Huiduitslag: Veel voorkomende oorzaken van uitslag op huid

Heel veel aandoeningen, infecties en stoffen leiden mogelijk tot een besmettelijke of niet-besmettelijke uitslag op de huid. De uitslag kenmerkt zich door een verandering in de kleur en textuur van de huid. Hierbij ontstaat meestal een uitbarsting van rode plekken/vlekken of bultjes op de huid. Mogelijk gaat de huiduitslag gepaard met roodheid, droogheid, pijn, bloedingen, pusvorming, brandende gevoelens, bultjes, blaarvorming, schilfering, zweervorming, jeuk en/of andere symptomen. Soms treft de huiduitslag een bepaald lichaamsdeel terwijl de uitslag zich bij andere patiënten verspreidt naar andere gebieden. Soms verdwijnt de uitslag spontaan, maar bij bepaalde oorzaken is een medische behandeling vereist zodat de huiduitslag en andere tekenen verdwijnen.

• Soorten uitslag op de huid
• Allergie en huiduitslag
• Allergische reactie op insectensteken
• Latexallergie
• Make-upallergie
• Netelroos
• Pinda-allergie
• Schimmelallergie
• Auto-immuunziekten
• Lupus (systemische lupus erythematosus of SLE)
• Psoriasis
• Reumatoïde artritis (RA)
• Ziekte van Kawasaki
• Bacteriële infecties
• Capnocytophaga canimorsus
• Erysipeloïd
• Erythrasma
• Folliculitis
• Impetigo
• Luieruitslag
• Meningokokemie (meningokokkenziekte)
• MRSA
• Reumatische koorts
• Roodvonk
• Stafylokokkeninfectie (Staphylococcus Aureus)
• Toxic Shock-syndroom (TSS)
• Tyfus
• Huidaandoeningen en uitslag
• Acne (puistjes)
• Contactdermatitis
• Droge huid
• Ecthyma
• Eczeem (atopische dermatitis)
• Erythema nodosum
• Gifsumak
• Intertrigo
• Keratosis pilaris
• Lichen planus
• Rosacea
• Seborreïsche dermatitis
• Sweet-syndroom (acute febriele neutrofiele dermatose)
• Ziekte van Hailey-Hailey (Familiale goedaardige Pemphigus)
• Schimmelinfecties
• Histoplasmose
• Liesschimmel
• Ringworm
• Tinea versicolor
• Vaginale schimmelinfectie
• Tekenziekten
• Bourbon Virus
• Rocky Mountain spotted fever
• Tularemie
• Ziekte van Lyme
• Tropische infecties
• Apenpokken
• Chikungunya-infectie
• Dengue (knokkelkoorts)
• Ebola (Ebola-virusziekte of Ebola-hemorragische koorts)
• Lassakoorts
• Leishmaniasis
• Ziekte van Chagas (Amerikaanse Trypanosomiasis)
• Tumoren
• Alvleesklier neuro-endocriene tumoren (NET, eilandceltumoren)
• Borstknobbels (bij vrouwen)
• Multipel myeloom
• Virale infecties
• Cytomegalie-infectie (CMV)
• Gordelroos
• Hand-, voet- en mondziekte
• Herpangina
• Hiv / aids
• Klierkoorts (Epstein-Barr Virus)
• Marburg-virusziekte
• Mazelen
• Molluscum contagiosum
• Rodehond
• Roseola
• Vijfde ziekte (Parvovirus, Erythema Infectiosum)
• Virale hepatitis E
• Waterpokken
• West Nijl-virusinfectie
• Zika-virus
• Andere problemen die een uitslag veroorzaken
• Bedwantsen
• Henoch-Schönlein Purpura
• Schurft
• Seksueel overdraagbare aandoeningen
• Sick Building Syndrome
• Warmte-uitslag
• Ziekte van Still
• Zongevoelige medicijnen (lichtgevoeligheid voor medicatie)

Soorten uitslag op de huid

Een huiduitslag wordt gedefinieerd volgens het uiterlijk.

• een maculaire uitslag verwijst naar platte, kleine rode vlekken op de huid
• een papulaire uitslag duidt op kleine, verhoogde rode bultjes op de huid
• een combinatie van een maculaire en papulaire huiduitslag is ook mogelijk (maculopapulaire huiduitslag)
• een vesiculaire huiduitslag is een uitslag met bijbehorende blaren

Allergie en huiduitslag

Een allergie verwijst naar een verkeerde reactie van het immuunsysteem als reactie op lichamelijk contact met bepaalde vreemde stoffen (allergenen). Wanneer deze allergenen in contact komen met het lichaam, gaat het immuunsysteem een allergische reactie ontwikkelen bij patiënten die daarvoor gevoelig zijn. De lichaamsdelen die vatbaar zijn voor allergieën zijn de ogen, de neus, de longen, de huid en de maag. Veel voorkomende allergische aandoeningen zijn hooikoorts, astma, oogallergieën, allergisch eczeem en netelroos. Een uitslag gaat hiermee mogelijk gepaard.

Allergische reactie op insectensteken

De meeste stekende insectensteken en insectenbeten zijn afkomstig van bijen, dazen, horzels, wespen en vuurmieren. De ernst van allergische reacties op de steken en beten varieert enorm, maar vaak ontwikkelt zich een uitslag op de huid wanneer een patiënt allergisch is voor de beten of steken. Een snelle behandeling is vaak essentieel. Soms zijn allergie-injecties (immunotherapie) zeer effectief.

Latexallergie

Latexallergie is een aandoening waarbij het lichaam reageert op latex, een natuurlijk product afkomstig van de rubberboom. De reactie kan vertraagd of onmiddellijk een huiduitslag veroorzaken, wat leidt tot anafylaxie (ernstige allergische reactie). Latex vermijden is de meest effectieve manier om een allergische reactie te voorkomen.

Make-upallergie

Geuren en conserveringsmiddelen in cosmetica kunnen bij sommige patiënten allergische reacties veroorzaken. Bekende symptomen zijn onder meer roodheid, jeuk en zwelling nadat het product in contact is gekomen met de huid van de patiënt. De behandeling bestaat uit meestal het gebruik van vrij verkrijgbare cortisoncrèmes.

Netelroos

Netelroos (urticaria) is een niet-besmettelijke huidaandoening die wordt veroorzaakt door een allergische reactie op een stof. Dit betreft een allergie voor voedsel (voedselallergie) of medicijnen (medicatie-allergie), maar vaak is de oorzaak van de allergie (het allergeen) onbekend. Bekende symptomen van netelroos zijn onder meer een verhoogde, jeukende rode uitslag op de huid. Een patiënt moet medische zorg voor netelroos zoeken als hij kampt met slikproblemen, een piepende ademhaling, kortademigheid of een benauwde keel. Antihistaminica behandelen netelroos.

Pinda-allergie

Ongeveer 1% tot 2% van de bevolking lijdt aan een pinda-allergie. Bekende symptomen van een pinda-allergie zijn onder meer een uitslag, netelroos, roodheid en jeuk. Ernstige reacties leiden tot ademhalingsproblemen, misselijkheid, een verlaagde bloeddruk, duizeligheid en gedragsveranderingen. Patiënten met een pinda-allergie moeten steeds een epinefrine-auto-injector bij zich hebben.

Schimmelallergie

De blootstelling aan schimmels kan symptomen veroorzaken bij patiënten die gevoelig zijn voor schimmels. Bekende symptomen van een schimmelallergie zijn onder meer niezen, een loopneus, een piepende ademhaling, hoesten, roodheid van de ogen en een uitslag. Door de luchtvochtigheid binnenshuis laag te houden, tussen 30% -50%, is schimmelgroei te voorkomen. Verder gebruiken mensen best ventilatoren in de badkamer tijdens het douchen. Het is bovendien aangewezen om sanitaire lekken snel te repareren. Tijdens vochtige seizoenen is het gebruik van een airconditioner tot slot aanbevolen.

Auto-immuunziekten

Lupus (systemische lupus erythematosus of SLE)

Systemische lupus erythematosus is een auto-immuunziekte waarbij de lichaamsweefsels chronisch ontstoken zijn. Lupus tast mogelijk de huid, het hart, de longen, de nieren, de gewrichten en de hersenen aan. Wanneer alleen de huid betrokken is, is sprake van discoïde lupus. Wanneer interne organen betrokken zijn, staat dit bekend als systemische lupus erythematosus (SLE).

Psoriasis

Psoriasis is een chronische huidaandoening die grote plaques van een droge, rode, verheven huid en huidschilfers veroorzaakt. Er zijn verschillende soorten psoriasis, waaronder psoriasis vulgaris, psoriasis guttata (druppelvormige vlekken op huid met jeuk), psoriasis inversa (rode, glanzende huidvlekken op huidplooien) en pustuleuze psoriasis (witte bultjes met pus op de huid). De symptomen zijn afhankelijk van het type psoriasis. De behandeling van psoriasis bestaat uit crèmes, lotions, via de mond ingenomen medicatie, injecties en infusies van biologische geneesmiddelen en fototherapie (behandeling via licht). Voor deze auto-immuunziekte bestaat geen remedie anno maart 2020.

Reumatoïde artritis (RA)

Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte waarbij een chronische ontsteking van de gewrichten, het weefsel rond de gewrichten en andere organen in het lichaam tot stand komt. De kenmerkende vroege tekenen bestaan uit:

• algemeen: vermoeidheid, koorts, bloedarmoede, een depressie
• gewrichten: een gewrichtsvervorming, gezwollen gewrichten, gewrichtspijn, gewrichtsstijfheid, gevoeligheid van de gewrichten, manken, een verlies van gewrichtsfunctie, een verlies van het gewrichtsbereik, veel gewrichtsaandoeningen (polyartritis)

Ziekte van Kawasaki

De ziekte van Kawasaki is een zeldzame kinderziekte waarbij een kind te maken krijgt met koorts die langer dan vijf dagen aanhoudt. Dit gaat gepaard met minstens vier van de volgende vijf symptomen: een huiduitslag, gezwollen lymfeklieren in de nek, een rode tong, een zwelling of roodheid van handen of voeten en conjunctivitis (ontsteking van het oogbindvlies). Hoge doses aspirine behandelen de ziekte van Kawasaki. Cortison en ontstekingsremmende geneesmiddelen zijn eveneens inzetbaar bij deze auto-immuunaandoening.

Bacteriële infecties

Capnocytophaga canimorsus

De bacterie Capnocytophaga canimorsus komt veel voor in de mond van katten, honden en mensen. Patiënten met een zwak immuunsysteem lopen het risico om Capnocytophaga-infecties op te lopen. De overdracht van de bacterie gebeurt door beten, krabben of likken (bijvoorbeeld aan een wonde) waarbij het besmette speeksel het lichaam van de patiënt binnendringt. De symptomen zijn mogelijk zeer divers zoals onder andere hartproblemen, gewrichtspijn, buikpijn, nierfalen, sepsis (bloedvergiftiging) en een huidslag. Antibiotica doden deze bacterie.

Erysipeloïd

Erysipeloïd is een goedaardige op erysipelas (vuurrode huiduitslag met verhoogde huid) gelijkende huiduitslag aan de vingers of op de handrug. Deze bacteriële huidinfectie treft vooral patiënten die door hun beroep vaak met dierlijke stoffen in aanraking komen, zoals slagers en personeel in vleeswarenfabrieken.

Erythrasma

Erythrasma is een chronische vorm van een moeilijk te genezen huiduitslag die bestaat uit rode, roodbruine en gele jeukende plekken. De uitslag komt voornamelijk tot stand in de liesplooien en oksels of op andere plaatsen waar twee huidoppervlakken tegen elkaar liggen. Erythrasma is het gevolg van een bacteriële infectie, veroorzaakt door een Corynebacterium.

Folliculitis

Folliculitis is een besmettelijke huidaandoening waarbij kleine rode bultjes ontstaan rond de haarzakjes. Huidbacteriën zoals Staphylococcus en Pseudomonas infecteren de follikels. De behandeling bestaat uit vrij verkrijgbare bacteriële wasbeurten, op de huid toegepaste antibiotica en/of lokale steroïden.

Impetigo

Impetigo is een besmettelijke huidinfectie die wordt veroorzaakt door stafylokokken en streptokokken, soorten bacteriën. Er zijn twee soorten impetigo: niet-bulleus en bulleus. Bekende symptomen van niet-bulleuze impetigo zijn onder meer kleine blaren op de neus, het gezicht, de armen of benen en mogelijk gezwollen klieren. Bulleuze impetigo kenmerkt zich door blaren op verschillende gebieden, vooral in het billengebied. De behandeling bestaat uit een milde reiniging, het verwijderen van de korstjes van blaren en het aanbrengen van voorgeschreven mupirocine-antibiotische zalf.

Luieruitslag

Bij een luieruitslag ontstaat huidirritatie die zich ontwikkelt in het huidgebied dat bedekt is met een luier. De meeste luieruitslag wordt veroorzaakt door bacteriële infecties of schimmelinfecties, hoewel sommige vormen van een luieruitslag het gevolg zijn van contactdermatitis of allergische reacties op de luiers en doekjes. Reiniging met water en zachte doeken, gevolgd door het aanbrengen van vaseline of zinkoxide en frequente luierwisselingen zijn de beste behandeling voor een luieruitslag.

Meningokokemie (meningokokkenziekte)

Meningokokkemie is een bloedbaaninfectie veroorzaakt door de bacterie Neisseria meningitides. Bekende symptomen van meningokokkemie zijn koorts, hoofdpijn, vermoeidheid en lichaamspijn. Meningokokkemie behandelt de arts met intraveneuze antibiotica.

MRSA

MRSA-bacteriën (methicilline-resistente Staphylococcus aureus) veroorzaken besmettelijke huidinfecties met de volgende tekenen: cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid), abcessen, karbonkels (verzameling van steenpuisten), impetigo en steenpuisten. Hierbij is ook een huiduitslag mogelijk. Normaal huidweefsel laat meestal geen MRSA-infectie toe. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem en patiënten met snijwonden, schaafwonden of chronische huidaandoeningen zijn gevoeliger voor een MRSA-infectie.

Reumatische koorts

Reumatische koorts is een ziekte die soms optreedt na een groep A-streptokokkeninfectie. Bekende symptomen zijn onder meer polyartritis, een huiduitslag, Sydenham's chorea (neurologische bewegingsstoornis) en koorts. De behandeling voor reumatische koorts omvat penicilline, erytromycine of azithromycine (soorten antibiotica). De verdere behandeling is gericht op het verlichten van de symptomen die tot stand zijn gekomen door de immunologische reactie van het lichaam op de bacteriën.

Roodvonk

Roodvonk, een bacteriële infectie veroorzaakt door groep A-streptokokkenbacteriën, veroorzaakt tekenen zoals koorts, een huiduitslag met een schuurpapierachtige textuur en keelpijn. Orale (via de mond ingenomen) penicilline is de standaardbehandeling voor roodvonk (scarlatina).

Stafylokokkeninfectie (Staphylococcus Aureus)

Stafylokokken zijn een groep bacteriën die een veelvoud aan ziekten veroorzaken. Stafylokokbesmettingen kunnen een ziekte veroorzaken die direct ontstaat door een infectie of indirect door de gifstoffen die de bacteriën produceren. Bekende symptomen van een stafylokokbesmetting zijn roodheid, zwelling, pijn en een pusafscheiding. Kleine huidinfecties behandelt de arts met een antibiotische zalf, terwijl ernstigere infecties intraveneuze antibiotica vereisen.

Toxic Shock-syndroom (TSS)

Het toxic shock-syndroom is een bacteriële infectie die vergezeld gaat met een lage bloeddruk, koorts en een schilferige huiduitslag. De behandeling bestaat uit een intraveneuze (via een ader) vochttoediening om de shock te behandelen, intraveneuze antibiotica en het reinigen van geïnfecteerde wonden.

Tyfus

Tyfus is een ziekte die wordt veroorzaakt door Rickettsia-bacteriën. Bekende symptomen zijn onder meer koorts, hoofdpijn, misselijkheid, braken, diarree en een uitslag. Antibiotica behandelen endemische en epidemische tyfusinfecties.

Huidaandoeningen en uitslag

Acne (puistjes)

Acne is een plaatselijke huidontsteking als gevolg van overactiviteit van talgklieren aan de basis van haarzakjes. Deze ontsteking neemt de vorm aan van een oppervlakkige puist (met pus), een puistje, een diepere cyste, verstopte poriën, witkopjes of mee-eters (kleine zwarte puntjes op het gezicht). Daarnaast is roodheid van de huid en een huiduitslag mogelijk. De behandelingen bestaat uit zelfzorgremedies, medicatie, lasertherapie en/of chirurgie.

Contactdermatitis

Contactdermatitis is een huiduitslag die optreedt na blootstelling aan een irriterend middel. Zowel allergische contactdermatitis als irriterende contactdermatitis zijn mogelijk. Bekende symptomen zijn onder meer een rode, verhoogde uitslag op de plaats van contact met de uitlokkende stof. De aandoening is te behandelen via crèmes, koude kompressen en lokale steroïden.

Droge huid

Een droge huid (xeroderma) resulteert uit externe factoren, zoals koude temperaturen, een lage luchtvochtigheid, harde zepen en bepaalde medicijnen, of interne factoren, zoals schildklieraandoeningen, diabetes mellitus (suikerziekte), psoriasis of het Sjögren-syndroom (aandoening met droge ogen, droge mond en droge keel). Bekende symptomen van een droge huid zijn onder meer jeuk en een rode, gebarsten (gebarsten huid) of schilferende huid. De belangrijkste behandeling voor een droge huid is een regelmatige, dagelijkse bevochtiging van de huid.

Ecthyma

Ecthyma is een puistenvormende huidaandoening, veroorzaakt door andere ziekten.

• Ecthyma cachecticorum (ecthyma gangraenosum bij kinderen) veroorzaakt bijvoorbeeld uitslag en zweren, vooral op de billen en rug. Dit resulteert uit een algemene slechte toestand van het lichaam of een verzwakt immuunsysteem.
• Ecthyma contagiosum (schapenpokken, orf) duidt op een papuleuze, soms purulente virusaandoening van de schapenhuid die besmettelijk is voor de mens.
• Ecthyma diabetica (ecthyma bij diabetes mellitus) is een uitslag die mogelijk tot stand komt door suikerziekte.
• Ecthyma syphiliticum is tot slot een huidaandoening in het tweede stadium van syfilis.

Eczeem (atopische dermatitis)

Eczeem (atopische dermatitis) verwijst naar veel soorten dermatitis (huidontsteking). Atopische dermatitis is de meest voorkomende vorm van eczeem. Andere soorten eczeem zijn: contacteczeem, allergisch contacteczeem, seborreïsch eczeem, nummulair eczeem, stasis dermatitis en dyshidrotisch eczeem. De huidaandoening kenmerkt zich door ontstoken, ruwe huidplekken die af en toe met vocht gevulde bultjes veroorzaken die kunnen sijpelen. Er is anno maart 2020 geen remedie voor eczeem, hoewel eczeem vochtinbrengende crèmes/eczeemcrèmes en/of lokale steroïden de symptomen verlichten.

Erythema nodosum

Erythema nodosum is een huidontsteking die resulteert in roodachtige, pijnlijke, gevoelige knobbeltjes die zich meestal aan de voorkant van de benen onder de knieën bevinden. Erythema nodosum verdwijnt binnen drie tot zes weken spontaan, waardoor een gekneusd gebied achterblijft. De behandelingen bestaan uit ontstekingsremmende medicijnen en via de mond ingenomen of via een injectie toegediende corticosteroïden.

Gifsumak

Gifsumak is een plant die de stof urushiol bevat. Door contact aan deze stof ontstaat mogelijk een uitslag. Bekende tekenen zijn onder meer een rode, gezwollen, jeukende huid, blaarvorming en een hobbelige uitslag. De behandeling bestaat uit het spoelen van het blootgestelde gebied met water, het nemen van antihistaminica en vrij verkrijgbare pijnstillers, het gebruik van lokale behandelingen zoals calaminelotion en het aanbrengen van koele kompressen.

Intertrigo

Intertrigo is ontstaat door wrijving, een verhoogde temperatuur en vocht. Bekende symptomen zijn onder meer jeuk, brandende gevoelens en rode uitslag. Vaak zijn de huidplooien getroffen. Aangetaste gebieden zijn te behandelen met een actueel steroïde en barrièrecrème.

Keratosis pilaris

Keratosis pilaris is een veel voorkomende huidaandoening waarbij kleine witte of rode bultjes verschijnen rond de haarzakjes op de bovenarmen, dijen, billen en wangen. De oorzaak van de huidziekte is onbekend anno maart 2020. Er is anno maart 2020 geen remedie voor keratosis pilaris maar de aandoening verdwijnt vaak vanzelf. Professionele handmatige verwijdering van de letsels, chemische peelings en microdermabrasie, in combinatie met op de huid toegepaste producten, zijn de beste behandelingen voor deze aandoening.

Lichen planus

Lichen planus is een veel voorkomende huidziekte met kleine, jeukende roze of paarse vlekken op de armen of benen. De abnormale gebieden op de huid bij lichen planus zijn meestal plat en jeukend en ze hebben vaak een (veel)hoekige vorm.

Rosacea

Rosacea is een huidziekte met roodheid van het voorhoofd, de kin en de onderste helft van de neus. Naast een ontsteking van de gezichtshuid omvatten de symptomen een verwijding van de bloedvaten en puistjes (acne rosacea) in het middelste derde gezichtsgedeelte. Via de mond ingenomen en op de huid toegepaste antibiotica zijn behandelingen voor rosacea. Indien onbehandeld leidt dit mogelijk tot rhinophyma (een knolneus ontstaat).

Seborreïsche dermatitis

Seborreïsche dermatitis is een chronische huidaandoening. Bekende symptomen zijn onder meer een rode, schilferende uitslag op de hoofdhuid (hoofdroos), het gezicht, de oren en de romp. De behandeling bestaat uit een medicinale shampoo en het aanbrengen van een steroïde lotion.

Sweet-syndroom (acute febriele neutrofiele dermatose)

Het Sweet-syndroom (acute febriele neutrofiele dermatose) is een huidaandoening die soms optreedt als gevolg van:

• bepaalde kankers
• bepaalde medicijnen
• bloedaandoeningen
• een immuunsysteemreactie op reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• een zwangerschap
• inflammatoire darmaandoeningen (ontstekingsaandoeningen van de darm)
• luchtweginfecties

Bekende symptomen zijn onder meer karakteristieke huidletsels die groeien en zich verspreiden in clusters. Oogpijn, hoge koorts, aften, hoofdpijn en gewrichtspijn treden mogelijk ook op. Hoewel het Sweet-syndroom vaak vanzelf verdwijnt, moet de arts bij patiënten met ernstigere symptomen medicijnen zoals corticosteroïden voorschrijven.

Ziekte van Hailey-Hailey (Familiale goedaardige Pemphigus)

De ziekte van Hailey-Hailey (familiale goedaardige pemphigus) is een erfelijke huidziekte die pijnlijke blaarvorming op de huidplooien veroorzaakt. Er is geen specifieke behandeling voor deze ziekte anno maart 2020. De behandeling is gericht op het verlichten van de tekenen.

Schimmelinfecties

Histoplasmose

Histoplasmose is een infectieziekte veroorzaakt door de schimmel Histoplasma capsulatum. De patiënt ervaart hierbij koorts, leukopenie (verlaagd aantal witte bloedcellen), een vergrote milt en vergrote lever, mediastinale lymfadenopathie (gezwollen lymfeklieren in de ruimte in de borstkas tussen de beide longen), bloedarmoede en een maculopapillaire uitslag.

Liesschimmel

Liesschimmel kenmerkt zich door een jeukende rode uitslag in het liesgebied. Patiënten met suikerziekte en patiënten met obesitas (zwaarlijvigheid) zijn vatbaarder voor het ontwikkelen van jeuk. Schimmeldodende shampoos, crèmes en pillen verlichten de jeuk. Bacteriële jeuk behandelt de arts met antibacteriële zepen en op de huid toegepaste en via de mond ingenomen antibiotica.

Ringworm

De term ringworm verwijst naar een besmettelijke schimmelinfecties die zich op het huidoppervlak bevinden en gepaard gaan met een huiduitslag. Een lichamelijk onderzoek van de aangetaste huid, onderzoek van huidafkrabsels onder de microscoop en cultuurtest is nodig om de juiste diagnose te kunnen stellen, wat essentieel is voor een succesvolle behandeling. Tot de verschillende soorten ringworm behoren de volgende: tinea barbae (baardstreek), tinea capitis (hoofdschimmel), tinea corporis (lichaamsschimmel), tinea cruris (liesschimmel), tinea faciei (rode vlekken aan het gezicht), tinea manuum (handschimmel), tinea pedis (voetschimmel) en tinea unguium (schimmelnagel).

Tinea versicolor

Tinea versicolor is een schimmelinfectie die voornamelijk de huid van jongeren aantast. De uitslag kenmerkt zich door lichte of roodbruine schilferige vlekken en gebieden die lichter zijn dan de omringende huid (hypopigmentatie). Tinea versicolor wordt veroorzaakt door een gist die daadwerkelijk in de huid aanwezig is. Factoren zoals hitte, vochtigheid en zweet helpen de gist te verspreiden bij patiënten, wat resulteert in een niet-besmettelijke uitslag.

Vaginale schimmelinfectie

Vaginale schimmelinfecties bij vrouwen resulteren uit een overgroei van de gist Candida albicans. Bekende symptomen van een vaginale schimmelinfectie zijn onder meer vaginale pijn bij het plassen, een vaginale afscheiding, een stinkende vaginale geur, een vaginale huiduitslag en vaginale jeuk. De behandeling bestaat uit vrij verkrijgbare medicijnen. Een man krijgt de schimmelinfectie mogelijk van zijn vrouwelijke seksuele partner. Hij kampt dan met een jeukende penis. De behandeling gebeurt met via de mond ingenomen of op de huid toegepaste medicatie.

Tekenziekten

Teken zijn bekende ziekteverspreiders voor mens en dier. Enkele bekende door teken overgedragen ziekten omvatten de ziekte van Lyme, Rocky Mountain spotted fever, Q-koorts, tularemie en babesiose. Geïnfecteerde teken verspreiden de ziekte zodra ze een gastheer hebben gebeten, waardoor de ziekteverwekkers in hun speeksel en mond in de huid en het bloed van de gastheer kunnen komen. Tekenbeten zijn meestal pijnloos, maar de plaats van de beet kan later jeuken, branden, rood worden en pijnlijk aanvoelen. Patiënten die allergisch zijn voor tekenbeten krijgen te maken met een huiduitslag, een zwelling, kortademigheid, gevoelloosheid of verlamming. De behandeling van tekenbeet omvat het reinigen van de huid en het aanbrengen van een antibiotische crème.

Bourbon Virus

De Bourbon-virusziekte is een door teken overgedragen ziekte die leidt tot koorts, een huiduitslag, hoofdpijn, braken en misselijkheid. De Lone Star-teek brengt de ziekte over op de mens. De behandeling is gericht op het toedienen van ondersteunende zorgen.

Rocky Mountain spotted fever

Rocky Mountain spotted fever is een door teken overgedragen ziekte die tekenen veroorzaakt zoals koorts, een huiduitslag, hoofdpijn en spierpijn. Het antibioticum doxycycline is de standaardbehandeling voor deze tekenziekte.

Tularemie

Tularemie (konijnenkoorts) is een infectie veroorzaakt door de Francisella tularensis-bacterie. Patiënten kunnen besmet raken met tularemie door in contact te komen met besmette dieren of door een tekenbeet. Bekende symptomen zijn onder meer koorts, hoofdpijn en een uitslag. Tularemie wordt behandeld met streptomycine of gentamicine.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme is een niet-besmettelijke bacteriële infectie die wordt verspreid door teken wanneer ze op de huid bijten. Aanvankelijk tast de ziekte de huid aan en ontstaat een roodachtige uitslag die gepaard gaat met griepachtige symptomen. Na de eerste roodheid van de huid duurt het weken tot maanden voordat de effecten zich door het lichaam verspreiden. De ziekte van Lyme is te behandelen met antibiotica.

Tropische infecties

Apenpokken

Apenpokken is een tropische virale ziekte die vergezeld gaat met koorts, zweten en een uitslag met bultjes en puisten op het gezicht en de borst. Speciale bloedonderzoeken diagnosticeren deze ziekte. De behandeling bestaat meestal uit het toedienen van een pokkenvaccinatie, cidofovir en mogelijk ook uit immunoglobuline.

Chikungunya-infectie

Chikungunya is een virale infectie die wordt verspreid door een beet van een geïnfecteerde mug. Veel voorkomende symptomen van een Chikungunya-virusinfectie zijn gewrichtspijn, hoofdpijn, een huiduitslag en koorts. Er is anno maart 2020 geen medicijn of vaccin beschikbaar om Chikungunya-virale infecties te behandelen of te voorkomen. Sommige medicijnen en huismiddeltjes verlichten de symptomen van een Chikungunya-virusinfectie.

Dengue (knokkelkoorts)

Dengue (knokkelkoorts) is een tropische ziekte die ontstaat door de beet van een gestreepte Aedes aegypti-mug. Bekende symptomen van knokkelkoorts zijn hoofdpijn, koorts, uitputting, ernstige gewrichtspijn en spierpijn, een huiduitslag en gezwollen klieren. Omdat dengue wordt veroorzaakt door een virus, is er geen specifiek medicijn om het te behandelen. De behandeling richt zich op het verlichten van de symptomen.

Ebola (Ebola-virusziekte of Ebola-hemorragische koorts)

Ebola-hemorragische koorts is een vaak dodelijke infectieziekte die gepaard gaat met koorts, hoofdpijn, braken, diarree, keelpijn, buikpijn, een huiduitslag en rode ogen. Er is anno maart 2020 geen standaardbehandeling voor ebola.

Lassakoorts

Lassakoorts is een virale hemorragische koorts die griepachtige symptomen veroorzaakt, maar een tijdelijke huiduitslag behoort ook tot de mogelijkheden. Ribavirine is de standaardbehandeling voor Lassakoorts. Gehoorverlies is een veel voorkomende complicatie van Lassakoorts.

Leishmaniasis

Leishmaniasis is een ziekte die resulteert uit de beet van een geïnfecteerde zandvlieg. De meest voorkomende vormen van leishmaniasis zijn cutane (huid) en viscerale leishmaniasis. Leishmaniasis komt vooral voor in de subtropen en de tropen. Bekende symptomen van cutane leishmaniasis zijn huidzweren met een opstaande rand en een centrale krater, terwijl viscerale leishmaniasis meestal gepaard gaat met koorts, gewichtsverlies en een vergrote lever en milt.

Ziekte van Chagas (Amerikaanse Trypanosomiasis)

De ziekte van Chagas is een infectie veroorzaakt door de T. cruzi-parasiet. Bekende symptomen van de ziekte van Chagas zijn onder meer een uitslag, gezwollen lymfeklieren, koorts, vermoeidheid, misselijkheid en braken. De behandeling hangt af van de fase van de ziekte en de leeftijd van de patiënt.

Tumoren

Alvleesklier neuro-endocriene tumoren (NET, eilandceltumoren)

Er zijn veel soorten pancreas neuro-endocriene tumoren (NET's): een gastrinoom, een insulinoom (blijvende insuline-aanmaak), een glucagonoom (teveel glucagon in bloed), een VIPoom (veroorzaakt diarree) en een somatostatinoom. De symptomen zijn afhankelijk van het type pancreas NET maar soms is een huiduitslag aanwezig. Standaardbehandelingen omvatten chirurgie, chemotherapie, hormoontherapie, chemo-embolisatie, gerichte therapie en ondersteunende zorgen.

Borstknobbels (bij vrouwen)

Borstknobbels bij vrouwen zijn te wijten aan een borstontsteking, een borstinfectie, verwondingen aan de borst of borstkanker. Soms gaan deze borstgezwellen gepaard met een huiduitslag. De diagnose gebeurt met behulp van een lichamelijk onderzoek, een mammografie, een echografie, een MRI-scan en/of biopsie. De behandeling van borstknobbels bij vrouwen is afhankelijk van de oorzaak.

Multipel myeloom

Een multipel myeloom (ziekte van Kahler) is een vorm van kanker die zich ontwikkelt in plasmacellen, de witte bloedcellen die antilichamen aanmaken. Bekende symptomen zijn onder meer botpijn, zwakte, extreme dorst, misselijkheid, vaak plassen en botbreuken. De behandeling van een multipel myeloom hangt af van de stadiëring en symptomen van de ziekte.

Virale infecties

Cytomegalie-infectie (CMV)

Het cytomegalovirus (CMV) is een virus dat van patiënt tot patiënt wordt verspreid via speeksel, sperma, vaginale afscheidingen, urine, bloed, seksueel contact, borstvoeding, bloedtransfusies, orgaantransplantaties en moedermelk. Patiënten met een hiv-infectie lopen het grootste risico om CMV op te lopen. Bekende symptomen van CMV zijn vermoeidheid, gezwollen klieren, koorts en keelpijn. Vooral bij baby’s komt mogelijk een maculopapulaire uitslag tot stand. Regelmatig en grondig de handen wassen en condooms gebruiken is belangrijk om de infectie te voorkomen.

Gordelroos

Gordelroos (herpes zoster) is een besmettelijke infectie veroorzaakt door het varicella-zoster-virus. Bekende symptomen van gordelroos zijn een brandende huid, gevoelloosheid en tintelingen en een pijnlijke rode, blaarachtige uitslag. Andere symptomen van gordelroos zijn hoofdpijn, koorts, misselijkheid en lichaamspijn. Gordelroos is besmettelijk totdat alle blaren zijn verdwenen. De behandeling is gericht op pijnbestrijding en het verkorten van de ziekteduur met het toedienen van antivirale medicijnen.

Hand-, voet- en mondziekte

De hand-, voet- en mondziekte is een zeer besmettelijke ziekte die resulteert uit verschillende enterovirussen. Deze virussen worden overgedragen via neusafscheidingen, zoenen en speeksel. De aandoening veroorzaakt prikkelbaarheid, een verminderde eetlust, keelpijn, koorts, zwakte en pijnlijke zweren en een huiduitslag op de handen, de voeten en de mond.

Herpangina

Herpangina is een besmettelijke ziekte die vaak voorkomt bij kinderen. Dit resulteert uit een infectie met een Coxsackievirus of een enterovirus. Bekende symptomen zijn mondzweertjes, koorts en keelpijn. De behandeling is gericht op het verlichten van koorts en pijn met paracetamol en ibuprofen. Het is belangrijk dat kinderen goed blijven drinken.

Hiv / aids

Het humaan immunodeficiëntievirus veroorzaakt een hiv-infectie. Het verworven immunodeficiëntiesyndroom (aids) is een aandoening die ontstaat nadat hiv het immuunsysteem van een patiënt ernstig heeft beschadigd. Risicofactoren voor hiv en aids zijn onder meer het gebruik van besmette naalden of spuiten, onbeschermde seks, soa's, veel sekspartners en overdracht van een moeder op haar kind. Patiënten met hiv / aids lopen een verhoogd risico op een huiduitslag.

Klierkoorts (Epstein-Barr Virus)

Het Epstein-Barr-virus is een veel voorkomende oorzaak van klierkoorts. Bekende symptomen van klierkoorts zijn onder meer gezwollen lymfeklieren, koorts, een huiduitslag, keelpijn, malaise (een algemeen ziek gevoel) en een gezwollen lever en/of gezwollen milt. De behandeling is gericht op het verminderen van de ernst van de tekenen. Er is anno maart 2020 geen vaccin om deze infectie te voorkomen.

Marburg-virusziekte

De Marburg-virusziekte is een zoönotische infectie die koude rillingen, hoofdpijn, koorts en spierpijn met zich meebrengt. De behandeling van de Marburg-virusziekte is ondersteunend gericht. Barrière- en isolatietechnieken zijn de beste preventieve maatregelen voor Marburg-infecties.

Mazelen

Mazelen (rubeola) is een zeer besmettelijke virale infectie. Bekende symptomen zijn onder meer een huiduitslag, hoge koorts, hoesten, een loopneus en rode ogen. De behandeling is gericht op het verlichten van de symptomen. De ziekte kan worden voorkomen met het vaccin tegen mazelen, bof, rubella en waterpokken (varicella).

Molluscum contagiosum

Molluscum contagiosum is een besmettelijke huidinfectie veroorzaakt door een soort pokkenvirus. De patiënt kampt met roze, pijnloze bultjes op de huid. De infectie verdwijnt meestal binnen zes tot twaalf maanden. Cryotherapie (behandeling via bevriezing), lasertherapie en curettage zijn eveneens inzetbare behandelingen voor het verwijderen van de knobbeltjes.

Rodehond

Rodehond (rubella) is een besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door een virus. Bekende symptomen zijn onder meer een uitslag (op het gezicht, de romp, de armen en de benen) en koorts gedurende twee tot drie dagen. Een combinatievaccin (mazelen, bof en rodehond) voorkomt deze ziekte.

Roseola

Roseola is een virale ziekte die het meest voorkomt bij jonge kinderen. Bekende symptomen zijn onder meer een plotseling hoge koorts die drie tot vijf dagen aanhoudt, gezwollen nekklieren, een loopneus, gezwollen oogleden, diarree, prikkelbaarheid en een uitpuilende zachte plek op het hoofd.

Vijfde ziekte (Parvovirus, Erythema Infectiosum)

De vijfde ziekte (erythema infectiosum) is een besmettelijke virale huidinfectie, veroorzaakt door het parvovirus B19. Bekende symptomen zijn onder meer lichte koorts, vermoeidheid en een uitslag over het hele lichaam.

Virale hepatitis E

Hepatitis E is een type leverontsteking die wordt veroorzaakt door het hepatitis E-virus. Meestal gebeurt de overdracht van hepatitis E door het eten of drinken van vuil of besmet water. Hepatitis E is soms zeer ernstig, vooral bij een zwangere vrouw. Tot 25% de zwangere vrouwen met virale hepatitis E komt hieraan te overlijden. De tekenen van een hepatitis E-infectie bestaan uit misselijkheid en braken, een uitslag, geelzucht (gele ogen en gele huid), pijn aan de rechterkant van de buik, donkere of bruine urine en een lichtgekleurde ontlasting. Sommige patiënten hebben echter geen symptomen, dus ze weten dan niet dat ze besmettelijk zijn. Het duurt ongeveer zes weken om te herstellen van hepatitis E. Anno maart 2020 zijn er geen specifieke medicijnen of behandelingen beschikbaar voor hepatitis E. Meestal zijn de prognose en levensverwachting voor hepatitis E na herstel goed. De meeste patiënten hebben op de lange termijn geen leverproblemen door de infectie.

Waterpokken

Waterpokken is een besmettelijke kinderziekte die wordt veroorzaakt door het varicella-zoster-virus. De overdracht verloopt via besmette druppels die worden geproduceerd tijdens het niezen of hoesten en door in contact te komen met de vloeistof die zich in blaren bevindt. De symptomen hebben een incubatietijd van veertien tot zestien dagen en omvatten een paar dagen lichte koorts, zwakte, vermoeidheid en een rode, verhoogde, jeukende huiduitslag die zich ontwikkelt tot blaren die uiteindelijk barsten en waaruit vocht sijpelt. Complicaties zijn onder meer zweren, littekens, encefalitis (hersenontsteking), zenuwverlammingen en het Reye-syndroom (zwelling van de hersenen en zwelling van de lever bij kinderen).

West Nijl-virusinfectie

West-Nijl-encefalitis is een herseninfectie veroorzaakt door het West Nijl-virus. Patiënten raken besmet met het virus nadat ze zijn gebeten door een mug die zich heeft gevoed door een vogel die is geïnfecteerd met het West Nijl-virus. Bekende symptomen bij patiënten zijn koorts, hoofdpijn, een huiduitslag, lichaamspijn en gezwollen lymfeklieren. De behandeling voor een West-Nijl-virusinfectie is ondersteunend gericht.

Zika-virus

Het Zika-virus wordt overgedragen door de beet van een geïnfecteerde Aedes-mug. Bekende symptomen van een Zika-virusinfectie zijn onder meer conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), hoofdpijn, gewrichtspijn, koorts, een huiduitslag en spierpijn. De arts zet een ondersteunende behandeling in voor het behandelen van een Zika-virusinfectie.

Andere problemen die een uitslag veroorzaken

Bedwantsen

Bedwantsen zijn kleine roodbruine vleugelloze insecten die zich voeden met menselijk bloed tijdens de nacht. Ze zijn meestal te vinden rond het slaapgedeelte van een patiënt. Een reeks bedwantsbeten kan eruit zien als uitslag. Meestal moet de patiënt speciale verdelgers laten komen voor het uitroeien van een bedwantsplaag.

Henoch-Schönlein Purpura

Henoch-Schönlein purpura (HSP of anafylactoïde purpura), een type ontsteking van een bloedvat, resulteert in een uitslag, artritis (gewrichtsontsteking met gewrichtspijn, gewrichtsstijfheid en gezwollen gewrichten) en af en toe ook buikkrampen. De aandoeing verdwijnt vaak vanzelf. De arts behandelt gewrichtspijn met ontstekingsremmers en corticosteroïden.

Schurft

Schurft is veroorzaakt door een mijt die zich onder de huid nestelt en intense jeuk veroorzaakt die 's nachts meestal erger is. Bekende symptomen van schurft zijn kleine bultjes en blaren op de polsen, op de knieën, tussen de vingers, op de achterkant van de ellebogen, in de lies en op de billen. De behandeling bestaat uit het aanbrengen van een mijtdodende crème, antihistaminica voor het verminderen van de jeuk en het wassen van beddengoed.

Seksueel overdraagbare aandoeningen

Seksueel overdraagbare aandoeningen zijn infecties die worden overgedragen tijdens seksueel contact. Ze kunnen worden veroorzaakt door virussen, bacteriën of parasieten. Veel voorkomende soa’s zijn onder meer gonorroe, chlamydia, syfilis, hepatitis C en virale heptatitis B, genitale wratten, het humaan papillomavirus (HPV) en genitale herpes. Niet altijd komen tekenen voor maar soms zijn wel klachten aanwezig zoals brandende gevoelens, jeuk, zweren, een huiduitslag of een afscheiding. Sommige soa’s zijn behandelbaar met medicatie.

Sick Building Syndrome

Het Sick Building Syndrome is een aandoening waarbij verschillende symptomen optreden nadat een patiënt is blootgesteld aan een groot aantal chemicaliën. De blootstelling verschijnt door een chemische lekkage, of door langdurig contact met een laag gehalte aan chemicaliën, zoals in een kantoor met slechte ventilatie. Door de blootstelling ontwikkelen patiënten een gevoeligheid en reageren ze op de chemicaliën, zelfs op niveaus die de meeste patiënten kunnen verdragen, wat zich mogelijk uit in een huiduitslag.

Warmte-uitslag

Warmte-uitslag is een huidirritatie veroorzaakt door overmatig zweten. De zweetuitslag verschijnt op elke leeftijd. De huiduitslag bestaat uit een rode cluster van puistjes of kleine blaren. De patiënt ervaart jeuk en stekelige gevoelens. De behandeling bestaat uit onder meer vrij verkrijgbare crèmes en sprays. Meestal verdwijnt de zweetuitslag wanneer de huid voldoende is afgekoeld. Als de zweetklieren geïnfecteerd raken, is een medische behandeling nodig.

Ziekte van Still

De ziekte van Still (juveniele reumatoïde artritis met systemische aanvang) is een aandoening waarbij een patiënt een ontsteking met hoge koortspieken, vermoeidheid, een zalmkleurige uitslag en/of artritis ervaart. De oorzaak is nog niet bekend anno maart 2020. Veel symptomen van de ziekte van Still zijn vaak te behandelen met ontstekingsremmende medicijnen.

Zongevoelige medicijnen (lichtgevoeligheid voor medicatie)

Zongevoeligheid (lichtgevoeligheid) is een huidontsteking veroorzaakt door de combinatie van medicijnen of stoffen en zonlicht. Het effect op de huid is roodheid, die lijkt op zonnebrand. Over het algemeen zijn deze reacties fototoxisch of fotoallergisch. Fototoxische geneesmiddelen komen vaker voor dan fotoallergische geneesmiddelen. Bekende symptomen van fototoxische reacties zijn een branderig en stekend gevoel en vervolgens roodheid. Bekende symptomen van fotoallergische reacties zijn jeuk, roodheid, zwelling en blaren van het getroffen gebied. Meestal moet de patiënt de medicatie staken in overleg met de arts en het vervolgens crèmes aanbrengen.

Lees verder

• Uitslag op de oksel (huidirritatie): Oorzaken en symptomen
• Huiduitslag aan handpalm: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Huiduitslag op, rond of tussen borsten: Oorzaken van uitslag
• Huiduitslag en huidafwijkingen bij baby's (pasgeborenen)
• Huiduitslag rond ogen: Oorzaken, symptomen en behandelingen