat met huiduitslag. Het kan mild tot ernstig zijn en kan leiden tot krabben, wat de huid verder kan beschadigen en het risico op infecties kan verhogen. Jeuk kan variëren afhankelijk van de oorzaak van de uitslag.
- Roodheid: Roodheid of erytheem is vaak zichtbaar rond de gebieden met huiduitslag. Dit symptoom duidt meestal op ontsteking en kan een gevolg zijn van allergieën, infecties of irritaties. Roodheid kan gepaard gaan met zwelling en pijn.
- Schilfering: In sommige gevallen kan de huid rond de uitslag gaan schilferen. Dit kan optreden door het afstoten van dode huidcellen of door een ontsteking. Schilfering kan ook wijzen op aandoeningen zoals psoriasis of eczeem.
- Zwelling: Zwelling of oedeem kan optreden rond het gebied van de huiduitslag. Dit symptoom kan duiden op een ontstekingsreactie van de huid en kan vaak gepaard gaan met pijn of gevoeligheid.
- Vorming van blaren: Sommige huiduitslagen kunnen leiden tot de vorming van blaren, die gevuld zijn met vocht. Blaren kunnen pijnlijk zijn en kunnen openbreken, wat het risico op infecties vergroot. Ze komen vaak voor bij allergische reacties of huidinfecties.
- Vlekken: Huiduitslag kan zich presenteren als vlekken op de huid, die kunnen variëren in kleur, grootte en vorm. Deze vlekken kunnen wijzen op verschillende aandoeningen, afhankelijk van hun kenmerken en de bijbehorende symptomen.
Alarmsymptomen
Alarmsymptomen zijn tekenen die kunnen wijzen op een ernstige onderliggende aandoening en vereisen onmiddellijke medische evaluatie. Hieronder staan enkele belangrijke alarmsymptomen die kunnen optreden bij huiduitslag of formicatie:
- Acuut ontstekingsbeeld: Een plotselinge, ernstige ontsteking van de huid kan duiden op een ernstige infectie of een allergische reactie. Dit kan gepaard gaan met roodheid, zwelling, en warmte ter plaatse.
- Koorts: Het optreden van koorts, vooral wanneer dit gepaard gaat met huiduitslag, kan wijzen op een infectie die onmiddellijke aandacht behoeft. Hoge koorts kan ook wijzen op een systeemziekte.
- Pijnlijke blaren: Blaren die pijnlijk zijn, vooral als ze openbreken of een gele of groene afscheiding vertonen, kunnen duiden op een bacteriële infectie en vereisen medische zorg.
- Snel uitbreidende uitslag: Als de huiduitslag zich snel verspreidt, kan dit wijzen op een ernstige allergische reactie of infectie, wat een dringende evaluatie nodig maakt.
- Ademhalingsproblemen: Als een persoon ademhalingsproblemen ervaart in combinatie met huiduitslag, kan dit duiden op een anafylactische reactie, wat een levensbedreigende situatie is die onmiddellijke hulp vereist.
- Zwakke of flauwvallende patiënt: Als de persoon zich zwak of duizelig voelt, vooral in combinatie met een huiduitslag, kan dit wijzen op een ernstige allergische reactie of een andere ernstige aandoening.
- Onverklaarbaar gewichtsverlies: Gewichtsverlies zonder duidelijke oorzaak, vooral als het gepaard gaat met huidproblemen, kan wijzen op een onderliggende ziekte en moet grondig worden onderzocht.
- Langdurige of verergerende symptomen: Als de symptomen langer aanhouden of verergeren ondanks behandeling, is het belangrijk om medische hulp te zoeken voor verdere evaluatie en behandeling.
Deze alarmsymptomen zijn belangrijk om in de gaten te houden, aangezien ze kunnen wijzen op ernstigere gezondheidsproblemen die snel moeten worden aangepakt.
Diagnose en onderzoeken van huiduitslag
Diagnose van huiduitslag
Het diagnosticeren van huiduitslag begint meestal met een grondig klinisch onderzoek door een arts. De arts beoordeelt de aard, het patroon en de verspreiding van de uitslag. Belangrijke vragen omvatten de duur van de uitslag, eventuele symptomen zoals jeuk of pijn, en of er recent contact is geweest met allergenen of infecties.
Onderzoeken voor huiduitslag
Afhankelijk van de symptomen en vermoedelijke oorzaak kunnen verschillende onderzoeken worden uitgevoerd:
- Echografie: Echografie kan worden gebruikt om dieper gelegen huidstructuren en eventuele onderliggende problemen te beoordelen.
- MRI-scan: Voor complexere gevallen kan een MRI-scan nodig zijn om gedetailleerde beelden van de huid en omliggende weefsels te verkrijgen.
- Biopsie: Een huidbiopsie houdt in dat een klein monster van de huid wordt genomen en wordt onderzocht onder een microscoop om de oorzaak van de uitslag te bepalen.
- Patch-test: Deze test helpt bij het identificeren van allergische reacties door het aanbrengen van kleine hoeveelheden verdachte stoffen op de huid en het observeren van eventuele reacties.
- Cultuur- en gevoeligheidstesten: Bij vermoedelijke infecties kan een cultuur worden uitgevoerd om te identificeren welk type micro-organisme de uitslag veroorzaakt en welke behandelingen het meest effectief zijn.
- Serologische testen: Deze testen kunnen worden uitgevoerd om te controleren op bepaalde virale of bacteriële infecties die mogelijk verantwoordelijk zijn voor de uitslag.
- Bloedonderzoek: Bloedonderzoek kan helpen bij het identificeren van systemische aandoeningen die huiduitslag kunnen veroorzaken, zoals auto-immuunziekten of infecties.
Vervolgonderzoeken
Afhankelijk van de bevindingen kunnen vervolgonderzoeken nodig zijn om een definitieve diagnose te stellen en de meest geschikte behandeling te bepalen. Het is belangrijk om nauw samen te werken met een dermatoloog of specialist om een nauwkeurige diagnose en effectieve behandelplan te waarborgen.
Behandeling
De behandeling van huiduitslag is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Bij allergische reacties kunnen antihistaminica of corticosteroïden worden voorgeschreven om ontstekingen en jeuk te verlichten. Voor infecties zijn mogelijk antibiotica of antivirale middelen nodig. In gevallen van eczeem kan het gebruik van vochtinbrengende crèmes en corticosteroïden helpen om de huid te kalmeren. Het vermijden van triggerfactoren, zoals irriterende stoffen of allergenen, is essentieel in de behandeling.
Prognose
De prognose voor huiduitslag varieert afhankelijk van de oorzaak en de behandelingsrespons. Veel vormen van huiduitslag, zoals allergische reacties of infecties, zijn meestal tijdelijk en verbeteren met de juiste behandeling. Chronische aandoeningen zoals eczeem of psoriasis vereisen doorgaans voortdurende zorg en management, maar met een goede behandeling kunnen de symptomen worden beheerst. In het algemeen is de prognose gunstig voor de meeste patiënten.
Complicaties
Complicaties van huiduitslag kunnen variëren, afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de aandoening. Een veelvoorkomende complicatie is secundaire infectie, die kan optreden wanneer de huid wordt beschadigd door krabben. Dit kan leiden tot bacteriële infecties zoals cellulitis. Daarnaast kunnen sommige vormen van huiduitslag, zoals psoriasis, gepaard gaan met systemische complicaties zoals artritis. Psychosociale impact, zoals angst of depressie door chronische huidproblemen, kan ook een complicatie zijn.
Preventie
Preventieve maatregelen voor huiduitslag zijn voornamelijk gericht op het vermijden van bekende triggers. Voor mensen met allergieën is het belangrijk om allergenen te identificeren en te vermijden. Goede huidverzorging, inclusief het gebruik van milde, hypoallergene producten, kan helpen bij het voorkomen van irritaties. Regelmatige controles bij een dermatoloog kunnen ook nuttig zijn voor mensen met een voorgeschiedenis van huidproblemen om vroegtijdig in te grijpen bij nieuwe uitslagen.
Lees verder