Borstvoeding: Voordelen en nadelen van geven van moedermelk

De melkproductie in de borsten begint ongeveer één tot drie dagen nadat een vrouw is bevallen. Veel vrouwen die pas bevallen zijn, kiezen er voor om hun baby borstvoeding te geven. Dit biedt immers op zowel lange als korte termijn tal van voordelen voor de moeder en de baby. Borstvoeding is soms tijdrovend om onder de knie te krijgen, en voor sommige vrouwen is het tevens moeilijk, gevaarlijk of onmogelijk om moedermelk te geven aan de baby. Veel vrouwen vinden dat het geven van moedermelk het lastigst is in de eerste levensweken van de baby. Ook tijdens overgangsperioden, zoals wanneer de vrouw terug naar het werk keert na het zwangerschapsverlof, vormt mogelijk een uitdaging. Met de juiste hulp zijn de meeste vrouwen in staat om succes borstvoeding te geven. Het geven van borstvoeding is evenwel een unieke keuze.

• Voordelen van borstvoeding op korte termijn
• Baby
• Vrouw
• Voordelen van borstvoeding op lange termijn
• Baby
• Vrouw
• Nadelen van borstvoeding
• Aanpassingsperiode en pijn
• Gebrek aan sociale steun
• Leefstijlveranderingen
• Ongelijke verdeling van ouderschap
• Verlies van lichamelijke autonomie
• Verminderd oestrogeen en verminderd seksueel verlangen
• Duur van het geven van moedermelk aan baby's
• Borstvoeding niet aanbevolen bij sommige vrouwen
• Prognose

Voordelen van borstvoeding op korte termijn

Baby

Moedermelk is het ideale voedsel voor baby's. Het bevat veel antilichamen, die belangrijk zijn voor de ontwikkeling van het immuunsysteem van een baby. Verder bevat moedermelk een bijna perfecte mix van vitaminen, eiwitten, vetzuren die er voor zorgen dat een baby goed kan groeien. De eerste dagen van de borstvoeding krijgt een pasgeboren baby voornamelijk colostrum. Deze dikke vloeistof ondersteunt het immuunsysteem totdat de reguliere moedermelk binnenkomt. Borstvoeding wordt bovendien geleverd in een vorm die gemakkelijker verteerbaar is voor baby’s dan zuigelingenvoeding. Moedermelk biedt tal van voordelen voor de gezondheid. Deze omvatten een lager risico op:

• eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid)
• een kieskeurige eter worden
• maagproblemen, zoals diarree en braken
• necrotiserende enterocolitis (NEC), een mogelijk dodelijke maagaandoening die voornamelijk premature baby's treft
• oorinfecties
• voedselallergieën
• verkoudheid en infecties, vooral luchtweginfecties
• wiegendood

Vrouw

Depressie
Vrouwen die geen borstvoeding geven, lopen mogelijk meer kans op het ontwikkelen van een postpartumdepressie (depressie na de bevalling), al is de oorzaak hiervan onduidelijk anno oktober 2020. Mogelijk liggen hormonale verschuivingen bij het geven van borstvoeding aan de basis van voordelen voor de geestelijke gezondheid, maar meer onderzoek is nodig om dit te bevestigen anno oktober 2020.

Gewicht
Door borstvoeding te geven, verbrandt de vrouw ook extra calorieën, zodat de vrouw het zwangerschapsgewicht verliest. Tijdens het geven van borstvoeding scheidt het lichaam het hormoon oxytocine af, waardoor de baarmoeder weer terugkeert naar de grootte van vóór de zwangerschap en de kans op vaginaal bloedverlies na de geboorte verkleint.

Menstruatie
De meeste vrouwen die borstvoeding geven, hebben last van lactatie-amenorroe. Dit is de medische term voor een gestopte menstruatie tijdens het geven van moedermelk. Dit is voordelig voor vrouwen die geen zwangerschap wensen. Vrouwen met een pijnlijke menstruatie of endometriose zijn ook blij met de gestopte maandstonden.

Voordelen van borstvoeding op lange termijn

Baby

Wanneer een baby borstvoeding gekregen heeft, biedt dit ook op langere termijn voordelen. Zij hebben op latere leeftijd minder risico op:

• bepaalde vormen van kanker, waaronder kinderleukemie
• diabetes mellitus (suikerziekte) type 1 en type 2
• een hartziekte
• een hoog cholesterolgehalte
• zwaarlijvigheid

Borstvoeding is tevens mogelijk beter voor de cognitieve ontwikkeling en bevordert de intelligentie.

Vrouw

Binding en gemakkelijk rustgevend
Naast het geven van voeding, is borstvoeding een bron van troost. Het krijgen van moedermelk vermindert namelijk de pijn van vaccinaties. Sommige vrouwen voelen zich ook meer verbonden met hun baby door het geven van borstvoeding en ook baby’s voelen zich zo sneller met de moeder verbonden. Dit is het gevolg van de fysieke nabijheid, de huid-tot-huid aanraking en het oogcontact. Dankzij het kalmerend effect van borstvoeding, krijgen vrouwen ook meer vertrouwen in hun moederschap en opvoeding.

Gemak
Borstvoeding is overal mogelijk. Het is niet nodig om een flesje op te warmen of andere voorbereidingen te treffen. Vrouwen kunnen bovendien gelijktijdig andere taken uitvoeren, zoals werken, telefoneren of een film kijken.

Kosten besparen
Borstvoeding kost geen geld wanneer een vrouw geen afkolftoestel of andere benodigdheden nodig heeft. Dit is bovendien milieuvriendelijker dan verpakkingen van flesvoedingen. Zelfs als vrouwen veel investeren in verzorgingsartikelen of de hulp van een lactatiekundige nodig hebben, is borstvoeding nog steeds financieel voordeliger dan de kostprijs van flesvoedingen.

Minder risico op ziekten
Vrouwen die borstvoeding geven, lopen later minder risico op:

• bepaalde soorten kanker, waaronder borstkanker en eierstokkanker
• diabetes mellitus type 2
• zwaarlijvigheid

Nadelen van borstvoeding

Aanpassingsperiode en pijn

De eerste weken van het geven van borstvoeding zijn vaak het moeilijkst. Sommige vrouwen hebben problemen met dat de melkaanvoer te hoog of te laag is. Andere hebben pijnlijke (tepelpijn), droge, gebarsten of omgekeerde tepels (tepelafwijkingen). Sommige vrouwen ontwikkelen mastitis, een potentieel ernstige borstinfectie. Vrouwen die leren borstvoeding te geven, passen zich ook aan aan het leven van een pasgeboren baby. Ze slapen bijgevolg onvoldoende en zijn constant bezig om te voorzien aan de behoeften en zorg voor de baby. Ook herstellen veel vrouwen nog van de bevalling wanneer ze borstvoeding opstarten.

Gebrek aan sociale steun

Vrouwen die borstvoeding geven, ervaren soms een gebrek aan ondersteuning door de maatschappij. Een vrouw kampt hierdoor met volgende mogelijke problemen:

• aanzienlijk tijdverlies
• druk om te stoppen met borstvoeding eerder dan ze zelf zouden willen
• een gebrek aan advies over borstvoeding van medische professionals
• een gebrek aan steun van een partner
• een oordeel van vrienden, familieleden en zelfs vreemden die zich verzetten tegen borstvoeding
• onvoldoende slaap
• schaamte en oordeel voor borstvoeding in het openbaar
• verwardheid over welke activiteiten veilig zijn om te doen tijdens de borstvoeding

Leefstijlveranderingen

Sommige vrouwen moeten nadenken over hun voedings- en leefstijlkeuzes bij het geven van borstvoeding. De baby reageert soms slecht op verschillende voedingsmiddelen in de voeding. De vrouw moet bijvoorbeeld stoppen met het eten van zuivelproducten of andere voedingsmiddelen die ze lekker vindt. Cafeïne, alcohol en nicotine zijn schadelijk voor de baby en moeten vrouwen vermijden wanneer ze moedermelk geven aan de baby. Stress en andere factoren verminderen mogelijk de borstvoeding dus een vrouw moet ondanks de uitputting en/of andere nadelen toch proberen om zo ontspannen mogelijk te blijven tijdens de borstvoedingsperiode.

Ongelijke verdeling van ouderschap

Vrouwen die borstvoeding geven doen dit mogelijk volledig alleen, zeker als de baby geen flesje aanneemt van een andere verzorger. Als een partner of een andere verzorger geen hulp biedt bij andere taken, zoals huishoudelijke taken, luiers verschonen, flessen klaarmaken of 's nachts opstaan voor de baby, is borstvoeding mogelijk erg uitputtend. De ongelijke verdeling van opvoedingswerk kan leiden tot relatieproblemen, en bovendien heeft de vrouw die moedermelk geeft hierdoor weinig of geen tijd voor zichzelf.

Verlies van lichamelijke autonomie

Exclusieve borstvoeding bindt een vrouw aan haar baby. Sommige vrouwen hebben het gevoel dat ze de baas over hun lichaam verloren zijn. Dit verlies van lichamelijke autonomie tast het zelfbeeld, het seksleven en het lichaamsbeeld mogelijk aan. Vrouwen die moedermelk afkolven, voelen zich soms ook ongemakkelijk bij dit proces.

Verminderd oestrogeen en verminderd seksueel verlangen

Het lichaam produceert minder oestrogeen. Oestrogeen onderhoudt het weefsel in de vulva en bevordert de vaginale smering. Moeders die borstvoeding geven, zijn minder geïnteresseerd in seksuele activiteit, en ze lijden sneller aan vaginale droogheid hetgeen resulteert in een pijnlijke geslachtsgemeenschap. Veel moeders die borstvoeding geven, slapen met hun kind, waardoor ze geen seks meer beoefenen met hun partner. Borstvoeding beperkt ook de keuze voor anticonceptie, omdat anticonceptie met oestrogeen de hoeveelheid en kwaliteit van de moedermelk vermindert.

Duur van het geven van moedermelk aan baby's

Exclusieve borstvoeding is aanbevolen gedurende de eerste zes levensmaanden van een baby. De moeder geeft dan geen bijkomende voeding, zoals vast voedsel, sap of water. Na deze periode mag de vrouw doorgaan met het geven van borstvoeding terwijl ze vast voedsel introduceert in de voeding van de baby. Een bovengrens bestaat niet voor de duur van het geven van borstvoeding. Langdurig borstvoeding geven is onschadelijk. Wel is het op cultureel gebied soms niet de norm om langdurig borstvoeding te geven.

Borstvoeding niet aanbevolen bij sommige vrouwen

Soms is borstvoeding voor een baby schadelijk. Dit gebeurt bij vrouwen die:

• bepaalde voorgeschreven medicijnen gebruiken, zoals medicijnen tegen migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn), de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen) of artritis (gewrichtsontsteking)
• chemotherapie voor de behandeling van kanker krijgen
• een baby met galactosemie (falen van afbraak van galactose) hebben: De baby kan bij deze zeldzame aandoening geen galactose (= natuurlijke suiker) verdragen hetgeen aanwezig is in de moedermelk.
• een illegale drug gebruiken, zoals cocaïne of marihuana
• lijden aan actieve, onbehandelde tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)
• lijden aan hiv: Vrouwen geven het hiv-virus mogelijk door aan de baby via de moedermelk.

Een moeder die verkouden is of lijdt aan de griep, mag borstvoeding blijven geven. De baby krijgt de infectie hierdoor niet. Hij krijgt zelfs antilichamen om de ziekte te helpen bestrijden.

Prognose

Met voldoende ondersteuning van geliefden en professionele zorgverstrekkers is het mogelijk om de meeste uitdagingen van borstvoeding te overwinnen. Heeft een vrouw te weinig melktoevoer, dan is hulp mogelijk via een lactatiekundige. Sommige vrouwen leren vlot de vaardigheden van het geven van borstvoeding aan terwijl dit voor andere moeilijker blijft. Een beetje moedermelk geven is echter al beter dan dat de baby helemaal niets krijgt. Een gezonde baby heeft uiteindelijk een gelukkige, gezonde moeder of verzorger nodig. Vrouwen kiezen bijgevolg de voedingsoptie die voor hen en de baby past.

Lees verder

• Hyperlactatie: Te veel melkstroom bij borstvoeding van baby
• Borstvoeding: Onvoldoende melk voor baby
• Tepelafwijkingen: Soorten abnormale tepels bij vrouwen